Mỹ, Anh và Pháp đã đồng ý cung cấp cho Ukraine các tên lửa tầm xa tiên tiến, như ATACMS và Storm Shadow, cho phép Ukraine tấn công sâu vào lãnh thổ Nga. LẦN ĐẦU DÙNG VŨ KHÍ TẦM XA TẤN CÔNG NGA Theo hai quan chức Mỹ, ngày 19/11, Ukraine tấn công kho vũ khí của Nga bằng tên lửa ATACMS do Mỹ sản xuất mà nước này đã bắn qua biên giới lần đầu tiên, trong một động thái leo thang lớn vào ngày thứ 1.000 của cuộc chiến, CNN đưa tin. Cuộc không kích diễn ra chỉ hai ngày sau khi chính quyền Joe Biden bật đèn xanh cho Ukraine sử dụng vũ khí tầm xa của Mỹ chống lại các mục tiêu bên trong nước Nga. Bộ Quốc phòng Nga thông báo, Ukraine đã bắn sáu tên lửa đạn đạo vào một cơ sở ở tỉnh Bryansk của Nga lúc 3h25 sáng (giờ địa phương) hôm 19/11 và tên lửa ATACMS đã được sử dụng trong cuộc tấn công. Lực lượng phòng không Nga tuyên bố, họ đã bắn hạ năm tên lửa và một tên lửa khác bị hư hại. Các mảnh vỡ từ tên lửa bị hư hại rơi xuống một cơ sở quân sự, gây cháy, nhưng không gây thương vong hoặc thiệt hại nào. Cuộc không kích đánh dấu lần đầu tiên Ukraine sử dụng vũ khí tầm xa của Mỹ để tấn công các mục tiêu sâu bên trong nước Nga và cho thấy Kiev đã nhanh chóng tận dụng quyền hạn mới được trao. Ukraine đã cho thấy khả năng tấn công các cơ sở hạ tầng quan trọng, như căn cứ không quân và kho hậu cần, gây khó khăn cho hoạt động hậu cần của Nga. Trong cuộc họp báo hôm 19/11, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky từ chối xác nhận hoặc phủ nhận cuộc tấn công nhưng khẳng định: “Ukraine có khả năng tấn công tầm xa. Ukraine có máy bay không người lái tầm xa do Ukraine sản xuất. Bây giờ chúng tôi có “Neptune” (tên lửa hành trình của Ukraine) và không chỉ có một loại này. Bây giờ chúng tôi có ATACMS. Và chúng tôi sẽ sử dụng tất cả những thứ này”. Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Ukraine Rustem Umerov thông báo: “Ukraine đã thành công trong việc mở rộng quy mô sản xuất hàng loạt tên lửa hành trình R-360 Neptune cải tiến; 100 tên lửa đầu tiên đã được sản xuất trong năm nay”. Ukraine hiện có khoảng 50 tên lửa ATACMS do Mỹ cung cấp, The Times đưa tin. Trao đổi với phóng viên Tiền Phong ngày 20/11, một chuyên gia Nga công tác tại Việt Nam nhận định: “Nếu phương Tây không muốn Thế chiến 3 bùng phát thì họ sẽ không bơm vũ khí chính xác tầm xa cho Ukraine. Bất kỳ sự tăng cường chuyển giao vũ khí cho Ukraine, tấn công gây thiệt hại đáng kể cho Nga đều sẽ phải gánh chịu hậu quả thảm khốc”. Tuy nhiên, trước mắt, Nga và có lẽ cả phương Tây sẽ kiềm chế, tiếp tục duy trì tư thế chiến lược, tránh leo thang trực tiếp thành xung đột hạt nhân hoặc xung đột thông thường quy mô lớn. Cùng ngày xảy ra vụ không kích của Ukraine, Tổng thống Vladimir Putin phê chuẩn học thuyết hạt nhân mới. Theo đó, một cuộc tấn công quy mô lớn bằng tên lửa (dù không mang đầu đạn hạt nhân) vào Nga mà vượt qua biên giới Nga có thể kích hoạt phản ứng sử dụng vũ khí hạt nhân; nếu một quốc gia không có vũ khí hạt nhân (như Ukraine) tấn công Nga và nhận được hỗ trợ hậu cần hoặc vật chất từ một quốc gia có vũ khí hạt nhân, thì Nga có thể coi đây là sự gây hấn từ toàn bộ liên minh… Ngày 19/11, Hội đồng An ninh Quốc gia Nhà Trắng tuyên bố, Mỹ không ngạc nhiên khi Nga hạ ngưỡng tấn công hạt nhân và không có kế hoạch điều chỉnh thế trận hạt nhân của mình để đáp trả, Reuters đưa tin. Đại sứ quán Mỹ tại Ukraine sẽ tạm đóng cửa sau khi được cảnh báo về một cuộc không kích lớn có thể xảy ra ngày 20/11. Nga có thể gia tăng các cuộc tấn công thông thường vào cơ sở hạ tầng và trung tâm chỉ huy của Ukraine. “NẾU NGA CẢM THẤY BỊ ĐE DỌA THÌ…” Trao đổi với phóng viên Tiền Phong ngày 19/11, GS James Borton (nhà nghiên cứu tại Viện Chính sách đối ngoại, ĐH Johns Hopkins, Mỹ; đồng sáng lập Diễn đàn Môi trường Mekong) nhận định: “Học thuyết hạt nhân mới cập nhật cho thấy ngưỡng sử dụng vũ khí hạt nhân của Nga đã giảm xuống, sẵn sàng đáp trả hạt nhân đối với các cuộc tấn công bằng vũ khí thông thường có sự hỗ trợ của NATO. Đây có thể là lời cảnh báo đối với cả Ukraine và các đồng minh về khả năng Nga sẽ phản ứng bằng vũ khí hạt nhân nếu cảm thấy bị đe dọa”. NATO có thể bắt đầu chuẩn bị sẵn sàng để ứng phó với các khả năng Nga leo thang một cách chủ động hơn, có thể thông qua tăng cường lực lượng tại các khu vực biên giới phía Đông như một biện pháp răn đe. Đồng thời, điều này có thể dẫn đến việc NATO gia tăng giám sát các hoạt động quân sự của Nga, đặc biệt là khí tài hạt nhân. Trong khi đó, để đáp trả đòn tấn công của Ukraine sử dụng tên lửa tầm xa của phương Tây, Nga có thể sẽ gia tăng phòng thủ quanh biên giới hoặc triển khai thêm hệ thống phòng không và hệ thống đánh chặn tên lửa. Dù khả năng sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật là thấp, nhưng không thể loại trừ, đặc biệt khi Nga đã cập nhật học thuyết và thường xuyên nhắc đến răn đe hạt nhân. Bất kỳ động thái nào hướng tới sử dụng vũ khí hạt nhân sẽ gây ra sự lên án mạnh mẽ trên toàn cầu và có thể dẫn đến sự can thiệp trực tiếp từ NATO. BÌNH GIANG - THÁI AN 12 QUỐC TẾ n Thứ Năm n Ngày 21/11/2024 Tác động toàn cầu Theo chuyên gia Mỹ, sự đối đầu quân sự gia tăng, răn đe hạt nhân kéo dài sẽ gia tăng biến động trên thị trường năng lượng khi mùa đông đến gần, gây thêm áp lực lên chuỗi cung ứng toàn cầu và an ninh lương thực, đặc biệt khi thỏa thuận ngũ cốc Biển Đen bị đình chỉ. Đồng thời, gia tăng sự chia rẽ giữa Nga và các quốc gia liên minh phương Tây, trong khi các quốc gia không liên kết chịu áp lực phải chọn phe. Vì vậy, việc thúc đẩy ngoại giao, dù gặp nhiều thách thức, vẫn là yếu tố quan trọng để giảm thiểu nguy cơ leo thang, đặc biệt liên quan mối đe dọa hạt nhân. Khả năng xung đột leo thang giữa Nga và Ukraine cùng phương Tây tăng cao sau khi Kiev lần đầu sử dụng vũ khí tầm xa tấn công qua biên giới và Nga sửa đổi học thuyết hạt nhân. Tối 19/11/2024, quân nhân Ukraine thắp nến đánh dấu ngày thứ 1.000 xung đột với các lực lượng Nga ẢNH: AP Nguy cơ leo thang xung đột Nga - Ukraine Tiếng súng lan rộng từ Israel tới Dải Gaza, sang Li-băng, gây bao đau thương, mất mát cho nhiều bên liên quan. Trong mịt mù lửa khói do bom đạn Israel trút xuống miền nam Li-băng nhiều tháng qua chợt lóe lên tia hy vọng. Chính phủ Li-băng và lực lượng Hezbollah vừa đồng ý với đề xuất ngừng bắn của Mỹ. Đặc phái viên Nhà Trắng Amos Hochstein ngày 20/11 nói rằng “cơ hội thực sự” để chấm dứt xung đột IsraelHezbollah đang đến rất gần, hiện “trong tầm với”. Các điều kiện chính bao gồm việc thực hiện Nghị quyết 1701 của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, yêu cầu Hezbollah rút khỏi khu vực biên giới phía nam và sự tái triển khai có phối hợp của các lực lượng Israel. Khả năng đạt được thỏa thuận ngừng bắn đang tăng lên nhờ sự hòa giải của Mỹ, sự sẵn lòng của Li-băng và Hezbollah (trong khi Israel còn miễn cưỡng). Cụ thể, Washington đang tăng cường tham gia tiến trình hòa giải, với việc Đặc phái viên Nhà Trắng tích cực đàm phán. Giới chức Li-băng, bao gồm đại diện được Hezbollah ủng hộ, đã tỏ ra tích cực một cách thận trọng, và Mỹ ước đoán khả năng đạt được thỏa thuận là hơn 50%. Hezbollah và các lãnh đạo Li-băng đã chấp nhận Nghị quyết 1701 làm nền tảng, thể hiện sự linh hoạt trong việc có thể chuyển vũ khí hạng nặng lên phía bắc sông Litani. Trong khi đó, phản ứng của Israel thận trọng hơn; Thủ tướng Benjamin Netanyahu nhấn mạnh tầm quan trọng của các hoạt động quân sự liên tục để ngăn chặn Hezbollah tái vũ trang trong tương lai. Như vậy, cần có một ủy ban quốc tế giám sát việc tuân thủ thỏa thuận, củng cố vai trò gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc, thúc đẩy ổn định khu vực. Một thỏa thuận ngừng bắn sẽ giúp giảm căng thẳng ở khu vực phía Bắc của Israel - nơi Hezbollah đã tấn công các cộng đồng Israel và vị trí của quân đội nước này. Israel đã sơ tán hàng chục nghìn người khỏi khu vực phía Bắc, vì vậy thỏa thuận này có thể giảm căng thẳng cho cả cư dân và quân nhân. Ngoài ra, Israel có thêm điều kiện tập trung lực lượng quân sự nhằm vào Hamas ở Dải Gaza - nơi đang diễn ra xung đột dữ dội. Dù nhiều bên liên quan và người dân yêu chuộng hòa bình khắp thế giới mong chờ Israel và Hamas im tiếng súng, nhưng khả năng đạt được thỏa thuận ngừng bắn ở Dải Gaza hiện thấp hơn ở Li-băng. Ba nguyên nhân chính là xung đột leo thang sau vụ đột kích ngày 7/10/2023, sự phân hóa chính trị sâu sắc và lập trường cứng rắn của Israel. Các cuộc tấn công gần đây của Hamas và phản ứng mạnh mẽ từ phía Israel đã làm trầm trọng hóa sự mất lòng tin và gia tăng bạo lực. Không giống như Hezbollah (có thể muốn tạm rút lui vì gần đây bị tổn thất nặng nề), Hamas có vẻ thiên về lý tưởng tiếp tục chiến đấu với Israel. Sự hậu thuẫn từ bên ngoài dành cho Hamas có thể giúp lực lượng này trường kỳ kháng chiến, dù Israel đã cam kết vô hiệu hóa Hamas, quyết biến cơ sở hạ tầng không phải thành bình địa mà thành hầm sập, khiến ban lãnh đạo lực lượng này suy vong. Rút bớt củi ở đống lửa nhỏ rồi cho thêm củi vào đám cháy lớn, Israel quyết đưa về nhà các con tin còn lại ở Dải Gaza (ông Netanyahu hôm 20/11 cam kết sẽ trả 5 triệu USD cho mỗi con tin được thả); quyết đuổi cùng giết tận, biến Hamas thành tro bụi và ngăn lực lượng này tái sinh từ đống tro tàn. Nhưng không thể phủ nhận thực tế rằng, người Li-băng, người Palestine, người Israel… đều là người; mọi người sinh ra đều bình đẳng, “có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc”. THÁI AN Rút củi lửa nhỏ cho vào đám cháy to BÌNH LUẬN QUỐC TẾ Tên lửa ATACMS phóng từ Ukraine ngày 19/11/2024 NGUỒN: AP
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==