Chuã nhêåt 1/12/2024 5 BAOÁ TIÏNÌ PHONG PHATÁ HAN H TÊTË CA à CACÁ NGAY TRONG TUÊNÌ Sacá h xuêtë baãn lêuå vaâ nhûäng cuá lûâa àöcå giaã Phoáng sûå Àöiå “àêuì nêuå ” thûúnâ g têpå trung vaoâ donâ g sacá h ky ä nùng kiïuí nhû “giaoá ducå con tre”ã hoùcå “cêmí nang lamâ cha me”å , “bñ quyïtë àï í chönì g chó biïtë àïnë banå ”…, nhûnä g vênë àï ì phö í cêpå ñt nhiïuì àïuì gêy khoá cho moiå ngûúiâ , moiå gia àònh. Nhûng thûcå chêtë , nhiïuì cuönë sacá h kiïuí nayâ chó la â sanã phêmí cuaã sû å dï î daiä va â thiïuë tracá h nhiïmå tû â ngûúiâ lamâ nöiå dung, khöng nhûnä g vö tacá dunå g ma â conâ gêy haiå . LÚI QUANà G CAÁO “MÊÅT NGOÅT CHÏTË RUÖIÌ ” Àêy la â mötå quanã g caoá àiïní hònh: “Cacá h àï í biïnë mötå àûaá tre ã hû thanâ h ky ã luêtå chó sau 2 thaná g” kemâ theo cêu chuyïnå “thûcå tï”ë vï ì mötå ngûúiâ meå vêtå lönå vúiá àûaá con tuöií dêyå thò bönî g tòm thêyë “cûuá caná h” nhú â bö å sacá h. Cêu chuyïnå àûúcå kï í laiå theo cacá h gênì guiä , dï î àönì g camã , àaná h truná g nöiî lo lùnæ g cuaã phu å huynh, nhêtë la â nhûnä g ngûúiâ àang vêtå lönå vúiá con ú ã tuöií dú ã dú ã ûúng ûúng. Àùcå biïtå , àï í tùng tñnh thuyïtë phucå , baiâ viïtë khöng quïn lönì g ghepá yïuë tö ë “thûcå chûná g” nhû hònh anã h mötå tú â giêyë daná tûúnâ g ghi cacá cam kïtë cuaã tre,ã lúiâ nhênå xetá tûâ chuyïn gia têm ly,á va â traiã nghiïmå “ky â diïuå ” cuaã ngûúiâ me.å Nhûng àiïuì gò xayã ra khi nhûnä g phu å huynh àêyì ky â vonå g nhênå àûúcå cuönë sacá h ào?á Nhûnä g ngûúiâ tûnâ g mua sacá h theo lúiâ quanã g caoá cho biïtë nöiå dung bïn trong chùnè g khacá naoâ têpå húpå cacá baiâ viïtë cùtæ daná trïn manå g, khöng coá bêtë ky â gia á trõ thûcå tï ë naoâ . Chõ Mai Lan, mötå phu å huynh ú ã Ha â Nöiå , chia seã trïn mötå nhomá Facebook: “Mua sacá h vò thêyë quanã g caoá qua á hêpë dênî , nhûng khi àocå thò thêtë vonå g hoanâ toanâ . Nöiå dung chung chung, khöng coá hûúná g dênî cu å thï,í chó toanâ ly á thuyïtë lan man. Hoaá ra, tiïnì mua sacá h laiå ài nuöi nhûnä g keã trucå lúiå tû â sû å lo lùnæ g cuaã chuná g töi.” Chung bûcá xucá vúiá chõ Lan, mötå phu å huynh tûnâ g bõ cuönë “Me å noiá sao cho con hiïuí ” lamâ cho vú ä mönå g phanâ nanâ rùnç g: “Nöiå dung trong sacá h chùnè g khacá naoâ mötå têpå húpå baiâ viïtë tröi nöií trïn manå g, àûúcå lùpæ ghepá vöiå vanâ g va â thiïuë sû å kiïmí chûná g, kiïnë thûcá thò ngö nghï”. Kemâ baiâ viïtë , võ phu å huynh nayâ trñch dênî mötå tònh huönë g sacá h viïtë : “Khi con luön noiá döië , cha meå khöng nïn noiá : Noiá döië la â xêuë . Àûaá be á ngoan laâ khöng àûúcå noiá döië ”, thay vaoâ ào,á phu å huynh hayä noiá rùnç g: “Noiá döië se ä khiïnë muiä con daiâ ra àêyë . Con coá muönë muiä mònh daiâ ra khöng”? Úà bïn dûúiá , co á túiá 876 ngûúiâ tha ã biïuí camã buönì cûúiâ , 91 ngûúiâ thaã biïuí camã phênî nö.å Nhûnä g bònh luênå àöië àapá àa sö ë cho rùnç g lúiâ khuyïn cuaã “cacá chuyïn gia” nhamã nhñ, ngö nghï, giaoá àiïuì , vú á vêní … Àaná g noiá , phênì lúná cacá baiâ quanã g caoá nhû vêyå khöng àûa ra thöng tin cu å thï í vï ì àöiå ngu ä tacá gia,ã nguönì göcë xuêtë banã hay bêtë ky â kïtë qua ã nghiïn cûuá , khaoã satá naoâ chûná g minh tñnh hiïuå qua.ã Mötå àêuì sacá h cunä g àang lamâ mûa lamâ gio á trïn manå g co á tïn la â “Àiïmí 10 Vùn dï î nhû ùn keoå ” àûúcå quanã g caoá nhû sau: “Vúiá bö å sacá h nayâ , hocå vùn àöië vúiá tre ã se ä khöng bao giúâ dï î àïnë thï.ë Chó cênì apá dunå g cöng thûcá nhû toaná , chùcæ chùnæ mön vùn seä la â mön con yïu thñch nhêtë ”. Thûcå tï,ë nhûnä g caiá goiå la â “ky ä nùng” trong sacá h àïuì mang tñnh giaoá àiïuì va â xú cûná g. Ths Vùn hocå Vo ä Thõ Hönì g Liïn phên tñch: “Àêy laâ sû å àaná h àönì g thiïuë cú sú ã giûaä hai mön hocå co á banã chêtë hoanâ toanâ khacá nhau. Mön toaná dûaå trïn tñnh chñnh xacá , logic, vaâ co á cöng thûcá ro ä ranâ g àï í giaiã quyïtë vênë àï.ì Ngûúcå laiå , mön vùn thiïn vïì camã thu,å saná g taoå , va â tû duy ngön ngû,ä khöng thïí àoná g khung vaoâ mötå cöng thûcá cö ë àõnh. Vùn hocå àoiâ hoiã hocå sinh phaiã hiïuí sêu sùcæ , camã nhênå tinh tï ë va â diïnî àatå y á tûúnã g ca á nhên, thay vò chó lamâ theo khuön mêuî . Hún nûaä , viïcå hûaá henå rùnç g “mön vùn se ä la â mön con yïu thñch nhêtë ” la â phi thûcå tï.ë Sú ã thñch caá nhên cuaã tre ã phu å thuöcå vaoâ nùng khiïuë , möi trûúnâ g, va â sû å hûúná g dênî phu â húpå , chû á khöng chó vaoâ mötå cuönë sacá h. Quanã g caoá nayâ khöng chó àún gianã hoaá quaá mûcá qua á trònh hocå vùn ma â conâ taoå ra ky â vonå g sai lïcå h cho phuå huynh vaâ hocå sinh, dênî àïnë thêtë vonå g khi apá dunå g khöng mang laiå kïtë qua ã nhû mong àúiå . Àêy roä ranâ g la â chiïu troâ àaná h vaoâ têm ly á muönë tòm giaiã phapá “dï î danâ g” nhûng khöng thûcå tï”ë . Theo mötå thönë g kï ngêuî nhiïn khi tra tûâ khoaá “sacá h ky ä nùng” trïn manå g xa ä höiå , chó riïng 6 thaná g àêuì nùm 2024, thõ trûúnâ g sacá h trûcå tuyïnë àa ä xuêtë hiïnå hún 1.000 àêuì sacá h khöng roä nguönì göcë , trong àoá nhiïuì cuönë nhùmæ vaoâ phu å huynh vúiá cacá lúiâ quanã g caoá phoná g àaiå . Àiïuì àaná g lo ngaiå la â cacá cuönë sacá h nayâ thûúnâ g khöng coá giêyë phepá xuêtë banã , khöng qua biïn têpå hay kiïmí duyïtå nöiå dung, nhûng laiå àûúcå phatá taná rönå g raiä qua cacá kïnh thûúng maiå àiïnå tû ã va â manå g xa ä höiå . Rêtë nhiïuì phu å huynh sau khi phatá hiïnå mònh mua phaiã sacá h domã àaä quay trúã laiå bònh luênå trïn cacá trang baná sacá h, thêmå chñ bêtå chï ë àö å “baoá caoá àöcå haiå ” hoùcå “lûaâ àaoã ” àï í “àaná h sêpå ” trang. Song sûå kiïn nhênî va â linh hoatå cuaã nhûnä g ngûúiâ phatá hanâ h lêuå thêtå àaná g ngacå nhiïn, chó vaiâ ngayâ sau, mötå caiá tïn trang múiá se ä laiå xuêtë hiïnå trïn manå g xa ä höiå , va â sau khi àoná g phñ quanã g caoá , chuná g se ä vênî co á thï í tiïpë tucå àaná h lûaâ cacá bêcå phu å huynh caã tin va â ñt kinh nghiïmå . THÛÅC TRAÅNG DÏÎ DAIÄ TRONG SANà XUÊTË NÖÅI DUNG SAÁCH Hiïnå tûúnå g sacá h tû å xuêtë banã khöng qua kiïmí àõnh, àùcå biïtå trong lônh vûcå giaoá ducå , àang trúã thanâ h vênë nanå nghiïm tronå g trong nganâ h xuêtë banã . Nhûnä g cuönë sacá h nayâ àûúcå sanã xuêtë vúiá mucå tiïu töië thûúnå g la â doanh thu, bêtë chêpë gia á trõ nöiå dung hay hêuå qua ã xa ä höiå . Thay vò àêuì tû vaoâ nghiïn cûuá hoùcå tham vênë chuyïn gia, cacá “nhaâ lamâ sacá h” chó tênå dunå g xu hûúná g noná g, khai thacá têm ly á bûcá thiïtë cuaã ngûúiâ àocå àï í taoå ra sanã phêmí . Anh Th, mötå “àêuì nêuå ” tûnâ g tham gia lamâ “sacá h ky ä nùng” cho biïtë : “Quy trònh àïí ra mötå cuönë sacá h danå g nayâ thûúnâ g bùtæ àêuì bùnç g viïcå thu thêpå nöiå dung tûâ cacá baiâ viïtë lan truyïnì trïn manå g xa ä höiå , diïnî àanâ hoùcå cacá trang web khöng àûúcå kiïmí chûná g. Nöiå dung àûúcå biïn soanå qua loa, hêuì nhû khöng coá biïn têpå viïn chuyïn nghiïpå . Va â quan tronå g nhêtë , nhiïuì cuönë sacá h tû å xuêtë banã khöng co á giêyë phepá , àûúcå in dûúiá danå g “sacá h nöiå bö”å àï í lacá h luêtå va â phatá hanâ h qua cacá kïnh trûcå tuyïnë nhû Shopee, Facebook hay TikTok Shop. Cuöië cunâ g, àï í baná àûúcå sacá h, nhûnä g àún võ nayâ thûúnâ g quanã g caoá phoná g àaiå cöng dunå g, taoå ra nhûnä g ky â vonå g phi thûcå tï ë cho àöcå gia”ã . Cunä g theo anh Th, kiïuí lamâ sacá h nayâ thûúnâ g la â siïu lúiå nhuênå , búiã ngûúiâ phatá hanâ h se ä khöng phaiã traã bêtë cû á khoanã phñ naoâ cho tacá gia,ã banã quyïnì , biïn têpå viïn, nhaâ xuêtë banã … Ho å “lamâ têtë ùn ca”ã va â ào á la â ly á do chñnh khiïnë cho viïcå “àaná h sêpå ” cacá trang baná sacá h khöng coá nguönì göcë giönë g nhû bùtæ cocá bo ã àôa. Àï í tòm hiïuí vï ì thõ trûúnâ g sacá h tröi nöií nayâ , banã thên töi tûnâ g àùtå 3 cuönë sacá h ky ä nùng cuaã ba àún võ phatá hanâ h. Chuná g giönë g nhau mötå cacá h ky â la.å Têtë ca ã àïuì khöng coá tïn tacá gia,ã khöng coá tïn NXB, khöng àï ì gia.á Cuönë sacá h vï ì “Kinh nghiïmå àönì g hanâ h vúiá con tuöií teen” nhûng nöiå dung toanâ la:â noiá sao àï í con tû å nguyïnå donå àö ì chúi, cêu thênì chu á khi con ngaiå tùmæ v.v… Mötå nghiïn cûuá cuaã Viïnå Nghiïn cûuá Phatá triïní Giaoá ducå nùm 2022 cunä g chó ra rùnç g hún 70% phuå huynh Viïtå Nam khöng phên biïtå àûúcå sacá h giaoá ducå uy tñn va â sacá h tröi nöií , lamâ gia tùng nguy cú sû ã dunå g taiâ liïuå khöng chêtë lûúnå g trong viïcå nuöi dayå tre.ã “Viïcå cacá cuönë sacá h tû å xuêtë banã , khöng àûúcå kiïmí duyïtå nghiïm tucá , tranâ lan trïn thõ trûúnâ g hiïnå nay àang àï í laiå nhiïuì hï å luyå nghiïm tronå g,” ba â Nguyïnî Thõ Minh Hanå h, chuyïn gia giaoá ducå va â têm ly á tre ã em, canã h baoá . “Hêuå qua ã khöng chó dûnâ g laiå ú ã mötå cuönë sacá h, ma â conâ anã h hûúnã g trûcå tiïpë àïnë nhênå thûcá va â niïmì tin cuaã àöcå gia,ã àùcå biïtå la â phu å huynh vaâ tre ã nho.ã ” Ba â Hanå h giaiã thñch: “Cacá bêcå cha me,å àùcå biïtå la â nhûnä g ngûúiâ àang bï ë tùcæ trong viïcå dayå con, thûúnâ g ky â vonå g rêtë nhiïuì vaoâ nhûnä g cuönë sacá h àûúcå quanã g caoá nhû mötå “phepá mauâ ”. Nhûng khi nhênå ra nöiå dung khöng nhû mong àúiå , ho å khöng chó camã thêyë bõ lûaâ ma â conâ mêtë niïmì tin vaoâ cacá taiâ liïuå giaoá ducå noiá chung. Àiïuì nayâ rêtë nguy hiïmí , búiã ho å co á thï í bo ã qua nhûnä g nguönì taiâ liïuå thûcå sû å gia á trõ chó vò àaä tûnâ g thêtë vonå g.” Ba â Hanå h cunä g bayâ to ã lo ngaiå vï ì tacá àönå g tiïu cûcå àöië vúiá thõ trûúnâ g sacá h: “Khi cacá cuönë sacá h tû å xuêtë banã kemá chêtë lûúnå g tranâ lan, giaá trõ cuaã nhûnä g tacá phêmí co á chêtë lûúnå g thûcå sû å cunä g bõ lu mú.â Àöcå gia ã dênì trú ã nïn hoaiâ nghi va â mêtë niïmì tin vaoâ thõ trûúnâ g sacá h noiá chung, àiïuì nayâ anã h hûúnã g khöng nhoã àïnë cacá nha â xuêtë banã vaâ tacá gia ã uy tñn.” n Nhûnä g cuönë sacá h khöng ro ä nguönì göcë , khöng xin giêyë phepá (tû å xuêtë banã ) kemá chêtë lûúnå g, khöng àûúcå kiïmí chûná g vênî ngang nhiïn chiïmë lônh thõ trûúnâ g va â lûaâ gatå àöcå giaã bùnç g nhûnä g lúiâ quanã g caoá hoa my.ä Sacá h giaoá khoa lêuå bõ lûcå lûúnå g QLTT Haâ Nöiå phatá hiïnå Bòa trûúcá va â sau mötå cuönë sacá h ky ä nùng àûúcå baná cöng khai trïn manå g: khöng coá tacá gia,ã NXB Cuönë sacá h àûúcå giúiá thiïuå la â “chó cênì apá dunå g cöng thûcá nhû toaná , chùcæ chùnæ mön vùn se ä la â mön con yïu thñch nhêtë ” [ HA Å ÀAN ]
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==