6 KHOA GIÁO n Thứ Sáu n Ngày 9/8/2024 Vấn nạn văn mẫu, học sinh “bê nguyên” bài trên lớp vào bài thi vẫn đạt điểm cao được cho là điểm yếu của chương trình giáo dục phổ thông 2006 tồn tại hàng chục năm. Từ khi áp dụng chương trình giáo dục phổ thông mới với một chương trình, nhiều bộ sách giáo khoa, phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá bộ môn Ngữ văn đã dần thay đổi theo hướng sử dụng ngữ liệu ngoài sách để đánh giá năng lực phân tích, cảm thụ văn chương của học sinh. Hướng dẫn năm học 2024-2025, Bộ GD&ĐT yêu cầu các nhà trường không sử dụng ngữ liệu trong sách giáo khoa để kiểm tra định kì. Và dĩ nhiên, các kì thi tuyển sinh lớp 10, thi tốt nghiệp THPT cũng sẽ theo hướng đó. Cô Lê Thị Lan, giáo viên Ngữ văn, Trường THCS Phúc Xá, quận Ba Đình (Hà Nội) cho rằng, cần thiết phải đổi mới cách dạy học và đánh giá môn học. Trên thực tế, từ khi áp dụng chương trình mới đến năm học tới là năm thứ 4, giáo viên đã dần chuyển sang hướng không sử dụng ngữ liệu trong sách giáo khoa để ra đề kiểm tra. Thậm chí, trường đang dạy bộ sách này nhưng không lấy ngữ liệu ở cả 2 bộ sách còn lại để học sinh tiếp cận một văn bản mới. Cách kiểm tra như vậy đòi hỏi giáo viên cũng phải đổi mới cách dạy đó là, trang bị cho học sinh kỹ năng làm bài, nhận biết thể loại. Theo cô Lan, phương pháp này thuận lợi đối với nhóm học sinh trung bình khá trở lên vì chỉ cần có khả năng đọc hiểu, nền tảng kiến thức tốt, có tư duy sẽ nắm phương pháp và học nhàn hơn. Trái lại, với nhóm học sinh dưới mức trung bình, lâu nay lệ thuộc vào văn mẫu, lệ thuộc bài đọc của giáo viên để sao chép thì sẽ loay hoay, khó khăn hơn rất nhiều. Học sinh vào lớp 6 năm nay có 5 năm tiểu học học theo chương trình cũ cũng cần có thời gian làm quen, tránh bỡ ngỡ. PHỤ THUỘC VÀO GIÁO VIÊN Thành công đổi mới dạy học Ngữ văn hay không phụ thuộc vào giáo viên rất nhiều. Một số giáo viên bày tỏ lo lắng, thời gian qua đã xuất hiện tình trạng giáo viên “phím đề”, “gà đề” cho học sinh. Ví dụ, trước kì kiểm tra, giáo viên cho 3-4 đoạn trích ngoài sách giáo khoa để học sinh tham khảo và sẽ ra đề trúng một trong các đề đó. Điều này được cho là do giáo viên áp lực về điểm số, thành tích cuối kỳ, cuối năm. Một số thầy cô thừa nhận bối rối khi lựa chọn, trích dẫn ngữ liệu để ra đề kiểm tra sao phù hợp. Trên thực tế, có trường ra đề kiểm tra cuối năm dài 3 trang giấy khiến học sinh kêu trời vì mất nhiều thời gian đọc đề. Một giáo viên dạy Ngữ văn Trường THPT Chuyên Lào Cai, tỉnh Lào Cai phân tích, không dùng ngữ liệu trong sách giáo khoa để kiểm tra có những ưu điểm nhưng cũng có những bất cập, hạn chế. Ưu điểm đó là chắn chắn phát huy được trí tuệ, năng lực sáng tạo văn chương của học sinh. Các em không còn cách học máy móc, rập khuôn theo văn mẫu, vốn dĩ là vấn nạn tồn tại nhiều năm qua. Tuy nhiên, khi học sinh nhận thấy, học bài trong sách giáo khoa nhưng không kiểm tra, đánh giá dẫn đến hiện tượng “cưỡi ngựa xem hoa”, học hời hợt, lớt phớt, học trước quên sau. “Trước đây, trong chương trình cũ sách chỉ có ít tác phẩm nên giáo viên dạy kỹ, phân tích sâu từng đoạn từ nội dung đến nghệ thuật, ý nghĩa. Học theo cách đào sâu chôn chặt, học sinh nghiền ngẫm, tìm tòi các bài liên quan nên ngấm, thấm và cảm nhận được tác phẩm. Điều này sẽ không thể thực hiện đối với một đoạn trích hay tác phẩm hoàn toàn mới, vì các em không có thời gian để cảm nhận sâu sắc, thậm chí học sinh có năng lực đọc hiểu không tốt, có thể hiểu sai nội dung, lạc đề”, theo cô giáo này. TS Hoàng Ngọc Vinh, nguyên Vụ trưởng Vụ giáo dục chuyên nghiệp (Bộ GD&ĐT) cho rằng, lâu nay, giáo viên bộ môn Ngữ văn tốt nghiệp ĐH thường dạy học sinh theo hướng truyền thụ, nghĩa là muốn tất cả các em phải yêu thích và có góc nhìn về tác phẩm văn thơ như chính mình. Giáo viên nói thế nào, học sinh hiểu như vậy theo một khuôn mẫu. Sự “nhai lại” đó khiến các em sau nhiều năm học không thể tự viết một đoạn văn ra hồn. Những trẻ viết đúng với suy nghĩ của mình một cách tự do, sáng tạo đều có thể coi là lạc đề... và mất điểm. Từ đó, các bài văn mẫu trở nên “đáng giá” và học sinh không cần phải tư duy khi học văn. Nhiều năm nay, đề thi Ngữ văn cũng nghèo nàn khi quanh quẩn với ít tác phẩm trong sách giáo khoa và năm nào học trò cũng đoán trúng”, TS Vinh nói. HÀ LINH Không sử dụng ngữ liệu trong sách giáo khoa để ra đề kiểm tra cuối học kỳ, cuối năm là yêu cầu của Bộ GD&ĐT cho năm học mới 2024-2025. Động thái này được kỳ vọng sẽ chấm dứt việc sao chép văn mẫu, đồn đoán đề thi. Trung bình một ngày, Trung tâm Đột quỵ (Bệnh viện Bạch Mai) tiếp nhận khoảng 50-60 ca đột quỵ nặng từ các tuyến chuyển lên, trong đó có nhiều bệnh nhân tái phát. Th.s Phùng Đình Thọ, Trung tâm Đột quỵ cho biết, nguy cơ tái phát đột quỵ ngoài điều trị trong 5 năm là 25%; trong đó chủ yếu tái phát ở giai đoạn sớm 10% trong tuần đầu, 15% trong 1 tháng và 18% trong 3 tháng. Việc điều trị dự phòng giúp giảm đáng kể nguy cơ tái phát đột quỵ lên tới 80%. Điển hình là nam bệnh nhân (60 tuổi ở Hà Nội) bị đột quỵ chảy máu não tái phát. Ở lần đột quỵ thứ nhất, bệnh nhân được chỉ định duy trì thuốc trong 12 tháng nhưng bệnh nhân đã tự ý dừng thuốc. Bệnh nhân nhập viện trong tình trạng hôn mê sâu, bác sĩ tiên lượng nguy cơ tử vong. Một trường hợp khác là nữ bệnh nhân (70 tuổi ở Cao Bằng) bị tái phát đột quỵ nhồi máu não. Trước đó, bệnh nhân từng bị đột quỵ và phải duy trì thuốc trong 6 tháng sau khi xuất viện. Tuy nhiên, bệnh nhân đã tự ý dừng thuốc. Ở lần tái phát, bệnh nhân bị tổn thương diện rộng bán cầu não trái và di chứng tàn phế. “Sau cơn đột quỵ, não bị tàn phá, khiến con người có thể già thêm tương đương với quá trình lão hóa tự nhiên 37 năm. Thậm chí, ở những lần đột quỵ sau chắc chắn nặng hơn lần trước. Khi đột quỵ tái phát còn khiến người bệnh đối mặt với nguy cơ tàn phế suốt đời, thậm chí dẫn đến tử vong. Đột quỵ não tái phát gây hậu quả rất nặng nề kèm theo các di chứng nghiêm trọng như: tàn phế, rối loạn ngôn ngữ, gặp các vấn đề về thị giác, trầm cảm, đối mặt với nguy cơ tử vong và trở thành gánh nặng cho gia đình và xã hội”, bác sĩ Thọ nói. Đa phần bệnh nhân tái phát đột quỵ đều do tự ý bỏ thuốc điều trị. Vì thế bác sĩ khuyến cáo, người từng bị đột quỵ phải tuân thủ nghiêm ngặt các chỉ định của bác sĩ. Cùng với đó cần kiểm soát các yếu tố nguy cơ như huyết áp, đái tháo đường, mỡ máu, ngừng hút thuốc lá... HÀ MINH Phát động giải thưởng Trần Đại Nghĩa năm 2025 Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam vừa phát động Giải thưởng Trần Đại Nghĩa năm 2025, nhằm vinh danh cá nhân nhà khoa học có công trình nghiên cứu, định hướng ứng dụng xuất sắc. Có 9 lĩnh vực được tham gia xét tặng giải thưởng gồm Toán học, Cơ học, Khoa học thông tin và khoa học máy tính, Vật lý, Hóa học, Khoa học về sự sống, Khoa học về trái đất, Khoa học biển, cuối cùng là Khoa học môi trường và năng lượng. Công trình ứng cử phải được công bố trên các tạp chí khoa học quốc tế uy tín hoặc được cấp bằng độc quyền sáng chế trong và ngoài nước, đồng thời tổ chức triển khai ứng dụng ở Việt Nam, được ghi nhận có đóng góp hoặc có triển vọng đóng góp đem lại hiệu quả lớn về kinh tế - xã hội và an ninh quốc phòng cho đất nước. Cơ quan thường trực Giải thưởng sẽ tiếp nhận hồ sơ ứng cử từ nay đến 31/12/2024. Lễ trao giải dự kiến diễn ra vào dịp kỷ niệm Ngày Khoa học và Công nghệ và 50 năm Ngày thành lập Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam năm 2025. NGUYỄN HOÀI KHÔNG DÙNG NGỮ LIỆU TRONG SÁCH GIÁO KHOA: Sẽ chấm dứt “nạn” văn mẫu? Từ năm học tới, học sinh thực hiện bài kiểm tra Ngữ văn với ngữ liệu ngoài sách giáo khoa Cẩn trọng với tái phát đột quỵ “Dạy văn phải quan tâm đến đầu ra, học sinh có được năng lực đọc hiểu tốt, khả năng cảm thụ văn học tốt. Và với cách kiểm tra mới, đòi hỏi giáo viên cũng phải chấp nhận, cho điểm các quan điểm đúng sai, phải trái của học sinh khi các em có lập luận, góc nhìn và minh chứng chặt chẽ thì mới khuyến khích được sự sáng tạo thay vì bám chặt ba - rem để cho điểm”. TS HOÀNG NGỌC VINH Bác sĩ tập vật lí trị liệu cho bệnh nhân đột quỵ tại BV Bạch Mai
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==