Chuã nhêåt 9/6/2024 7 BAÁO TIÏÌN PHONG PHAÁT HAÂNH TÊËT CAà CAÁC NGAÂY TRONG TUÊÌN oåi yïu cêìu gúä röëi tú loâng xin gûãi vïì MR. BUÁP BÏ, baáo TIÏÌN PHONG CHUà NHÊÅT, 15 Höì Xuên Hûúng, Haâ Nöåi hoùåc qua e-mail: bupbeonline@gmail.com M Mr. Buáp Bï, laâm viïåc caã tuêìn, vaâ gùåp baån cuöëi tuêìn trong möîi söë baáo Tiïìn Phong Chuã nhêåt, cuâng baån gúä röëi tú loâng. Tú loâng Tay suáng àaä bõ bùæt taåi hiïån trûúâng vaâ bõ caáo buöåc töåi cöë yá giïët ngûúâi. TROÅNG HOAN G (theo people.com) nÀÖÌNG XU ÀAÁNG GIAÁ TIÏÌN TYà Bö å sûu têpå tiïnì xu cuaã öng trumâ bú Àan Macå h co á thï í baná àêuë gia á àûúcå gênì 60 triïuå Banã g (1.900 tyã VND), 100 nùm sau khi öng qua àúiâ . Öng Lars Emil Bruun, sinh nùm 1852, àaä viïtë trong di chucá rùnç g bö å sûu têpå 20.000 àönì g xu cuaã öng phaiã àûúcå baoã vï å trong 100 nùm trûúcá khi àûúcå baná . Vaoâ nhûnä g nùm 1800, doanh nghiïpå bú thanâ h cöng cuaã öng Bruun àaä cho phepá öng tñch trûä tiïnì xu, huy chûúng, theã va â tiïnì giêyë tûâ Àan Macå h, Na Uy vaâ Thuyå Àiïní . Sau Thï ë chiïnë I, öng nhênë manå h trong di chucá cuaã mònh rùnç g bö å sûu têpå phaiã “dunâ g lamâ kho dû å trû ä cho bö å sûu têpå tiïnì xu va â huy chûúng cuaã hoanâ g gia ú ã Copenhagen”. Hún mötå thï ë ky ã tröi qua, nhaâ àêuë gia á Stack's Bowers taiå New York (My)ä se ä baná hïtë bö å sûu têpå vaoâ muaâ thu nayâ . Mötå sö ë àönì g xu trong böå sûu têpå chó trõ giaá 40 Banã g (1,3 triïuå VND), nhûng nhûnä g àönì g khacá co á gia á hún 800.000 Banã g (25,8 tyã VND). TROÅNG HOAN G (theo apnews.com) nNÛÃA DÊN LAÂNG ÀI TRANH CÛà Ingria, mötå trong nhûnä g ngöi lanâ g nho ã nhêtë ú ã Y,Á co á 46 cû dên. Trong ào,á 30 ngûúiâ la â ûná g cûã viïn cho cuöcå bêuì cû ã nùm nay. Öng Igor De Santis, 42 tuöií , àa ä lanä h àaoå lanâ g tû â nùm 2009 va â dû å kiïnë canå h tranh vúiá mötå uyã viïn höiå àönì g àöië lêpå , öng Renato Poletto, 70 tuöií . Cuöåc àua àaä trúã nïn cùng thùèng khi öng Poletto thöng baáo rùçng öng àaä nhêån àûúåc sûå uãng höå cuãa meå öng Santis, baâ Milena Crossasso, vaâ àaä Em sùæp kïët hön thò böîng dûng ngûúâi yïu cuä xuêët hiïån vaâ ra sûác taán tónh, àoán àûúâng tòm gùåp. Em thïí hiïån thaái àöå dûát khoaát khöng coân vûúng vêën gò caã, giúâ àûúâng ai nêëy ài, thïë nhûng cö êëy laåi caâng lùn xaã vaâo. Giúâ em rêët súå nïëu cûá tònh traång naây coá khi aãnh hûúãng àïën quan hïå cuãa em vúái vúå sùæp cûúái. Em phaãi laâm sao àêy? quyphan…@ Ú, cö nayâ la å nhó? Trûúcá giú â cö êyë vênî manä h liïtå thï ë hay la â múiá bõ? Nhûng duâ thò gò, nïuë khöng conâ vûúng vênë thò nïn giaiã quyïtë gonå nhe.å Sú å nhêtë la â gùpå phaiã ngûúiâ co á ta â y,á thêyë banå sùpæ kïtë hön thò bayâ chuyïnå pha?á Chùcæ phaiã dunâ g biïnå phapá “chùnå ” cacá loaiå phûúng cacá h liïn lacå , thay àöií àûúnâ g ài löië vï.ì Bñ qua á thò nïn “goiå àiïnå cho ngûúiâ thên” àïnë àï í quanã ly?á Töi àaä hún 40 tuöíi maâ chûa lêåp gia àònh, böë meå àang giuåc giaä quaá. Tònh cúâ gùåp H trong möåt chuyïën cöng taác, qua 10 ngaây laâm viïåc cuâng nhau, töi thêëy cö êëy khaá dïî thûúng, nhanh nheån, àuáng mêîu phuå nûä töi mong muöën. Khi töi ngoã yá muöën tòm hiïíu nhau kyä hún thò cö êëy laånh luâng baão: “Anh àïën tuöíi naây maâ chûa coá vúå thò chùæc chùæn coá vêën àïì gò röìi”. Töi rêët töín thûúng nhûng vêîn thñch cö êëy. Töi nïn laâm caách naâo àïí chûáng minh mònh khöng hïì coá vêën àïì gò caã? phuongbinh…@ Co á le ä anh àa ä húi vöiå va ä khi 10 ngayâ àa ä ra ngay mötå tuyïn böë quan tronå g. Le ä ra, thñch lùmæ nhûng cunä g nïn tiïpë cênå tû â tû â thò ho å àú ä lùn tùn vaâ mònh cunä g dïî thï í hiïnå nayâ no å hún chû.á Giú â cö êyë àa ä phu ä nhû thï ë thò anh chó coá cacá h vui veã nhû chûa hïì bõ sao. Àêyë cunä g la â mötå banã lônh chûá bö?å ! Hy vonå g cö êyë chó àang “khñch tûúná g”, chú â anh thï í hiïnå tiïpë … Huhu. Nhûng thïí hiïnå gò thò cunä g cû á nhe å nhanâ g, tï ë nhõ nhe.á Ao atå xöng lïn khöng öní ty á naoâ àêu. Em àang gùåp hoaân caãnh oaái oùm quaá: Chaã laâ meå chöìng em quï miïìn Trung, lêëy chöìng thò theo chöìng vïì têån Têy Bùæc, chêëp nhêån caã nùm múái vïì thùm böë meå àûúåc möåt lêìn. Nay baâ yïu cêìu em cuäng phaãi boã viïåc àïí theo chöìng vïì quï, do em àang laâm gêìn nhaâ meå àeã nïn vúå chöìng em úã àoá luön. Chöìng em nghe meå kïu ca nhiïìu quaá nïn cuäng cöë thuyïët phuåc em, nïëu khöng chùæc phaãi ly thên. Em khöng muöën boã viïåc vaâ cuäng khöng muöën boã chöìng… thienhong…@ Ö, thï ë chönì g banå lamâ gò, lamâ ú ã àêu? Nghe nhû kiïuí chönì g sùné sanâ g vï ì quï “nuöi thïm caá va â trönì g thïm rau”? Trúã laiå viïcå me å chönì g banå yïu cêuì , noiá banå àûnâ g giênå nhûng chùcæ la â banå (va â ca ã chönì g nûaä ) àa ä khöng thûcå sû å quan têm àïnë gia àònh nhaâ chönì g, do àoá ba â (canâ g) bûcá xucá . Viïcå nha â cûaã cöng viïcå cuaã con caiá àanâ h rùnç g la â viïcå tû å quyïtë nhûng khöng thï í noiá khöng liïn quan àïnë cha me å hai bïn àûúcå . Coá le ä banå nïn “böë trñ cacá hoatå àönå g ngoaiå giao cêpë cao” àï í me å banå va â me å chönì g co á nhûnä g cuöcå gùpå gú ä thên tònh, qua àoá thaoá gú ä dênì chùng?? Bö å sûu têpå àönì g xu àaná g gia á gênì 2.000 ty ã VND Ingria - mötå trong nhûnä g ngöi lanâ g nho ã nhêtë YÁ Xaä höåi tïn múiá la â Àiïnå Biïn Phu.ã Co á le ä sû å tinh tï ë cuaã ngûúiâ àùtå tïn àûúnâ g nùm 1956 vênî gúiå àûúcå tïn cuaã võ àaiå thênì nha â Nguyïnî ? Ào á la â 2 con àûúnâ g mang tïn 2 ngûúiâ con cuaã Phan Thanh Gianã - Phan Liïm, Phan Tön. Hai con àûúnâ g ngùnæ , nho,ã àùtå song song, nhû vênî bïn canå h hêuì haå ngûúiâ cha oan khuêtë . Gia Long, àöië thu ã khöng àöiå trúiâ chung laâ Nguyïnî Huï å co á sûå nghiïpå thï í hiïnå qua tïn àûúnâ g cuaã Ngö Vùn Phatá . Àûúnâ g Gia Long (sau 1975 tïn múiá la â Ly á Tû å Tronå g) tuy hepå nhûng daiâ , àûúnâ g Nguyïnî Huï å tuy to, nhûng ngùnæ , nhû söë phênå cuaã võ anh hunâ g dên töcå àaná h àöng depå bùcæ , cöng tñch rûcå rú ä maâ tuöií tho å ngùnæ nguiã . Chùnè g phaiã ngêuî nhiïn maâ àûúnâ g Lï Lai nhoã nùmç canå h àûúnâ g Lï Lúiå lúná , àûúnâ g Sû Vanå Hanå h êm thêmì nöië gotá cho àûúnâ g Ly á Thaiá Tö,í giupá rêpå Lyá Cöng Uêní lêpå ra nha â Ly.á Khu vûcå ngûúiâ Hoa chúå Lúná mang tïn nhûnä g võ hiïnì triïtë cuaã Trung Hoa. Nhûnä g Trang Tû,ã Khöní g Tû ã hay cacá võ ngûúiâ Hoa àa ä co á cöng mú ã coiä nhû Macå Cûuã , Macå Thiïn Tñch… Conâ ú ã Quênå 1 ta thêyë Nguyïnî Trung Trûcå , Thu ã Khoa Huên, Trûúng Cöng Àõnh… cacá võ khúiã nghôa chönë g Phapá canå h nhau. Cacá võ nû ä sô Ba â Huyïnå Thanh Quan, Àoanâ Thõ Àiïmí , Höì Xuên Hûúng kheoá lamâ sao cunä g ú ã bïn nhau. Cacá h ào á mötå khucá laiå la â cumå Buiâ Thõ Xuên, Huyïnì Trên Cöng Chuaá va â Sûúng Nguyïtå Anh. Trong khi nhûnä g võ tranå g nguyïn nhû Lï Quyá Àön, Phunâ g Khùcæ Khoan, Lï Vùn Hûu, Macå Àônh Chi laâ cacá con àûúnâ g song song banâ cú.â Va â hai danh nhên gopá phênì xêy dûnå g nïn chû ä Quöcë ngû ä la â Hanâ Thuyïn va â Alexandre de Rhodes thò laiå song song nhau bïn canå h. Manå phña bïnë xe miïnì Têy vênë vûúng thuúã lêpå quöcë . Àêuì tiïn la â Hönì g Banâ g. Kï ë ào á la â Kinh Dûúng Vûúng, Hunâ g Vûúng, röiì An Dûúng Vûúng. Xa chutá nhûnä g Triïuå Quang Phucå , Baâ Triïuå . Àûúnâ g Triïuå Àa â bêy giúâ tïn múiá la â àûúnâ g Ngö Quyïnì . Tïn àûúnâ g nhû sûå chêmë dûtá nganâ nùm Bùcæ thuöcå cuaã Tiïnì Ngö Vûúng. Khöng conâ àûúnâ g Triïuå Àa,â nhûng ta seä gùpå àûúnâ g Lû ä Gia, võ tïí tûúná g ngûúiâ Xû á Thanh thúiâ Triïuå Àa.â Viïtë àïnë àêy, töi laiå giêtå mònh nghô àïnë cu å Tö Hoaiâ . Nùm xa êyë , theo gúiå y á cuaã nha â vùn Tö Hoaiâ , töi àa ä tòm ngöi nhaâ ú ã ngo ä Tûcá Mùcå gênì ga Hanâ g Co ã àï í ngöiì vúiá tiïnë sô sû ã hocå Dûúng Lan Haiã , con dêu cuå Trênì Vùn Lai. Trênì Vùn Lai sinh 1894 trong mötå gia àònh lamâ nghï ì khamã trai co á tiïnë g ú ã Ha â Nöiå , nhûng öng theo hocå nganâ h y va â vï ì sau trú ã thanâ h mötå bacá sô taiâ nùng ú ã nha â thûúng Phuã Doanä . Do nhûnä g hoatå àönå g chönë g Phapá , öng bõ Phapá giam giûä ú ã nha â tu â Sún La,nhaâ tu â Hoaã Lo.â Ngayâ 20 thaná g 7nùm1945, sau khi àaoã chñnh Phapá , Nhêtå giao viïcå quanã ly á hanâ h chñnh cacá thanâ h phö ë Ha â Nöiå , Haiã Phonâ g, Àaâ Nùné g cho Chñnh phuã Trênì Tronå g Kim. Bacá sô Trênì Vùn Lai àûúcå múiâ lamâ Àöcë ly á Ha â Nöiå , chûcá vu å tûúng àûúng vúiá Àö trûúnã g. Nhênå nhiïmå ky â tû â 20/7 va â kïtë thucá khi Cacá h manå g thaná g 8 bunâ g nö,í öng la â Àö trûúnã g (Àöcë ly)á àêuì tiïn vaâ duy nhêtë cuaã thanâ h phö ë Ha â Nöiå trong chñnh phu ã Trênì Tronå g Kim. Àiïuì ky â diïuå la â trong mötå thaná g cêmì quyïnì ngùnæ nguiã ào,á öng àa ä lamâ àûúcå hai cöng viïcå vô àaiå . Dunâ g tiïnë g Viïtå lamâ ngön ngû ä hanâ h chñnh. Vaâ thay tïn cho hêuì hïtë cacá àõa danh phöë phûúnâ g Ha â Nöiå . Viïcå àêuì tiïn maâ öng lamâ la â cho giêtå àö í hêuì hïtë tûúnå g ma â thûcå dên Phapá àa ä dûnå g ú ã Ha â Nöiå : Tûúnå g ba â àêmì xoeâ ú ã vûúnâ hoa Cûaã Nam; tûúnå g Sô Cöng Nöng Thûúng úã vûúnâ hoa Canh Nöng (nay laâ vûúnâ hoa Lï-Nin); tûúnå g Toanâ quyïnì Paul Bert úã vûúnâ hoa Paul Bert (nay laâ vûúnâ hoa Ly á Thaiá Tö)í . Viïcå lamâ cuaã öng àa ä àûúcå ngûúiâ Ha â Nöiå yïu nûúcá nhiïtå tònh hûúnã g ûná g. Tiïpë ào á öng conâ tiïnë hanâ h àöií mötå loatå tïn phöë Ha â Nöiå , tra ã laiå cho cacá àõa danh Haâ Nöiå nhûnä g gia á trõ lõch sûã vönë co.á Trûúcá àoá cacá phö ë Ha â Nöiå àïuì mang tïn Têy hoùcå nhûnä g ngûúiâ Viïtå coá cöng vúiá Têy. Nhûng khi lïn cêmì quyïnì , öng àaä àöií hïtë toanâ bö.å Têtë têtå nhûnä g àaiå lö å mang tïn Têy àûúcå àöií laiå thanâ h Phan Àònh Phunâ g, Trênì Hûng Àaoå , Phunâ g Hûng, Àinh Tiïn Hoanâ g… Riïng cacá con phöë trong khu phöë cö í ma â tïn tuöií gùnæ liïnì vúiá cacá lanâ g nghï ì àêtë kinh ky,â àïuì àûúcå öng tra ã laiå tïn cu ä thanâ h nhûnä g Hanâ g Àaoâ , Hanâ g Khay, Hanâ g Ngang… mötå thuú.ã Nhiïuì danh nhên trong sûã Viïtå àûúcå àùtå cho tïn phö:ë Ngö Quyïnì , Ly á Thûúnâ g Kiïtå , Trênì Hûng Àaoå , Buiâ Thõ Xuên, Hoanâ g Hoa Thamá , Nguyïnî Thaiá Hocå … Têmì nhòn cuaã Trênì Vùn Lai àaná g nï í ú ã chö,î nhûnä g tïn phöë Ha â Nöiå khöng lönå xönå nhû ú ã cacá thanâ h phö ë khacá ma â àïuì àûúcå àùtå mötå cacá h co á hï å thönë g. Khu trung têm quanh höì Gûúm la â tïn cacá võ vua Àinh, Ly,á Lï. Xa hún vï ì phña àûúnâ g Trênì Hûng Àaoå la â khu vûcå cuaã cacá danh tûúná g thúiâ Trênì . Ngay caã ngo ä Tûcá Macå (nùmç trïn àûúnâ g Hûng Àaoå , trûúcá la â ngo ä Tên Hûng) cunä g la â lêyë tïn theo quï quaná cuaã donâ g ho å Trênì . Docå söng Hönì g, thò nhûnä g Vanå Kiïpë , Bònh Than, Trênì Quang Khaiã , Trênì Nhêtå Duêtå àïuì la â tïn cuaã nhûnä g võ tûúná g va â nhûnä g trênå thuyã chiïnë nöií tiïnë g trong lõch sû.ã …Cu å Trênì Vùn Lai mêtë nùm 1975. Sau cuöcå gùpå vúiá ngûúiâ con dêu cu,å töi àa ä viïtë baiâ (nùm 2000) “Vïì ngûúiâ àùtå tïn cho Quanã g trûúnâ g Ba Àònh”. Coá mötå viïcå thu á võ, nha â vùn Thaiá Vu ä (Buiâ Quang Àoaiâ ) tacá gia ã Cúâ nghôa Ba Àònh (2 têpå , xuêtë banã tû â nhûnä g nùm 1960) khi àocå baiâ baoá múiá biïtë caiá tïn Ba Àònh do BS Trênì Vùn Lai àùtå . BS Trênì Vùn Lai. Nhaâ thú kiïm hocå gia ã Ngö Vùn Phatá . Ngûúiâ taiâ nûúcá Nam mònh, coá lonâ g vúiá quöcë gia, dên töcå thúiâ naoâ cunä g co.á n Àûúnâ g Trênì Hûng Àaoå Quênå 1 (Saiâ Gonâ xûa va â TPHCM ngayâ nay)
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==