Chị Xuyến kể, năm 2018, ông Khoa nói rằng từ ngày giải phóng năm 1975 đến nay không tài nào liên lạc được với gia đình liệt sĩ Phê - đồng đội cũ của mình. Chị rất muốn giúp nhưng thông tin chỉ có cái tên Phê. Ông Khoa và người đồng đội tên Phê từng tâm sự rất lâu vào đêm trước khi ra trận. Sau trận chiến, chỉ có mình ông Khoa sống sót. Để tìm đồng đội cũ, ông Khoa gửi thông tin đi nhiều nơi nhưng không được hồi âm. “Lần nào tôi gọi điện đến, bác Khoa cũng khóc vì không thể liên lạc với gia đình bác Phê. Sau đó, tôi được giới thiệu cho một người mong muốn tìm liệt sĩ đã mất ở chiến trường Quảng Ngãi. Đối chiếu với thông tin về liệt sĩ Phê, tôi ngỡ ngàng vì trùng khớp với những gì gia đình vừa cung cấp”, chị Xuyến nhớ lại. Gia đình ông Nguyễn Văn Phê ngay lập tức tìm đến nhà cựu chiến binh Phan Tiến Khoa chỉ để nghe những câu chuyện về người thân trong những ngày chiến đấu. Một phần hồi ức như sống lại, giúp họ xoa dịu nỗi mất mát. NẾU ĐÃ BIẾT, PHẢI LÀM ĐẾN CÙNG Say mê với công việc không lương đặc biệt, nhưng anh Lâm Đình Tiên thú nhận rất “ngại” lộ diện gặp trực tiếp thân nhân liệt sĩ. Mọi thông tin chủ yếu trao đổi qua mạng xã hội hoặc nhờ cậy thêm tình nguyện viên ở địa phương. Tuy nhiên, năm 2018, một trường hợp đặc biệt thôi thúc anh đồng hành với thân nhân từ những ngày đầu tiên. Liệt sĩ Đặng Thành Tuấn (quê quán Bình Định) nhập ngũ năm 1965, được biên chế vào đơn vị 1360 thuộc Bộ Tư lệnh pháo. Đầu năm 1966, ông hành quân vào Nam. Từ đó, gia đình bặt tin. Khi chiến tranh kết thúc, người thân mỏi mòn chờ đợi nhưng không có cuộc hội ngộ nào, cũng chẳng có một dòng thư báo tử. Hàng chục năm gia đình tìm kiếm, gửi đơn lên nhiều cơ quan nhờ xác minh nhưng không nơi nào có thông tin về trường hợp của chiến sĩ tên Đặng Thành Tuấn. Năm 2018, anh Lâm Đình Tiên tìm thấy bản danh sách báo tử 59 liệt sĩ thuộc Tiểu đoàn 2, Trung đoàn 724 pháo binh, hy sinh năm 1966, do phía Mỹ thu giữ. Trong danh sách có tên liệt sĩ Đặng Thành Tuấn, ghi lý do mất vì sốt rét. Bản chụp lưu tại trang web của Đại học Texas (Mỹ). Từ các phiên hiệu đơn vị, anh Tuấn và các tình nguyện viên liên lạc được với đồng đội cũ của liệt sĩ Đặng Thành Tuấn. “Biết về trường hợp của gia đình liệt sĩ Tuấn, tôi kết nối với gia đình ông và đồng hành với họ trong quá trình xác minh thông tin, gửi cho chính quyền địa phương để ông Đặng Thành Tuấn được công nhận là liệt sĩ. Đó là việc chưa từng có tiền lệ, bởi không dễ để thuyết phục mọi người tin vào một tài liệu nước ngoài”, anh Tiên kể. Sau ngày tìm được bản danh sách có tên ông Tuấn là quãng thời gian anh Tiên cùng gia đình đi khắp nơi tìm nguồn chứng thực. Tháng 2/2020, với sự hỗ trợ của anh Lâm Đình Tiên, em trai liệt sĩ Đặng Thành Tuấn gửi đơn tới Đại sứ quán (ĐSQ) Hoa Kỳ ở Hà Nội nhờ giúp kiểm tra thông tin từ các văn bản do quân đội Mỹ thu giữ trong chiến tranh - đang lưu bản chụp tại trang web Đại học Texas. Sau hơn 5 tháng, đại diện ĐSQ Hoa Kỳ xác nhận thông tin trong tài liệu là sự thật. Ngày 9/8/2022, tấm bằng Tổ quốc ghi công được truy tặng cho liệt sĩ Đặng Thành Tuấn. Hành trình trở về của liệt sĩ Đặng Thành Tuấn là cảm hứng cho bộ phim tài liệu Niềm tin của Điện ảnh Quân đội nhân dân, phát sóng đúng dịp kỷ niệm Ngày thương binh liệt sĩ năm 2022. “Quá trình xác minh thông tin cho liệt sĩ Đặng Thành Tuấn có nhiều điều không tưởng, gây bất ngờ cho cả phía Mỹ lẫn gia đình liệt sĩ. Không ai ngờ rằng những giấy tờ, tài liệu này tồn tại, lại là bằng chứng quan trọng để gia đình tìm được thông tin về liệt sĩ Tuấn sau hàng chục năm bặt vô âm tín”, anh Tiên kể. Có cựu chiến binh may mắn trở về từ chiến tranh, từng bán tín bán nghi khi thấy bản sao giấy khen của ông bị thất lạc từ năm 1967. Trang tin của Đại học Texas từng đăng tải 13 giấy khen của cán bộ chiến sĩ C23 đặc công Phân khu 4. Trong đó có giấy khen đề tên ông Phạm Đức Để, tiểu đội trưởng thuộc C23. Năm 2017, nhờ sự kết nối của anh Tiên, cựu chiến binh Phạm Đức Để (75 tuổi) lần đầu nhìn thấy giấy khen của mình sau 50 năm kể từ ngày ký. Biết việc mình đang làm như “vác tù và hàng tổng” nhưng anh Tiên chưa từng nghĩ tới chuyện dừng lại. “Thông tin về liệt sĩ đã không biết thì thôi, nếu biết phải làm đến cùng. Nhiều chiến sĩ hi sinh khi tuổi đời còn trẻ, tôi tin họ rất thiêng. Đôi khi tôi nghĩ như có người phù hộ. Mỗi khi cuộc tìm kiếm đi vào bế tắc, lại có manh mối mới xuất hiện”, anh Tiên kể. Từ ngày tiếp cận những tài liệu về bộ đội, anh tự tin mình có khả năng đọc giấy báo tử chuyên nghiệp. Những phiên hiệu, tọa độ được đánh dấu bằng ký hiệu đặc biệt, anh cũng lần ra và ghi lại vào bảng chú thích. Nỗ lực của những người như anh Tiên, chị Xuyến đem đến niềm vui, thắp lên hy vọng cho hàng trăm gia đình chịu mất mát trong chiến tranh. (Còn nữa) NGỌC ÁNH- GIA LINH 9 n Thứ Tư n Ngày 24/7/2024 VĂN HÓA - GIẢI TRÍ gian” và tập thơ “Khúc lãng du” do Nhà xuất bản Hội Nhà văn Việt Nam xuất bản. Hay gần đây nhất là loạt bài “Có những người đảng viên như thế” dài 3 kỳ đăng trên tạp chí Văn nghệ Đất tổ giành giải C giải báo chí Phú Thọ, viết về những tấm gương của những người đồng chí, đồng đội ở ngay chính Trung tâm điều dưỡng người có công ông đang sống. Ngoài việc viết văn, viết báo, người thương binh trẻ tuổi ngày đó còn lấn sân sang làm kinh doanh. Từ việc mua bán nhỏ lẻ rồi ông trở thành “ông chủ” đại lý giấy Bãi Bằng, kinh doanh dịch vụ, thương mại và bất động sản… “Tôi may mắn khi làm bất cứ việc gì cũng có chút thành công”, ông Tiến nói. Mọi người ở Trung tâm thân thương gọi ông bằng biệt danh “Tiến xe lăn”. Là người trẻ tuổi nhất ở đây, nhưng ông Tiến luôn được anh em tín nhiệm, gần 30 năm làm Trưởng ban đại diện thương binh của trung tâm. KIÊN CƯỜNG TRONG MỌI TÌNH HUỐNG Tại đây, chúng tôi cũng được gặp lại thương binh Nguyễn Hồng Dậu, là “đại lão đảng viên cựu chiến binh” theo cách gọi của ông Vũ Đình Tiến. Ông niềm nở đón chúng tôi trong căn phòng tại khu nhà tập thể của trung tâm. Dáng người thương binh như nhỏ hơn trong bộ thường phục, nhưng giọng nói chắc nịch và ánh mắt kiên định. Đầu năm 1967, khi giặc Mỹ leo thang ném bom phá hoại miền Bắc, chàng trai trẻ Nguyễn Hồng Dậu (quê xã Vạn Thắng, Ba Vì, Hà Tây) khi ấy vừa tròn 18 tuổi, viết đơn xung phong nhập ngũ. Anh được biên chế vào đơn vị hỏa lực thuộc Sư đoàn Đồng bằng. Sau chưa đầy 7 tháng tuổi quân và chưa đủ 19 tuổi đời nhưng người thanh niên ấy đã được gắn trên ve áo quân hàm binh nhì và vinh dự được kết nạp vào Đảng cộng sản Việt Nam ngay trên chiến trường. Có trận, đơn vị thương vong quá nửa quân số, tạm thời rút ra rồi lại củng cố, bổ sung quân mới rồi lại xông vào chiến đấu. Bản thân ông bị thương tới 3 lần, 2 lần đầu nhẹ hơn, điều trị tạm ổn lại tiếp tục xung trận. “Hôm nay là đồng đội bị thương, mai có thể là tôi, thời điểm cận kề cái chết nhưng lúc nào chúng tôi cũng chỉ có niềm tin duy nhất là phải chiến thắng”, ông Dậu nói. Lần bị thương thứ 3 là nặng nhất. Mảnh đạn găm khắp người, chân phải bị bay mất mảnh xương cẳng chân, tay phải cũng từ lần đó mà cử động không còn được linh hoạt. Tuy vậy, khi kể lại kỉ niệm bị thương đó, ông vẫn cảm thấy may mắn vì mìn không nổ trúng 5 quả lựu đạn mà ông nhặt được của quân địch, đang buộc ở thắt lưng. Nhấp cốc nước chè đã nhạt màu trên tay rồi ông lại tiếp: “Cái giây phút sau khi đạp phải mìn và nằm xuống ấy tôi cảm thấy mình vẫn còn tỉnh lắm nhưng cơ thể không còn cảm giác gì và cũng không cử động được. Trong mắt lúc ấy chỉ thấy một màu xanh - màu trời xanh và những ngọn cỏ. Bỗng dưng mình cảm thấy sao mà yêu màu xanh ấy thế vì trong đầu lúc đó cũng đã xác định có thể chỉ ít phút nữa là mình hy sinh rồi”. Ông được đồng đội đưa về điều trị. Lần ấy, một mình ông đã dùng hết 6 cuộn băng gạc và đấy là tất cả số băng gạc mà tiểu đội 8 người của ông có. Sau lần bị thương đó, ông phải giã từ đồng đội và về điều trị tại Khu điều dưỡng thương binh 5 (nay là Trung tâm điều dưỡng người có công tỉnh Phú Thọ). Phải rời quân ngũ sớm, ông gần như mất liên lạc với những người đồng đội cùng đơn vị. Ngày ấy, đến tờ giấy để ghi địa chỉ cũng không có. Dần già, qua kết nối thông tin, báo chí cũng có nhiều người ở quê hương, đồng đội cũ tìm đến thăm ông. Nay đã 75 năm tuổi đời, 57 năm tuổi Đảng, ông vẫn luôn sắt son một lòng tin vào Đảng, được mọi đảng viên trong chi bộ tín nhiệm, tin yêu. Ông cũng thường xuyên được các cơ quan, đơn vị, địa phương và các trường học trên địa bàn mời tham gia giao lưu, nói chuyện truyền thống cách mạng, truyền thống quê hương, đất nước, truyền thống cao đẹp của “Bộ đội Cụ Hồ” và những tấm gương “Thương binh tàn nhưng không phế”. (Còn nữa) TH.D - TH.Đ Đời thường của thương binh Nguyễn Hồng Dậu bên con cháu Hành trình không dễ dàng Nhiều trường hợp éo le cũng xảy ra trong những chuyến tìm kiếm của các cộng tác viên. Chị Xuyến kể, có trường hợp gia đình ở Khe Sanh (Quảng Trị) không tin, thậm chí dọa báo công an vì nghĩ chị lừa đảo. Gia đình chọn tin theo nhà ngoại cảm, dù chị Xuyến đã liên lạc được với đồng đội của liệt sĩ và biết chính xác nơi liệt sĩ hi sinh. Cuối cùng, họ không đồng ý liên lạc với cựu chiến binh cung cấp thông tin để xác nhận. Nhiều lần, chị cũng gặp khó khi tiếp cận với thông tin về liệt sĩ là lính đặc công. Vì tên, tuổi thật của họ được giữ bí mật. Giấy chứng nhận gia đình quân nhân của liệt sĩ Đặng Thành Tuấn Bản sao nhật ký của cựu chiến binh Đỗ Xuân Thuyên được tìm thấy và trao trả lại chủ nhân năm 2024 Trung tâm điều dưỡng người có công Phú Thọ hiện đang nuôi dưỡng 28 các thương binh có tỷ lệ thương tật trên 81% từ 6 tỉnh phía Bắc gồm: Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Tuyên Quang, Hòa Bình, Thái Nguyên và thành phố Hà Nội.
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==