Chuã nhêåt 14/7/2024 BAOÁ TIÏNÌ PHONG PHATÁ HAN H TÊTË CA à CACÁ NGAY TRONG TUÊNÌ Nhòn ra thïë giúái 12 Bêy giú â la â 1 giú â 30 chiïuì . Nila vaâ Arion vïì nha â sau khi tan hocå . Cacá em tû å vaoâ nha,â nêuë chutá àö ì ùn, röiì ngöiì xuönë g lamâ baiâ têpå vï ì nha,â hoùcå têpå àanâ piano, hoùcå lamâ viïcå nha.â Bö ë me å cacá em vênî àang ài lamâ . Thi thoanã g, bonå tre ã ra ngoaiâ chúi vúiá banå be â trïn phöë hoùcå ngoaiâ caná h àönì g. Quy tùcæ duy nhêtë la â khöng àûúcå sû ã dunå g mayá tñnh cho àïnë khi moiå viïcå khacá àa ä àûúcå giaiã quyïtë xong. Hai em chó múiá 8 va â 10 tuöií , va â chuná g àa ä sönë g nhû ngûúiâ lúná trong nhiïuì nùm. Hai chõ em sönë g ú ã thanâ h phöë Stavanger, trïn búâ biïní phña Têy Nam Na Uy. Giönë g nhû têtë ca ã banå be â àönì g trang lûaá , cacá em àa ä tû å ài bö å àïnë trûúnâ g mötå mònh tûâ nùm sauá tuöií , vúiá mötå bö å chòa khoaá nha â cuaã riïng mònh. Àêy la â cacá h nuöi dayå con caiá ú ã Na Uy - hoanâ toanâ tû å do, àï ì cao tñnh tûå lêpå , tû å chu,ã cunâ g vúiá mötå chutá vui chúi ngoaiâ trúiâ . “Ai cunä g nuöi dayå con caiá nhû thïë nayâ ”, öng Giancarlo Napoli, böë cuaã Nila va â Arion, cho biïtë . Öng kïí khi mötå àûaá tre ã trong lúpá cuaã Nila chuyïní nha â àïnë mötå thõ trênë khacá , thay vò chuyïní trûúnâ g, giú â em ài böå 20 phutá tû â nhaâ àïnë ga tauâ , ài tauâ 20 phutá , sau àoá ài bö å thïm 20 phutá nûaä tû â ga àïnë trûúnâ g. “No á lamâ vêyå hai lênì mötå ngayâ vaâ khöng ai bênå têm ca”ã , öng noiá . Öng Giancarlo laâ ngûúiâ Anh, öng chuyïní àïnë Stavanger vaoâ nùm 2006 sau khi gùpå ngûúiâ vú å Na Uy cuaã mònh (ba â Lena), trong khi ài du lõch. Öng gianã g dayå taiå mötå trûúnâ g cao àùnè g gênì ào á va â hiïnå cunä g la â thanâ h viïn cuaã cêu lacå bö å nuöi dayå con caiá “tha ã röng”. Cacá h nuöi dayå con nayâ co á ve ã phuâ húpå vúiá cacá h thï ë giúiá nhòn nhênå ngûúiâ Scandinavia. Na Uy àûná g thû á bayã trong Baoá caoá Hanå h phucá Thï ë giúiá . Nûúcá nayâ cunä g co á GDP cao thûá 10, cunâ g vúiá quy ä àêuì tû lúná nhêtë thï ë giúiá va â mötå trong nhûnä g ty ã lï å töiå phamå thêpë nhêtë thï ë giúiá . Löië sönë g nayâ àaä tönì taiå tû â rêtë lêu. Coá bùnç g chûná g cho thêyë tre ã em Viking tûâ thï ë ky ã thû á chñn àa ä àûúcå nuöi dayå tûúng àöië giönë g ngayâ höm nay: chuná g àûúcå àöië xû ã nhû ngûúiâ lúná va â àûúcå tham gia giupá àúä moiå cöng viïcå . Ào á la â mötå löië sönë g ùn sêu vaoâ tiïmì thûcá hêuì hïtë ngûúiâ Na Uy àïnë mûcá ho å dûúnâ g nhû khöng thïí hiïuí vò sao moiå ngûúiâ laiå lamâ khacá ài. Theo öng Willy-Tore Mørch, giaoá sû sûcá khoeã têm thênì tre ã em taiå Àaiå hocå Tromsø, quan àiïmí hiïnå àaiå nayâ bùtæ àêuì phö í biïnë sau Thïë chiïnë thûá hai. Khi phênì lúná cú sú ã ha å tênì g cuaã àêtë nûúcá àa ä bõ Àûcá Quöcë xa ä tanâ pha,á chñnh phuã Lao àönå g múiá tin rùnç g têtë ca ã ngûúiâ dên Na Uy nïn àoná g gopá vaoâ cöng cuöcå taiá thiïtë - bao gömì caã tre ã em. “Tre ã em tûnâ g phaiã manå h me ä va â cûná g rùnæ , àûúcå àaoâ taoå àï í trú ã nïn tû å lêpå va â trung thanâ h. Co á le ä hêuì hïtë cacá bêcå phu å huynh ngayâ nay khöng biïtë vï ì lõch sûã nayâ , nhûng viïcå xêy dûnå g lonâ g tin giûaä cha me å va â con caiá vênî la â phêmí chêtë cötë loiä cuaã Na Uy”, öng Mørch noiá . Cö Mette Tveit, sûã gia taiå Baoã tanâ g Stavanger, cho biïtë tre ã em Na Uy tûå lêpå àïnë mûcá chuná g tû å tö í chûcá cacá buöií ài chúi vúiá banå be.â “Töi àaä thêyë cha me å ú ã My ä thûúnâ g la â ngûúiâ sùpæ xïpë nhûnä g viïcå ào,á nhûng úã Na Uy, ngay ca ã tre ã nho ã se ä tû å tö í chûcá cacá sû å kiïnå xa ä höiå va â quanã ly á thúiâ gian ranã h. Chuná g thûúnâ g noiá vúiá bö ë me å mònh kï ë hoacå h cuaã mònh; nhûng khöng hay phaiã xin phepá . Bö ë me å tin tûúnã g cacá em se ä quyïtë àõnh àuná g àùnæ ”. Theo ba â Justine Roberts, CEO diïnî àanâ cha me å Mumsnet cuaã Anh, cacá h nuöi dayå con caiá cuaã ngûúiâ Bùcæ Êu àûúcå kha á nhiïuì ngûúiâ ngûúnä g mö å vaâ muönë lamâ theo. “Nhòn chung, hoå thñch sû å tû å do cuaã tre ã em ngûúiâ Scandinavi va â no á thûcå chêtë co á thï í gopá phênì taoå nïn löië sönë g lanâ h manå h vúiá nhiïuì hoatå àönå g vui chúi ngoaiâ trúiâ hún. Ngoaiâ ra, tre ã em cunä g co á thï í súmá hoaâ nhêpå vaoâ xa ä höiå . Nhûng töi nghô rùnç g, trong nhûnä g nùm qua, xaä höiå Anh ngayâ canâ g sú å ruiã ro. Nïuë banå nhòn vaoâ thaiá àö å danâ h cho cacá hoatå àönå g ngoaiâ trúiâ cuaã thï ë hï å trûúcá , thò cacá bêcå cha me å ro ä ranâ g àang khöng chêpë nhênå ngay caã nhûnä g ruiã ro nho ã nhêtë ”, ba â noiá . Ba â Roberts tin rùnç g, cacá bêcå phu å huynh bùtæ àêuì lo ngaiå viïcå chúi ngoaiâ trúiâ khöng coá sû å giamá satá vaoâ khoanã g àêuì nhûnä g nùm 90, khi giúiá truyïnì thöng thúiâ bêyë giú â àûa tin dönì dêpå vïì nhûnä g ke ã êuë dêm, töiå phamå baoå lûcå va â tai nanå giao thöng. “Tyã lï å töiå phamå chùcæ chùnæ la â mötå yïuë tö ë lúná . Hêuì hïtë cacá ba â me å àïuì àönì g y á rùnç g löië nuöi dayå con caiá nhû vêyå ú ã àêy la â àiïuì khöng thï.í Thêtå àaná g tiïcë vò viïcå cho treã em tû å do chayå nhayã vúiá banå be â co á rêtë nhiïuì lúiå thï ë - cho caã tre ã em va â bö ë me”å , ba â noiá . Theo ba â Hanne Myhre, ngûúiâ àûná g àêuì mötå trûúnâ g mêuî giaoá ú ã Stavanger, chòa khoaá cho mö hònh nayâ , àùcå biïtå úã Stavanger laâ sö ë lûúnå g cacá trûúnâ g mêuî giaoá va â trûúnâ g hocå ú ã möiî khu phö.ë Vò vêyå , kï í ca ã khi tre ã em ài hocå mötå mònh, cacá em thûúnâ g chó phaiã ài mötå quanä g àûúnâ g tûúng àöië ngùnæ . “Têtë nhiïn, àiïuì nayâ kha ã thi vò tyã lï å töiå phamå thêpë . Va â mùcå du â chuná g töi tin tûúnã g ngûúiâ khacá , chuná g töi vênî giû ä canã h giacá cao. Mötå trong nhiïuì baiâ hocå chuná g töi dayå tre ã em la â khöng àûúcå ài theo ngûúiâ la å va â ài bö å an toanâ khi tham gia giao thöng”, baâ noiá . Cho du â àêy la â löië sönë g mùcå àõnh cho hêuì hïtë ngûúiâ Na Uy, hiïnå vênî tönì taiå mötå sö ë y á kiïnë phanã àöië . “Cacá h nuöi dayå con nayâ àa ä bõ chó trñch trong 10 àïnë 15 nùm qua. Cunä g giönë g nhû “cha me å quetá donå ” (nhûnä g ngûúiâ quetá sacå h moiå chûúná g ngaiå vêtå cho tre)ã , “cha me å trûcå thùng” (nhûnä g ngûúiâ luön kemâ cùpå con mònh) vaâ “cha me å böng gonâ ” (nhûnä g ngûúiâ baoã vï å con mònh thaiá qua á àï í ngùn ngûaâ moiå tai nanå ), ho å àïuì àa ä bõ chó trñch”, giaoá sû Mørch cho biïtë . Nhûnä g ngûúiâ phï bònh cacá h nuöi dayå con “thaã röng” àaä kïu goiå àùtå ra thïm nhiïuì giúiá hanå , nhûng öng Mørch hoanâ toanâ khöng àönì g y.á Giaoá sû lêpå luênå rùnç g tre ã em àûúcå tha ã tûå do se ä hocå àûúcå moiå thû á chuná g cênì biïtë vï ì thï ë giúiá , ma â khöng cênì sûå can thiïpå khöng cênì thiïtë . “Cacá em khöng cênì cha me å giaiã quyïtë cacá vênë àï ì cuaã mònh”. n Nuöi dayå con theo cacá h “thaã röng” úã Na Uy (Tû â traiá sang) Öng Giancarlo, em Nila, baâ Lena va â em Arion taiå nha â cuaã ho Ú Ã Na Uy, treã em sauá tuöií àaä tû å ài bö å àïnë trûúnâ g hoùcå thêmå chñ du lõch khùpæ àêtë nûúcá va â khöng ai lo lùnæ g ca.ã Vò sao cacá em laiå co á nhiïuì quyïnì tû å chu ã àïnë vêyå , trong khi cacá quöcë gia khacá laiå lo ngaiå ruiã ro? [ HA  MY ] (theo outsideonline.com, theguardian.com, cupofjoe.com) Mötå toaâ aná ú ã phña Têy Nam Têy Ban Nha àaä tuyïn aná 15 hocå sinh mötå nùm quanã chï ë vò töiå taoå va â phatá taná hònh anã h do AI taoå ra vï ì cacá banå nû ä cunâ g trûúnâ g, mötå trong nhûnä g vu å aná àa ä dêyë lïn tranh luênå vï ì viïcå sû ã dunå g cöng nghïå deepfake coá haiå . Canã h satá bùtæ àêuì àiïuì tra sû å cö ë nayâ vaoâ nùm ngoaiá , sau khi cacá bêcå phuå huynh ú ã thõ trênë Almendralejo baoá caoá rùnç g nhûnä g bûcá anã h khoaã thên giaã cuaã con gaiá ho å àang àûúcå chia seã trïn cacá nhomá chat WhatsApp. Me å cuaã mötå trong nhûnä g nanå nhên cho biïtë , viïcå lan truyïnì nhûnä g bûcá anã h trïn WhatsApp àaä diïnî ra tû â thaná g Bayã . “Nhiïuì em trú ã nïn vö cunâ g lo sú å va â kinh haiä , vò chuná g phaiã chõu àûnå g àiïuì nayâ trong im lùnå g. Cacá em camã thêyë töiì tï å va â khöng damá noiá ra vò sú å bõ àö í löiî ”, ba â noiá . Vaoâ thû á Ba (9/7), mötå toaâ aná danâ h cho thanh thiïuë niïn ú ã thanâ h phö ë Badajoz cho biïtë , ho å àa ä kïtë aná nhûnä g tre ã võ thanâ h niïn nayâ 20 töiå danh taoå ra hònh anã h lamå dunå g tre ã em va â 20 töiå danh vi phamå danh dûå ngûúiâ khacá . Möiî bõ caoá se ä hûúnã g aná treo mötå nùm vaâ buöcå phaiã tham gia cacá lúpá hocå vï ì nhênå thûcá giúiá tñnh vaâ bònh àùnè g, cunä g nhû “sû ã dunå g cöng nghïå co á tracá h nhiïmå ”. “Banã aná lûu y á rùnç g àa ä co á bùnç g chûná g chûná g minh rùnç g nhûnä g tre ã võ thanâ h niïn àa ä sû ã dunå g cacá ûná g dunå g trñ tuïå nhên taoå àï í chónh sûaã hònh anã h bùnç g cacá h lêyë khuön mùtå nanå nhênå tû â trang manå g xa ä höiå cuaã ho å va â ghepá hònh anã h ào á lïn cú thïí cuaã nhûnä g ngûúiâ phu å nû ä khoaã thên”, toaâ aná cho biïtë trong mötå tuyïn bö.ë “Nhûnä g bûcá anã h nayâ sau ào á àa ä àûúcå chia seã trïn hai nhomá WhatsApp”. Caãnh saát àaä xaác àõnh danh tñnh möåt söë thanh thiïëu niïn, tûâ 13 àïën 15 tuöíi, chõu traách nhiïåm taåo ra vaâ phaát taán nhûäng hònh aãnh naây. Theo luêåt phaáp Têy Ban Nha, treã võ thaânh niïn dûúái 14 tuöíi khöng thïí bõ aán phaåt hònh sûå maâ thay vaâo àoá seä àûúåc chuyïín sang caác dõch vuå baão vïå treã em, núi coá thïí buöåc caác em phaãi tham gia caác khoáa hoåc chêën chónh. Trong mötå cuöcå phonã g vênë vúiá tú â Guardian cacá h àêy nùm thaná g, me å cuaã mötå trong nhûnä g nanå nhên nhúá laiå cún söcë khi con gaiá ba â cho xem mötå trong nhûnä g hònh anã h gia.ã “No á thêtå kinh khunã g. Hònh anã h ào á tröng rêtë thêtå … Nïuë töi khöng biïtë con gaiá mònh, töi se ä nghô rùnç g no á la â thêtå ”, ngûúiâ phu å nûä àïnë tû â Almendralejo chia se.ã Hiïpå höiå Malvaluna, àún võ thay mùtå cho cacá gia àònh bõ anã h hûúnã g, cho biïtë vu å viïcå la â mötå höiì chuöng canã h tónh cho xa ä höiå Têy Ban Nha. “Phiïn toaâ cuå thï í nayâ khiïnë chuná g ta phaiã suy ngêmî vï ì nhu cêuì giaoá ducå moiå ngûúiâ vï ì sûå bònh àùnè g giûaä nam va â nû”ä , hiïpå höiå noiá . Theo ho,å vu å aná nayâ nhênë manå h sû å cênì thiïtë cuaã giaoá ducå giúiá tñnh phuâ húpå ú ã trûúnâ g hocå àï í tre ã em traná h xa nöiå dung khiïu dêm, thûá “co á thï í taoå ra nhiïuì hanâ h vi phên biïtå giúiá tñnh vaâ baoå lûcå ”. n Möiî thiïuë niïn, hêuì hïtë trong àöå tuöií tû â 13 àïnë 15, bõ quanã chï ë mötå nùm sau khi cùtæ ghepá va â phatá taná hònh anã h gia ã maoå vï ì cacá banå nû ä ú ã Têy Ban Nha. Nhûnä g hònh anã h àa ä àûúcå lan truyïnì trïn WhatsApp “Viïcå xêy dûnå g lonâ g tin giûaä cha me å va â con caiá vênî la â phêmí chêtë cötë loiä cuaã Na Uy.” - giaoá sû Willy-Tore Mørch Kïtë aná 15 hocå sinh taoå anã h 18+ bùnç g AI [ NGOCÅ DIÏPÅ ] (theo theguardian.com, ngaây 09/07/2024)
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==