Chuã nhêåt 21/7/2024 BAOÁ TIÏNÌ PHONG PHATÁ HAN H TÊTË CA à CACÁ NGAY TRONG TUÊNÌ Nhòn ra thïë giúái 12 “Khi töi àang thu thêpå dûä liïuå , töi nhênå ra rùnç g cún löcë xoayá rêtë co á thï í àang giïtë ngûúiâ . Àiïuì ào á lamâ tònh hònh trúã nïn nghiïm tronå g hún nhiïuì va â thûcå sû å nhênë manå h têmì quan tronå g cuaã cöng viïcå ma â töi àang lamâ ”, cö Robin Tanamachi noiá . Cö Tanamachi, mötå nha â khñ tûúnå g hocå va â la â Pho á giaoá sû taiå Àaiå hocå Purdue úã Indiana (My)ä , nhú á laiå cún löcë xoayá àaná g nhú á nhêtë cuaã mònh. Àoá laâ ngayâ 31/5/2013, cö àaä chûná g kiïnë mötå cún löcë xoayá cûcå lúná va â manå h, vúiá töcë àö å gio á 475 km/h, gênì thanâ h phö ë El Reno ú ã miïnì Trung Oklahoma. Cún löcë xoayá El Reno, cún löcë xoayá rönå g nhêtë tûnâ g àûúcå ghi nhênå , àa ä lamâ tamá ngûúiâ thiïtå manå g, bao gömì ba ngûúiâ sùn baoä . Cacá nha â khñ tûúnå g hocå nhû Tanamachi chuyïn theo doiä nhûnä g cún löcë xoayá manå h trïn khùpæ nûúcá My,ä tòm kiïmë manh möië vï ì sû å hònh thanâ h cuaã chuná g àï í cö ë gùnæ g caiã thiïnå dû å baoá va â canã h baoá . Theo Cú quan Quanã ly á Khñ quyïní va â Àaiå dûúng Myä (Noaa), trung bònh coá 1.200 cún baoä tênë cöng Myä möiî nùm. Nùm 2023, nûúcá nayâ àa ä hûná g chõu 1.423 cún löcë xoayá , khiïnë 83 ngûúiâ thiïtå manå g. Trong nùm nay, 1.397 cún baoä àa ä cûúpá ài sinh manå g cuaã 39 ngûúiâ . Sûcá manå h cuaã löcë xoayá àûúcå ào bùnç g thiïtå haiå ma â no á gêy ra. Vaâ löcë xoayá co á thï í vö cunâ g tanâ pha.á Vúiá sûcá gio á lïn túiá 483km/h, löcë xoayá gêy ra thiïtå haiå àöi khi lïn túiá hanâ g ty ã USD möiî nùm va â vö sö ë trûúnâ g húpå tû ã vong. Löcë xoayá huyã diïtå sinh ra tûâ “siïu ö”, nhûnä g cún giöng dûä döiå taoå thanâ h luönì g xoayá va â mang theo mûa lúná , gioá manå h va â mûa àa.á Mötå luönì g gio á thùnè g àûná g manå h khiïnë khöng khñ xoay theo chiïuì ngang bïn trong “siïu ö”. Hònh truå nayâ dênì cùng ra vaâ bùtæ àêuì quay nhanh hún, trúã thanâ h mötå cún löcë xoayá . TRONG MÙTÆ BAOÄ Vò sao chó mötå sö ë cún giöng nhêtë àõnh múiá co á thï í taoå ra löcë xoayá dû ä döiå vênî la â mötå bñ êní khñ tûúnå g. Theo Noaa, chuná g “hiïmë , nguy hiïmí va â kho á àoaná ”. “Àöi khi, nhûnä g siïu baoä tûúnã g chûnâ g hoanâ haoã se ä khöng taoå ra löcë xoayá , chuná g chó ngöiì ào á va â quay. Vaâ chuná g töi cunä g chó ngöiì ào,á khoanh tay chú â àúiå ”, cö Tanamachi cho biïtë . Cö Tanamachi vaâ cacá nha â khñ tûúnå g hocå khacá àang cöë gùnæ g hiïuí qua á trònh hònh thanâ h löcë xoayá . “Ào á la â mötå trong nhûnä g bñ êní chûa coá lúiâ giaiã àapá vï ì khoa hocå giöng baoä , cu å thï í la â nguyïn nhên khiïnë luönì g hoanâ lûu nayâ supå àö í thanâ h löcë xoayá . Möiî lênì ài thûcå àõa, chuná g töi laiå co á thïm mötå vaiâ manh möië . Nhûng àönì g thúiâ , chuná g töi cunä g nhênå thïm nhiïuì cêu hoiã múiá ”, cö noiá . Theo cö Karen Kosiba, mötå thú å sùn baoä va â nha â khoa hocå khñ quyïní taiå Àaiå hocå Illinois Urbana-Champaign, viïcå sùn baoä giupá khamá pha á yïuë tö ë taoå ra nhûnä g cötå khöng khñ xoay manå h meä nayâ . “Chuná g töi cöë gùnæ g àùtå cacá tramå thúiâ tiïtë di àönå g trïn tuyïnë àûúnâ g cuaã mötå cún löcë xoayá . Dû ä liïuå thûcå àõa nayâ cho phepá chuná g töi nhòn thêyë qua á trònh hònh thanâ h - àiïuì ma â cacá mö hònh dû å baoá thúiâ tiïtë khöng thïí tiïtë lö”å , cö noiá . Nhûnä g ngûúiâ sùn baoä co á mötå khung thúiâ gian rêtë hepå àï í thu thêpå dû ä liïuå . “Mötå cún löcë xoayá thûcå chêtë hònh thanâ h trong khoanã g vaiâ giêy”, cö Tanamachi noiá . Cö Kosiba cho biïtë cacá nha â khoa hocå thûúnâ g chó coá khoanã g 15 phutá àï í àïnë àuná g àõa àiïmí va â lùpæ àùtå radar vaâ thiïtë bõ giamá satá cuaã ho.å “Rêtë kho á àï í co á àûúcå cacá phepá ào… Kha ã nùng thanâ h cöng luön thêpë . Noá rêtë tönë kemá , ca ã vï ì mùtå tiïnì bacå va â thúiâ gian”, cö noiá . Cö Kosiba noiá thïm rùnç g, viïcå giamá satá löcë xoayá yïu cêuì sû å chu ã àönå g hún nhiïuì so vúiá baoä . Baoä traiã daiâ trïn mötå khu vûcå rönå g lúná , lïn àïnë 1.609km vaâ cacá nha â khoa hocå thûúnâ g co á thï í dûå àoaná àûúnâ g ài cuaã chuná g tû â ba àïnë nùm ngayâ trûúcá khi àö í bö.å Ngûúcå laiå , löcë xoayá la â nhûnä g luönì g hoanâ lûu nho,ã hiïmë khi co á àûúnâ g kñnh lúná hún vaiâ trùm metá va â co á thï í keoá daiâ tû â vaiâ giêy àïnë hún mötå giú.â Vaoâ muaâ cao àiïmí , co á thï í co á hún 150 cún löcë xoayá xuêtë hiïnå trïn khùpæ nûúcá My ä trong mötå ngayâ . “Löcë xoayá kho á àoaná hún nhiïuì so vúiá baoä . Chuná g la â nhûnä g hiïnå tûúnå g nho ã va â chuná g ta khöng thï í biïtë liïuå cacá thanâ h phênì phu â húpå co á kïtë húpå laiå àï í taoå ra chuná g hay khöng”, cö Kosiba noiá . DU LÕCH BAOÄ Cacá nha â khoa hocå khöng phaiã la â nhûnä g ngûúiâ duy nhêtë sùn lunâ g siïu baoä . Ho å canã h baoá rùnç g ngayâ canâ g nhiïuì ngûúiâ ài sùn baoä nhû mötå thu á vui, àiïuì àang gêy nguy hiïmí cho caã nhûnä g ngûúiâ sùn baoä nghiïpå dû lênî chuyïn nghiïpå . “Nhiïuì ngûúiâ nghô rùnç g löcë xoayá la â thû á ma â banå cênì phaiã traná h. Thûcå tï ë khöng phaiã vêyå ; möi trûúnâ g baoä múiá àaná g sú å hún nhiïuì ”, cö Tanamachi noiá . Nhûnä g thú å sùn baoä nghiïpå dû thûúnâ g theo doiä àûúnâ g ài cuaã löcë Qua á trònh hònh thanâ h löcë xoayá vênî la â mötå bñ êní lúná Trung bònh, coá 1.200 cún löcë xoayá xuêtë hiïnå khùpæ nûúcá Myä Löcë xoayá hònh thanâ h nhû thï ë naoâ vênî la â mötå trong nhûnä g bñ êní lúná nhêtë cuaã thiïn nhiïn. Mötå sö ë nhaâ khoa hocå àang tòm cacá h khamá pha á bñ mêtå cuaã nhûnä g cún baoä huyã diïtå nayâ bùnç g cacá h theo àuöií chuná g. [ NGOCÅ DIÏPÅ ] (theo bbc.com, ngaây 16/07/2024) Theo nghiïn cûuá múiá , sû å thùnè g thùnæ cuaã Taylor Swift vïì hònh anã h cú thïí va â chûná g röië loanå ùn uönë g àa ä giupá ngûúiâ hêm mö å siïu sao nhacå pop nayâ àöië mùtå vúiá nhûnä g vênë àï ì ào.á Cacá tacá gia ã cuaã nghiïn cûuá taiå Àaiå hocå Vermont (UVM), àûúcå cöng bö ë trïn tapå chñ Khoa hocå va â Y tï ë Xa ä höiå sö ë thaná g 7, àa ä ài àïnë kïtë luênå ào á sau khi phên tñch 200 baiâ àùng hanâ g àêuì trïn manå g xa ä höiå TikTok vaâ Reddit vúiá hún 8.300 bònh luênå liïn quan àïnë Swift, chûná g röië loanå ùn uönë g va â hònh anã h cú thï.í “Nhûäng phaát hiïån cuãa chuáng töi cho thêëy ngûúâi hêm möå Swift àaä thay àöíi haânh vi hoùåc thaái àöå vïì viïåc ùn uöëng hoùåc hònh aãnh cú thïí theo chiïìu hûúáng tñch cûåc, vò nhûäng chia seã vaâ thöng àiïåp cuãa Swift trong êm nhaåc cuãa cö”, àöìng taác giaã nghiïn cûáu Lizzy Pope, möåt chuyïn gia dinh dûúäng vaâ phoá giaáo sû khoa khoa hoåc dinh dûúäng vaâ thûåc phêím cuãa UVM, cho biïët. Àönì g nghiïpå cuaã cö Pope, cö Kelsey Rose, mötå trú å ly á giaoá sû taiå UVM, noiá thïm: “Coá ve ã ngûúiâ hêm mö å lêyë camã hûná g tû â viïcå Swift àaä höiì phucå sau chûná g röië loanå ùn uönë g va â tiïpë tucå phatá triïní manå h me”ä . Tuy nhiïn, nghiïn cûuá vï ì möië quan hï å “parasocial” (mötå chiïuì ) giûaä Swift vaâ nhûnä g ngûúiâ àûúcå goiå la â “Swifties” khöng chó mang laiå tin tötë . Cuöcå khaoã satá cho thêyë mötå söë ngûúiâ hêm mö å vênî bo ã qua thöng àiïpå cuaã Swift vaâ khùng khùng coi cú thï í cö la â mötå vêtå thï,í chûná g minh “nhûnä g hanå chï ë cuaã viïcå tiïtë lö å thöng tin caá nhên àïnë nhûnä g quan niïmå mang tñnh hïå thönë g nhû àõnh kiïnë phên biïtå ngûúiâ beoá ”. Vaoâ nùm 2020, Swift àaä trú ã thanâ h tiïu àï ì cuaã cacá banã tin khi nûä ca sô kiïm nhacå sô nayâ kï í chi tiïtë vï ì hanâ h trònh cö vêtå lönå vúiá cacá h ngûúiâ ngoaiâ nhòn nhênå cên nùnå g cuaã mònh - vaâ nhûnä g tiïu chuêní vï ì ve ã àepå àûúcå sû ã dunå g àï í àaná h gia á nhiïuì phuå nû ä - trong böå phim taiâ liïuå Miss Americana cuaã cö. Nû ä ca sô giaiã thñch rùnç g cö luön camã thêyë “bunå g mònh quaá to” möiî khi nhòn laiå anã h cuaã chñnh mònh, hoùcå nhûnä g phonã g àoaná cuaã cönå g àönì g manå g vï ì viïcå liïuå cö co á bêuì hay khöng seä khiïnë cö “bùtæ àêuì nhõn àoiá mötå chutá ”. “Nïuë banå àu ã gêyì , thò banå se ä khöng co á phênì möng àuiâ ma â moiå ngûúiâ muönë . Nhûng nïuë banå àu ã cên nùnå g àï í co á no,á thò bunå g banå se ä laiå khöng phùnè g”, Swift nhênå xetá . Sau ào,á cö àûa ra mötå tuyïn böë ma â àa ä trú ã thanâ h tiïu àï ì cho baiâ nghiïn cûuá cuaã cö Pope va â cö Rose: “Moiå thû á àïuì bêtë kha ã thi”. Mötå trong nhûnä g bònh luênå àûúcå trñch dênî trong nghiïn cûuá àapá laiå Mötå nghiïn cûuá cuaã Àaiå hocå Vermont (My)ä cho thêyë nû ä ca sô àang giupá truyïnì camã hûná g cho nhiïuì ngûúiâ hêm mö å vò cö sùné sanâ g thaoã luênå vï ì nhûnä g khoá khùn ca á nhên. Taylor Swift biïuí diïnî ú ã Milan, YÁ ngayâ 13/7 Taylor Swift giupá giúiá treã nhòn nhênå baãn thên tñch cûcå hún [ HOAI VY ] (theo scienceblog.com, ngaây 13/07/2024) Nhûäng “thúå sùn” löëc xoayá
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==