MÖÅT NHA THÚ TIÏU BIÏÍU CHO SÛÅ TRONG SAÁNG Nhùæc àïën cöë nhaâ thú Tö Haâ (tïn thêåt Lï Duy Chiïíu) nhiïìu nhaâ vùn, nhaâ thú nhúá àïën baâi “Chuyïån khöng coá trong thû”. Nhaâ thú Trêìn Àùng Khoa noái rùçng, öng chûa àoåc “Tiïëng haåt naãy mêìm” nhûng laåi biïët baâi thú “Chuyïån khöng coá trong thû”: “Vò höìi êëy baâi naây rêët nöíi tiïëng. “Chuyïån khöng coá trong thû” coá tûá hay lùæm: Nhûäng ngûúâi lñnh quên bûu àûa thû àïën chiïën trûúâng. Hoå phaãi traãi qua chùång àûúâng vêët vaã thêåm chñ àe doåa tñnh maång, naâo höí vöì, luä queát, bom àaån… Thïë maâ thû vêîn àïën tay ngûúâi nhêån, nhûäng chuyïån gian nan êëy laåi khöng hïì coá trong thû”. Khi coân söëng, Trêìn Àùng Khoa coá biïët Tö Haâ nhûng khöng thên: “Nhûäng àöìng nghiïåp thên cêån vúái öng nhû nhaâ thú Nguyïîn Buâi Vúåi, nhaâ thú Phaåm Àûác cuäng àïìu khuêët nuái caã röìi”. Phoáng viïn kïët nöëi vúái nhaâ thú Vuä Quêìn Phûúng. Taác giaã baâi thú “Àúåi” àaä biïët öìn aâo trïn maång quanh baâi thú “Tiïëng haåt naãy mêìm”. Öng cuäng nhû nhiïìu ngûúâi cêìm buát àaä tûâng quen biïët, thên thiïët vúái cöë nhaâ thú khöng vui trûúác hiïån tûúång “neám àaá” vùn chûúng bûâa baäi naây. Vuä Quêìn Phûúng kïí: “Tö Haâ laâm thú tûâ khi coân hoåc phöí thöng úã Haãi Phoâng. Höìi êëy öng àaä coá thú àùng úã baáo Haãi Phoâng röìi. Tö Haâ cuâng lûáa vúái Àoaân Lï. Hoå hoåc cuâng trûúâng, möåt ngûúâi hoåc buöíi saáng, möåt ngûúâi hoåc buöíi chiïìu. Hoå thên nhau, tûâng àùng baáo vaâ kyá tïn chung Tö Haâ - Àoaân Lï. Àoá laâ khoaãng nhûäng nùm 1957, 1958. Tö Haâ sinh nùm 1939, hoåc xong phöí thöng, öng khöng vaâo àaåi hoåc, maâ hoåc lúáp baáo chñ, röìi lïn Haâ Nöåi laâm úã Nhaâ xuêët baãn Phöí Thöng cuâng vúái Nguyïîn Myä, Àoaân Vùn Cûâ. Khi töi àïën chúi vúái Tö Haâ thò gùåp caã Nguyïîn Myä, Àoaân Vùn Cûâ. Tö Haâ vaâ Nguyïîn Myä rêët hay trïu Àoaân Vùn Cûâ”. Theo nhaâ thú Vuä Quêìn Phûúng, cöë nhaâ thú Tö Haâ vaâo Höåi Nhaâ vùn Viïåt Nam khoaãng nhûäng nùm 70 vaâ àaä ra mùæt möåt söë têåp thú: “Öng êëy viïët chêåm vaâ coá nhûäng baâi àaáng kïí”. Taác giaã baâi thú “Àúåi” maách phoáng viïn goä cûãa nhaâ thú Vuä Xuên Hoaát, nïëu muöën biïët nhiïìu àiïìu vïì cöë thi sô Tö Haâ. Nhaâ thú Vuä Xuên Hoaát àaä úã àöå U80. Öng xuác àöång khi nhúá vïì àöìng nghiïåp: “Chuáng töi cuâng úã baáo Ngûúâi Haâ Nöåi. Tö Haâ khi êëy laâ Trûúãng ban biïn têåp baáo Ngûúâi Haâ Nöåi”. Theo nhaâ thú Vuä Xuên Hoaát, ngoaâi laâm thú thò thónh thoaãng Tö Haâ cuäng viïët vùn xuöi nïn gia taâi vùn hoåc khaá giaâu coá. Cuäng laâ möåt nhaâ thú nhûng Vuä Xuên Hoaát khêm phuåc tònh yïu thi ca cuãa Tö Haâ: “Öng êëy laâ ngûúâi hïët loâng vò thú, lêëy thú laâm niïìm vui söëng. Öng say mï thú vö cuâng, möåt khi àaä noái àïën thú laâ öng êëy coá thïí noái caã ngaây luön”. Phoáng viïn hoãi: “Àúâi thûúâng cuãa cöë thi sô Tö Haâ coá àeåp nhû thú öng viïët?”. Nhaâ thú U80 böîng söi nöíi hùèn: “Öng êëy quaá hiïìn laânh, cûåc töët, úã thúâi bêy giúâ laâ töët hiïëm coá. Öng nghiïng xuöëng nhûäng phêån àúâi eáo le, ai khoá khùn, vêët vaã öng àïìu cöë gùæng giuáp àúä, sùén saâng san seã caã àöìng lûúng, àöìng nhuêån buát ñt oãi cuãa mònh. Vúái töi, Tö Haâ laâ möåt nhaâ thú quaá hay, tûã tïë, tiïu biïíu cuãa sûå trong saáng, ai muöën laâm gò thò laâm öng khöng ganh àua tõ naånh”. Möåt àöìng nghiïåp cuâng baáo Ngûúâi Haâ Nöåi, ngoaâi àúâi goåi Tö Haâ bùçng chuá, cuäng daânh nhûäng lúâi trên troång khi nhùæc àïën nhaâ thú àaä khuêët: “Öng laâ ngûúâi hay lùæm. Chñnh öng nêng àúä nhaâ thú Nguyïîn Viïåt Chiïën. Höìi àoá, töi laâ phoáng viïn, öng laâ Trûúãng ban biïn têåp. Vúái töi öng laâ möåt biïn têåp viïn cêìn mêîn vaâ chu àaáo. Töi chúi vúái möåt nhaâ thú, dõch giaã taâi hoa. Öng êëy laåi laâ cöång taác viïn thên thiïët cuãa baáo Ngûúâi Haâ Nöåi. Coá lêìn dõch giaã khoe vúái töi, öng coá ngûúâi baån “baán aáo mûa” laâm thú rêët hay. Röìi öng àûa thú cuãa ngûúâi baån êëy cho töi àoåc. Töi cuäng thêëy hay nïn mang khoe vúái nhaâ thú Tö Haâ. Nhaâ thú Tö Haâ àïì nghõ töi àûa öng ài gùåp “ngûúâi baán aáo mûa” laâm thú hay. Sau àoá, Tö Haâ coân sang baáo Vùn Nghïå àïí nhùæc caác àöìng nghiïåp cuãa mònh vïì möåt gioång thú hay vaâ laå. Luác àoá baáo Vùn Nghïå àang múã cuöåc thi thú maâ “ngûúâi baán aáo mûa” cuäng tham gia dûå thi. Kïët quaã, anh àûúåc trao giaãi nhò, taåm biïåt cöng viïåc baán aáo mûa àïí chuyïn têm cêìm buát. Cöë thi sô Tö Haâ luön nêng àúä taâi nùng treã trong vùn chûúng, öng khöng muöën boã soát bêët cûá möåt nhên töë tñch cûåc naâo”. “Ngûúâi baán aáo mûa” úã Haâ Nöåi möåt thuúã chñnh laâ nhaâ thú Nguyïîn Viïåt Chiïën. Öng chia seã: “Sau khi töi giaânh giaãi thûúãng úã Baáo Vùn Nghïå thò nhaâ thú Tö Haâ giuåc: Gûãi ngay thú cho mònh, mònh àùng tiïëp vò phaát hiïån Chiïën tûâ rêët lêu röìi”. Nguyïîn Viïåt Chiïën viïët nhiïìu thú vïì hoa höìng, trong àoá coá möåt baâi àûúåc Tö Haâ choån in trïn baáo Ngûúâi Haâ Nöåi vaâo thúâi gian öng sùæp taå tûâ nhên thïë. Nhúá vïì cöë thi sô Tö Haâ, Nguyïîn Viïåt Chiïën khöng quïn möåt kyã niïåm àùåc biïåt: “Möåt lêìn chuáng töi ài chúi quanh Búâ Höì, khi êëy coân soát laåi caái hêìm chöëng bom. Tö Haâ phaát hiïån rêët nhanh, anh chó cho töi: Chiïën nhòn xem, coã dûúái kia coá laå khöng? Töi nhòn xuöëng hêìm chöëng bom thêëy maâu coã trùæng muöët, laå luâng. Tö Haâ nhùæc töi: Àêy laâ möåt tûá hay, Chiïën phaãi nùæm bùæt ngay. Sau àoá coã trùæng àaä vaâo thú töi: Vaâ coã trùæng êm thêìm/ Moåc trong boáng àïm/ Dûúái cùn hêìm bõ boã quïn/ Tûâ cuöåc chiïën tranh lêìn trûúác/ Khöng ai àoaán àûúåc/ Giúâ hoå úã àêu/ Nhûäng ngûúâi laâm thú dûúái chiïën haâo/ Cêìm suáng ra ài/ Chûáng nhên cuöëi cuâng/ Ngoån coã àöët lïn/ Möåt mùåt trúâi nùæng”. VIÏÅC CUÃA MÖÅT BÖNG HOA LA NÚà THÖI Nhaâ thú Vuä Xuên Hoaát àaä biïët baâi thú “Tiïëng haåt naãy mêìm” tûâ trûúác khi thi phêím naây àûúåc àûa vaâo saách giaáo khoa vaâ öìn aâo lïn. Nhaâ thú U80 xaác nhêån: Trûúác àêy, “Tiïëng haåt naãy mêìm” khöng nöíi tiïëng, khöng nhiïìu ngûúâi biïët àïën nhû möåt söë thi phêím khaác cuãa Tö Haâ. Nhûng öng àaánh giaá àêy laâ baâi thú hay, àûúåc viïët bùçng tònh caãm trong saáng, chên thaânh, nghe nhû tiïëng cûåa mònh cuãa àêët, cuãa giöëng noâi. Theo nhaâ thú Vuä Xuên Hoaát, caãm xuác trong thú Tö Haâ luön tûâ àúâi söëng traâo ra. Phoáng viïn hoãi baâ Trêìn Khaánh Hoâa, vúå cuãa cöë thi sô, möåt baác sô chuyïn khoa tai muäi hoång: “Baâi thú naây coá liïn quan àïën cöng viïåc cuãa baâ?”. Baâ Trêìn Khaánh Hoâa gêåt àêìu: “Vêng, höìi trûúác núi töi laâm viïåc, Viïån Tai Muäi Hoång Trung ûúng, coá lúáp hoåc khiïëm thñnh daânh cho caác beá. Öng êëy thónh thoaãng coá àïën”. Nhaâ thú Nguyïîn Viïåt Chiïën cho rùçng, “Tiïëng haåt naãy mêìm” laâ baâi thú àöåc àaáo. Öng laåi mï hai cêu thú ngûúâi ta mang ra giïîu: “Caánh seã vuåt qua song/Hoát nùæng vaâng aánh oãi”. Theo nhaâ thú, àêy laâ sûå liïn tûúãng àùåc biïåt cuãa thi nhên: “Liïn tûúãng giûäa caánh chim vúái tiïëng hoát vaâ aánh nùæng. Kïët húåp giûäa êën tûúång thõ giaác vaâ thñnh giaác. Thñnh giaác laâ tiïëng chim, thõ giaác laâ nùæng vaâng vaâ caánh seã”. Nhaâ thú, nhaâ phï bònh Vuä Quêìn Àiïuì ñt biïtë vï ì tacá gia ã “Tiïnë g hatå nayã mêmì ” Nha â thú Tö Haâ (àeo kñnh) noiá chuyïnå thú vúiá nha â thú Ngö Vùn Phuá (Anà h do con gaiá cö ë nha â thú cung cêpë ) Cö ë thi sô Tö Haâ Nha â thú Vu ä Xuên Hoatá : Tö Ha â mï thú vaâ tötë hiïmë thêyë Nha â thú Vu ä Quênì Phûúng: Tö Haâ viïtë chêmå va â co á nhûnä g baiâ àaná g kïí Vùn hoáa - Vùn nghïå Chuã nhêåt 13/10/2024 10 BAOÁ TIÏNÌ PHONG PHATÁ HAN H TÊTË CA à CACÁ NGAY TRONG TUÊNÌ Nhûäng ngûúâi baån vùn chûúng cuãa Tö Haâ coân àoá, àöìng nghiïåp cuãa öng coân àoá. Hoå thay öng baão vïå öng, baão vïå thú ca cuãa öng. Ai àoá “kïu cûáu” vò thú Tö Haâ. Coân nhûäng ngûúâi cêìm buát tûâng laâm viïåc vaâ quen biïët vúái cöë thi sô thò noái ngûúåc laåi: Phaãi cûáu thú Tö Haâ. Khöng thïí àïí vùn chûúng àñch thûåc bõ ngûúåc àaäi. Nhaâ thú Tö Haâ (1939 - 1991) àaä khuêët nuái hún 30 nùm nay, nhûng cuöåc àúâi vaâ thú ca cuãa öng coân nhiïìu àiïìu àaáng nhúá. Gia àònh öng laåi rêët “kñn tiïëng”… [ NÖNG HÖNÌ G DIÏUÅ ]
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==