Trao đổi với PV Tiền Phong, TS. Phan Phương Nam, Trường ĐH Luật TPHCM cho rằng, trong công văn gửi xin ý kiến các bộ ngành, địa phương góp ý cho dự thảo Luật Thuế TNCN sửa đổi, Bộ Tài chính cho biết, Chính phủ đã báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội kết quả nghiên cứu, rà soát và đề xuất xây dựng dự án Luật Thuế TNCN (thay thế). Theo kế hoạch, Luật TNCN (thay thế) sẽ trình Quốc hội cho ý kiến vào kỳ họp thứ 10 (tháng 10/2025), thông qua tại kỳ họp thứ 11 vào tháng 5/2026. Như vậy, quá lâu. TS. Nam đề xuất, Ủy ban thường vụ Quốc hội có thể ra Nghị quyết mới quy định mức giảm trừ gia cảnh cao hơn hiện nay nhiều lần để phù hợp với bối cảnh kinh tế, xã hội mới. “Điều này hoàn toàn làm được từ sớm mà không cần phải đợi đến tháng 5/2026. Vì thực tế, trước đó, vào năm 2020, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng ra Nghị quyết 954 quy định về tăng mức giảm trừ gia cảnh. Tôi nghĩ trong bối cảnh hiện nay, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ra Nghị quyết mới về tăng mức giảm trừ gia cảnh là rất cần thiết”, TS Nam nói. Tuy nhiên, ông lưu ý, đây chỉ là giải pháp tạm thời trước mắt, còn giải pháp căn cơ là phải sửa toàn diện Thuế TNCN hiện hành cho phù hợp với thực tiễn, đáp ứng được các yêu cầu về cải cách thuế thu nhập cá nhân đang đặt ra, đảm bảo tính minh bạch, công bằng. LƯU TRINH Cần điều chỉnh sớm theo tình hình mới 5 n Thứ Sáu n Ngày 6/12/2024 KINH TẾ Nghịch lý ở chỗ, trên nhiều diễn đàn, ý kiến của không ít chuyên gia, thậm chí đại biểu Quốc hội cho rằng, với thu nhập đơn thuần của một công chức, viên chức bình thường, họ phải “cả đời không ăn gì” mới có thể mua được nhà ở, chưa nói đến ăn, mặc, sinh hoạt phí bình thường. CĂN CỨ NÀO LÀ PHÙ HỢP? Người làm công ăn lương đang chịu gánh nặng thuế TNCN đặt ra yêu cầu phải nâng mức giảm trừ gia cảnh, nhưng nâng bao nhiêu là phù hợp, có nên chỉ “neo mấu” vào chỉ số CPI để tính mức giảm trừ gia cảnh không khi mà luật quy định phải chờ CPI tăng vượt quá 20% mới sửa mức giảm trừ gia cảnh? Trả lời báo PV Tiền Phong với tư cách chuyên gia, bà Huyền Nguyễn, Phó Tổng giám đốc phụ trách dịch vụ Báo cáo & Tuân thủ Toàn cầu, Cty Cổ phần Tư vấn EY Việt Nam cho biết: Mức giảm trừ gia cảnh phụ thuộc nhiều yếu tố như chi phí cần thiết cho nhu cầu sinh hoạt cơ bản, chỉ số lạm phát... Trong khi đó, CPI được xây dựng dựa trên một rổ hàng hóa (danh mục CPI giai đoạn 2020-2025 gồm 754 mặt hàng) và quyền số thể hiện tỷ trọng chi tiêu từng nhóm hàng so với tổng chi tiêu của dân cư. Dù CPI là một trong các tham số để đánh giá mức tăng chi phí sinh hoạt của người dân, rổ hàng hóa và quyền số để tính CPI chỉ được cập nhật sau mỗi 5 năm, do vậy CPI có thể không phản ánh kịp thời biến động giá cả qua từng năm. “Nếu tiếp tục dựa vào CPI, mức độ biến động CPI cần thiết để xem xét điều chỉnh giảm trừ gia cảnh nên được giảm xuống, thay vì 20% như hiện nay”, bà Huyền Nguyễn nói. Về biểu thuế lũy tiến áp dụng đối với thu nhập từ tiền lương, tiền công, bà Huyền Nguyễn dẫn chiếu ví dụ về biểu thuế ở một số nước: “Nếu so với nhiều nước có thu nhập bình quân đầu người tương đương Việt Nam, biểu thuế của Việt Nam hiện quá cao. Philippines, Indonesia có mức thuế suất cao nhất cũng là 35% nhưng áp dụng cho thu nhập 5 tỷ Rupiah Indonesia/ năm (667 triệu đồng/tháng) hoặc 8 triệu Peso/năm (288 triệu đồng/tháng). Mức thuế suất thuế Thu nhập doanh nghiệp phổ thông ở ta đã được giảm từ 25% (áp dụng từ 2009) về 20% (từ 2016). Do đó, việc mức thuế suất cao nhất 35% được duy trì áp dụng với người có mức thu nhập tính thuế từ 80 triệu đồng trở lên (đã áp dụng từ năm 2009) nên được cân nhắc và xem xét điều chỉnh giảm”. Cho đến nay, mức giảm trừ gia cảnh đang được quy định cứng là: chỉ thay đổi, điều chỉnh khi CPI tăng quá 20%. Điều này quá cứng nhắc ngay cả khi có nhiều biến động xấu tác động lên người nộp thuế, ví như tác động của bão Yagi có thể đủ để đề xuất giảm thuế cho người nộp thuế TNCN, giảm gánh nặng cho họ mà không cần căn cứ vào CPI. Theo một chuyên gia về thuế, mức giảm trừ gia cảnh sau khi tính toán kỹ để giảm và nên được xem xét điều chỉnh hằng năm, hoặc ít nhất 2-3 năm/ lần, thay vì đợi đến khi CPI tăng quá 20% như quy định hiện hành. “Để tránh việc mất nhiều thời gian thảo luận mức điều chỉnh giảm trừ gia cảnh, Luật Thuế TNCN mới có thể đưa vào quy định mức giảm trừ gia cảnh sẽ được tự động thay đổi theo tỷ lệ tăng CPI hoặc tỷ lệ tăng mức lương cơ sở hoặc tối thiểu vùng”, vị chuyên gia nói. M.DUY - H.DUNG Nhiều bất cập trong tính thuế thu nhập cá nhân cần được sớm điều chỉnh ẢNH: NHƯ Ý Mỗi ngày, thuế thu nhập cá nhân đóng góp 539 tỷ đồng cho ngân sách Theo Bộ Tài chính, thuế TNCN đã đÏng gÏp nguồn thu lớn cho ngân s®ch Nhà nước, đứng thứ ba trong hệ thống thuế, chỉ sau thuế gi® trị gia tăng và thuế thu nhập doanh nghiệp. Hiện tỉ trọng số thu từ thuế TNCN trong tÖng thu ngân s®ch Nhà nước đã tăng từ mức 5,33% năm 2011 lên hơn 9% năm 2023. Bình quân mỗi ngày người nộp thuế c® nhân đÏng gÏp khoảng 539 tỷ đồng cho ngân s®ch. “Cả 2 con tôi đều học trường công, tiền học phí, bán trú, học bổ trợ tại trường của hai đứa xấp xỉ 5 triệu, tiền học thêm tiếng Anh và Toán 4 triệu, tiền thuê nhà 5 triệu, tiền điện, nước, internet, điện thoại hai vợ chồng mỗi tháng 3 triệu. Những khoản chi cứng hàng tháng này đã ngốn 17 triệu đồng. Cộng cả chi tiêu, đi lại, ăn uống tiết kiệm đến mấy mỗi tháng cả nhà cũng hết xấp xỉ 24 triệu. Hầu như không còn tích lũy cũng như có tiền để biếu bố mẹ hai bên”, chị Ngọc chia sẻ. PHẢI THAY ĐỔI TƯ DUY LÀM THUẾ PGS TS Ngô Trí Long - nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả (Bộ Tài chính) cho biết Luật Thuế TNCN là một công cụ quan trọng để điều tiết thu nhập, đảm bảo công bằng xã hội và tăng nguồn thu ngân sách. Tuy nhiên, dưới góc nhìn cá nhân, một số bất cập hiện hành cần được sửa đổi để phù hợp với tình hình thực tiễn bao gồm mức giảm trừ gia cảnh chưa phù hợp, chưa thực sự phản ánh được sự thay đổi của mức sống và lạm phát. Do đó, cần định kì rà soát, điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh để đảm bảo quyền lợi của người nộp thuế. Ngưỡng chịu thuế và các bậc thuế TNCN hiện tại có thể không còn phù hợp với thực tế. Theo ông Long, nhiều người lao động có thu nhập trung bình đang phải đóng thuế ở mức cao, trong khi những người có thu nhập rất cao lại được hưởng lợi từ biểu thuế chưa đủ lũy tiến. Việc thiết kế thuế cần hướng tới mục tiêu hỗ trợ nhóm thu nhập thấp và trung bình để tăng khả năng chi tiêu, kích thích kinh tế. Các chính sách giảm thuế, miễn thuế cho nhóm này cần được nghiên cứu kĩ hơn. Ông Long chỉ ra hậu quả nếu không sửa đổi Luật thuế TNCN như giảm sức mua và khả năng tiết kiệm của người lao động; mất công bằng trong đánh thuế; khuyến khích trốn thuế hoặc lách luật; tác động tiêu cực đến nguồn lực lao động. Việc sửa đổi chính sách thuế TNCN theo hướng trên, không chỉ bảo đảm công bằng mà còn thúc đẩy tiêu dùng và phát triển kinh tế bền vững. Ông Long cho rằng, quan trọng nhất của việc sửa đổi Luật Thuế TNCN lần này cần tập trung vào việc nâng mức giảm trừ gia cảnh, điều chỉnh biểu thuế lũy tiến và mở rộng cơ sở thuế để hệ thống thuế trở nên công bằng, minh bạch và phù hợp hơn với thực tiễn. CẦN LÀM LẠI BIỂU THUẾ MỘT CÁCH TOÀN DIỆN Trao đổi với PV Tiền Phong, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, nguyên giảng viên cao cấp, Học viện Tài chính chia sẻ, để giải quyết câu chuyện điều chỉnh Luật Thuế TNCN, đầu tiên phải thay đổi tư duy về thuế. Thuế TNCN liên quan đến người lao động và nhiều vấn đề khác nên phải xét đúng, xét đủ, không thể đặt ra một ngưỡng rồi điều chỉnh hằng năm. Do đó, thuế TNCN cần xây dựng là ngưỡng chịu thuế dựa trên các căn cứ khoa học phù hợp với thực tế. Căn cứ đầu tiên là mức sống của người dân từ trung bình khá trở lên để tính thuế. Thứ hai là những chi phí hợp lí hợp lệ như khám chữa bệnh, phí nâng cao năng lực cá nhân… liên quan đến cá nhân hay gia đình người lao động. Những khoản chi phí này đều ảnh hưởng đến đời sống gia đình người lao động. Thứ ba là sự bào mòn của lạm phát. Do đó, mỗi lần xác định ngưỡng chịu thuế TNCN, ngưỡng người phụ thuộc phải dựa trên 3 yếu tố này. Vấn đề thứ hai được ông Thịnh đề cập đến là thuế suất thuế TNCN hiện nay nhiều và cao. Vì vậy, đưa ra ngưỡng phù hợp cũng rất quan trọng. Kinh nghiệm từ các nước xung quanh, ông Thịnh đề xuất chỉ nên ở ngưỡng 20% hoặc 22% và ngưỡng tối đa là 25%. Các mức cũng thu gọn lại còn khoảng 4-5 bậc thay vì 7 bậc như hiện nay để kéo giãn khoảng cách giữa các bậc. Vấn đề thứ 3 là đối tượng phụ thuộc phải thay đổi. Ngưỡng người phụ thuộc rất quan trọng trong việc quy định mức thuế TNCN. Ông Thịnh nhấn mạnh đến chi phí vãng lai. Các quy định hiện nay có nhiều điều vô lí như nhiều khi 500 nghìn cũng phải đóng thuế. Các thu nhập từ dịch vụ trong tính thuế TNCN cũng đã lạc hậu. Từ các yếu tố trên, PGS Đinh Trọng Thịnh cho rằng, phải “dỡ ra” làm lại về thuế TNCN một cách toàn diện, cơ bản từ nền tảng cho đến các vấn đề liên quan. Nếu không thì việc đưa ra mức thuế TNCN không phù hợp với thực tế. Ví dụ như hiện nay, người làm công ăn lương thu nhập không đủ sống vẫn phải nộp thuế TNCN. “Nói thuế TNCN có nghĩa là phải trừ đi phần thu nhập đảm bảo cuộc sống. Nhưng hiện thu nhập không đủ sống vẫn phải nộp thuế, người ta sẽ phải tìm cách trốn thuế, kê khai không đúng. Việc thu thuế trở thành áp lực”, ông Thịnh nói. Thuế phải tạo ra được động lực phát triển, thay đổi tư duy làm thuế, nên theo ông Thịnh không phải cứ “bóc” được nhiều là tốt. “Bóc được nhiều không tốt bằng việc “bóc” được lâu dài, phù hợp”, ông Thịnh nói. NGHIÊM HUÊ - PHẠM TUYÊN lTrong dự thảo đề nghị xây dựng dự ®n Luật thuế thu nhập c® nhân (TTNCN), cụm từ “đối tượng nộp thuế” được đề xuất đÖi thành “người nộp thuế”. Nhiều người cho rằng, thay thế này rất phù hợp, người nộp thuế xứng đ®ng được tôn vinh. lTrong tờ trình Chính phủ về sửa luật, Bộ Tài chính cũng đưa ra lựa chọn rất hợp lý là: CÏ thể cân nhắc nghiên cứu phương ®n giao Chính phủ quy định mức giảm trừ gia cảnh để đảm bảo linh hoạt, chủ động điều chỉnh cho phù hợp với thực tiễn. CÁ NHÂN (THAY THẾ):
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==