8 VĂN HÓA - GIẢI TRÍ n Thứ Hai n Ngày 23/9/2024 CẢNH SẮC HUYỀN BÍ Cây thông nước (thủy tùng) thuộc loài đặc hữu rất hiếm mà cả sách đỏ thế giới và Việt Nam đặt vào tình trạng nguy cấp, được bảo vệ nghiêm ngặt. Tại Việt Nam, thủy tùng chỉ có duy nhất ở tỉnh Đắk Lắk. Đường vào quần thể thủy tùng (xã Ea Ral, huyện Ea H’leo, Đắk Lắk) đi qua cánh đồng điện gió. Những cánh quạt gió sừng sững xen giữa vườn cà phê, tiêu xanh ngát, phía xa núi non trùng điệp tạo nên một khung cảnh mộc mạc và bình yên. Con đường mòn nhỏ chạy cắt giữa rẫy hoa màu của người dân. Cỏ dại, lá cây chờm ngang mặt đường. Giọng anh Võ Thành Tám, Giám đốc Ban Quản lý khu bảo tồn loài sinh cảnh thông nước rải đều theo những bước chân, anh bảo: Đến nay, đơn vị vẫn chưa có trụ sở, anh em phải ở tạm trong trạm của Hạt kiểm lâm cũ. Dứt lời, chúng tôi dừng trước ngôi nhà cấp 4 cũ kỹ, dòng chữ trên tấm bảng được gắn vào bức tường ngả vàng của ngôi nhà: “Sở NN&PTNT Đắk Lắk: Khu bảo tồn loài sinh cảnh thông nước”. Đây chính là trụ sở làm việc của Ban quản lý khu bảo tồn loài báu vật Tây Nguyên. Trạm được đặt tại cửa rừng. Ngay dưới chân trạm là con đường dẫn vào rừng. Đường tuần tra được bố trí chạy dọc quần thể thủy tùng là những tấm gỗ ván được ghép với nhau đặt trên những chiếc thùng phuy bằng nhựa. Bước đi trên tấm ván nhỏ, tôi ngước mắt lên tán lá kim màu xanh đậm đang lao xao trong gió. Cây thủy tùng mọc chung trong rừng với nhiều loại cây khác. Những tầng lá đan xen vào nhau, che lấp cả một khoảng trời, không khí mát lạnh trong lành căng tràn lồng ngực. Những thân cổ thụ phủ đầy rêu và địa y ẩm ướt, từng cây thủy tùng thẳng tắp tạo nên nét đẹp huyền bí bao trùm lấy không gian. Anh Võ Thành Tám chia sẻ, thủy tùng đang được Ban khoanh vùng bảo vệ nghiêm Cách đây hơn 10 năm, nhiều người miền xuôi lên săn lùng tìm mua thủy tùng với giá đắt đỏ. Kéo theo đó, nhiều cánh đồng bị băm nát bởi những nhát cuốc đào bới của người săn gỗ quý. Nhà nào có thủy tùng nơm nớp lo trộm lấy mất chiếc cầu thang vì được làm bằng thủy tùng. Có nhà, bò không sợ mất, chỉ sợ mất cái chuồng vì mấy cái cột làm bằng thủy tùng. nNGUYỄN THẢO PHÓNG SỰ TIẾNG VIỆT GIÀU VÀ ĐẸP GS- TS Nguyễn Đức Dân (tác giả các cuốn Nỗi oan thì, là, mà; Từ câu sai đến câu hay; Triết lý tiếng Việt, Muôn màu lập luận) kể trong quá trình giảng dạy cho sinh viên, nhiều câu nói, từ ngữ thắc mắc của sinh viên mà ông không thể trả lời được, đành phải tìm tư liệu để nghiên cứu. Và từ đó, ông đã trở thành người viết sách chuyên khảo cứu về tiếng Việt. “Càng tìm hiểu về tiếng Việt, tôi mới thấy tiếng Việt của ta rất đa dạng, phong phú và giàu có. Tôi đã dành thời gian để viết nhiều cuốn sách về chủ đề tiếng Việt. Càng hiểu về tiếng Việt, chúng ta càng yêu quý và ý thức được tầm quan trọng của việc giữ gìn ngôn ngữ mẹ đẻ của mình hơn. Vận dụng tốt tiếng Việt sẽ dễ dàng đạt hiệu quả cao trong giao tiếp và công việc”, GS-TS Nguyễn Đức Dân cho biết. PGS-TS Trịnh Sâm (Tác giả cuốn Đi tìm bản sắc tiếng Việt) kể, trong cuộc sống, có những từ như nghịch lý đã đẩy ông tới việc dày công nghiên cứu đặc trưng ngôn ngữ báo chí và khảo sát phong cách ngôn ngữ. Những từ “lội bộ” dù đi trên mặt đất, “xe đò” dù không có tàu thuyền, “quá giang” (đi ké xe) dù không hề có sông ngòi… nhưng lại được sử dụng rất nhiều. Tác giả Nguyễn Đức Dân cho rằng ngôn ngữ nước ta có nhiều triết lý, văn nói hay văn viết đều có tôn ti, trước sau, tác động bởi quan hệ nhân quả. Nhiều từ ghép đẳng lập phản ánh quan hệ này, được hình thành từ những lý lẽ, quan niệm sống. Trong đó, tiếng chỉ nguyên nhân đứng trước tiếng chỉ kết quả, như nghèo hèn (vì nghèo nên hèn, đã nghèo thì hèn), giàu sang (có giàu mới sang), đổ vỡ (vì đổ nên vỡ)... cho thấy tiếng Việt rất giàu có, đa dạng hình thái của ngôn ngữ tượng thanh, tượng hình. Đồng tình với ý kiến này, PGSTS Trần Thị Ngọc Lang (tác giả cuốn Tiếng Việt phương Nam) cho rằng, tiếng Việt là ngôn ngữ đơn lập nên các âm tiết trùng với hình vị và từ, đều có nghĩa. Dựa trên đặc điểm này, nhiều người hay sử dụng phép đối, phép điệp trong lời ăn tiếng nói hàng ngày. Thành ngữ, tục ngữ và quán ngữ dùng nhiều phép điệp vần, như “Ăn có nơi, chơi có chỗ”, “Ăn bát cơm dẻo, nhớ nẻo đường đi”, “Có phúc đẻ con biết lội, có tội đẻ con biết trèo”...v..v. THÊM NHIỀU NGƯỜI YÊU TIẾNG VIỆT Theo nhà thơ Lê Minh Quốc (Tác giả cuốn Tiếng Việt lắt léo và lịch lãm), cùng một sự vật hay sự việc, nhưng trong tiếng Việt có rất nhiều cách diễn đạt, tùy theo ngữ cảnh cụ thể. Vì thế cách nói về một vấn đề nào đó trong tiếng Việt không “đóng khung” trong những từ cố định mà có sự thay đổi phù hợp tùy đối tượng trong giao tiếp, thái độ, tâm trạng người sử dụng. Ngoài ra, tiếng Việt thay đổi theo năm tháng, có sự giao thoa nhiều ngôn ngữ và các nền văn hóa trên thế giới. “Người Việt có thành ngữ Nhập gia tùy tục, ngụ ý khi vào một gia đình, hoặc nơi nào đó phải tuân theo, hòa nhập với lối sống, tập quán. Ngôn ngữ Lần đầu tiên tại Đường sách Nguyễn Văn Bình, TPHCM, 5 tác giả trong bộ sách Tiếng Việt giàu đẹp (NXB Trẻ phát hành) đã có cuộc gặp mặt để trao đổi, trò chuyện về tình yêu với tiếng Việt. Không chỉ thế, cuộc gặp mặt còn có sự hiện diện của hàng trăm bạn trẻ yêu và mong muốn tìm hiểu về sự giàu đẹp, phong phú của tiếng Việt. GS-TS Đức Dân (giữa) cùng các tác giả tại buổi giao lưu Cuộc hội ngộ những người yêu Vào vương quốc thủy tùng Trước nguy cơ tuyệt chủng cao của thông nước (thủy tùng), tháng 3/2011, UBND tỉnh Đắk Lắk quyết định phê duyệt dự án bảo tồn cây thông nước. Tháng 8/2012, Ban quản lý khu bảo tồn loài sinh cảnh thông nước được thành lập. Từ đó, Ban quản lý, bảo vệ 162 cá thể thông nước, trong đó xã Ea Ral (huyện Ea H’leo) 142 cây, huyện Krông Năng 19 cây, và 1 cây nằm giáp ranh giữa một cây cầu của thị xã Buôn Hồ. Một khu rừng gần như vẫn còn nguyên vẹn và hoang sơ với sinh cảnh đầm lầy tự nhiên cổ sơ được giữ lại giữa đại ngàn Tây Nguyên. Loài cây được xem như “hoá thạch sống” sừng sững xanh rì. Những cây thủy tùng nguyên thủy vươn cao vút, trội hơn hẳn hàng trăm cây cổ thụ trong khu rừng. Ở nơi đó, có những người ngày đêm miệt mài thực hiện sứ mệnh bảo vệ báu vật cho đại ngàn Tây Nguyên Kỳ 1: Cơn sốt săn lùng báu vật Quần thể thủy tùng ở xã Ea Ral, huyện Ea H’leo “Thăng trầm qua bốn nghìn năm lịch sử, tiếng Việt ngày nay vẫn đang tiếp tục hoàn thiện vóc hình, với tất cả sự dí dỏm, thông minh, sáng tạo và tình cảm của nhân dân bao đời bồi đắp nên. Và tiếng Việt sẽ mãi song hành tạo nên không chỉ văn hoá Việt Nam mà còn là cuộc sống, là Tổ quốc của người Việt”. Tác giả DƯƠNG THÀNH TRUYỀN Một bạn đọc trẻ say mê với cuốn sách nghiên cứu tiếng Việt
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==