12 QUỐC TẾ n Thứ Bảy n Ngày 20/7/2024 GS.TS Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương, nhấn mạnh ý nghĩa này tại Hội thảo khoa học “70 năm Hiệp định Geneve về đình chỉ chiến sự ở Việt Nam”, diễn ra sáng 19/7 tại Hà Nội. Cách đây 70 năm, Hiệp định Geneve về đình chỉ chiến sự ở Việt Nam được ký kết, mở ra thắng lợi to lớn, kết thúc 9 năm kháng chiến trường kỳ của nhân dân Việt Nam chống thực dân Pháp xâm lược, trở thành mốc son chói lọi của nền ngoại giao cách mạng non trẻ dưới sự lãnh đạo của Đảng. GS.TS Nguyễn Xuân Thắng nhấn mạnh, chỉ một ngày sau chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”, ngày 8/5/1954, Hội nghị Geneve về chấm dứt chiến tranh ở Đông Dương đã khai mạc. Đoàn đại biểu của Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, do Phó Thủ tướng kiêm quyền Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Văn Đồng làm Trưởng đoàn, đến dự Hội nghị với tư thế của một dân tộc chiến thắng. Đây là lần đầu tiên nền ngoại giao non trẻ của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tham gia vào một hội nghị quốc tế đa phương, có đại diện của 5 nước lớn là: Liên Xô, Trung Quốc, Pháp, Anh và Mỹ. Diễn ra trong bối cảnh tình hình quốc tế diễn biến hết sức phức tạp, tại Hội nghị Geneve, đoàn đại biểu Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hoà đã tỏ rõ bản lĩnh, trí tuệ, giương cao ngọn cờ chính nghĩa, kiên định lập trường độc lập dân tộc; vừa tự chủ, tự cường trong cuộc đấu tranh bền bỉ, can trường với sự dàn xếp, chi phối của các nước lớn; vừa có những nhân nhượng khôn khéo, mềm dẻo, từng bước đàm phán tháo gỡ những bế tắc, căng thẳng, giải quyết thành công nhiều vấn đề rất khó khăn như: phân vùng đóng quân, tổng tuyển cử trên cả nước và thống nhất Việt Nam, các lực lượng kháng chiến ở Lào và Campuchia… Trải qua 75 ngày thương lượng với 31 phiên họp, cùng với nhiều cuộc gặp gỡ, tiếp xúc song phương và đa phương bên lề Hội nghị, rạng sáng 21/7/1954, ba hiệp định đình chỉ chiến sự ở Việt Nam, Lào và Campuchia lần lượt được ký kết. Hội nghị đã họp phiên bế mạc và thông qua “Tuyên bố cuối cùng” về Hiệp định lập lại hòa bình ở Đông Dương; từ đây mở ra một cục diện mới, buộc Pháp phải rút quân về nước, chấm dứt hoàn toàn cuộc chiến tranh xâm lược của thực dân Pháp ở Đông Dương, mở ra giai đoạn sụp đổ của chủ nghĩa thực dân kiểu cũ. GS.TS Nguyễn Xuân Thắng khẳng định, Hiệp định Geneve là đỉnh cao thắng lợi của nền ngoại giao Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược; khẳng định tính chính nghĩa của cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc và truyền thống hoà hiếu, tinh thần yêu chuộng hoà bình của nhân dân Việt Nam. Ý NGHĨA QUỐC TẾ Theo GS.TS Nguyễn Xuân Thắng, Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ và việc ký kết Hiệp định Geneve còn là thắng lợi của phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc và yêu chuộng hoà bình trên toàn thế giới. Đây cũng là sự mở đầu cho làn sóng sụp đổ của chủ nghĩa thực dân kiểu cũ, truyền cảm hứng và niềm tin cho các phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc ở châu Á, châu Phi và khu vực Mỹ-Latinh, đưa đến sự ra đời của nhiều nhà nước dân chủ nhân dân; tiếp tục trở thành nguồn cổ vũ, động viên to lớn cho cuộc đấu tranh của nhân dân Việt Nam vì độc lập, thống nhất của đất nước, vì tự do, hạnh phúc của nhân dân. Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn cho biết, việc ôn lại lịch sử sẽ rút ra những bài học quý báu và còn nguyên giá trị. “Trải qua nhiều cuộc đấu tranh chống ngoại xâm, Việt Nam hết sức trân trọng giá trị của hòa bình, luôn đề cao và tôn trọng các nguyên tắc cơ bản của Hiến chương Liên Hợp Quốc và luật pháp quốc tế, đóng góp hết sức mình vào hoà bình, độc lập dân tộc, dân chủ, hợp tác phát triển và tiến bộ xã hội trên thế giới”, Bộ trưởng nói. Thượng tướng, TS Lê Huy Vịnh, Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, khẳng định Hiệp định Geneve có ý nghĩa to lớn đối với Việt Nam, 3 nước Đông Dương và phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc trên thế giới; là thành quả của 9 năm kháng chiến trường kỳ chống thực dân Pháp đầy gian khổ mà anh dũng của quân và dân dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, đánh dấu sự trưởng thành vượt bậc của nền ngoại giao cách mạng non trẻ Việt Nam; chính thức khôi phục hòa bình ở Đông Dương; công nhận nền độc lập và các quyền dân tộc cơ bản như chủ quyền, độc lập, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của ba nước Việt Nam, Lào, Campuchia. THU LOAN Đó là đánh giá của PGS.TS Dương Văn Quảng, nguyên Giám đốc Học viện Ngoại giao, trong cuộc trao đổi với báo chí bên lề Hội thảo khoa học “70 năm Hiệp định Geneve về đình chỉ chiến sự ở Việt Nam”, diễn ra ngày 19/7 tại Hà Nội. Ông đánh giá như thế nào về sự can thiệp của các nước lớn vào kết quả của Hội nghị Geneve? PGS.TS Dương Văn Quảng: Thực ra Hội nghị Geneve là hội nghị về vấn đề Triều Tiên và vấn đề Đông Dương. Phần đầu tiên thảo luận về Triều Tiên nhưng không có kết quả. Đặc biệt, Chiến thắng Điện Biên Phủ ngày 7/5/1954 khiến các nước chuyển sang thảo luận vấn đề Đông Dương. Đoàn của chúng ta tham dự với tư thế của người chiến thắng. Các nước lớn triệu tập, mời các bên tham gia Hội nghị và dàn xếp kịch bản giải quyết vấn đề. Tuy nhiên, cuối cùng chúng ta vẫn đạt được hiệp định về đình chỉ chiến sự ở Đông Dương, đặc biệt là tuyên bố cuối cùng gồm 13 điểm về vấn đề Đông Dương, trong đó công nhận độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam. Họ thừa nhận vĩ tuyến 17 chỉ là ranh giới quân sự chứ không phải ranh giới địa lý hay chính trị, sau 2 năm sẽ có tổng tuyển cử và thống nhất đất nước. Đó là dấu mốc lịch sử của nền ngoại giao Việt Nam. Theo tôi, đó là kịch bản tốt nhất mà chúng ta đã giành được tại Hội nghị Geneve. Ông nghĩ sao nếu khi đó chúng ta không chấp nhận kết quả mà tiếp tục đánh? Nếu vậy, chúng ta có thể rơi vào ý đồ của các nước lớn. Khi đó, các nước lớn mâu thuẫn nhau và chúng ta tận dụng được, nên mới đạt được kết quả như vậy. Nếu ta không chấp nhận, chắc chắn chiến tranh Đông Dương sẽ bị quốc tế hóa. Trong bối cảnh như vậy, chúng ta có thể tiếp tục cuộc chiến không? Theo tôi là khó. Vì thế, tôi tin rằng đó là kịch bản cao nhất mà chúng ta giành được ở Geneve và là mốc son lịch sử của ngoại giao Việt Nam. Với sự dàn xếp của các nước lớn, Việt Nam gặp nhiều khó khăn. Vậy những điều gì giúp ta đạt được kết quả như vậy? Đó là lần đầu tiên chúng ta tham dự một hội nghị quốc tế, dù không đông nhưng tập hợp 4 nước lớn nhất: Mỹ, Anh, Pháp, Liên Xô, thêm cả Trung Quốc. Đó là lần đầu tiên từ chiến khu chúng ta bước ra “biển” lớn. Cách đây 70 năm, khi chúng ta còn chưa hiểu nhiều về thế giới, chưa hiểu nhiều về xu thế của tình hình quốc tế, cũng không hiểu rõ ý đồ, tính toán và mâu thuẫn của các nước lớn. Tuy nhiên, cuối cùng chúng ta vẫn giành được thắng lợi. Nghệ thuật của chúng ta là kiên trì về nguyên tắc, mềm dẻo về sách lược, tận dụng mâu thuẫn của các nước lớn nhưng không để họ phá vỡ hội nghị và không để họ gạt mình ra. Giai đoạn cuối chúng ta đã đàm phán trực tiếp với Pháp về những vấn đề cơ bản, đó là vấn đề vĩ tuyến và tổng tuyển cử. Đương nhiên những nước lớn không muốn như vậy nhưng chúng ta đã tạo ra thế buộc họ phải đàm phán với chúng ta và buộc phải đi đến kết quả của hội nghị như chúng ta đã biết. Những người tham dự đoàn đều là tinh hoa của ngoại giao Việt Nam. Theo ông, chúng ta có thể học gì từ Hội nghị Geneve? Có thể học rất nhiều điều. Đó là tư duy độc lập tự chủ trong ngoại giao. Đó cũng là bài học về nghiên cứu và dự báo, vì không nắm được tình hình thế giới trước khi bước vào đàm phán sẽ khiến chúng ta gặp nhiều bất lợi. Điều quan trọng nữa là phải biết rõ chúng ta muốn gì ở hội nghị quốc tế như vậy. Chúng ta cũng phải hiểu thế giới để đi theo dòng chảy chung chứ không thể đi ngược. Kể cả những nước lớn cũng phải đi theo dòng chảy, huống hồ một nước tầm trung như Việt Nam. Đi theo dòng chảy mà không bị va đập vào đá, đi theo dòng chảy mà vẫn đạt được lợi ích của chúng ta trong đó. Cảm ơn ông. THU LOAN (ghi) Hội nghị Geneve về chấm dứt chiến tranh ở Đông Dương - lần đầu tiên nền ngoại giao non trẻ Việt Nam bước vào hội nghị đa phương với sự tham gia của cả 5 nước lớn. Đông đảo đại biểu tham dự Hội thảo ngày 19/7 ẢNH: NHƯ Ý Những bài học vô giá Trong phần thảo luận, các đại biểu nêu bật nhiều bài học quý báu rút ra từ quá trình đàm phán, ký kết và thi hành Hiệp định Geneve đối với việc hoạch định, triển khai đường lối đối ngoại của Đảng và Nhà nước ta trong bối cảnh tình hình thế giới và khu vực phức tạp hiện nay. Tranh thủ mâu thuẫn nước lớn Hội nghị tại Geneve về chiến tranh Đông Dương là lần đầu tiên Việt Nam tham dự một hội nghị quốc tế với 5 cường quốc. Trong sự dàn xếp của các nước lớn, Hiệp định Geneve về đình chỉ chiến sự ở Việt Nam là kịch bản tốt nhất mà Việt Nam có thể đạt được. PGS.TS Dương Văn Quảng trong cuộc trao đổi với báo chí ngày 19/7 ẢNH: NHƯ Ý 70 NĂM HIỆP ĐỊNH GENEVE:
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==