súåi dêy chuyïìn baåc quanh cöí naån nhên caãn laåi. “Chuná g töi noiá rùnç g anh ta àaä ne á àûúcå mötå viïn àanå , nhûng thûcå tï ë laâ anh ta àaä àoná mötå viïn àanå ”, canã h satá thanâ h phö ë Commerce viïtë trïn Facebook. “Dêy chuyïnì bacå nayâ - chó dayâ khoanã g10mm-coá thï í la â ly á do duy nhêtë giupá nanå nhên trong vuå nöí suná g ngayâ höm qua vênî conâ sönë g”. Lênì ghe á Bacå Liïu. Àïm lai rai vúiá banå nhêuå kiïm banå viïtë röní ranã g ly chená cunâ g xöm tuå nhiïuì chuyïnå la å lênì àêuì àûúcå nghe. Vïì caiá àïm nhacå sô Cao Vùn Lêuì nöií hûná g viïtë banã Da å Cö í Hoaiâ Lang. Chuyïnå caiá mayá bay àöcå nhêtë vö nhõ mötå thuú ã mötå thúiâ cuaã Hùcæ Cöng tû ã Bacå Liïu Trênì Trinh Huy… Töi nhû sûcå tónh khi àamá viïtë nhùcæ àïnë mötå nhên vêtå la.å Hònh nhû nghe lênì àêuì , nha â thú Tö ë Phang ngûúiâ Bacå Liïu. Sûcå tónh vaâ giêtå mònh! Búiã nùm xa êyë nhú â chuyïnå cuaã nhaâ vùn Tö Hoaiâ ma â töi co á baiâ viïtë vï ì nû ä sô Vên Àaiâ , vönë la â banå thên cuaã nhaâ vùn. Trong cêu chuyïnå co á chi tiïtë , thuú ã êyë trïn Taåp chñ Nam Phong àùng 10 baiâ thú co á tïn Khuï phuå thaán nöií tiïnë g cuaã thi sô àêtë Thênì kinh Thûúnå g Tên Thõ. Baiâ thú nöií tiïnë g àïnë nöiî , noiá nhû Tö Hoaiâ hanâ g chucå nùm sau chó coá 3 ngûúiâ “damá ” hoaå laiå Khuï phuå thaán ma â thöi! Ba ngûúiâ êyë , theo Tö Hoaiâ , ngûúiâ thû á nhêtë la â vua Thanâ h Thaiá , thû á hai la â nû ä sô Vên Àaiâ va â mötå ngûúiâ nûaä úã phûúng Nam nhûng nhaâ vùn khöng nhú á tïn! Cheâng àeác, trúâi àêët úi - thötë theo khêuí ngû ä ngacå nhiïn cuaã dên Nam Bö å - cû á nhû caná h nhêuå àïm Bacå Liïu - mêyë ngûúiâ tinh ranâ h chû ä nghôa, vùn chûúng thú phuá kï í cho nghe tûúnâ g tênå thò caiá ngûúiâ ma â nha â vùn Tö Hoaiâ àa ä quïn bùné g ài êyë la â nha â thú Töë Phang, tïn thêtå la â Ngö Vùn Phatá , quï ú ã huyïnå Vônh Lúiå - Bacå Liïu. Töi àa ä giùtæ chutá vönë nghe lomã êyë vï ì laiå Saiâ Gonâ to â mo â me â nheo thïm mêyë laoä viïtë lacá h biïn khaoã . Chuyïnå kï í nhûnä g cuöcå thùm, gùpå thò daiâ … Ma â co á biïn ra thò thêyë mùcæ cú ä cho caiá sû å hocå hanâ h cunä g nhû viïcå àocå húi bõ löî mö,î trútá quútá cuaã mònh. Höiì êyë nghe cuå Tö Hoaiâ noiá vêyå thò cunä g chó biïtë vêyå . Võ thi sô coá tïn la â la å Thûúnå g Tên Thõ àêtë Huï ë xûá Thênì kinh, tacá gia ã 10 baiâ thú Khuï phuå thaán trïn Nam Phong Taåp chñ (sö ë thaná g 3/1919) êyë qua “têmì na,ä hoiã han” múiá hay tïn thêtå la â Phan Quöcë Quang (1878 -1966), tûå Hûúng Thanh, biïtå hiïuå : Hoaiâ Nam Tû,ã Thûúnå g Tên Thõ. Conâ ngûúiâ hoaå laiå 10 baiâ thú cuaã Thûúnå g Thên Thõ êyë nhû trïn àaä noiá la â nha â thú kiïm nghiïn cûuá phï bònh la â Tö ë Phang Ngö Vùn Phatá . Phaiã goiå Ngö Vùn Phatá la â hocå gia ã múiá xûná g búiã nhûnä g trûúcá tacá nöií tröiå cuaã öng. Ngö Vùn Phatá sinh trong mötå gia àònh co á hocå , thuú ã nho,ã öng hocå chû ä Haná ú ã nha â vúiá cha, tucå ngû,ä ca dao vúiá me.å Hocå xong bêcå tiïuí hocå taiå quï nha,â öng lïn Saiâ Gonâ hocå tiïpë vaâ àêuå bùnç g Thanâ h Chung röiì vaoâ hocå ngacå h Hoaå àö ì va â ra lamâ viïcå ú ã nganâ h Cöng chaná h. Ngö Vùn Phatá co á khiïuë va â súmá yïu thñch vùn chûúng thú phu.á Nùm 14 tuöií , cêuå be á Phatá àa ä co á thú gúiã àùng thûúnâ g xuyïn úã baoá Phuå nûä Tên vùn tû â nùm 1928 àïnë nùm 1935. Múiá 19 tuöií , öng àaä gêy tiïnë g vang trong lanâ g vùn vúiá 10 baiâ thú hoaå laiå 10 baiâ Khuï phuå thaán cuaã nha â thú Thûợng Tên Thõ nhû àaä kï í trïn. Nùm 1957, Cöng trònh “Khaoã cûuá vï ì Saiâ Gonâ ” cuaã Ngö Vùn Phatá àûúcå àùng vaoâ bö å tû å àiïní cuaã Höiå Tû â àiïní Bacá h khoa London. Nùm 1964, taiå Paris, quyïní “Ca dao gianã g luênå ” cuaã öng àûúcå lûúcå trònh vaâ bònh luênå trong böå sacá h cuaã Trûúnâ g Viïnî Àöng Bacá Cö.í Cunâ g trong nùm nayâ , cú quan Nghiïn cûuá Viïtå hocå cuaã trûúnâ g Àaiå hocå Sorbonne taiå Paris (Phapá ) múiâ nha â thú Tö ë Phang Ngö Vùn Phatá tham gia Dûå aná Nguyïnî Du chuêní bõ cho cuöcå lï î Ky ã niïmå 200 nùm sinh Nguyïnî Du (1965). Öng coá thiïn khaoã luênå “Nguyïnî Du vúiá thïí dên ca” vaâ àûúcå àùng vaoâ bö å sacá h (Tapå luênå vï ì Nguyïnî Du) do Trûúnâ g Viïnî Àöng Bacá cö í Phapá xuêtë banã nùm 1966. Ngö Vùn Phaát àaä nhêån àûúåc 6 giaãi thûúãng vùn chûúng, àûúåc múâi daåy mön Viïåt vùn taåi caác trûúâng: Peátrus Kyá (Saâi Goân), GS thónh giaãng mön Vùn hoåc dên gian taåi Àaåi hoåc Vùn khoa (Saâi Goân), Àaåi hoåc Sû phaåm Huïë, Àaåi hoåc Vaån Haånh, Àaåi hoåc Cêìn Thú… Mötå dõp thuênå , se ä co á dõp trûng thïm caiá taiâ caiá tònh cuaã Ngö Vùn Phatá trong cöng trònh “hoaå ” laiå 10 baiâ thú cuaã Thûúnå g Tên Thõ vaâ nhûnä g àoná g gopá cuaã öng vï ì nghiïn cûuá vùn chûúng. Trong phamå vi baiâ viïtë nayâ xin àï ì cêpå àïnë mötå caiá taiâ khacá cuaã Tö ë Phang Ngö Vùn Phatá . *** … Töi àang cöë tûúnã g tûúnå g thúiâ àiïmí nùm 1956, ngûúiâ cuaã chñnh quyïnì Ngö Àònh Diïmå àa ä tòm àïnë öng Ngö Vùn Phatá , Trûúnã g phonâ g Hoaå àö ì cuaã Ty Ky ä thuêtå Saiâ Gonâ . Mötå yïu cêuì cêpë bacá h la â Ty Ky ä thuêtå phaiã khêní trûúng thay thïë hïtë cacá tïn àûúnâ g tiïnë g Phapá bùnç g tiïnë g Viïtå . Trûúnã g phonâ g Ngö Vùn Phatá àaä nha ä nhùnå àï ì nghõ xin cho 3 thaná g. …Àïnë thúiâ àiïmí nayâ , ngûúiâ ta tñnh àïmë khoanã g hún 80% tïn àûúnâ g cuaã thanâ h phö ë Hö ì Chñ Minh vênî tönì taiå caiá tïn goiå cu ä tû â “thúiâ ” Ngö Vùn Phatá . Bú â söng Saiâ Gonâ àûúcå chia ra ba àoanå Bïnë Bacå h Àùnç g, Bïnë Chûúng Dûúng vaâ Bïnë Hamâ Tû.ã Tïn àûúcå àùtå nhû sû å xiïní dûúng cacá trênå thuy ã chiïnë trong lõch sûã chönë g quên Nguyïn Möng. Taiå Bïnë Bacå h Àùnç g lúná nhêtë , thò coá ú ã ào á bûcá tûúnå g cuaã võ Quöcë cöng Tiïtë chï ë Trênì Hûng Àaoå chó tay ra búâ söng. Vaâ bïn kia söng laâ Bïnë Vên Àönì ghi tïn trênå thuy ã chiïnë cuaã danh tûúná g Trênì Khaná h Dû. Tû â cêuì Öng Lanä h àö í xuönë g, ài trïn àûúnâ g Nguyïnî Thaiá Hocå , ta se ä gùpå àûúnâ g Cö Giang, phu nhên Nguyïnî Thaiá Hocå . Song song vúiá àûúnâ g Cö Giang laâ àûúnâ g Cö Bùcæ - Nguyïnî Thõ Bùcæ , chõ ruötå cuaã Cö Giang. Caã hai àïuì la â nhûnä g yïuë nhên cuaã phong traoâ àêuë tranh yïu nûúcá do Nguyïnî Thaiá Hocå khúiã xûúná g. Àûúnâ g Phan Thanh Gianã , sau 1975 Chuã nhêåt 9/6/2024 6 BAOÁ TIÏNÌ PHONG PHATÁ HAN H TÊTË CA à CACÁ NGAY TRONG TUÊNÌ nMAÁY BAY KHÖNG NGÛÚÂI LAÁI NHANH NHÊËT THÏË GIÚÁI Hai böë con àïën tûâ Nam Phi àaä taåo ra chiïëc maáy bay khöng ngûúâi laái nhanh nhêët thïë giúái vúái töëc àöå töëi àa trung bònh laâ 480 km/h. Anh Luke Bell vaâ böë cuãa anh, öng Mike, àaä àùåt tïn cho chiïëc maáy bay böën caánh Peregreen 2 theo tïn möåt mêîu trûúác àoá àaåt töëc àöå 397 km/giúâ. Maáy bay khöng ngûúâi laái àûúåc laâm bùçng súåi carbon in 3D, chaåy bùçng pin vaâ àiïìu khiïín tûâ xa. Bö å àöi àa ä nhú â àïnë ky ä sû hanâ g khöng Chris Rosser àïí giupá kiïmí soatá mayá bay. Àïí lêpå ky ã lucå , ho å àaä cho mayá bay bay theo hai hûúná g ngûúcå nhau, xuöi vaâ ngûúcå chiïuì gio.á Ho å àatå töcë àö å töië àa thûcå tï ë la â 510 km/h va â trung bònh laâ 480 km/h. Öng Mike Bell laâ kiïën truác sû thiïët kïë Sên vêån àöång Mbombela, núi diïîn ra FIFA World Cup 2010. Con trai öng laâ ngûúâi saáng taåo nöåi dung vaâ àaåi sûá cuãa Sony, chuyïn àaánh giaá maáy bay khöng ngûúâi laái vaâ maáy aãnh trïn YouTube. THUY ANH (theo upi.com) nKHI CON NHOà THAM DÛÅ HAÅ VIÏÅN Möåt nghõ sô Myä àang phaát biïíu taåi Haå viïån àaä bõ cêåu con trai 6 tuöíi cuãa mònh giaânh hïët sûå chuá yá, sau khi cêåu beá quyïët àõnh chúi àuâa trûúác öëng kñnh. Àoaån video, àûúåc chia seã lïn caác kïnh truyïìn thöng, cho thêëy Haå nghõ sô John Rose àûa ra nhêån xeát vïì viïåc cûåu Töíng thöëng Donald Trump bõ kïët aán gêìn àêy trong khi con trai öng, Guy, ngöìi phña sau öng. Em Guy sau khi nhòn thêëy camera liïìn móm cûúâi vaâ laâm möåt loaåt biïíu caãm haâi hûúác, bao göìm leâ lûúäi, àaão mùæt vaâ lùæc àêìu. “Àêy laâ àiïìu maâ töi gêy ra khi baão con trai töi móm cûúâi trûúác camera cho em trai noá”, Nghõ sô viïët trïn maång xaä höåi. THUY ANH (theo upi.com) nTHOAÁT CHÏËT NHÚ VOÂNG CÖÍ Möåt ngûúâi àaân öng àaä àûúåc cûáu söëng sau khi chiïëc voâng cöí ngùn viïn àaån gùm vaâo cöí anh. Caãnh saát bang Colorado (Myä) cho biïët vuå nöí suáng xaãy ra trong luác àang tranh caäi, vaâ ngûúâi àaân öng giêëu tïn chó bõ thûúng nheå do viïn àaån àaä bõ Anh Luke Bell vaâ chiïcë mayá bay khöng ngûúiâ laiá Nghõ sô phatá biïuí trong khi con trai öng ngöiì àùnç g sau Xaä höåi Chiïcë vonâ g cö í àa ä cûuá sönë g ngûúiâ àanâ öng Ho å àïuì la â ngûúiâ taiâ nûúcá Nam mònh, coá lonâ g vúiá quöcë gia, dên töcå … [ XUÊN BA ] Bacá sô Trênì Vùn Lai GS Tö ë Phang Ngö Vùn Phatá Hònh anã h Paul Bert àûná g xoeâ tay che chúã cho ngûúiâ banã xû á vúiá y á nghôa An Nam nùmç dûúiá sû å baoã trú å cuaã Phapá . Bûcá tûúnå g thûcå dên nayâ tönì taiå tû â 1890 àïnë 1945 àaä bõ giêtå àö í cunâ g vúiá mötå sö ë tûúnå g khacá do ngûúiâ Phapá xêy dûnå g ú ã Ha â Nöiå (Anà h tû liïuå cuaã Viet Cuong Sarraut) Nhúá ngûúâi àùtå tïn cho phöë
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==