Chuã nhêåt 30/6/2024 Nhòn ra thïë giúái 12 BAOÁ TIÏNÌ PHONG PHATÁ HAN H TÊTË CA à CACÁ NGAY TRONG TUÊNÌ [ NGOCÅ DIÏPÅ ] (theo theguardian.com, ngayâ 28/06/2024) Taiå mötå lúpá hocå vo ä maâ giaoá viïn laâ mötå cu å ba â 82 tuöií , trong khi hocå sinh chu ã yïuë la â thanh thiïuë niïn. Trûúnâ g vo ä thuêtå cuaã ba â la â mötå höiå trûúnâ g lúná vúiá bûcá tûúnâ g treo àêyì cupá va â vêtå lûu niïmå úã thanâ h phö ë Vatakara, bang Kerala miïnì Nam ÊnË Àö,å buöií têpå bùtæ àêuì bùnç g nhûnä g lúiâ cêuì nguyïnå va â cacá baiâ têpå khúiã àönå g. Sau ào,á ba â Meenakshi Raghavan hûúná g dênî ca ã lúpá thûcå hiïnå cacá chuyïní àönå g cuaã Kalaripayattu, mön voä thuêtå lêu àúiâ nhêtë cuaã ÊnË Àö,å àöi chên trênì cuaã ho å lûútá trïn sanâ nha â àêyì catá ào ã trönå lênî vúiá dûúcå liïuå . Hanâ g ngayâ , ngûúiâ phu å nûä àaná g gúmâ nayâ dayå Kalaripayattu cho thanh niïn tre,ã cunä g nhû àanâ öng va â phu å nû ä lúná tuöií trong thõ trênë . Ba â Raghavan àa ä xêy dûnå g àûúcå mötå àöiå nguä giaoá viïn lamâ viïcå cunâ g vúiá ba â taiå trûúnâ g Kadathanad Kalari Sangham, nhûng baâ àùcå biïtå nöií tiïnë g ú ã khu vûcå nayâ khöng phaiã vò tuöií tacá cuaã ba,â ma â vò quyïtë têm trao sûcá manå h cho thïë hïå phu å nû ä tre ã tiïpë theo. Kalaripayattu àûúcå cho la â khúiã nguönì ú ã bang ven biïní Kerala khoanã g 5.000 nùm trûúcá , co á leä dûaå trïn tûâ “kalari”, nghôa laâ chiïnë trûúnâ g va â “payattu”, luyïnå têpå . Khi phe xêm lûúcå chêu Êu mang theo suná g va â àaiå bacá àïnë ÊnË Àö,å no á bùtæ àêuì bõ phên taná va â cuöië cunâ g bõ thûcå dên Anh cêmë vaoâ nùm 1804. Nhûng loaiå hònh nghï å thuêtå nayâ vênî tiïpë tucå tönì taiå , traiã qua sû å höiì sinh àêuì tiïn vaoâ àêuì thï ë ky ã 20 va â nöií tiïnë g trú ã laiå sau khi ÊnË Àö å gianâ h àöcå lêpå nùm 1947. Trûúnâ g vo ä thuêtå cuaã baâ Raghavan àûúcå thanâ h lêpå búiã ngûúiâ chönì g qua á cö ë cuaã ba â (öng Raghavan Gurukkal) vaoâ nùm 1949. Hoå gùpå nhau khi baâ conâ laâ hocå sinh cuaã trûúnâ g, va â sau khi öng qua àúiâ , ba â chõu tracá h nhiïmå quanã ly á di sanã cuaã öng. “Ngöi trûúnâ g nayâ vênî nùmç ú ã võ trñ núi chönì g töi xêy dûnå g no.á Va â moiå ngûúiâ àïuì àûúcå chaoâ àoná ú ã àêy, chuná g töi khöng tñnh phñ bêtë cû á hocå sinh naoâ ”, ba â noiá . Ba â Raghavan bùtæ àêuì têpå vo ä tûâ nùm 7 tuöií , dûúiá sû å hûúná g dênî cuaã cha ba,â ngûúiâ nhênå ra têmì quan tronå g cuaã viïcå tû å vï å trong mötå xa ä höiå ma â phu å nû ä thûúnâ g dï î bõ töní thûúng. 75 nùm sau, baâ quyïtë àõnh àñch thên truyïnì laiå kiïnë thûcá cuaã mònh cho hún 200 hocå sinh, chuã yïuë la â nû,ä nhûnä g ngûúiâ àö í xö àïnë trûúnâ g cuaã ba â àï í tòm kiïmë sûcá manå h thï í chêtë va â nöiå têm. “Khi cacá cö gaiá tre ã vaâ phu å nû ä nhòn töi, hoå àûúcå truyïnì camã hûná g búiã vò nïuë töi co á thïí lamâ àûúcå ú ã àö å tuöií nayâ , thò hoå cunä g lamâ àûúcå ú ã àö å tuöií cuaã ho”å , ba â chia se.ã Ba â Raghavan cho biïtë , ky ä thuêtå tû å vï å la â àiïuì cênì thiïtë àöië vúiá phu å nû ä tre ã trong thúiâ àaiå nayâ va â vo ä thuêtå la â phûúng phapá tötë nhêtë àï í trang bõ cho ho.å Àöië vúiá ba,â Kalaripayattu khúi dêyå sûå tû å tin va â tinh thênì vûnä g chùcæ , nhûnä g àiïuì rêtë quan tronå g vúiá phu å nû ä trong xaä höiå ngayâ nay. Theo Cucå Hö ì sú Töiå phamå Quöcë gia ÊnË Àö,å baoå lûcå phu å nû ä àa ä gia tùng manå h trong thêpå ky ã qua. Trong söë gênì 6 triïuå töiå phamå àûúcå canã h satá ÊnË Àö å ghi nhênå vaoâ nùm 2022, coá 445.256 vuå liïn quan àïnë phu å nû,ä tùng hún 30% kï í tû â nùm 2016. “Kalaripayattu àoná g vai troâ quan tronå g trong viïcå xêy dûnå g sûcá manå h tinh thênì va â sû å tû å tin. No á khöng chó laâ mötå ky ä nùng ma â conâ trú ã thanâ h mötå àiïuì thiïtë yïuë cho sû å an toanâ cuaã ho”å , ba â noiá . Ba â Raghavan hiïnå cunä g àang kïtë nöië vúiá nhûnä g ngûúiâ ngoaiâ bang Kerala. “Töi cunä g co á nhûnä g nhomá khacá gömì nhûnä g ngûúiâ àïnë tû â cacá quöcë gia khacá nhau, nhûnä g ngûúiâ muönë àûúcå àaoâ taoå trûcå tiïpë ”, ba â tû å haoâ noiá . n Trong böëi caãnh baåo lûåc phuå nûä ngaây caâng gia tùng, baâ Meenakshi Raghavan têån têm truyïìn laåi caác kyä nùng cuãa Kalaripayattu - mön voä lêu àúâi nhêët ÊËn Àöå. Cu å ba â dayå vo ä thuêtå cö í truyïnì AI thöng minh hún sinh viïn Cacá nha â nghiïn cûuá cuaã Àaiå hocå Reading (Anh) àaä taoå ra 33 sinh viïn hû cêuë va â sû ã dunå g cöng cu å AI ChatGPT àïí taoå cêu traã lúiâ cho cacá baiâ kiïmí tra cuaã khoaá Têm ly á hocå taiå trûúnâ g. Theo ho,å kïtë qua ã trung bònh cuaã cacá sinh viïn AI cao hún 0,5 àiïmí so vúiá cuaã cacá sinh viïn con ngûúiâ . Àönì g thúiâ , cacá baiâ luênå do AI viïtë “gênì nhû khöng bõ phatá hiïnå ”, vúiá 94% qua mùtæ thanâ h cöng nhûnä g giaoá viïn chêmë àiïmí . Theo nghiïn cûáu àûúåc cöng böë trïn taåp chñ Plos One, tyã lïå phaát hiïån 6% thêåm chñ coá thïí laâ möåt sûå àaánh giaá quaá cao. “Àiïìu àaáng lo ngaåi laâ baâi cuãa AI àaåt àiïím cao hún hùèn so vúái baâi cuãa sinh viïn thûåc sûå. Do àoá, sinh viïn coá thïí gian lêån maâ khöng bõ phaát hiïån bùçng caách sûã duång AI vaâ khi laâm nhû vêåy, hoå seä àaåt àiïím cao hún nhûäng ngûúâi khöng gian lêån”, caác nhaâ nghiïn cûáu viïët. Pho á Giaoá sû Peter Scarfe vaâ Giaoá sû Etienne Roesch, ngûúiâ àûná g àêuì nghiïn cûuá cho biïtë , nhûnä g phatá hiïnå cuaã ho å la â “höiì chuöng canã h tónh” cho cacá nha â giaoá ducå trïn toanâ thï ë giúiá . “Nhiïuì tö í chûcá àa ä loaiå boã cacá ky â thi truyïnì thönë g àï í co á àaná h gia á toanâ diïnå hún. Nghiïn cûuá cuaã chuná g töi cho thêyë têmì quan tronå g quöcë tï ë cuaã viïcå hiïuí AI se ä anã h hûúnã g nhû thïë naoâ àïnë cacá àaná h giaá giaoá ducå . Chuná g ta khöng nhêtë thiïtë phaiã quay laiå hoanâ toanâ cacá baiâ kiïmí tra viïtë tay - nhûng nganâ h giaoá ducå toanâ cêuì se ä cênì phaiã phatá triïní àïí ûná g pho á vúiá AI”, öng Scarfe cho biïtë . Trong nghiïn cûuá , cacá cêu traã lúiâ va â baiâ luênå gia ã àa ä àûúcå nöpå cho cacá hocå phênì nùm thûá nhêtë , nùm thûá hai va â nùm thû á ba ma â ngûúiâ chêmë àiïmí khöng hïì hay biïtë . Kïtë qua ã la â àiïmí sö ë cuaã AI cao hún àiïmí cuaã sinh viïn àaiå hocå thêtå trong hai nùm àêuì tiïn. Tuy nhiïn, cacá nha â nghiïn cûuá cho biïtë con ngûúiâ àatå àiïmí cao hún trong kyâ thi nùm thûá ba - àiïuì nayâ “hö î trú å quan àiïmí rùnç g AI hiïnå vênî àang chêtå vêtå vúiá nhûnä g ly á luênå trûuâ tûúnå g hún”. Thûã nghiïåm cuãa hoå laâ nghiïn cûáu lúán nhêët vïì lônh vûåc naây cho àïën nay. Giúái hoåc thuêåt àaä nïu lïn möëi lo ngaåi vïì aãnh hûúãng cuãa AI trong giaáo duåc, trong àoá Àaåi hoåc Glasgow (Scotland) gêìn àêy àaä aáp duång laåi caác kyâ thi trûåc tiïëp cho möåt khoáa hoåc. Àêuì nùm nay, mötå nghiïn cûuá àa ä phatá hiïnå ra rùnç g hêuì hïtë sinh viïn àaiå hocå àa ä sû ã dunå g cacá chûúng trònh trñ tuï å nhên taoå àï í giupá viïtë baiâ luênå cho ho,å nhûng chó 5% thûaâ nhênå àa ä sao chepá y nguyïn vùn banã do AI taoå ra vaoâ baiâ cuaã ho.å n Trong mötå ky â thi thûã nghiïmå gênì àêy, trñ tuïå nhên taoå àa ä àaná h baiå sinh viïn thêtå ma â khöng bõ ngûúiâ chêmë àiïmí phatá hiïnå . Cacá giaoá sû àaiå hocå khöng thïí phên biïtå giûaä cêu traã lúiâ do AI viïtë va â cêu tra ã lúiâ viïtë tay [ HOAI VY ] (theo cryptopolitan.com, ngaây 28/06/2024) Ba â Meenakshi Raghavan taiå ngöi trûúnâ g ba â àiïuì hanâ h ú ã Vatakara, núi dayå vo ä cho hún 200 hocå sinh Ba â Meenakshi Raghavan theo doiä hai hocå sinh cuaã baâ Lùng kñnh Luênå da nêu “Ngûúâi Viïåt Nam da nêu, mùæt àen” khiïën möåt böå phêån cû dên maång hoang mang tranh luêån. Hoå khöng àöìng tònh vúái taác giaã ca khuác “Möåt voâng Viïåt Nam”. Nhaåc sô Àöng Thiïn Àûác phaãi lïn tiïëng giaäi baây, ngûúâi Viïåt vöën da vaâng nhûng maâu da cuãa nhûäng ngûúâi meå traãi qua thaáng ngaây lam luä àaä thaânh nêu saåm, raám nùæng: “Töi àûa da nêu vaâo baâi haát laâ àiïìu töi kñnh troång nhêët daânh cho cha meå vaâ têët caã ngûúâi Viïåt”. Boã qua ca khuác bõ chï “thaãm hoaå êm nhaåc” cuãa Phi Thanh Vên coá tïn “Da nêu”, coân coá möåt nhaåc phêím ài cuâng nùm thaáng cuäng nhùæc àïën maâu da naây. Cöë nhaåc sô Nguyïîn Vùn Tyá trong nhaåc phêím “Ngûúâi ài xêy höì Keã Göî” viïët: “Nay da em nêu tûúi maâu suy nghô…”. Coá ngûúâi thùæc mùæc: Taåi sao cöë nhaåc sô Nguyïîn Vùn Tyá viïët “da nêu tûúi maâu suy nghô” thò àûúåc hûúãng ûáng. Coân Àöng Thiïn Àûác viïët “Ngûúâi Viïåt Nam da nêu, mùæt àen” thò gêy nïn tranh luêån? Búãi vò cöë nhaåc sô Nguyïîn Vùn Tyá khoanh vuâng da nêu, chó roä àöëi tûúång súã hûäu maâu da naây, öng viïët “da em nêu” chûá khöng viïët “ngûúâi Viïåt Nam da nêu”. Nïëu noái àïën maâu da cuãa ngûúâi Viïåt hêìu hïët ai cuäng nghô túái “maáu àoã, da vaâng”. Caách àêy vaâi nùm Erik cuâng DTAP tûâng giúái thiïåu ca khuác “Maáu àoã da vaâng”: “Tûå haâo töi maáu àoã da vaâng möåt loâng sùæt àaá/Vò bao nhiïu khoá khùn cuäng àaä vûúåt qua”. Hay ca, nhaåc sô Ngoåc Sún coá ca khuác “Yïu dên töåc Viïåt Nam” ngay múã àêìu coá cêu: “Yïu dên töåc Viïåt Nam maáu àoã da vaâng…”. Nhûng nhùæc àïën “da vaâng” coá leä ngûúâi yïu nhaåc Viïåt nhúá ngay túái nhaåc sô Trõnh Cöng Sún. Phaãi chùng Àöng Thiïn Àûác cuäng ngaåi ài trïn nhûäng con àûúâng nhiïìu ngûúâi àaä ài nïn múái viïët “Ngûúâi Viïåt Nam da nêu, mùæt àen”? Khöng chó úã ta cêu chuyïån da nêu múái gêy tranh caäi. Múái àêy, Lisa, nhoám Blackpink tung nhûäng hònh aãnh quaãng baá cho saãn phêím êm nhaåc caá nhên àêìu tiïn. Nûä rapper göëc Thaái Lan bõ chó trñch khi nhuöåm da nêu. Möåt söë taâi khoaãn “neám àaá” Lisa vúái lêåp luêån: Nûä rapper nhuöåm da nêu laâ haânh àöång chöëi boã göëc gaác cuãa mònh, àïí dïî daâng tiïëp cêån vùn hoaá phûúng Têy. Cho nïn, ngûúâi saáng taác cêìn cên nhùæc kyä caâng khi viïët vïì maâu da cuãa caã möåt dên töåc. n [ MIU MIU ]
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==