Phoáng sûå Chuã nhêåt 20/10/2024 5 BAOÁ TIÏNÌ PHONG PHATÁ HAN H TÊTË CA à CACÁ NGAY TRONG TUÊNÌ Gênì canå mötå ngayâ , sau nhûnä g lang thang hoiã han ngú ngacá ú ã vunâ g àêtë Gia Miïu Ngoaiå trang, núi phatá tñch 9 chuaá 13 vua nha â Nguyïnî - thuöcå xa ä Ha â Long huyïnå Ha â Trung thò àaä vanâ g mùtå giúiâ . Töi vênî choang choacá caiá cêu vúiá nha â thú Nguyïnî Duy « Töi nñu vayá ba â ài chú å Bònh Lêm/ Khi töi biïtë thûúng baâ thò àa ä muönå / Ba â chó conâ mötå nêmë co ã thöi ». YÁ muönë neoâ thïm cêu êyë àï í xuiá Nguyïnî Duy ghe á quï ngoaiå Bònh Lêm khöng xa Gia Miïu bao nhiïu. Goiå la â ghe á quï ngoaiå nhûng cunä g chó vöiå vöiå vanâ g vanâ g. Trïn xe Nguyïnî Duy huú tay vïì àõa àiïmí caiá chú å Bònh Lêm nhû miïnì cö í tñch tuöií thú cuaã thi sô. Naoâ la â me á kia la â nha â laoä àiïu khùcæ trû á danh Ta å Quang Baoå . Va â kia nûaä la â núi sinh ra vaâ lúná lïn mötå taiâ nùng vùn chûúng, nhaâ vùn Nguyïnî Thï ë Phûúng... Töi giêtå mònh. Tûnâ g nghe loaná g thoaná g Ha â Trung laâ quï Nguyïnî Thï ë Phûúng. Hoaá ra laiå ngay Bònh Lêm nayâ . Mötå taiâ nùng! Chaã phaiã thi sô Nguyïnî Duy mïnë quï ma â qua á lïn caiá thú ã daiâ than tiïcë . Qua ã la â co á mötå taiâ nùng Nguyïnî Thï ë Phûúng múiá 30 tuöií vúiá cuönë tiïuí thuyïtë “Ài bûúcá nûaä ” àûúcå taiá banã àïnë 5 lênì . Möiî lênì taiá banã la â 5 vanå . Röiì cacá cuönë “Ngayâ trú ã vï”ì , “Chên trúiâ mûa gio”á … Mötå chutá ky ã niïmå tû å dûng cû á búiâ búiâ . Cha ã la â höiì nho,ã àocå trömå cuönë « Ài bûúcá nûaä » àa ä racá h tûúpá cuaã öng chu á co á nhûnä g àoanå àêm thuöcå lonâ g! Dïnì dû á nênë na á maiä ... Hún 10 nùm sau cha ã co á Nguyïnî Duy ài cunâ g töi cunä g laiå ghe á Bònh Lêm. Vaâ caiá àñch cunä g chó ghe á nha â vùn Nguyïnî Thï ë Phûúng. Cùn nha â cö í kho á àoaná tuöií phña cuöië lanâ g nhû töë caoá mötå qua á vanä g khöng thûúnâ g. Caiá vomâ ngoiá àa ä tûúpá xamá ... Cêy cötå motå àucå ... Cêu chuyïnå cuaã chuã nhên nhû dênî dùtæ töi vï ì ky á ûcá . Trûúcá CM thaná g 8/1945, Bònh Lêm vênî conâ nhiïuì thêyì dayå chû ä Nho, chûä Nöm va â ca ã chû ä Phapá , chû ä Quöcë ngû ä nhû cö ë (quï töi goiå la â cu)å Ngö ho å Cu,â cö ë Kyá ho å Ta,å cö ë Cu â Quöcë Sô… Lanâ g co á nhiïuì ngûúiâ àêuå cû ã nhên nhû cacá cu å àö ì Böië , àö ì Mai (Nguyïnî Xuên Mai), ranâ h thaoå chû ä Phapá nhû anh em cuå Nguyïnî Xuên Phûúng. Laiå thïm mötå ngacå nhiïn, Bñ thû chi böå àanã g àêuì tiïn cuaã huyïnå Haâ Trung, chñnh laâ nha â vùn Nguyïnî Thï ë Phûúng. Tênå giú â töi múiá hay caiá tïn khai sinh cuaã nha â vùn la â Nguyïnî Xuên Phï. Ngûúiâ anh ruötå yïu quyá cuaã nha â vùn tïn laâ Phûúng bõ mêtë àötå ngötå . Öng böë muönë ngûúiâ em thay anh nïn cho con trai mang tïn múiá la â Nguyïnî Thï ë Phûúng! Nùm 1945, múiá 15 tuöií , Nguyïnî Thï ë Phûúng àaä tham gia cacá h manå g vaoâ àöiå du kñch, töí chûcá cûúpá chñnh quyïnì ú ã phu ã Ha â Trung. Öng lamâ cöng tacá tuyïn truyïnì tû â xa ä lïn huyïnå va â tónh, sau lamâ tuyïn truyïnì ú ã liïn khu IV. Nguyïnî Thïë Phûúng tham gia cuöcå caiã cacá h ruönå g àêtë va â lamâ Hiïuå uyã Trûúnâ g caiã cacá h liïn khu IV. Nùm 1958, öng vïì lamâ Trûúnã g ban Triïtë hocå Nha â Xuêtë banã Sû å thêtå nay laâ Nha â xuêtë banã Chñnh trõ Quöcë gia Sû å thêtå . Nùm 1960, khi tiïuí thuyïtë “Ài bûúcá nûaä ” ra mùtæ cöng chuná g lamâ xön xao dû luênå vï ì mötå taiâ nùng vùn hocå vûaâ xuêtë hiïnå quï Thanh Hoaá , öng chuyïní qua lamâ Trûúnã g ban Biïn têpå Nha â xuêtë banã Vùn hocå . Ú Ã Ha â Nöiå co á nhiïuì ngûúiâ quen biïtë nha â vùn Nguyïnî Thï ë Phûúng. Nhû öng banå gia,â nha â phï bònh vùn hocå Nguyïnî Vùn Lûu cunâ g quï sau nayâ la â Giamá àöcë NXB Vùn hocå . Ngöiì vúiá Nguyïnî Vùn Lûu, ênë tûúnå g thïm nhûnä g xuytá xoa thúã daiâ than tiïcë . Va â ca ã nhûnä g ngêmå nguiâ . … Phaiã ghi nhênå rùnç g, ñt cuönë tiïuí thuyïtë àûúcå taiá banã túiá 6 lênì va â co á lênì in túiá 5 vanå cuönë àïuì baná hïtë ngay nhû “Ài bûúcá nûaä ” thúiâ bêyë giú.â … Àaoå diïnî phim nhûaå bö å phim “Ài bûúcá nûaä ” vûaâ chó àaoå quay vûaâ thötë lïn: Hiïmë co á cötë truyïnå naoâ gêy ênë tûúnå g sêu nùnå g va â camã àönå g vï ì mötå vunâ g quï nhû “Ài bûúcá nûaä ”. Chuyïnå cu å Lûu nhû mötå khucá ly á lõch trñch ngang. Mötå nha â vùn tre ã àang nöií danh, nhêtë la â sau bö å phim “Ài bûúcá nûaä ” nha â vùn Nguyïnî Thï ë Phûúng (NTP) rúi vaoâ têmì ngùmæ nhên sûå cuaã lanä h àaoå tónh Thanh Hoaá . Tónh Thanh muönë co á mötå ngûúiâ taiâ . Vêyå nïn nùm 1964, nhên coá chutá chuyïnå hoanâ canã h gia àònh, NTP mau choná g àûúcå chuyïní vï ì Ty Vùn hoaá Thanh Hoaá phu å tracá h têpå san “Ngûúiâ banå vùn hoa”á tiïnì thên cuaã Tapå chñ Vùn nghï å xû á Thanh bêy giú.â Vï ì Thanh Hoaá , NTP êpë u ã y á àõnh seä thêm canh lêu daiâ ú ã quï àï í co á bï ì dayâ tû liïuå cho saná g tacá . Thúiâ àiïmí nayâ , ca ã Thanh Hoaá múiá àöcå nhêtë co á NTP la â nhaâ vùn (höiå viïn Höiå Nha â vùn Viïtå Nam). NTP trú ã thanâ h höiå viïn ngay sau khi cöng bö ë hai truyïnå ngùnæ “Ngûúiâ banå cu”ä va â “Àaoâ cheoâ ”. Hai truyïnå ngùnæ àu ã àï í khùnè g àõnh mötå taiâ nùng. Nhûnä g ngûúiâ viïtë tre ã xû á Thanh coi NTP la â “cuaã quy á hiïmë ”, la â thêyì trong nghï.ì Nhûng NTP rêtë gianã dõ àaná g yïu. Hònh anã h nha â vùn NTP àöi mùtæ kñnh cênå nhiïuì ài-öpë hïtë lonâ g vò cöng viïcå dunä g camã xöng xaoá trong bom àanå luön sêu àêmå choaná chiïmë tònh camã nhiïuì ngûúiâ . Mötå nha â vùn àa ä thanâ h danh luön co á têmë lonâ g vúiá cacá cêy butá tre.ã Mötå nha â vùn NTP vûaâ la â “cêy cötå caiá ” vûaâ la â linh hönì cuaã Têpå san Vùn hoaá Thanh Hoaá . Co á NTP, nhúâ NTP ú ã Thanh Hoaá ma â cacá nha â vùn nha â thú lamâ viïcå ú ã Trung ûúng, Haâ Nöiå va â cacá tónh banå co á thïm lyá do àï í lui túiá . Khi trú ã vï ì Thanh Hoaá , “Nùnæ g” múiá chó hún sauá chucå trang khúiã thaoã . Túiá lucá Ty Vùn hoaá sú taná àïnë lanâ g Vanå Löcå (thuöcå huyïnå Àöng Sún), NTP múiá àönå g butá trú ã laiå . Anh viïtë àïuì àùnå vaoâ cacá àïm. 12 giúâ àïm anh múiá bo ã butá , buöng manâ . Vêyå ma â múiá chó co á hún hai nùm àûúcå sönë g, àûúcå viïtë hïtë mònh, NTP laiå phaiã rúiâ xû á Thanh. Laiå phaiã “ Ài bûúcá nûaä ”. Co á nhiïuì duyïn do. Chaã phaiã caiá chuyïnå 50 àönì g lûúng möiî thaná g maiä ma â khöng lïn àûúcå mûcá 56 àönì g, nghôa la â chó nùmç yïn ú ã mûcá caná sû å mötå . Caiá chñnh laâ NTP bõ khoá chõu, bõ thûúng töní búiã cacá h hanâ h xû ã cuaã vaiâ caná bö å lanä h àaoå Ty Vùn hoaá thúiâ àiïmí êyë . NTP trú ã laiå Nha â xuêtë banã Vùn hocå lamâ Trûúnã g ban Biïn têpå . Ào á la â nùm 1967, Khu Bönë Thanh Hoaá va â khùpæ caã miïnì Bùcæ bom àanå My ä rïnì trúiâ . Hoaå sô Nguyïnî Thõ Hiïnì , con gaiá nha â vùn Kim Lên, lênì êyë àa ä chia se ã vúiá töi mötå höiì ûcá : …Nùm 1967, bûúcá sang nùm hocå cuöië cunâ g cuaã Trûúnâ g My ä thuêtå . Lúpá töi àûúcå nha â trûúnâ g phên cöng ài thûcå tï.ë Töi va â hai banå cunâ g lúpá àûúcå phên cöng ài Thanh Hoaá . Höiì ào á töi gayâ go,â nho ã be á chó 38 kg. Àêy laâ lênì àêuì tiïn töi ài thûcå tï ë ngay taiå núi bom àanå acá liïtå nhêtë . Töi liïn hïå vúiá nha â vùn NTP lamâ ú ã Ty Vùn hoaá Thanh Hoaá cho töi ra tênå satá cêuì Hamâ Rönì g àï í lamâ viïcå . Chu á NTP àa ä àönì g y.á Chu á àûa töi vïì ngöi nhaâ cu ä cuaã öng ú ã lanâ g gênì cêuì . Nha â àa ä bõ bom phaá tan hoang chó conâ la â mötå àönë g gacå h vunå . Öng noiá chauá khöng thïí ú ã àêy àûúcå , moiå ngûúiâ àïuì sú taná ra chên àï hïtë , nguy hiïmí lùmæ , chauá co á sú å khöng? Töi noiá töi khöng sú.å Thï ë la â öng àûa töi ài xuöi docå theo triïnì àï söng Ma.ä Mötå quanä g thêtå daiâ . - Nha â chu á àêy röiì Mötå hö ë sêu àûúcå khoetá vaoâ lonâ g àï. Chu á baoã töi chui vaoâ . Trong hêmì , mötå ba â gia â ngöiì öm göië co ro, nhòn töi, miïnå g mêpë mayá … Chu á Phûúng noiá : - Àêy laâ me å chu,á tû â höm nha â bõ bom My ä sêpå , ca ã nha â chu á phaiã chayå ra àêy. Me å chu á sinh lêní thêní , sïní h mötå caiá khöng thêyë ba â àêu. Chayå vï ì lanâ g, may ba â àang ú ã ào.á Ba â àang tòm búiá trong àönë g àö í natá röiì co ro mötå mònh im lùnå g khöng noiá gò! Vú å con chu á suötë ngayâ phaiã chayå ài chayå laiå àûa ba â vï.ì Hoaá ra docå triïnì àï nayâ khöng phaiã chó co á mötå hêmì nha â chu á Phûúng. Raiã racá suötë docå triïnì àï nhûnä g caiá hêmì àaoâ mocá vaoâ chên àï nhû nhûnä g hang cua, hang chuötå . Ca ã khu lanâ g donå ra àêy gênì nhû khöng coá mötå boná g àanâ öng. Cacá cö dên quên, nöng dên bònh thûúnâ g rêtë vui nhönå , lamâ viïcå khoeã vö cunâ g. Nhûng khöng hiïuí sao, cûá chêpå choanå g chiïuì , trïn búâ àï, töi laiå thêyë mêyë cö vûaâ ài vûaâ vêyî khùn, vêyî aoá , tocá xoaä tung bay theo gio,á boná g cao lûnâ g lûnä g trïn nïnì trúiâ … Cacá cö cûúiâ rûng rûcá , laiå co á lucá khocá hu hu, ài laiå dêtå dú â thêtë thïuí trïn àï mötå höiì xong laiå ai vï ì hêmì nha â nêyë . La å qua á töi hoiã chu á Phûúng: - Chu á úi, ba â nha â mònh mêtë trñ vò nhaâ bõ bom àaná h sêpå , nhûng cacá chõ treã khoeã thï ë kia, sao cûá chiïuì naoâ cunä g xoaä tocá ài trïn àï vûaâ ài vûaâ cûúiâ , vûaâ khocá la â thï ë naoâ ha ã chu?á Chu á Phûúng thúã daiâ : - Cacá chõ êyë bõ bïånh hysteia àêyë chauá a.å Ca ã lanâ g khöng coá mötå ngûúiâ àanâ öng naoâ … Nhûng laå caiá , cû á chiïuì töië hïtë cún, cacá chõ laiå ài cêyë luaá , ài vacá àanå , lêpë hö ë bom, cûuá thûúng, y nhû khöng coá chuyïnå gò xayã ra. Ngay satá chên àï chuá Phûúng àaä dênî töi ra thùm mötå dêyî mö å múiá àùpæ , 7 caiá mö å tû â to àïnë nho ã satá liïnì nhau. Chuá noiá ca ã nha â ho å múiá bõ mayá bay bùnæ chïtë hïtë . Ngayâ ngayâ töi ra gênì Hamâ Rönì g ve.ä Àïm laiå vï ì caiá hang cua nhaâ hêmì trïn àï àï í ngu.ã Mötå àïm àang nguã ngon, töi thêyë nhû ai quatå matá trïn àêuì , súâ lïn thêyë mötå àönë g mïmì mïmë , êmë êmë … Töi mú ã mùtæ ra. Me å chu á Phûúng. -Chauá nùmç im, àûnâ g dêyå . Ba â àang àú ä àe ã cho con choá me.å Sùpæ xong röiì . Baâ quatå cho no á va â cho chauá àú ä noná g àêyë . Ba â cunä g thùpæ àenâ àï í biïtë no á àe ã àûúcå mêyë con, vaâ no á khöng nùmç àe â lïn con cuaã no.á Khöng hiïuí sao ba â cu å bönî g tónh taoá thï,ë ba â noiá ranâ h re ä tûnâ g lúiâ , êu yïmë nhòn töi vaâ àanâ cho.á Ba â nhû chùnè g lênî àiïuì gò. Töi nhòn ba.â Ba â khöng conâ la â ba â giaâ mêtë trñ nûaä . Ba â y nhû baâ töi ngayâ naoâ cunä g êu yïmë nhòn töi nhû vêyå . (Hïtë trñch) “Nùnæ g” àûúcå xuêtë banã . Nhûnä g y á kiïnë tötë lanâ h cuaã dû luênå nhû mang thïm cho NTP chutá sinh khñ. NTP chó sinh sùcæ trú ã laiå khi ngöiì vúiá banå viïtë ön laiå ky ã niïmå sêu àêmå nhûnä g nùm thaná g sönë g va â lamâ viïcå ú ã Tapå chñ “Ngûúiâ banå vùn hoa”á ú ã quï nha.â Mötå cu á àaná h chñ tûã cuaã sö ë phênå . ÊyË la â caiá tin baoá tû ã ngûúiâ con trai nhúná nhao àepå àe ä cuaã nha â vùn hy sinh úã Mùtå trênå phña Nam. Sau nghe banå beâ cuaã con kï í laiå , nha â vùn canâ g àau àúná hún, àûaá con trai àêuì lonâ g cuaã öng, Nguyïnî Xuên Hoanâ g àa ä dû å mötå trênå àaná h acá liïtå qua ã camã . Àún võ Hoanâ g nhênå nhiïmå vu å àaná h chòm àoanâ tauâ chiïnë My ä ú ã kïnh Vônh Tïë – Long An. Canâ g àau hún khi thi thïí cuaã Hoanâ g tan biïnë vaoâ bunâ nûúcá cuaã donâ g kïnh lõch sû.ã Nùm êyë ngûúiâ con trai nhaâ vùn NTP múiá 24 tuöií ! Nhûnä g sum vêyì àönå g viïn cuaã ngûúiâ thên, banå be;â Va â ca ã rûúuå nûaä cunä g chaã lamâ khuêy ài nöiî àau quaá lúná . NTP conâ kõp ghi vaoâ cuönë tiïuí thuyïtë “Ngayâ trúã vï”ì àang in laâ “Nhûnä g ngayâ thûúng nhú á Hoanâ g”. Ú Ã NXB Vùn hocå chó conâ laiå mötå öng gia â NTP hênî g hutå . Mötå NTP ngú ngacá … Mötå ngayâ muaâ àöng nùm Kyã Ty å 1989, nha â vùn NTP àaä lùnå g le ä ra ài ú ã tuöií 59. Co á ve ã hònh nhû ngûúiâ ta àa ä quïn nhaâ vùn NTP, mötå nha â vùn cacá h manå g àêuì tiïn cuaã xû á Thanh? Bao nùm nay ngûúiâ ta “quïn” khöng biïn tïn nhaâ vùn taiâ hoa êyë vaoâ danh sacá h àï ì nghõ Giaiã thûúnã g Nha â nûúcá ? n [ XUÊN BA ] Àònh cö í Bònh Lêm Conâ ai nhú á nha â vùn Nguyïnî Thï ë Phûúng? Nha â vùn Nguyïnî Thï ë Phûúng
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==