8 VĂN HÓA - GIẢI TRÍ n Thứ Tư n Ngày 9/10/2024 Trùng trùng quân đi như sóng,/ Lớp lớp đoàn quân tiến về,/Chúng ta nghe vui lúc quân thù đầu hàng, cờ ngày nào tung bay trên phố.../Năm cửa ô đón mừng đoàn quân tiến về,/Như đài hoa đón mừng, nở năm cánh đào, chảy dòng sương sớm long lanh. Bài hát không chỉ thể hiện tài năng của nhạc sỹ, mà còn là một dự báo tương lai đúng như những sự kiện diễn ra trong ngày đoàn quân chiến thắng trở về tiếp quản Thủ đô. Số nhà báo chụp ngày giải phóng Thủ đô không nhiều, kể cả các nhà báo từ kháng chiến về, các nhiếp ảnh gia tại chỗ và các phóng viên nước ngoài như phóng viên tạp chí Life, BBC... Song bên cạnh các nhà báo được phép tác nghiệp công khai tại hiện trường, tác phẩm của họ được đăng tải trên các tờ báo trong nước và quốc tế, còn có một lực lượng nghiệp dư khá đông, họ đứng đâu đó: trên ban công nhà mình hay men các đường phố nơi có đoàn quân đi qua, họ bấm máy với tất cả cảm xúc... Những bức ảnh đó ít được công bố trên các phương tiện thông tin đại chúng. Nhưng tôi tin, số ảnh đó không phải là ít, trong đó có nhiều tác phẩm rất sinh động, bởi họ chụp “lén”, tự nhiên, không bố trí dàn dựng, với một tình cảm chân thành xúc động thật sự. Với những tác phẩm ảnh được công bố lâu nay do các phóng viên chụp, trước hết phải kể đến hai bức ảnh tư liệu mang tính thời sự nóng hổi (vào thời điểm đó) là: “Những tên lính Pháp rút khỏi bốt Hàng Đậu” và “Những tên lính Pháp cuối cùng rút khỏi Hà Nội qua cầu Long Biên”, của phóng viên ảnh Quân đội Nhân dân Việt Nam cố nghệ sỹ Triệu Đại, người mà trước đó không lâu đã gặt hái được một bộ ảnh chiến thắng Điện Biên Phủ “chấn động địa cầu”, trên 56 tác phẩm, là những tác phẩm có nội dung phong phú nhất, mang tính sử thi hoành tráng, có giá trị lịch sử lớn, sức lan tỏa rộng và sống mãi với thời gian. Trong lúc đó, nhiếp ảnh gia Vũ Minh ở ngay Hà Nội, phấn khởi trước sự kiện lịch sử có một không hai, chỉ có thể sánh với chiến thắng Đống Đa - Ngọc Hồi cách nay 235 năm do Quang Trung-Nguyễn Huệ lãnh đạo đã đánh tan 29 vạn quân Thanh, giải phóng hoàn toàn Thăng Long, đã nhanh chóng ghi được Bác sỹ Trần Duy Hưng vẫy tay chào đồng bào Hà Nội ẢNH: VŨ MINH Nhân kỷ niệm 70 năm ngày Giải phóng Thủ đô (1954 – 2024), xem lại bộ ảnh của các phóng viên ảnh chụp ngày Giải phóng Thủ đô (10/10/1954), gợi tôi nhớ đến không khí tràn đầy phấn khởi trong lời bài hát “Tiến về Hà Nội" của cố nhạc sỹ tài ba Văn Cao. Bài hát tuy được tác giả sáng tác từ năm 1949, cách đó 5 năm, nhưng những gì ông mô tả hoàn toàn trùng khớp các diễn biến diễn ra trong ngày đoàn quân chiến thắng rầm rập từ 5 cửa ô tiến vào tiếp quản Thủ đô. THỜI HOÀNG KIM ĐÃ QUA? 70 năm kể từ Ngày Giải phóng Thủ đô, ngành sân khấu luôn đồng hành với những sự kiện lớn của dân tộc, của Hà Nội. Nhìn lại quá trình phát triển, NSND Nguyễn Hoàng Tuấn, Chủ tịch Hội Sân khấu Hà Nội nhắc lại nhiều vở diễn ra đời từ trong khói lửa chiến tranh, được dàn dựng khẩn trương và đến với chiến sĩ, đồng bào cả nước. Các nhân vật anh hùng, chiến sĩ, nông dân, công nhân, trí thức trở thành trung tâm của nhiều vở diễn, góp phần cổ vũ chiến đấu. Có thể kể tới Trương Viên của đoàn Lạc Việt, Bà mẹ sông Hồng, Hoàng Diệu của đoàn Kim Phụng, Thạch Sanh của Đoàn chèo Hà Nội... Sân khấu Thủ đô trong thời bình đã vào cuộc nhanh với những Lưu Quang Vũ, Xuân Trình, Tất Đạt, Hoài Giao, Thanh Hương, Nguyễn Khắc Phục, Doãn Hoàng Giang, Xuân Đức, Chu Thơm, Võ Khắc Nghiêm… Họ không chỉ làm nhiệm vụ đổi mới sân khấu, đổi mới góc nhìn về cuộc sống, phương thức thể hiện mà còn góp phần thức tỉnh ý thức xã hội, tạo những tiền đề quan trọng để đổi mới tư duy, chấm dứt quán tính nhận thức cuộc sống đơn giản, xuôi chiều của một thời. Tuy sân khấu Hà Nội đã có một lịch sử lẫy lừng, nhưng các chuyên gia, lãnh đạo nhà hát khẳng định, phía sau tấm màn nhung là rất nhiều trắc trở, khó khăn bủa vây các nghệ sĩ nói riêng và ngành sân khấu nói chung. NSND Nguyễn Hoàng Tuấn trăn trở: "Hà Nội ngày càng hội nhập, những hình thức diễn xướng truyền thống càng chịu nhiều sức ép, trở thành yếu thế. Dù xót xa, chúng ta cũng phải thừa nhận, thời đại hoàng kim của cải lương đã qua, các loại hình truyền thống như chèo, dân ca, nhạc cổ truyền…đang mất dần công chúng”. Ông cũng cho rằng cơ chế của Nhà nước với các nhà hát đang thay đổi theo chiều hướng thị trường. Giải trí có xu hướng lấn dần nghệ thuật chuyên nghiệp. Điều này cũng không đi trái với quy luật. Lực lượng hoạt động trong lĩnh vực sân khấu hầu hết không còn ở lứa tuổi trẻ trung. “Người xưa tổng kết thầy già con hát trẻ là một lợi thế, nhưng chúng ta chưa khai thác hết lợi thế từng trải, dày dạn kinh nghiệm và tài năng của đội ngũ thầy già. Công tác lý luận phê bình sân khấu cũng yếu”, Chủ tịch Hội Sân khấu Hà Nội nói. Sân khấu cũng đang đối diện với một thực tế cần giải quyết, đó là bảo tồn, phát huy những giá trị truyền thống. Chuyên gia nhận định, không thể bảo tồn theo kiểu xoay quanh 7 vở chèo cổ và gần 200 làn điệu, cứ diễn lại, quay phim, chụp ảnh rồi cho vào bảo tàng là xong. TÌM LẠI CHỖ ĐỨNG Nhiều nghệ sĩ sân khấu phải chật vật bám trụ với nghề. Diễn viên chèo Xuân Chường (Nhà hát Chèo Việt Nam) chia sẻ hoàn cảnh đi làm gần 15 năm chưa đủ tiền mua nhà, phải đi ở nhờ gác xép rộng 8m2. Cátxê của nghệ sĩ chèo cũng rất thấp, khoảng 200.000-300.000 đồng/buổi diễn với vai chính, 100.000-150.000 đồng/buổi diễn với vai phụ. Nghệ sĩ múa, nghệ sĩ xiếc phải làm đủ việc mới trang trải được cuộc sống. Nhiều mùa tuyển sinh gần đây, một số ngành đào tạo văn hóa nghệ thuật nhất là nghệ thuật truyền thống như tuồng, cải lương... rơi vào tình cảnh hiu quạnh. Tuy sân khấu truyền thống ở Hà Nội đã có một thời đầy vinh quang, nhưng phía sau tấm màn nhung là rất nhiều khó khăn bủa vây các nghệ sĩ nói riêng và ngành sân khấu nói chung. Từng có thời điểm, sân khấu thật bi đát, gắn liền với cụm từ “sân khấu xuống cấp”, “sân khấu khủng hoảng”. nTRẦN MẠNH THƯỜNG KÝ SỰ Sân khấu truyền thống lo thưa vắng khán giả Nỗi lo sân khấu hết thời Những người làm việc trong lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn khi đã hết tuổi nghề nhưng chưa đủ tuổi để nghỉ hưu gặp khó khăn trong việc chuyển đổi vị trí việc làm. Trong báo cáo số 136/BC-BVHTTDL về một số nội dung liên quan đến nhóm vấn đề chất vấn tại Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV gửi các đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Bộ VHTTDL Nguyễn Văn Hùng đề xuất xây dựng chính sách đối với viên chức lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn thuộc “Danh mục nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm và nghề, công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm” được xem xét về hưu sớm theo nguyện vọng, khi đã tham gia bảo hiểm xã hội đủ 20 năm trở lên. Ký ức ngày Giải phóng Thủ đô qua ảnh
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==