8 VĂN HÓA - GIẢI TRÍ n Thứ Bảy n Ngày 17/8/2024 SỤT LÚN GẤP 10 LẦN NƯỚC BIỂN DÂNG Báo cáo đưa ra tại Hội nghị Hội đồng điều phối vùng ĐBSCL lần thứ 4 diễn ra tháng 7 vừa qua, Bộ KH&ĐT đánh giá, những năm gần đây, vùng ĐBSCL đối mặt với sạt lở bờ sông, bờ biển và sụt lún. Ước mỗi năm, cả vùng mất từ 300 - 500ha đất và hàng chục ngàn hộ dân có nguy cơ phải di dời do trong vùng nguy hiểm sạt lở. Ngoài ra, việc khai thác nước ngầm quá mức đang gây sụt lún đất. Trong 30 năm qua, nhiều vùng ở ĐBSCL nước ngầm hạ xuống hơn 5m, gây sụt lún đất trung bình cho toàn khu vực cao gấp 10 lần tốc độ nước biển dâng. Bộ KH&ĐT cũng dẫn các báo cáo khác nhau và đưa ra nhiều nguyên nhân của tình trạng sạt lở vùng ĐBSCL. Nghiên cứu của Ủy hội sông Mê Kông quốc tế (MRC) đưa ra dự báo, đến năm 2040, lượng phù sa về ĐBSCL chỉ còn 3 - 5% (số còn lại bị giữ ở các đập thượng nguồn - PV). Hậu quả, phù sa giảm làm gia tăng sạt lở bờ sông, biển vùng hạ du. Bên cạnh đó, việc khai thác cát quá mức trên các sông ở ĐBSCL cũng gây mất ổn định lòng và bờ sông, gây sạt trượt bờ sông; các khu dân cư sát bờ sông với nhiều công trình xây dựng làm tăng tải, trong khi bờ sông là đất phù sa yếu nên dễ sạt lở, sụt lún. Ông Nguyễn Hữu Thiện (chuyên gia độc lập về sinh thái ĐBSCL) nhận định, với thực tế hiện nay, sạt lở vùng ĐBSCL còn diễn ra thêm hàng chục năm nữa do phù sa sông Mê Kông về ngày càng giảm; khai thác cát sông và nước ngầm quá mức. Theo ông Thiện, việc thiếu phù sa làm cho nước "đói" nên phải “ăn” vào bờ, đáy sông, dẫn tới sông sâu hơn, bờ cao và nặng hơn, tạo mái dốc nên dễ trượt sụt, sạt lở để bù vào. Sông Tiền và sông Hậu - hai sông chính vùng ĐBSCL hiện có đáy sâu hơn trước, nên phải rút đáy từ các sông nhánh ra để bù. Các sông nhánh lại tiếp tục rút đáy các nhánh của nó, sạt lở theo đó mà lan khắp nơi, tới cả các sông, kênh nội đồng. “Điều này lý giải vì sao sạt lở vùng ĐBSCL hiện không chỉ ở các sông chính như trước đây, còn xuất hiện tại các sông, kênh rạch nội đồng”, ông Thiện nói. CẦN GIẢI PHÁP BỀN VỮNG Để ứng phó với tình trạng sạt lở bờ sông, bờ biển, thời gian qua các địa phương vùng ĐBSCL đã dùng nhiều nguồn lực xây dựng công trình kè ở những vùng sạt lở nghiêm trọng. Tuy nhiên, giải pháp làm bờ kè kiên cố để chống sạt lở vừa tốn kém vừa chưa chắc hiệu quả, khi một số vị trí bờ kè này sau vài năm cũng xuất hiện sụt lún, sạt lở. Tại Hậu Giang đang triển khai các mô hình kè sinh thái Hiện trường vụ sạt lở tuyến đê bao tại xã Hòa Lộc, huyện Tam Bình, tỉnh Vĩnh Long ngày 18/6/2024 ẢNH: CẢNH KỲ Từng là vùng “đất biết đi” - hằng năm bồi lắng lấn dần ra biển, nhưng giờ đây, ước tính của ngành chức năng, vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) mỗi năm đang mất từ 300 - 500ha đất do sạt lở. Cùng đó, độ lún của vùng đất này gấp 10 lần tốc độ nước biển dâng. Điều này đòi hỏi các giải pháp căn cơ và dài hạn từ nhiều phía. n CẢNH KỲ KÝ SỰ QUAY CUỒNG TRONG CƠN KHÁT CÁT Bài 6: Đâu là lời giải? Cổ phục Việt (có cách gọi ngắn gọn là Việt phục) là thuật ngữ chung nói về trang phục truyền thống Việt Nam như áo giao lĩnh, áo Nhật bình, áo ngũ thân, phượng bào triều Nguyễn,… Cổ phục Việt mang đậm bản sắc từng thời kỳ lịch sử. Nhiều năm qua, trào lưu phục dựng, thúc đẩy văn hóa mặc cổ phục Việt trong đời sống đương đại, đặc biệt là áo dài đã được phổ biến ở nhiều vùng miền trên cả nước. Không khó bắt gặp những hình ảnh đẹp khi nhiều người diện cổ phục tại những di tích lịch sử như Văn Miếu-Quốc Tử Giám, Hoàng thành Thăng Long, Đại Nội (Huế),... Đáng mừng là hầu hết nhóm phục dựng cổ phục đều là người trẻ. Đại Việt cổ phong được coi là một trong những hội nhóm về cổ phục đầu tiên, được thành lập vào năm 2014. Nhóm gồm các bạn trẻ đam mê tìm hiểu về văn hóa cổ Việt Nam, mong ước tái hiện văn vật của nước Việt xưa qua tranh vẽ, mô hình, phim ảnh. Gần chục năm qua, nhóm thực hiện các nghiên cứu chuyên sâu từ phong tục, tập quán, tín ngưỡng đến hoa văn tại các đình, đền, chùa, đặc biệt là phục chế trang phục cổ... Số lượng thành viên nhóm đến nay lên tới hơn 200 nghìn người. Đại Việt Cổ Phong từng gây chú ý nhờ dự án Hoa văn Đại Việt, sử dụng công nghệ vector để vẽ lại toàn bộ hoa văn cổ tiêu biểu của Việt Nam. Các thành viên trong nhóm phải đi điền dã tới các ngôi đền, chùa cổ hay các viện bảo tàng khắp cả nước, sau đó vẽ lại bằng công nghệ đồ họa. Trái ngọt của dự án là lời mời từ những đoàn phim nhờ tư vấn hoa văn cho trang phục cổ. Khoảng 250 mẫu hoa văn Đại Việt bằng đồ họa cũng được nhóm từng bước đưa vào các sản phẩm ứng dụng như quần áo, lịch để bàn, bao lì xì, móc chìa khóa... Bên cạnh Đại Việt cổ phong, nhiều hội nhóm khác về bảo tồn, phát huy nét đẹp cổ phục cũng ra đời như Thủ Phất Thanh Đài, Chợ phiên Việt phục, Hội yêu cổ phục Việt. Cổ phục ngày càng được lan tỏa, từ gameshow thuần Việt như Kỳ án cung Diên Thọ, cho tới các sản phẩm văn hóa nghệ thuật như phim điện ảnh Người vợ cuối cùng, Hồng Hà nữ sĩ,… Năm 2019, Great Vietnam ra đời, phục dựng những trang phục có hình ảnh, tư liệu hiện vật để bảo đảm có thể đối chiếu. Họ đến các sàn đấu giá quốc tế, một số bảo tàng ở nước ngoài để có thêm tư liệu chính xác về cổ phục. Sau khi có được bản vẽ thống nhất, nhóm in vải, may thành mẫu thật. Mỗi mẫu trang phục đăng tải trên mạng xã hội đều đính kèm thông tin chi tiết phục vụ công chúng. Great Vietnam để lại dấu ấn trong Tuần lễ Việt Nam tổ chức tại Mỹ cuối năm 2022. Ê-kíp mang theo nhiều trang phục truyền thống như áo dài, áo tấc, áo mã tiên... để khán giả quốc tế trải nghiệm mặc thử khi tham dự chương trình tại Bảo tàng Nghệ thuật châu Á. Cổ phục vừa lên phim, vừa xuống phố, đi vào đời sống. Thời gian gần đây, nhiều bạn trẻ chọn Nhật bình và áo tấc làm trang phục cưới. Dịch vụ đặt may hoặc thuê cổ phục để chụp ảnh cho lễ cưới, kỷ yếu tốt nghiệp, ảnh nghệ thuật càng phổ biến. KHÔNG ĐỂ CỔ PHỤC NẰM IM TRONG BẢO TÀNG Những dự án bảo tồn, đưa cổ phục vào đời sống của người trẻ góp phần đẩy lùi nỗi lo biến dạng trang phục truyền thống. Thế hệ tương lai của đất nước bày tỏ sự quan tâm với giá trị truyền thống. Tháng 8/2023, nhiều nhà thiết kế trẻ phản ứng quyết liệt với chương trình biểu diễn áo dài phản cảm dưới mác cách tân ở TPHCM. Mới Nhiều dự án về cổ phục do người trẻ khởi xướng, được công chúng quan tâm, ủng hộ CỔ PHỤC VIỆT: Vừa lên phim, vừa xuống phố Những dự án bảo tồn, đưa cổ phục vào đời sống của người trẻ góp phần đẩy lùi nỗi lo biến dạng trang phục truyền thống. Đó cũng là cơ sở để tạo ra tác phẩm đặc trưng văn hóa Việt có tầm vóc, chống lại sự xâm lăng văn hóa. Hàng trăm người mặc cổ phục diễu hành trên phố đi bộ Hồ Gươm trong ngày hội Bách hoa bộ hành
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==