SỢ SINH CON Mặc dù con gái đã hơn 10 tuổi nhưng chị Trần Thị Nhi (35 tuổi, ngụ quận Bình Tân, TPHCM), vẫn kiên quyết không sinh thêm con. Dù nhiều người động viên, tranh thủ tuổi còn trẻ nên sinh thêm để gia đình thêm vui nhưng chị Nhi vẫn kiên quyết “kế hoạch” và không sinh thêm. “Nuôi một đứa trẻ bây giờ tốn kém hơn cả một người trưởng thành. Vợ chồng tôi đều là viên chức nhà nước, tổng thu nhập chỉ khoảng 30 triệu đồng/tháng, trong đó 1/3 số tiền dành để lo chi phí ăn uống, học hành cho con. Nếu có thêm con, gánh nặng cơm áo gạo tiền đều đội thêm, trong khi thu nhập không tăng thêm đồng nào. Hơn nữa, tôi cũng không sẵn sàng trở lại làm mẹ “bỉm sữa” khi đã được tự do nhiều năm” - chị Nhi nói. Lấy chồng đã hơn 8 năm nhưng chị Lê Thị Minh Trang (32 tuổi, quê Trà Vinh), vẫn chưa mặn mà với việc làm mẹ. Mỗi năm, hai vợ chồng đều dành thời gian đi du lịch. Nếu chồng không sắp xếp được thời gian, chị Trang sẽ đi cùng hội bạn thân. Chị Trang tâm sự, lấy chồng khi mới 25 tuổi, lúc đó công việc chưa ổn định nên cả hai quyết định hoãn sinh con để tập trung sự nghiệp. Bốn năm sau, công việc thuận lợi, chị được bổ nhiệm chức trưởng phòng Đối ngoại một công ty xuất nhập khẩu của nước ngoài, lương vài nghìn USD/tháng. Dù hai bên nội ngoại đã sốt ruột muốn bồng cháu, nhưng chị Trang đang “say” việc, có con lúc này đồng nghĩa với việc mọi cố gắng, nỗ lực thời gian qua coi như đổ sông đổ biển. “Tôi thích trẻ con nhưng không có nghĩa phải sinh con vào lúc này. Trong khi công việc đang tiến triển, tôi rất được trọng dụng và có khả năng thăng tiến những vị trí cao hơn… nên tôi bàn với chồng trì hoãn sinh con. Hiện, hai vợ chồng đều rất hài lòng với cuộc sống hiện tại, mỗi năm du lịch đến vài quốc gia, tận hưởng cuộc sống tự do cho hết tuổi trẻ. Có thể vài năm nữa tôi sẽ thay đổi quyết định, lúc đó mang bầu sinh con cũng chưa muộn” - chị Trang nói. Ngoài ra, không ít phụ nữ sợ sinh con còn do rất nhiều nguyên nhân khác như sợ xấu, sợ mất dáng, sợ ảnh hưởng công việc; thậm chí sợ mất chồng trong thời gian ở cữ, chăm sóc con nhỏ... NHIỀU HỆ LỤY Ông Phạm Chánh Trung, Chi cục trưởng Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình TPHCM cho biết, thành phố đang xếp trong nhóm 21 tỉnh, thành có mức sinh thấp trong cả nước. Số liệu năm 2023 cho thấy, số con trung bình của một người phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ ở TPHCM là 1,32 con. Trong điều kiện kinh tế thành phố tiếp tục phát triển, tốc độ đô thị hóa cao, sự hội nhập quốc tế ngày càng sâu, rộng thì mức sinh thấp kéo dài sẽ để lại nhiều hệ lụy ảnh hưởng đến an sinh xã hội. Theo đại diện Chi cục Dân số, các nguyên nhân khiến phụ nữ “lười sinh con” xuất phát từ áp lực công việc khiến phụ nữ ít có thời gian chăm sóc con; chi phí để nuôi một đứa trẻ quá lớn so với thu nhập của người lao động; ngày càng nhiều phụ nữ quan tâm đến sự nghiệp và sắc đẹp hơn khi có nhiều con sẽ bất lợi cho sự thăng tiến và nhan sắc của người mẹ… Theo phân tích của ông Trung, mức sinh thấp làm suy giảm nguồn nhân lực, đặc biệt là lao động trẻ, thiếu hụt lao động trong tương lai sẽ ảnh hưởng lâu dài đến sự phát triển kinh tế - xã hội. Mặt khác, chi phí cho chính sách khuyến khích sinh sẽ gây áp lực lên nguồn ngân sách của thành phố. Nếu mức sinh hợp lý, nguồn ngân sách được sử dụng cho đầu tư nâng cao chất lượng dân số sẽ góp phần vào sự phát triển bền vững của thành phố. Theo cơ sở dữ liệu do Công an TPHCM cung cấp, năm 2023 trên địa bàn có hơn 1,1 triệu người trên 60 tuổi (chiếm tỷ lệ 12%). Mức sinh thấp, mức chết thấp và tuổi thọ trung bình tăng cao khiến TPHCM đã bước nhanh vào tiến trình già hóa dân số. Già hóa dân số khiến thời gian sống sau nghỉ hưu tăng lên, làm gia tăng áp lực lên hệ thống y tế và hệ thống trợ cấp lương hưu. Già hoá dân số làm cơ cấu dân số trong độ tuổi lao động giảm đi, cơ cấu nghề nghiệp sẽ thay đổi, gánh nặng kinh tế cho người lao động trẻ cao hơn. Tất cả những hệ luỵ trên nếu không được giải quyết thỏa đáng sẽ là thách thức lớn cho sự phát triển của thành phố trong tương lai gần. CẢI THIỆN MỨC SINH Để giải quyết tình trạng mức sinh thấp, nhân ngày Dân số thế giới (ngày 11/7), ngành y tế TPHCM đã tổ chức chiến dịch truyền thông lồng ghép với dịch vụ nâng cao chất lượng dân số tại vùng có mức sinh thấp trên địa bàn. Sở Y tế kêu gọi người dân cùng chung tay, đồng tình ủng hộ thực hiện thông điệp “Mỗi gia đình, mỗi cặp vợ chồng sinh đủ hai con”. Việc sinh đủ hai con sẽ góp phần cải thiện mức sinh của thành phố, kéo dài được thời kỳ cơ cấu dân số vàng, làm chậm lại quá trình già hóa dân số. TS.BS Nguyễn Văn Vĩnh Châu, Phó Giám đốc Sở Y tế cho biết, nhằm nâng cao chất lượng dân số, ngành y tế thành phố sẽ triển khai các chương trình cung cấp thông tin, tư vấn cho cộng đồng về kiến thức chăm sóc sức khỏe sinh sản trước khi kết hôn và trong giai đoạn thai kỳ; chăm sóc sức khỏe người cao tuổi tại trạm y tế. Ngành y tế đặt mục tiêu trên 50% cặp nam nữ có nhu cầu kết hôn sẽ được khám, tư vấn về sức khỏe sinh sản; 80% cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh sản, vị thành niên và thanh niên được cung cấp thông tin và thụ hưởng các dịch vụ nâng cao chất lượng dân số; 100% người cao tuổi được thụ hưởng các gói khám sức khỏe tại trạm y tế. VÂN SƠN - UYÊN PHƯƠNG Áp lực kinh tế, công việc bận rộn… là những lý do khiến không ít phụ nữ ngại sinh con. Nhiều phụ nữ trẻ lựa chọn không sinh con để tập trung công việc và tận hưởng cuộc sống. THỜI SỰ 15 n Thứ Sáu n Ngày 12/7/2024 Khi phụ nữ trẻ “lười” làm mẹ TPHCM là một trong 21 tỉnh thành có mức sinh thấp nhất cả nước ẢNH: VÂN SƠN Theo Sở Y tế năm 2023 tại TPHCM, tỷ lệ phụ nữ mang thai được sàng lọc trước sinh đạt 85%, tỷ lệ trẻ sơ sinh được sàng lọc đạt 82%; tỷ số giới tính khi sinh duy trì ở mức 106 đến 107 trẻ nam/100 trẻ nữ; tuổi thọ trung bình của người dân TPHCM là 76,5 tuổi (cả nước 73,7 tuổi). Trong khi các nước phát triển mất nhiều thập kỉ, có nước hàng thế kỉ mới chuyển đổi từ giai đoạn già hóa dân số sang giai đoạn dân số già nhưng ở Việt Nam chỉ khoảng 26 năm. “Nếu như năm 2009, cứ khoảng 3 trẻ em dưới 15 tuổi mới có 1 người từ 60 tuổi trở lên thì đến năm 2019 cứ khoảng 2 trẻ em dưới 15 tuổi đã có 1 người 60 tuổi trở lên. Theo đó, khi mức sinh giảm càng thúc đẩy nhanh chóng quá trình già hóa dân số ở nước ta”, Cục trưởng Cục Dân số (Bộ Y tế) Lê Thanh Dũng phân tích. Ông Dũng khẳng định, nếu mức sinh tiếp tục giảm thì tương lai lực lượng trong độ tuổi lao động sẽ giảm, trong khi tuổi thọ trung bình của người Việt Nam tăng nhanh dẫn đến tỉ trọng dân số già sẽ chiếm tỉ lệ rất cao trong tổng dân số và Việt Nam sẽ có cơ cấu dân số già. Theo ThS. Mai Trung Sơn, Phó Vụ trưởng Vụ Quy mô Dân số - Kế hoạch hóa gia đình, Cục Dân số (Bộ Y tế), cùng với mức sinh đang giảm thì cơ cấu dân số trẻ đang bắt đầu chuyển sang già hóa. Như vậy, Việt Nam sẽ phải đối diện với hai vấn đề tác động toàn diện đến phát triển kinh tế - xã hội, đó là mức sinh thấp và dân số già. Các chuyên gia về dân số đều khẳng định, mức sinh thấp kéo dài sẽ để lại nhiều hệ lụy như già hóa dân số nhanh, thiếu hụt lao động, ảnh hưởng đến an sinh xã hội. Cần tìm giải pháp để cải thiện tình trạng này. Hiện nay, mức sinh giữa các vùng, miền đang có sự chênh lệch đáng kể. 21 tỉnh, thành phố có mức sinh thấp; thậm chí một số địa phương có mức sinh rất thấp, tập trung ở khu vực Đông Nam bộ, Đồng bằng sông Cửu Long và duyên hải miền Trung. “Các tỉnh có mức sinh thấp chiếm khoảng 39,4% dân số cả nước, sẽ tác động rất lớn đến quá trình phát triển bền vững đất nước. Mức sinh quá thấp và kéo dài sẽ tác động trực tiếp, sâu sắc tới cơ cấu dân số và để lại nhiều hệ lụy, thể hiện ở những điểm lớn như: thiếu hụt nhóm dân số trong độ tuổi lao động; gia tăng tốc độ già hóa, số lượng và tỉ trọng người cao tuổi; làm suy giảm quy mô dân số và tăng trưởng âm về dân số. Những yếu tố này đều tác động lớn đến phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh”, ông Dũng phân tích. Thống kê cho thấy nhóm dân số trong độ tuổi từ 15 - 59 tuổi chiếm khoảng 63,8% năm 2019 giảm xuống còn 62,2% năm 2023. Việt Nam hiện ở trong thời kì cơ cấu “dân số vàng” nhưng cũng đã bước vào quá trình già hóa dân số, dự báo sẽ chuyển sang giai đoạn “dân số già” vào năm 2038. Như vậy, Việt Nam chỉ có khoảng 14 năm để tranh thủ cơ hội của cơ cấu “dân số vàng” và cần có những bước chuẩn bị thích ứng trong tương lai. HÀ MINH Việt Nam có tốc độ già hóa dân số nhanh nhất thế giới Mức sinh giảm ảnh hưởng đến cơ cấu dân số Theo tính toán của ngành Y tế, dân số Việt Nam đang ở giai đoạn chuyển từ “mức sinh thay thế” sang xu hướng “mức sinh thấp”, từ mô hình “sinh sớm” sang mô hình “sinh muộn”, từ “mức chết cao” sang “mức chết thấp”, từ cơ cấu “dân số trẻ” sang giai đoạn “già hoá dân số” và chuyển sang “dân số già”. Xu hướng mức sinh giảm, ngoài tác động về quy mô dân số còn dẫn đến tỉ trọng trẻ em dưới 15 tuổi giảm, tỉ trọng người già tăng lên. Theo Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc (UNFPA), Việt Nam là một trong các quốc gia có tốc độ già hóa dân số nhanh nhất thế giới. Những người từ 60 tuổi trở lên chiếm gần 12% tổng dân số vào năm 2019 và đến năm 2050, con số này sẽ tăng lên hơn 25%.
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==