Chuã nhêåt 14/7/2024 Xaä höåi GIA Á TRÕ CUAÃ NÖIÎ BUÖNÌ Ngayâ 6/7, toaå àamâ “Ài qua boná g töië - Hanâ h trònh tûå kiïmí soatá trêmì camã ” àa ä diïnî ra taiå àiïmí àïnë àêuì tiïn laâ Àaâ Nùné g. Gênì 70 banå tre ã àa ä tham gia toaå àamâ àï í hiïuí hún vï ì trêmì camã . Vúiá phûúng chêm “Núi boná g àïm àen töië la â núi aná h saná g bùtæ àêuì ”, toaå àamâ àûúcå thûcå hiïnå dûaå trïn cuönë sacá h “Trêmì camã va â ky ä nùng tû å kiïmí soatá trêmì camã ” cuaã Tiïnë sy ä Trênì Kiïuì Nhû va â kïtë qua ã nghiïn cûuá “Tele-SSM: Saná g kiïnë ûná g dunå g cöng nghïå àiïnå thoaiå trong can thiïpå cacá ky ä nùng tû å quanã ly á trêmì camã co á sû å hö î trú å taiå Viïtå Nam”. Taiå buöií toaå àamâ , chõ Kiïuì Nhû àa ä chia se ã chuyïn sêu vïì tû å kiïmí soatá trêmì camã . Chõ cho rùnç g mùcå du â nhênå thûcá vï ì trêmì camã taiå Viïtå Nam àa ä coá nhiïuì caiã thiïnå so vúiá trûúcá àêy nhûng sû å ky â thõ vênî conâ phö í biïnë . Nhiïuì ngûúiâ mùcæ trêmì camã khöng chêpë nhênå tònh tranå g cuaã mònh, che giêuë vaâ khöng tòm kiïmë sû å chùm socá , hö î trú.å Ngûúiâ thên cuaã ho å cunä g gùpå kho á khùn do thiïuë kiïnë thûcá va â khöng biïtë cacá h hö î trú å hiïuå qua.ã Ngoaiâ ra, viïcå tòm kiïmë thöng tin vïì cacá cú sú ã chùm socá cunä g la â mötå thacá h thûcá àöië vúiá ngûúiâ bïnå h. Toaå àamâ “Ài qua boná g töië - Hanâ h trònh tû å kiïmí soatá trêmì camã ” hy vonå g se ä gopá phênì giaiã quyïtë nhûnä g kho á khùn trïn va â mang laiå thïm hy vonå g cho nhûnä g ai àang àöië mùtå vúiá trêmì camã . Cunä g taiå buöií toaå àamâ , hún 30 bûcá tranh do nhûnä g ngûúiâ tûnâ g bõ trêmì camã ve ä àûúcå trûng bayâ , thï í hiïnå nöiî niïmì , sû å trùn trúã do cùn bïnå h nayâ gêy ra. Möiî bûcá tranh trong triïní lamä la â mötå cêu chuyïnå nhiïuì camã xucá cuaã ca á nhên khi àöië mùtå vúiá trêmì camã . Qua viïcå ve ä tranh, hoå co á thï í truyïnì taiã nöiî buönì , sû å lo êu hay nhûnä g camã xucá tñch cûcå mötå cacá h tû å nhiïn vaâ chên thêtå . Àönì g thúiâ , qua á trònh saná g taoå cunä g mang laiå sû å têpå trung vaâ bònh yïn, giupá ngûúiâ trêmì camã tamå thúiâ quïn ài nhûnä g nöiî lo va â camã giacá tiïu cûcå . Kemâ theo möiî bûcá tranh laâ camã nhênå cuaã ngûúiâ ve ä sau mötå thúiâ gian nhòn laiå tacá phêmí cuaã mònh, cunâ g vúiá bûcá postcard àûúcå Chat GPT veä laiå tû â y á tûúnã g cuaã tranh nguyïn göcë . Thöng qua triïní lamä , ngûúiâ xem hiïuí thïm vïì thï ë giúiá cuaã ngûúiâ trêmì camã cunä g nhû cacá h ma â nghï å thuêtå giupá ngûúiâ trêmì camã thï í hiïnå nhûnä g camã xucá kho á diïnî àatå bùnç g lúiâ . Trong khuön khöí sû å kiïnå conâ co á hoatå àönå g chiïm nghiïmå , ngûúiâ tham gia viïtë laiå camã xucá , ky ã niïmå khi nhòn vïì mötå giai àoanå ho å àa ä tûnâ g ài qua nöiî buönì hoùcå gùpå kho á khùn trong cuöcå sönë g, va â daná lïn bûcá tûúnâ g mang tïn “Gia á trõ cuaã nöiî buönì ”. “Töi rêtë bêtë ngú â khi sû å kiïnå àûúcå cacá banå tre ã àoná nhênå nhiïtå tònh nhû vêyå . Rêtë nhiïuì giotå nûúcá mùtæ àa ä rúi xuönë g cunâ g nhûnä g lúiâ chia se ã chên thanâ h, tênå àayá lonâ g cuaã ngûúiâ trong cuöcå . Nhûnä g mêuí giêyë nho ã àûúcå ghi kñn mùtå chû.ä Töi biïtë ho å àa ä múã lonâ g”, Tiïnë sy ä Trênì Kiïuì Nhû xucá àönå g. Giai àiïuå du dûúng cuaã ca khucá nöií tiïnë g Nhêtå Banã “Ly á do cuaã sû å sönë g” àaä kïtë nöië camã xucá , lan toaã thöng àiïpå vïì y á nghôa cuöcå sönë g. “Chuná g töi muönë nêng cao hiïuí biïtë va â nhênå thûcá vïì trêmì camã cho möiî ngûúiâ qua viïcå “nhòn”, “nghe”, “camã nhênå ” hanâ h trònh ài qua trêmì camã cunä g nhû àûúcå cung cêpë cacá kiïnë thûcá khoa hocå vï ì trêmì camã . Qua ào,á giupá moiå ngûúiâ nhênå ra trêmì camã khöng àaná g sú å nhû vênî tûnâ g nghô, thêmå chñ, nhûnä g giai àoanå kho á khùn nayâ cunä g co á y á nghôa nhêtë àõnh vaâ co á cacá cöng cu,å kô nùng àïí vûútå qua”, chuyïn gia Trênì Kiïuì Nhû nhênë manå h. Sau thanâ h cöng úã Àa â Nùné g, “Ài qua boná g töië ” tiïpë tucå àûúcå tö í chûcá taiå Haâ Nöiå (14/7) vaâ TP Hö ì Chñ Minh (21/7). TRAO “VUÄ KHÑ” CHO NGÛÚIÂ BÏNÅ H Cuönë sacá h “Trêmì camã va â ky ä nùng tû å kiïmí soatá trêmì camã ” la â kïtë qua ã cuaã qua á trònh tham gia nghiïn cûuá hö î trúå tû å kiïmí soatá trêmì camã taiå cönå g àönì g tû â nùm 2017 àïnë nay cuaã TS Trênì Kiïuì Nhû, cunä g nhû töní g húpå cacá kiïnë thûcá khoa hocå vï ì trêmì camã trïn y vùn, àûúcå viïtë theo phong cacá h khoa hocå thûúnâ g thûcá dï î hiïuí , dï î apá dunå g vúiá ngûúiâ àocå . Theo cacá nghiïn cûuá , mûcá khuyïtë têtå cuaã trêmì camã nhe å tûúng àûúng vúiá mûcá cuaã viïm khúpá höng hay àêuì göië , trêmì camã vûaâ tûúng àûúng vúiá hen suyïnî nùnå g, viïm gan B, bïnå h àiïcë , àa xú cûná g (röië loanå naoä bö å va â tuyã sönë g), trêmì camã nùnå g taoå ra mûcá khuyïtë têtå tûúng àûúng vúiá töní thûúng naoä vônh viïnî hay ung thû vuá di cùn. “Trong khi chuná g ta àa ä rêtë co á y á thûcá àï í tòm hiïuí va â phonâ g ngûaâ vï ì ung thû hay cacá bïnå h tim macå h thò cönå g àönì g vênî conâ hiïuí biïtë rêtë mú hö ì vï ì têm bïnå h noiá chung hay trêmì camã noiá riïng”, chõ nhênë manå h. “Trêmì camã va â ky ä nùng tû å kiïmí soatá trêmì camã ” cung cêpë nhûnä g kiïnë thûcá bao gömì àõnh nghôa vïì trêmì camã , cacá h nhòn nhênå cuaã mötå sö ë hocå thuyïtë têm ly á chñnh vïì trêmì camã , cú chïë sinh ly á liïn quan àïnë trêmì camã , àaná h giaá nhanh dêuë hiïuå trêmì camã va â tomá tùtæ cacá h ûná g pho á vúiá trêmì camã . Cuönë sacá h cunä g cung cêpë nhûnä g thöng tin quan tronå g vï ì vai tro â cuaã thoiá quen sinh hoatå vúiá trêmì camã , qua àoá hûúná g dênî cacá ky ä nùng tû å kiïmí soatá trêmì camã . Noiá vï ì cuönë sacá h, Tiïnë sy ä Àùnå g Hoanâ g Giang, nhaâ hoatå àönå g xa ä höiå nhênå xetá : “Vúiá cacá chu ã àï ì nhû: Thiïtë lêpå thoiá quen lanâ h manå h, giao tiïpë phi baoå lûcå hay ûná g pho á vúiá giênå dû,ä cuönë sacá h khöng chó hûuä ñch cho nhûnä g ngûúiâ àa ä trêmì camã va â muönë phonâ g ngûaâ no á quay laiå , hay nhûnä g ngûúiâ chúmá trêmì camã va â muönë caiã thiïnå sûcá àï ì khaná g cuaã mònh, maâ conâ cho têtë ca ã nhûnä g ai àang gùpå stress trong àúiâ sönë g hiïnå àaiå va â muönë nêng cao sûcá khoeã tinh thênì cuaã mònh àïí cuöcå sönë g bònh an hún vaâ co á chêtë lûúnå g cao hún”. Trênì Kiïuì Nhû tötë nghiïpå nganâ h Dûúcå vaoâ nùm 2002, Thacå sy ä chuyïn nganâ h Phatá triïní Sûcá khoe ã Quöcë tï ë taiå trûúnâ g Àaiå hocå Vrije, Haâ Lan vaoâ nùm 2010, baoã vï å àï ì taiâ Tiïnë sy ä taiå Trung têm Nghiïn cûuá Tre ã em va â Gia àònh, trûúnâ g Àaiå hocå Leiden, Haâ Lan nùm 2017. Vúiá kinh nghiïmå 15 nùm lamâ viïcå trong nganâ h y tï ë cönå g àönì g vaâ hún 6 nùm nghiïn cûuá chuyïn sêu vïì cùn bïnå h trêmì camã , chõ cunä g la â nhaâ saná g lêpå Caring From Distance - töí chûcá xa ä höiå cam kïtë dûaå trïn khoa hocå va â nguönì lûcå sùné co á àï í taoå ra nhûnä g thay àöií tñch cûcå nhùmç caiã thiïnå chêtë lûúnå g cuöcå sönë g tinh thênì . “Töi àa ä gùpå nhûnä g trûúnâ g húpå meå chùm socá con bõ trêmì camã röiì mötå thúiâ gian sau meå cunä g bõ trêmì camã , hoùcå nhiïuì ngûúiâ bõ trêmì camã nhûng khöng hï ì biïtë . Banã thên töi lucá bûúcá vaoâ tuöií dêyå thò cunä g tûnâ g bõ trêmì camã nhûng lucá ào,á khaiá niïmå nayâ chûa àûúcå noiá túiá , töi cunä g khöng damá chia seã vúiá ai va â cû á loay hoay vêtå va ä mötå mònh nhû thï ë trong rêtë nhiïuì nùm. Chñnh vò thï,ë töi hiïuí va â dï î àönì g camã vúiá cacá bïnå h nhên hún”, chõ Nhû thöí lö.å Vúiá nhûnä g ngûúiâ trêmì camã , viïcå mú ã lonâ g vúiá ai ào,á àùcå biïtå la â ngûúiâ la å khöng hïì dï î danâ g. Vò thï,ë bao nùm qua, chõ Nhû àaä phaiã tiïpë xucá vúiá hanâ g chucå bïnå h nhên, kiïn trò “theo àuöií ” ho,å co á khi hanâ g thaná g, hanâ g nùm trúiâ vúiá têm niïmå “Lonâ g tin vaâ tònh yïu thûúng laâ nïnì tanã g cötë loiä . Khi mònh chên thanâ h lùnæ g nghe vaâ mang àïnë cho ho å nhûnä g thöng tin, phûúng phapá cu å thï í àï í caiã thiïnå tònh hònh, thò chùcæ chùnæ ho å se ä mú ã lonâ g”. n [ LÏ KIM ] Trêìm caãm - Nhòn, nghe, caãm nhêån vaâ múã loâng “Chuná g töi muönë nêng cao hiïuí biïtë va â nhênå thûcá vïì trêmì camã cho möiî ngûúiâ qua viïcå “nhòn”, “nghe”, “camã nhênå ” hanâ h trònh ài qua trêmì camã cunä g nhû àûúcå cung cêpë cacá kiïnë thûcá khoa hocå vï ì trêmì camã . Qua ào,á giupá moiå ngûúiâ nhênå ra trêmì camã khöng àaná g sú å nhû vênî tûnâ g nghô”, chuyïn gia Trênì Kiïuì Nhû chia se.ã 4 BAOÁ TIÏNÌ PHONG PHATÁ HANÂ H TÊTË CA Ã CACÁ NGAYÂ TRONG TUÊNÌ Nhiïuì banå tre ã chia se ã cêu chuyïnå cuaã mònh taiå buöií toaå àamâ Nhûnä g bûcá tranh do ngûúiâ trêmì camã ve ä thu hutá sû å quan têm cuaã ngûúiâ xem Khacá h tham dûå sû å kiïnå chia seã “Gia á trõ cuaã nöiî buönì ” theo quan àiïmí ca á nhên Tiïnë sy ä Trênì Kiïuì Nhû (phaiã ) chia seã taiå toaå àamâ “Ài qua boná g töië - Hanâ h trònh tûå kiïmí soatá trêmì camã ”
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==