Tiền Phong số 189

Trong mötå nùm diïnî ra bêuì cû ã ú ã nhiïuì quöcë gia lúná nhû Anh, Myä va â Phapá , thöng tin sai lïcå h àang lan truyïnì khùpæ manå g xa ä höiå . Co á nhiïuì lo ngaiå xung quanh vênë àï ì deepfake - video, hònh anã h hoùcå êm thanh do AI taoå ra - vïì cacá nhên vêtå chñnh trõ nhùmç àaná h lûaâ cû ã tri va â liïuå chuná g co á anã h hûúnã g àïnë kïtë qua ã hay khöng. Cho àïnë nay àa ä co á mötå sö ë trûúnâ g húpå nöií bêtå tû â khùpæ núi trïn thïë giúiá , bao gömì ca ã ú ã My,ä núi sùpæ diïnî ra cuöcå bêuì cû ã töní g thönë g. Dûúiá àêy la â cacá yïuë tö ë ngûúiâ xem cênì chu á y.á MIÏÅNG HOÙÅC CÙMÇ BIÏNË DAÅNG Trong cacá video deepfake, khu vûcå xung quanh miïnå g co á thï í la â àiïmí àaná g chu á y á nhêtë . Phênì da co á thï í co á ñt nïpë nhùn hún, xung quanh miïnå g ñt chi tiïtë hún hoùcå cùmç tröng bõ múâ hoùcå nhoeâ . Mötå video deepfake àûúcå àùng vaoâ ngayâ 17/6 cho thêyë chñnh trõ gia Anh Nigel Farage phaá huyã ngöi nhaâ cuaã cûuå Thu ã tûúná g Rishi Sunak trong troâ chúi trûcå tuyïnë Minecraft. Noá la â mötå phênì cuaã phong traoâ taoå video deepfake chêm biïmë cacá chñnh trõ gia qua troâ chúi nayâ . Tiïnë sô Mhairi Aitken, mötå nhaâ nghiïn cûuá àaoå àûcá taiå Viïnå Alan Turing, Viïnå AI quöcë gia Anh cho biïtë , dêuë hiïuå nhênå biïtë àêuì tiïn cuaã cacá video Minecraft àûúng nhiïn laâ “sû å nûcå cûúiâ cuaã böië canã h”. Sû å àönì g bö å kemá giûaä gionå g noiá va â miïnå g cuaã ngûúiâ noiá cunä g la â mötå dêuë hiïuå khacá . Anh Ardi Janjeva, mötå cönå g tacá viïn nghiïn cûuá taiå viïnå noiá thïm rùnç g, moiå ngûúiâ cunä g nïn àïí y á àïnë àö å phên giaiã thêpë vò no á “ngay lêpå tûcá tröng rêtë chùpæ va”á . Theo anh, moiå ngûúiâ àa ä quen thuöcå vúiá löië tiïpë cênå nghiïpå dû nayâ vò sû å phö í biïnë cuaã “tro â lûaâ àaoã qua email sú khai, àöå phên giaiã thêpë ”. Chêtë lûúnå g video deepfake thûúnâ g thêpë nhùmç àï í lamâ mú â miïnå g va â àûúnâ g viïnì hamâ . “Nhûnä g àùcå àiïmí trïn khuön mùtå nhû miïnå g, núi maâ ngûúiâ xem co á xu hûúná g têpå trung vaoâ , se ä co á hiïnå tûúnå g nhoeâ qua á mûcá ”. LÖIË DIÏNÎ ÀAÅT KY LAÅ Mötå video deepfake khacá , cho thêyë Thu ã tûúná g Anh Keir Starmer quanã g caoá mötå dû å aná àêuì tû, àûúcå taoå ra bùnç g cacá h chónh sûaã êm thanh trïn mötå video khacá cuaã öng. Nïuë nghe ky,ä ngûúiâ xem se ä nhênå ra cêuë trucá cêu rêtë bêtë thûúnâ g, khi öng Starmer noiá “Banã g” trûúcá con sö ë nhiïuì lênì , vñ duå “Banã g 35.000 mötå thaná g”. Cö Aitken nhênë manå h mötå lênì nûaä vïì hiïnå tûúnå g gionå g noiá va â miïnå g khöng àönì g àïuì va â vunâ g dûúiá khuön mùtå bõ mú.â Cö cho biïtë thïm, viïcå noiá sai chûná g to ã mötå cöng cuå chuyïní vùn banã thanâ h êm thanh coá thï í àa ä àûúcå sû ã dunå g àï í taiá taoå gionå g noiá cuaã öng Starmer. “Trong ngûä àiïuå cunä g co á mötå sö ë manh möië . Banã sao thûúnâ g co á mötå nhõp àiïuå va â töng gionå g kha á àún àiïuå . Àï í kiïmí tra tñnh chên thûcå cuaã mötå video, banå nïn so saná h gionå g noiá , phong thaiá va â biïuí camã ngûúiâ noiá vúiá video thûcå àï í xem chuná g co á khúpá nhau hay khöng”, cö noiá . SÛÅ NHÊTË QUAÁN GIÛAÄ KHUÖN MÙÅT VA CÚ THÏÍ Mötå àoanå video deepfake quay canã h töní g thönë g Ukraine Volodymyr Zelenskiy yïu cêuì dên chuná g àêuì hanâ g quên àöiå Nga àa ä àûúcå lan truyïnì vaoâ thaná g 3 nùm 2022. Trong video, coá thïí thêyë phênì àêuì cuaã öng co á kñch thûúcá khöng cên xûná g vúiá phênì conâ laiå cuaã cú thï í va â co á sû å khacá biïtå lúná giûaä cacá töng mauâ da cuaã cö í va â mùtå . Öng Hany Farid, giaoá sû taiå Àaiå hocå California (My)ä va â la â chuyïn gia phatá Chuã nhêåt 7/7/2024 BAOÁ TIÏNÌ PHONG PHATÁ HAN H TÊTË CA à CACÁ NGAY TRONG TUÊNÌ Nhòn ra thïë giúái 12 “Thónh thoanã g chuná g töi coá chaoâ nhau, nhûng chó thïë thöi. Nïuë mötå trong nhûnä g hanâ g xomá cuaã töi qua àúiâ , töi khöng nghô mònh seä nhênå ra”, baâ Noriko Shikama, 76 tuöií , chia se.ã Ba â sönë g mötå mònh trong cùn höå Tokiwadaira úã ròa Tokyo vaâ àa ä àïnë trung têm àoná tiïpë Iki Iki àï í cêpå nhêtå thöng tin cunâ g vúiá cacá cû dên khacá bïn tacá h ca â phï do tònh nguyïnå viïn phucå vu.å Taiå àêy, giûaä nhûnä g cuöcå tro â chuyïnå hanâ g ngayâ vï ì viïcå nhuömå tocá bacå , hoå cunä g chia seã tin tûcá vï ì caiá chïtë cö àún múiá nhêtë , hay “kodokushi” – àûúcå àõnh nghôa chñnh thûcá la â “mötå ngûúiâ chïtë ma â khöng coá ai chùm socá va â thi thï í cuaã ho å àûúcå tòm thêyë sau mötå thúiâ gian nhêtë àõnh”. Vaiâ ngayâ trûúcá , mötå ngûúiâ phu å nû ä àaä àûúcå phatá hiïnå sau khi hanâ g xomá nhênå thêyë ho å khöng nhòn thêyë ba â ngoaiâ ban cöng. Baâ àa ä mêtë àûúcå nùm thaná g. “Caiá muiâ êyë … banå se ä maiä maiä mùcæ ketå vúiá no”á , ba â Shikama noiá . Theo baoá caoá gênì àêy cuaã cú quan canã h satá quöcë gia, gênì 22.000 ngûúiâ Nhêtå Banã qua àúiâ taiå nha â mötå mònh trong ba thaná g àêuì nùm nay, vúiá khoanã g 80% trong söë ho å tû â 65 tuöií trúã lïn. Àïnë cuöië nùm nay, cú quan ûúcá tñnh sö ë trûúnâ g húpå chïtë mötå mònh seä lïn túiá 68.000, so vúiá khoanã g 27.000 vaoâ nùm 2011. Cacá h àêy hai thêpå ky,ã Tokiwadaira úã thõ trênë Matsudo laâ cönå g àönì g àêuì tiïn buöcå phaiã àöië mùtå vúiá hiïnå tûúnå g àau buönì nayâ , khi thi thïí cuaã mötå ngûúiâ àanâ öng nùmç trong cùn höå cuaã mònh àa ä khöng àûúcå ai phatá hiïnå trong suötë ba nùm. Tiïnì thuï nhaâ va â cacá hoaá àún cuaã öng àa ä àûúcå thanh toaná tû å àönå g vaâ caiá chïtë cuaã öng chó àûúcå chu á y á sau khi tiïnì tiïtë kiïmå cuaã öng canå kiïtå . “Cùn hö å ào á khöng phaiã la â núi maâ banå co á thï í hònh dung laâ co á ngûúiâ sinh sönë g”, ba â Aiko Oshima, Phoá Chu ã tõch Hiïpå höiå cû dên Tokiwadaira, cho biïtë . “Chuná g töi khöng muönë chuyïnå khunã g khiïpë nhû vêyå xayã ra lênì naoâ nûaä ”. Khi nhûnä g ngûúiâ àêuì tiïn chuyïní àïnë àêy sönë g hún sauá thêpå ky ã trûúcá , nhûnä g toaâ chung cû bönë tênì g ú ã Tokiwadaira àûúcå coi la â núi ú ã trong mú cuaã nhiïuì gia àònh treã trong lanâ soná g kinh tï ë phatá triïní thúiâ hêuå chiïnë cuaã Nhêtå Banã . Khu phö ë tûnâ g vang vonå g tiïnë g tre ã con chúi àuaâ quanh cêy tuyïtë tunâ g non. Ngayâ nay, nhûnä g cêy àoá rúpå boná g vonâ g quanh 170 khu chung cû giönë g hïtå nhau, taoå nïn mötå trong nhûnä g khu nha â ú ã têpå thï í lúná nhêtë Nhêtå Banã . “Khi ào,á nïnì kinh tïë àang bunâ g nö í va â cacá gia àònh àïuì khao khatá àûúcå sönë g ú ã àêy. Ào á la â mötå núi söi àönå g. Nhûng bêy giúâ moiå ngûúiâ àïuì giaâ ài”, ba â Oshima, ngûúiâ chuyïní àïnë Tokiwadaira cunâ g chönì g va â con trai nho ã vaoâ nùm 1961, noiá . Giú â àêy, khi dên söë Nhêtå Banã tiïpë tucå gia â ài, ngayâ canâ g co á nhiïuì ngûúiâ phaiã traiã qua nhûnä g nùm cuöië àúiâ trong sûå cö lêpå . Theo Viïnå Nghiïn cûuá An sinh Xa ä höiå va â Dên sö ë Quöcë gia, söë ngûúiâ trïn 65 tuöií sönë g mötå mònh ú ã mûcá 7,38 triïuå ngûúiâ vaoâ nùm 2020 vaâ dû å kiïnë se ä tùng lïn gênì 11 triïuå ngûúiâ vaoâ nùm 2050. Theo cuöcå àiïuì tra dên söë nùm 2020, cacá hö å nha â àöcå thên chiïmë gênì 38% töní g sö ë nha,â tùng 13,3% so vúiá cuöcå khaoã satá 5 nùm trûúcá ào.á “Xacá suêtë cuaã nhûnä g caiá chïtë àún àöcå chùcæ chùnæ se ä tùng lïn trong xaä höiå kï í tû â bêy giú.â Àiïuì quan tronå g la â chuná g ta phaiã giaiã quyïtë vênë àï ì nayâ mötå cacá h trûcå tiïpë ”, Bö å trûúnã g Y tï ë Keizo Takemi tuyïn böë vaoâ thaná g trûúcá . Taiå Tokiwadaira, ûúcá tñnh coá khoanã g 54% cû dên úã àö å tuöií trïn 64, vaâ 1.000 trong söë 7.000 ngûúiâ ú ã àêy sönë g mötå mònh. Nhûng mötå loatå caiá chïtë “kodokushi” àaä thucá àêyí ngûúiâ dên àõa phûúng bùtæ tay vaoâ hanâ h àönå g. Hiïpå höiå cû dên àaä thiïtë lêpå mötå àûúnâ g dêy noná g àï í nhûnä g ngûúiâ hanâ g xomá co á thï í thöng baoá chñnh quyïnì . Vaoâ nùm 2004, chiïnë dõch “khöng coá ngûúiâ chïtë àún àöcå ” àa ä àûúcå phatá àönå g va â hiïnå no á àa ä trú ã thanâ h têmë gûúng cho cacá khu nhaâ ú ã cu ä ky ä khacá . Nùm nay, khu chung cû àaä giúiá thiïuå “kizuna”, mötå thiïtë bõ giamá satá àûúcå trang bõ camã biïnë giupá xacá nhênå ngûúiâ cû tru á trong cùn höå àang di chuyïní . Cacá àöiå tuênì tra tònh nguyïnå cunä g dûaå vaoâ mötå sö ë dêuë hiïuå nhênå biïtë àaná g ngú:â àö ì giùtå àï í ngoaiâ ban cöng sau khi khö, keoá remâ vaoâ ban ngayâ , thû tû â khöng àûúcå thu thêpå va â àenâ bêtå saná g suötë àïm. Ba â Oshima múã mötå cuönë album chûaá anã h cuaã mötå sö ë nanå nhên “kodokushi” ú ã Tokiwadaira, khuön mùtå cuaã ho å àûúcå giêuë ài àï í baoã vï å sû å riïng tû. Nhûnä g hònh anã h nayâ thêtå àaná g lo ngaiå , nhûng ba â tin rùnç g chuná g la â lúiâ nhùcæ nhú ã quan tronå g vï ì nhûnä g gò co á thï í xayã ra khi sû å cö lêpå xa ä höiå chiïmë chö î möië quan hï å cönå g àönì g. “Khi töi àûa nhûnä g thûá nayâ cho cacá quan chûcá phucá lúiå va â tònh nguyïnå viïn àïnë thùm, hoå àïuì rêtë phiïnì lonâ g. Nhûng töi noiá vúiá ho å rùnç g, àêy la â thûcå tï ë cuaã caiá chïtë àún àöcå … va â no á àang xayã ra ngay bêy giú,â cacá h Tokyo khöng xa”, baâ noiá . Chiïnë dõch nayâ khöng loaiå bo ã àûúcå nhûnä g caiá chïtë cö àún – baâ Oshima cho biïtë “vênî co á vaiâ trûúnâ g húpå möiî nùm” – nhûng khaã nùng co á ngûúiâ bõ bo ã quïn hanâ g tuênì , thêmå chñ hanâ g thaná g àa ä giamã . Trong khöng gian cönå g àönì g úã trung têm Iki Iki, cacá bûcá tranh cuaã mötå hoaå sô àõa phûúng khuyïnë khñch moiå ngûúiâ ra ngoaiâ va â gùpå gú ä hanâ g xomá , cunä g nhû mötå biïuí àö ì trònh bayâ lúiå ñch sûcá khoeã cuaã viïcå ài bö å thûúnâ g xuyïn. Khoanã g nûaã chucå ngûúiâ ài vaoâ trung têm phucå höiì chûcá nùng àï í tham gia mötå lúpá têpå thï í ducå . Hai àûaá tre ã mùcå àönì g phucå ài bö å tûâ trûúnâ g vï ì nha â va â tiïnë g khocá cuaã mötå àûaá be á vang lïn qua cûaã sö í àang mú.ã Nhûng àêy chó laâ nhûnä g vñ du å hiïmë hoi cuaã mötå tênì g lúpá tre ã gênì nhû khöng conâ tönì taiå ú ã cacá khu vûcå nhû Tokiwadaira. Nhûnä g ngûúiâ tuênì tra tònh nguyïnå àïnë thùm baâ Yoko Kohama, 87 tuöií , ngûúiâ àa ä sönë g mötå mònh kïí tû â khi chönì g ba â qua àúiâ tamá nùm trûúcá . Ba â àiïuì hanâ h mötå cûaã hanâ g quênì aoá va â tiïmå chúi matå chûúcå ú ã Tokyo trûúcá khi chuyïní àïnë Tokiwadaira àïí nghó hûu, giú â ba â danâ h ca ã ngayâ bïn mayá tñnh vaâ lamâ moná mênå chua umeboshi. “Töi khöng conâ khoeã nûaä ”, baâ Kohama traã lúiâ khi ba â Shikama hoiã daoå nayâ ba â thï ë naoâ . Kï í tû â khi chu á cho á nuöi (thuá cûng cuaã ba â trong 18 nùm) qua àúiâ vaoâ nùm ngoaiá , viïcå tiïpë xucá vúiá thï ë giúiá bïn ngoaiâ cuaã ba â bõ hanå chï ë ú ã nhûnä g chuyïnë ài chúi matå chûúcå hanâ g tuênì . “Töi nhênå àûúcå mötå khoanã lûúng hûu khiïm tönë va â töi lo lùnæ g cho sûcá khoeã cuaã mònh. Töi khöng biïtë hanâ g xomá cuaã mònh laâ ngûúiâ nhû thïë naoâ . Töi àa ä nghô se ä kïtë banå khi chuná g töi chuyïní àïnë àêy, nhûng àiïuì ào á àaä khöng xayã ra”, baâ vûaâ noiá vûaâ chó vïì phña höpå thuöcë àiïuì trõ bïnå h phöií manä tñnh. Ba â Kohama, ngûúiâ khöng coá con, tûå haoâ trûng bayâ khay umeboshi àaä lïn men trïn ban cöng nhaâ mònh. “Seä la â noiá döië nïuë noiá rùnç g töi khöng lo lùnæ g vï ì viïcå chïtë mötå mònh. Nhûng chuná g ta khöng thïí kiïmí soatá àûúcå thúiâ àiïmí vaâ cacá h mònh ra ài. Àiïuì ào á tuyâ thuöcå vaoâ Chuaá ”, ba â noiá thïm. n Vêën naån “caái chïët cö àún” úã Nhêtå Baãn Mötå trong 170 dayä nha â taoå nïn khu chung cû Tokiwadaira gênì Tokyo. Núi nayâ tûnâ g la â mötå cönå g àönì g thõnh vûúnå g nhûng giúâ laiå la â têm àiïmí cuaã àaiå dõch “caiá chïtë cö àún” úã Nhêtå Banã Mötå ngûúiâ dên ài docå con àûúnâ g ú ã khu Tokiwadaira Cacá video xuyïn tacå ngayâ canâ g xuêtë hiïnå nhiïuì trïn manå g xa ä höiå [ HOAI VY ] (theo raconteur.net) Theo canã h satá , khoanã g 68.000 ngûúiâ dû å kiïnë se ä qua àúiâ mötå mònh vaâ khöng àûúcå àï í y á àïnë trong nùm nay, trong khi dên söë àêtë nûúcá tiïpë tucå gia â ài. Cacá chuyïn gia khuyïn ngûúiâ sû ã dunå g Internet hayä chu á yá àïnë nhûnä g ngoná tay thûaâ , so saná h video vúiá tû liïuå göcë vaâ apá dunå g thaiá àö å hoaiâ nghi. 7 dêuë hiïuå nhênå biïtë banå àang xem video giaã [ NGOCÅ DIÏPÅ ] (theo theguardian.com)

RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==