Chuã nhêåt 20/10/2024 BAOÁ TIÏNÌ PHONG PHATÁ HAN H TÊTË CA à CACÁ NGAY TRONG TUÊNÌ Phoáng sûå 10 [ HA Å ÀAN ] THAPÁ THÊNÌ NÖNG LAM TÛ CÖIË ÀAÁ Tra ã lúiâ cho cêu hoiã “Bùcæ Ninh giúâ co á gò hay”, mötå thö í cöng ú ã àêy hoiã laiå chuná g töi bùnç g gionå g rêtë tû å tin: “Xem Thapá Thênì Nöng chûa”? Theo lúiâ ngûúiâ êyë , thò àêy laâ caiá thapá hònh hatå luaá cao 15m àûúcå ghepá búiã 1.012 chiïcë cöië àa,á chia thanâ h 5 tênì g, xung quanh trang trñ bùnç g trucå àa á keoá luaá , cöië àa á xay luaá … Röiì nhû àï í chuná g töi hïtë àûúnâ g thoaiá thacá viïcå ài àïnë mötå “sanã phêmí du lõch múiá ”, ngûúiâ banå nayâ conâ böiì thïm: Thapá Thênì Nöng vûaâ àûúcå cöng nhênå Ky ã lucå thï ë giúiá , trûúcá ào á no á cunä g àa ä àûúcå cöng nhênå Ky ã lucå cuaã Viïtå Nam. Khöng ai trong söë bönë ngûúiâ chuná g töi bõ nhûnä g ky ã lucå kia tacá àönå g, nhûng nïuë la â bö å sûu têpå cöië àa á thò laiå la â cêu chuyïnå khacá . Thapá Thênì Nöng àûúcå xêy dûnå g tûâ nùm 2021, àùtå taiå Trung têm Dayå nghïì va â satá hacå h laiá xe Àöng Àö, xaä Lêm Thao, huyïnå Lûúng Taiâ , tónh Bùcæ Ninh. Tû â xa nhòn laiå , ngûúiâ xem dï î bõ camã giacá uy hiïpë trûúcá mötå thapá àa á khöní g lö ì àûúcå liïn kïtë vúiá nhau bùnç g hanâ g nghòn caiá cöië àa.á Bïn trong thapá co á mötå cêuì thang xoùnæ öcë theo trucå thùnè g àûná g àï í ài lïn cacá tênì g. Ú Ã lûng chûnâ g thapá co á trö í mötå ban cöng ngùmæ canã h àûúcå trang trñ bùnç g nhûnä g böng luaá gia ã (co á le ä nha â àêuì tû muönë lamâ mötå giaoá cu å trûcå quan búiã theo nhû lúiâ giúiá thiïuå , thapá Thênì Nöng laâ mötå mö hònh giaoá ducå vùn hoaá traiã nghiïmå ). “Khi sanã xuêtë nöng nghiïpå ngayâ canâ g hiïnå àaiå , taiå nhiïuì vunâ g quï, nhûnä g chiïcë cöië àa,á trucå àa,á cöië xay luaá … bõ bo ã ài nhiïuì . Vúiá tònh yïu, mong muönë lan toaã vùn hoaá truyïnì thönë g cuaã dên töcå , töi danâ h thúiâ gian, cöng sûcá , cuaã caiã sûu têmì cöië àa,á xêy dûnå g khu trûng bayâ àï í lûu giû,ä baoã tönì netá vùn hoaá cuaã nhûnä g vunâ g quï miïnì Bùcæ , ky á ûcá cuaã mötå thï ë hï.å ..”, trñch lúiâ chia seã cuaã öng Trênì Vùn Toanã , chu ã sú ã hûuä va â la â ngûúiâ saná g lêpå khu trûng bayâ cöië àa á va â vùn hoaá luaá nûúcá , trong àoá co á Thapá Thênì Nöng ú ã Bùcæ Ninh. Öng Toanã cho biïtë , thï ë hï å öng sinh ra va â lúná lïn ú ã vunâ g àönì g bùnç g Bùcæ Bö,å tû â nho ã àa ä quen thuöcå vúiá hònh anã h nhûnä g chiïcë cöië àa á gia ä gaoå , gia ä beoâ , xay bötå , xay luaá …. Khi mayá mocá xuêtë hiïnå va â chûná g to ã sû å ûu viïtå cuaã mònh, nhûnä g cöng cuå thu ã cöng nayâ bõ biïnë thanâ h àa á kï cêuì ao, ke â chên tûúnâ g raoâ , thêmå chñ bõ nemá vaoâ lo â gacå h àï í nung thanâ h vöi hoùcå vûtá chonã g chú úã lï ì àûúnâ g, bú â buiå . Öng Toanã àa ä bo ã tiïnì thu mua khoanã g hún 3.000 chiïcë cöië àa á cacá kñch cúä va â khùnè g àõnh rùnç g vênî se ä tiïpë tucå sûu têmì , lûu giûä cöië àa,á cötå àa á ma â ngûúiâ dên vûtá bo.ã Thapá Thênì Nöng àûúcå thai nghená tû â y á tûúnã g cuaã öng Toanã va â àûúcå hiïnå thûcå hoaá bùnç g sû å trú å giupá cuaã kiïnë trucá sû Nguyïnî Saná h. Mùcå du â múiá mú ã cûaã àoná khacá h khöng lêu, Thapá Thênì Nöng àaä thu hutá sû å chu á y á cuaã kha á nhiïuì ngûúiâ . Khi töi hoiã , banå nghô gò vïì cöng trònh kiïnë trucá nayâ , Hûúng (sinh nùm 2001, úã Haâ Nöiå ) thêtå tha â baoã : “Àepå nhûng khöng phaiã ly á tûúnã g lùmæ àï í check in vò thapá qua á cao, nïuë muönë chupå toanâ canã h thò ngûúiâ chó conâ bùnç g hatå gaoå ”. Trong khi ào á Huy (sinh viïn ÀH Ngoaiå giao) thò lacå quan hún: “Biïtë àêu vaiâ nùm nûaä , khi rïu xanh mocå lïn bamá vaoâ àa,á Thapá Thênì Nöng laiå chùnè g trú ã thanâ h mötå biïuí tûúnå g cuaã Viïtå Nam, giönë g nhû Thapá Eiffel cuaã Phapá ”. Cunâ g y á kiïnë vúiá Huy, kiïnë trucá sû Nguyïnî Quang Minh ài cunâ g àoanâ chuná g töi cunä g cho rùnç g: “Thapá Thênì Nöng se ä phatá huy töië àa ve ã àepå cö í xûa cuaã nhûnä g chiïcë cöië àa á nïuë no á àûúcå phu ã lïn mötå lúpá rïu phong cöí kñnh”. Cunä g theo anh Minh, viïcå “hö biïnë ” mötå cöng trònh kiïnë trucá múiá thanâ h cöí kñnh co á thï í àûúcå rutá ngùnæ bùnç g cacá h xay cúm nguöiå vúiá àûúnâ g röiì phun lïn cacá ngocá ngacá h, àamã baoã àu ã àö å êmí , rïu se ä mocå rêtë nhanh trong vonâ g mötå hai thaná g ma â khöng phaiã chú â túiá mêyë nùm. LAOÄ NÖNG MUA CÖIË ÀA Á VÏ…Ì CHÚI Nùm ngoaiá , trong mötå chuyïnë àiïnì da ä vï ì Thaiá Bònh, chuná g töi tònh cúâ lacå vaoâ xa ä Quynâ h Hûng, huyïnå Quynâ h Phu å va â àûúcå mucå sú ã thõ mötå bö å sûu têpå cöië àa á kha á thu á võ cuaã laoä nöng Trênì Cöng Nhênî . So vúiá chu ã sú ã hûuä Thapá Thênì Nöng, öng Nhênî sûu têmì cöië àa á súmá hún nhiïuì . “Gênì 50 nùm, tñnh ra töi phaiã coá hún 5.000 caiá , ngoaiâ xêy trong nha,â xêy cöní g lanâ g… töi conâ phaiã baná ài non nûaã vò nha â chêtå , khöng conâ chö î àï”í . Öng Nhênî khöng ngênì ngaiå taoå ra mötå nhênå diïnå àùcå trûng cho mònh bùnç g nhûnä g cöië àa á xïpë dayâ àùcå suötë tû â cöní g vaoâ tênå trong nha.â Banâ , ghï ë tûâ cöië àa,á tûúnâ g tû â cöië àa,á bönì hoa tû â cöië àa…á Cöië àa á trong nhaâ öng co á àu ã kñch cú,ä hònh daná g, mauâ sùcæ , cên nùnå g… Khi thêyë chuná g töi loay hoay chupå anã h, öng bï ra mötå caiá cöië àa ä monâ vetå , mötå bïn canå h àa ä bõ vatá sùcæ nhû dao va â giúiá thiïuå rùnç g: Àêy laâ caiá cöië àêuì tiïn töi sûu têmì , quy á lùmæ ! Àùtå caiá cöië xuönë g, öng laiå lêyë tay chó vaoâ miïnå g mònh: Töi conâ bõ gayä hai caiá rùng vò lùpæ banâ àa!á Àûúcå biïtë , viïcå thu mua cöië , vênå chuyïní , xïpë àùtå , xêy lùpæ àïuì do chñnh tay öng Nhênî tû å lamâ . Nhûnä g cöië nho,ã nhe,å öng xacá h bùnç g tay. Cöië nùnå g hún öng dunâ g chiïcë túiâ bùnç g thên tre tûå chï ë va â xe löi àïí di chuyïní . Hêuì hïtë cöië àa á àïuì do öng tûå tòm kiïmë va â ài xin ngûúiâ dên quanh vunâ g. “Töi noiá xin vï ì xêy àònh lanâ g thò ngûúiâ ta cho ngay”. Caá biïtå , caiá naoâ àepå va â hiïmë lùmæ öng múiá phaiã mua laiå vúiá gia á “nùm chucå , mötå trùm” nganâ àönì g. Nhiïuì núi, cöië àa á àa ä mêtë gia á trõ sû ã dunå g bõ ngûúiâ dên vûtá thùnè g xuönë g ao, öng phaiã lùnå xuönë g röiì xï dõch tûnâ g chutá mötå àï í àûa vaoâ bú.â Nhûnä g cöië àa á cuaã öng xin vïì co á caiá nùnå g 5kg, nhûng cunä g co á nhûnä g caiá nùnå g tû â 30kg cho àïnë gênì 60kg. Bö å sûu têpå cuaã öng Nhênî khöng chó co á cöië gia ä (nöng dên miïnì Bùcæ chu ã yïuë dunâ g cöië àï í gia ä luaá , gia ä ngö, giaä gio…â ) ma â conâ co á cöië xay (dunâ g àï í xay bötå ). Cöië gia ä chó co á mötå thútá , trong khi cöië xay gömì hai thútá ùn khúpá vúiá nhau. Khi chûa coá mayá xay xatá va â mayá xay bötå thò cöië àa á la â mötå vêtå thiïtë thên trong gia àònh. Caiá cöní g àònh lanâ g Tên Dên hiïnå nay va â toanâ bö å tûúnâ g bao quanh àònh la â do chñnh tay öng Nhênî tû å thiïtë kï,ë thi cöng tûâ hanâ g nghòn caiá cöië àa,á tru å àa…á liïn kïtë laiå vúiá nhau. “Vïì àö å bïnì thò khoiã phaiã banâ ”, laoä nöng cûúiâ baoã . Vï ì chi tiïtë “mònh öng Nhênî lamâ ca”ã , ngûúiâ lanâ g cuaã öng cunä g lïn tiïnë g xacá nhênå : “Cha ã ai muönë dêy vaoâ àö ì àa,á vò sú sêyí la â dêpå tay, dêpå chên nhû chúi. Tra ã 500.000 àönì g mötå ngayâ cöng hoå baoã tra ã 1 triïuå cunä g khöng lamâ vò qua á nguy hiïmí ”. Öng Nhênî baoã , mònh cûá xêy tû â thêpë àïnë cao, bönë honâ àêuì tiïn (theo thûá tû å xïpë chönì g) thò dunâ g chên tay va â xe löi àïí vênå chuyïní , lïn àïnë honâ thû á nùm trú ã lïn dunâ g ba cêy tre lamâ thang, lêyë gie ã troiá vaoâ cöië röiì dunâ g túiâ bêyí lïn. Bùtæ àêuì sûu têpå cöië àa á tû â nùm 20 tuöií , öng Nhênî khùnè g àõnh mònh coá thï í liïcë mùtæ la â biïtë cöië naoâ quy,á cöië naoâ lêu àúiâ , cöië naoâ co á gia á trõ cö í vêtå . “Töi tûnâ g phaiã baná nhiïuì caiá cöië quy á àïí lêyë tiïnì xêy àònh, tiïcë lùmæ nhûng biïtë lamâ thï ë naoâ àûúcå ”. Hiïnå , cöië co á gia á vaiâ chucå triïuå trong tay öng “conâ vaiâ caiá ”, “nhûng nïuë khöng “bênë ” qua á thò töi khöng baná àêu”! Öng cûúiâ hönì nhiïn khoe hamâ rùng àaä khuyïtë mêtë hai caiá vò “bêtë cêní trong lucá xêy banâ bùnç g cöië àa”á : “Xûa cöië àa á la â vêtå quan tronå g, àïnë khi hïtë quan tronå g ngûúiâ ta vûtá ài, thò töi löi vï,ì xêy thanâ h tûúnâ g, thanâ h nha,â thï ë la â no á se ä sönë g laiå theo mötå cacá h khacá cö a”å ! n Nhûäng Thapá , Àònh laâm tûâ… cöëi àaá Cöëi àaá chñnh thûác bõ “thêët suãng” tûâ khi ngaânh nöng nghiïåp àûúåc phöí cêåp cú giúái hoáa. Vúái nhûäng thïë hïå tûâ 9X àöí laåi àêy, sûå töìn taåi cuãa cöëi àaá gêìn nhû chó laâ möåt caái tïn. Thïë nhûng, vêîn coá möåt söë ngûúâi tòm giûä, thu mua cöëi àaá; thêåm chñ duâng cöëi àaá àïí dûång lïn nhûäng cöng trònh àöåc àaáo. Hoå coi viïåc naây nhû möåt phûúng thûác giao tiïëp vúái thïë hïå sau. Vaâ, àïí nhûäng chiïëc cöëi àaá tûå coá caách kïí cêu chuyïån cuãa chñnh noá. Thapá Thênì Nöng ghepá tû â 1.012 cöië àa á ú ã Bùcæ Ninh Thapá Thênì Nöng àûúcå dû å àoaná se ä àepå hún nhiïuì khi rïu phong phuã kñn nhûnä g chiïcë cöië àa á co á tuöií àúiâ hanâ g trùm nùm nayâ Mötå gocá bö å sûu têpå cöië àa á cuaã öng Nhênî Àêy la â chiïcë cöië àa á àêuì tiïn maâ öng Nhênî sûu têpå , chiïcë cöië tûnâ g bõ lêyë mêtë nhûng sau khoanã g 2 nùm, öng àaä tòm laiå àûúcå “Cöië àa á dunâ g àï í gia ä gaoå thûúnâ g àûúcå chön cö ë àõnh dûúiá lonâ g àêtë , àûúnâ g kñnh miïnå g cuaã no á co á khi rönå g àïnë 40-50cm, phaiã dunâ g hùnè mötå thên cêy to gùnæ vaoâ tru å àa á lamâ chayâ àï í gia.ä Thocá àûúcå àöí vaoâ cöië , ngûúiâ àûná g gia ä tay bamá vaoâ caiá mocá treo bïn tûúnâ g nha,â giêmå chên lïn thên cêy göî röiì tû â tû â tha ã chên ra cho àêuì chayâ rúi xuönë g cöië . Gia ä gaoå kiïuí nayâ rêtë vêtë va,ã co á khi hanâ g tiïnë g àönì g hö ì múiá xong mötå me”ã . Nha â nghiïn cûuá NGUYÏNÎ HOAI SAN
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==