Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt vừa ký quyết định hướng dẫn một số nguyên tắc về nghiên cứu, phát triển các hệ thống AI có trách nhiệm tại Việt Nam. Theo đại diện Bộ Khoa học và Công nghệ, trong xu thế chung của thế giới, AI được đánh giá sẽ mang lại lợi ích to lớn cho con người, xã hội và nền kinh tế Việt Nam thông qua việc hỗ trợ, giải quyết các vấn đề khó khăn mà con người, cộng đồng đang phải đối mặt. Tuy nhiên, song song với quá trình đó, cần nghiên cứu, có biện pháp giảm thiểu các rủi ro trong quá trình phát triển, sử dụng AI cũng như cân đối các yếu tố kinh tế, đạo đức và pháp lý liên quan. Qua đó, thúc đẩy việc nghiên cứu, phát triển và sử dụng các hệ thống/ứng dụng AI một cách an toàn, có trách nhiệm, hạn chế tối đa ảnh hưởng tiêu cực cho con người và cộng đồng. Để đạt được mục tiêu trên, Bộ Khoa học và Công nghệ nêu 9 nguyên tắc nghiên cứu, phát triển các hệ thống AI có trách nhiệm gồm tinh thần hợp tác, thúc đẩy đổi mới sáng tạo; tính minh bạch; khả năng kiểm soát; an toàn; bảo mật; quyền riêng tư; tôn trọng quyền và phẩm giá con người; hỗ trợ người dùng và trách nhiệm giải trình. Trong 9 nguyên tắc trên, nguyên tắc minh bạch được nhấn mạnh. Các đơn vị phát triển các ứng dụng trí tuệ nhân tạo có thể ảnh hưởng đến tính mạng, thân thể, quyền riêng tư hoặc tài sản của người dùng hoặc bên thứ ba cần chú ý đến khả năng xác định rõ các đầu vào và đầu ra của hệ thống cũng như khả năng giải thích liên quan dựa trên các đặc điểm của công nghệ được áp dụng và cách sử dụng chúng để đảm bảo có sự tin tưởng của xã hội, bao gồm cả người dùng. Cùng với sự minh bạch, các nhà phát triển sản phẩm cũng cần thực hiện đánh giá trước, tiến hành thử nghiệm công nghệ trong một không gian riêng như trong phòng thí nghiệm hoặc môi trường thử nghiệm, nơi đã có các biện pháp đảm bảo an ninh, an toàn trước khi đưa vào áp dụng thực tế. TIẾP TỤC CẬP NHẬT CÁC NGUYÊN TẮC Bộ nguyên tắc cũng khuyến khích các nhà phát triển AI cũng cần đảm bảo rằng hệ thống của mình không vi phạm quyền riêng tư của người dùng hoặc bên thứ ba. Quyền riêng tư được đề cập gồm quyền riêng tư về không gian (sự yên bình trong cuộc sống cá nhân), quyền riêng tư về thông tin (dữ liệu cá nhân) và sự bí mật của việc thông tin liên lạc. Các nhà phát triển cần áp dụng các quy định, hướng dẫn hiện hành (của cơ quan chức năng, cơ quan có thẩm quyền), có thể tham khảo các tiêu chuẩn, hướng dẫn quốc tế về quyền riêng tư. Bộ nguyên tắc cũng đề xuất các nhà phát triển ứng dụng tôn trọng quyền và phẩm giá con người, cần thực hiện các biện pháp để đảm bảo không gây ra sự phân biệt đối xử, không công bằng do thiên vị (định kiến) trong dữ liệu khi huấn luyện hệ thống AI. Một nguyên tắc nữa là các nhà phát triển AI cần thực hiện trách nhiệm giải trình của mình đối với các bên liên quan bao gồm cả người dùng hệ thống AI. Ngoài ra, cần thực hiện chia sẻ thông tin và hợp tác chặt chẽ với các nhà cung cấp để đảm bảo cập nhật và giải quyết các vấn đề liên quan trong quá trình cung cấp dịch vụ và sử dụng các hệ thống trí tuệ nhân tạo. Theo đại diện Bộ Khoa học và Công nghệ, ở giai đoạn hiện nay, tạm thời xác định bộ nguyên tắc có thể ở dạng hướng dẫn, không có tính ràng buộc và khuyến khích xây dựng, áp dụng các tiêu chuẩn, quy trình thực hành dựa trên các khuyến nghị quốc tế làm nền tảng để thúc đẩy nghiên cứu, phát triển và sử dụng các hệ thống AI. Trong tương lai, các nguyên tắc, hướng dẫn này sẽ tiếp tục được nghiên cứu, cập nhật để phù hợp với tình hình thực tiễn của sự phát triển. NGUYỄN HOÀI Các ứng dụng dựa trên công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) tại Việt Nam cần được phát triển theo nguyên tắc kiểm soát chặt chẽ đầu vào và đầu ra của hệ thống, chú ý đến vấn đề an toàn, bảo mật cũng như không vi phạm quyền riêng tư của người dùng hoặc bên thứ ba. XÃ HỘI 15 n Thứ Hai n Ngày 17/6/2024 Hạn chế tiêu cực khi phát triển AI Khoảng 2.700 học sinh tiểu học Hà Nội vừa thực hiện các bài kiểm tra đánh giá năng lực tuyển sinh vào lớp 6, Trường THCS Cầu Giấy (Hà Nội). Sau khi Trường THPT Chuyên Hà Nội Amsterdam dừng tuyển sinh lớp 6 thì THCS Cầu Giấy là một trong những trường được học sinh, phụ huynh đặt mục tiêu số 1. Năm nay, trường này tuyển 440 chỉ tiêu, tỉ lệ chọi khoảng 1/6,1. Trong mùa tuyển sinh đầu cấp trường chất lượng cao, trường “hot” năm nay, trường có tỉ lệ chọi dẫn đầu là THCS - THPT Nguyễn Tất Thành 1/20,5 vì có tới 5.555 thí sinh đăng ký dự thi nhưng chỉ tuyển 270 em; tiếp đến là Trường THCS Ngoại ngữ (ĐH Ngoại ngữ - ĐHQG Hà Nội) tỉ lệ chọi 1/18. Ngoài các trường tuyển sinh theo tuyến, Hà Nội hiện có nhiều trường áp dụng phương thức xét tuyển hồ sơ học bạ kết hợp kiểm tra đánh giá năng lực các môn Toán, Tiếng Việt, Tiếng Anh để tuyển vào lớp 6 như: THCS Thanh Xuân, THCS Nam Từ Liêm, THCS Cầu Giấy, THCS Lê Lợi, THCS Ngoại Ngữ, THCS - THPT Nguyễn Tất Thành… Nhiều phụ huynh cho biết, trong một thời gian ngắn, con dự tới 3, thậm chí 5 kỳ thi tuyển sinh vào lớp 6 để giành được suất học trường top đầu. Chị Lê Thị Huế, có con vừa hoàn thành chương trình tiểu học tại Trường Lý Thái Tổ cho biết, sau khi hoàn thành chương trình tiểu học, thay vì nghỉ hè như các bạn con tiếp tục luyện thi để tham gia kiểm tra đánh giá năng lực của 3 trường THCS và tiếp tục dự tuyển vào trường THCS Cầu Giấy. “Buổi sáng ngày đi dự thi, con thức dậy từ 6 giờ và rất lo lắng, hồi hộp vì đây là ngôi trường con đặt mục tiêu cao nhất. Trước đó, con đã thi đỗ Nguyễn Tất Thành và Archimedes. Để thi trường chất lượng cao, trường có tiếng gia đình đã có kế hoạch cho đi học thêm từ lớp 4. Ngoài giờ học ở trường tiểu học, mỗi tuần con học thêm 2 buổi Toán, 1 buổi Tiếng Anh. Đã xác định thi chất lượng cao cả bố mẹ và con đều phải sẵn sàng tinh thần học vất vả hơn”, chị Huế nói. Trong khi đó, chị Lê Thị Ái, ở quận Hà Đông cho biết, THCS Cầu Giấy là ngôi trường thứ 5 con chinh phục trong mùa thi năm nay. “Trong số 4 trường đã tổ chức thi tuyển, kết qủa con đỗ 2 trường và gia đình đã đặt cọc một trường để con chắc suất, tự tin đi thử sức các trường tiếp theo”, chị Ái nói. Cũng theo chị Ái, khi đã đặt mục tiêu sẽ thử sức vào các trường chất lượng cao, trường “nóng” tuyển sinh đầu cấp là xác định bước vào cuộc đua. Từ năm con học lớp 4, mẹ đã tìm các trung tâm đăng ký cho học thêm tuần 3 buổi và duy trì suốt cả năm học. Ngoài ra, ở nhà con luyện thêm đề. Yếu chỗ nào mẹ hỗ trợ, kèm cặp để bổ sung kiến thức ngay chỗ đó. “Trẻ ở bậc tiểu học còn ham chơi. Ban đầu, con không có mục tiêu sẽ thi đỗ trường này, trường khác nhưng được mẹ động viên nên cũng hợp tác. Khi các bạn nghỉ hè, mình vẫn phải đi học, đi thi con có thắc mắc nhưng mẹ lại động viên con tiếp tục cố gắng”, chị Ái cho biết. Không riêng bậc tiểu học, học sinh lớp 9 Hà Nội, ngoài kỳ thi chung tuyển sinh vào lớp 10 THPT đại trà được cho là áp lực, cam go vì chỉ tiêu tuyển sinh thấp, nhiều em còn bước vào cuộc đua thi trường chuyên. Có em cùng lúc học chính, học thêm ở trường, học thêm ở ngoài kín lịch để thi cùng lúc 3 đến 5 trường chuyên. TRƯỜNG HỌC CẦN CÓ CHẤT LƯỢNG ĐỒNG ĐỀU TS. Nguyễn Tùng Lâm, Hội tâm lý học Hà Nội cho rằng ở bậc tiểu học, hầu hết mục tiêu, kế hoạch học tập của học sinh đều do cha mẹ định hướng. Có những em giỏi thật sự nhưng cũng có những em mới chỉ dừng ở mức khá tuy nhiên, cha mẹ vẫn đặt mục tiêu cho con đua và ép học thêm rất nhiều để dự thi trường chất lượng cao, trường “có tiếng” vừa tốn kém tiền bạc vừa gây áp lực, mệt mỏi cho con. Cũng theo ông Lâm, thành phố Hà Nội hiện vẫn thiếu trường lớp ở các cấp học dẫn đến tiểu học, THCS sĩ số vượt quy định. THPT mới chỉ đảm bảo được khoảng 60% em vào trường công lập. Do đó, thành phố cần có giải pháp đột phá nêu cao vị trí vai trò trường học, đảm bảo các điều kiện để mỗi trường học đều có điều kiện đảm bảo chất lượng giáo dục đồng đều, thỏa mãn nhu cầu gửi con đến trường của người dân Thủ đô. Khi chất lượng các trường học đồng đều, phụ huynh, học sinh yên tâm lựa chọn trường học gần nhà, thuận lợi đưa đón, đảm bảo sức khoẻ của học sinh. QUỲNH ANH Nhiều phụ huynh cho con dự 4-5 kỳ thi tuyển sinh vào lớp 6 trường chất lượng cao Hà Nội ẢNH: QUỲNH ANH Thời gian qua, trí tuệ nhân tạo đã có sự phát triển vượt bậc với sự ra đời của nhiều ứng dụng trí tuệ nhân tạo lớn như Chat GPT. Các chuyên gia nhận định, sự ra đời của trí tuệ nhân tạo sẽ định hình lại cuộc sống, việc làm của con người trong những năm tới, trên thế giới cũng như ở Việt Nam. Học sinh phổ thông chịu nhiều áp lực thi cử: Vì đâu? Trong thời gian ngắn, học sinh Hà Nội, có em thậm chí dự tới 5 kỳ thi để vào trường chuyên, trường chất lượng cao. Áp lực vì thế cũng dồn nén lên học sinh tiểu học vốn là tuổi “ăn chưa no, lo chưa tới”. Trí tuệ nhân tạo có sự phát triển bùng nổ trong thời gian qua (Ảnh minh hoạ: Forbes.com) “Không phải phụ huynh nào cũng hiểu chất lượng các trường mà chỉ chạy đua vì “nghe người ta nói”. Thay vì chỉ chăm chăm cho trẻ luyện Toán, Tiếng Việt, cha mẹ cần giáo dục kỹ năng sống và các kỹ năng khác”. TS TÙNG LÂM
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==