Trao đổi với PV Tiền Phong, ông Phạm Ngọc Hùng, nguyên Phó Chủ tịch Hiệp hội Chống hàng giả và bảo vệ thương hiệu Việt Nam, cho rằng, thị trường xăng dầu Việt Nam đang bộc lộ ngày càng nhiều bất cập trong quản lý cũng như điều hành. Việc liên tiếp phải sửa các nghị định về kinh doanh xăng dầu, Nghị định 95 và Nghị định 80, cho thấy nhiều kẽ hở khiến thị trường luôn “có vấn đề” ở góc độ quản lý. Theo ông Hùng, việc đứt gãy nguồn cung xăng dầu là dấu hiệu cuối cùng cho thấy những bất cập trong điều hành thời gian qua. Thực tế lượng tiêu thụ xăng dầu của Việt Nam gia tăng rất nhanh và đạt tới khoảng 27 triệu m3, tấn/ năm như hiện nay cho thấy đã đến lúc cần phải minh bạch hoàn toàn việc quản lý thị trường xăng dầu. Đây là thời điểm chín muồi để lập sàn kinh doanh xăng dầu với sự tham gia của các doanh nghiệp trong và ngoài nước. Việc hình thành sàn kinh doanh xăng dầu sẽ giúp khắc phục bất cập trong cách tính giá cơ sở hiện nay của cơ quan quản lý. “Các doanh nghiệp trong ngành xăng dầu nhiều năm nay vẫn đặt câu hỏi lớn, vì sao lại lấy giá Platts Singapore để tính giá cơ sở như hiện nay trong khi các đầu mối đang mua xăng dầu từ nhiều nguồn, như Malaysia, Hàn Quốc, Trung Quốc, Singapore, Thái Lan… Khi doanh nghiệp mua ở các quốc gia khác nhau nhưng lại lấy giá của thị trường Singapore để tính giá cơ sở khiến giá xăng dầu thế giới và giá xăng dầu trong nước luôn có sự chênh lệch nhất định, không phản ánh đúng bản chất giá thị trường. Theo tôi, cần bỏ giá Platts Singapore trong tính giá cơ sở và thành lập sàn giao dịch xăng dầu của Việt Nam để xác định giá cơ sở trên cơ sở giá trúng đấu giá của các doanh nghiệp”, ông Hùng phân tích. Theo ông Hùng, việc lập sàn kinh doanh xăng dầu sẽ giúp giá xăng dầu minh bạch hơn rất nhiều, tránh được tình trạng “tay trái bán cho tay phải”, đồng thời giúp các doanh nghiệp trực tiếp so được giá nhập và chọn mua ở nơi có giá hợp lý hơn. Hai nhà máy lọc dầu hiện cung ứng tới 70% nhu cầu thị trường của Việt Nam. Việc có thêm các nguồn nhập từ các đầu mối trong và ngoài nước giao dịch qua sàn sẽ đẩy mạnh sự cạnh tranh hơn. Do đó, sẽ không còn tình trạng các đầu mối mua bán lòng vòng qua các công ty con để đẩy giá. Chia sẻ với PV Tiền Phong, một doanh nghiệp trong ngành xăng dầu cho rằng, việc lấy giá Platts Singapore để tính giá cơ sở của xăng dầu như hiện nay đang tạo kẽ hở và mang lại lợi ích rất lớn cho các doanh nghiệp xăng dầu đầu mối có công ty con hoạt động ở Singapore. Nếu không kiểm soát chặt chẽ, các công ty con này hoàn toàn có thể mua được lô hàng giá rẻ rồi bán lại cho công ty mẹ. MINH BẠCH HƠN SAO KHÔNG LÀM? Về việc hình thành sàn giao dịch xăng dầu, chuyên gia kinh tế, PGS. TS Ngô Trí Long cho rằng, Việt Nam đã có một số sàn giao dịch hàng hóa ở các lĩnh vực nhưng không phát huy được hiệu quả, có sàn không tồn tại được. “Quan điểm cá nhân tôi nếu thành lập được sàn giao dịch xăng dầu thì rất tốt và cần thiết. Về lý thuyết, sàn giao dịch xăng dầu sẽ giúp tăng cường tính minh bạch, công khai về giá cả, giao dịch, giảm thiểu rủi ro và tạo cơ hội đầu tư cho tất cả các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Cùng đó thúc đẩy hoạt động công khai, minh bạch, giảm độc quyền của các doanh nghiệp lớn. Khi có sàn giao dịch, thị phần sẽ được chia lại, các khu vực tư nhân sẽ tham gia sâu hơn vào thị trường xăng dầu. Đồng thời, mức độ cạnh tranh sẽ tăng lên được lợi cho người tiêu dùng và nền kinh tế”, ông Long phân tích. Theo chuyên gia này, việc lập sàn cần chi phí ban đầu rất lớn về cơ sở hạ tầng, công nghệ và nhân lực. Điều này có thể là một thách thức rất lớn cho nền kinh tế nếu chúng ta không có kế hoạch quản lý một cách hiệu quả. Cùng đó, việc quản lý và giám sát thị trường cũng cần thay đổi mạnh mẽ để đảm bảo các hoạt động không có hiện tượng thao túng thị trường. PHẠM TUYÊN Theo các chuyên gia, việc lập sàn giao dịch xăng dầu sẽ giúp thị trường minh bạch những góc khuất trong kinh doanh của các doanh nghiệp đầu mối, góp phần phá thế độc quyền của các doanh nghiệp lớn, giúp thị trường hoạt động hiệu quả hơn. Ngày 30/7, tọa đàm về thị trường xăng dầu được Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức, với sự tham gia của nhiều chuyên gia. Bộ Công Thương đang được Chính phủ giao chủ trì xây dựng một nghị định để thay thế nghị định xăng dầu hiện nay. Các chuyên gia hy vọng sẽ có những bước chuyển biến trong hoạt động kinh doanh xăng dầu, hướng tới hoạt động kinh doanh xăng dầu phù hợp điều kiện thực tế hiện nay. Theo đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường, Ủy viên Ủy ban Tài chính Ngân sách của Quốc hội, xăng dầu là mặt hàng mang tính chiến lược, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của người dân và sản xuất. Điều đó đặt ra vấn đề phải điều hành hiệu quả giá xăng dầu. Hiện ở Việt Nam có 3 công cụ chủ yếu để điều hành và bình ổn giá xăng dầu: thông qua giá cơ sở, 7 ngày điều chỉnh một lần; công cụ thuế; và quỹ bình ổn xăng dầu. Ông Cường nói, việc điều hành như thế đã mang lại kết quả khá tích cực, Nhà nước có vai trò lớn trong điều hành giá xăng dầu, không để xảy ra cú sốc bất thường về giá. Tuy nhiên, theo ông, việc điều hành hiện vẫn mang tính chất mệnh lệnh hành chính của Nhà nước. Trong trường hợp dùng công cụ áp đặt quá mức, doanh nghiệp không còn lợi ích nữa, họ sẽ tìm biện pháp để lảng tránh, đối phó, dừng bán tạm thời. Còn với công cụ thuế hay quỹ bình ổn, thực chất là dùng chính nguồn lực của ngân sách, hoặc của người dân để bình ổn, chứ chưa sử dụng công cụ thị trường, không tạo ra sự cạnh tranh về giá bán. “Nếu để thị trường quyết định, các doanh nghiệp sẽ cố gắng tiết giảm chi phí đầu vào, thậm chí người ta có thể mua lúc rẻ, bán ra lúc đắt, sẽ có giá hợp lý mà không phải chịu mức giá chung. Như thế sẽ khuyến khích các doanh nghiệp tạo ra khả năng kinh doanh tốt”, ông Cường nói và cho rằng, việc sửa đổi chính sách quản lý tới đây phải hướng vào thay đổi cơ chế. Nghĩa là, phải từ chuyển cơ chế quản lý hành chính Nhà nước sang công cụ thị trường, để thị trường điều tiết, để doanh nghiệp tự quyết định giá. “Muốn có thị trường cạnh tranh thì việc mua bán để thị trường quyết định, trăm người bán, vạn người mua. Nhưng chúng ta cũng không thể thả nổi hoàn toàn, mà phải sử dụng các công cụ hiện đại để bình ổn giá xăng dầu. Trên thế giới, các công ty lớn hay sử dụng các công cụ về phái sinh để bình ổn”, ông Cường nêu. Chủ tịch Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam Bùi Ngọc Bảo ủng hộ đề xuất “để các doanh nghiệp quyết định giá”. Đối với Nhà nước, phải bảo đảm về an ninh năng lượng, nguồn cung và bảo đảm quản lý về mặt bằng giá chung. “Khi có cạnh tranh sẽ luôn đạt được mức giá mà người tiêu dùng được hưởng lợi. Bên cạnh đó, những quy định kèm theo mang tính chất quốc tế chúng ta phải áp dụng, đó là những chính sách sử dụng nghiệp vụ về phái sinh. Phái sinh ở đây không thuần túy là việc đầu tư về tài chính mà đây là những nghiệp vụ phòng vệ giá, tức là bảo hiểm giá xăng dầu”, ông nói. THÀNH NAM Đề xuất doanh nghiệp tự quyết giá bán xăng dầu Theo nguồn tin của PV Tiền Phong, ngày 30/7, Bộ Công Thương đã tổ chức hội thảo với đại diện Công ty CP Sở giao dịch hàng hóa, Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam, một số đầu mối kinh doanh xăng dầu lớn cùng các chuyên gia về việc lập sàn giao dịch xăng dầu tại Việt Nam để bàn về việc có cần thiết lập sàn giao dịch, các thuận lợi, khó khăn cùng các vấn đề liên quan đến pháp lý cũng như quản lý, giám sát hoạt động của sàn. Theo các chuyên gia, việc có sàn giao dịch sẽ giúp thị trường xăng dầu minh bạch hơn ẢNH: NHƯ Ý Đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường Sẽ minh bạch được giá đầu vào? THỜI SỰ 15 n Thứ Tư n Ngày 31/7/2024 LẬP SÀN GIAO DỊCH XĂNG DẦU:
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==