Tuyâ butá tanã vùn khöng phaiã la â thï í loaiå dï î viïtë , nhû nhiïuì ngûúiâ thûúnâ g nghô. Tyá böiì höiì , nhú á nhung, tyá canã h xûa ngûúiâ cu,ä tyá gopá nhùtå döng daiâ röiì chïm vaoâ vaiâ ngêmî ngúiå , trñch dênî vaiâ y á cuaã ngûúiâ nöií tiïnë g, thï ë la â thanâ h mötå baiâ tuyâ butá tanã vùn? Thïí loaiå nayâ laiå dï î àùng baoá , vò viïtë ngùnæ cunä g thanâ h. Thï ë la,â nhiïuì ngûúiâ lao vaoâ , ma â chûa hiïuí àûúcå caiá kho á caiá hocá hiïmí cuaã thïí loaiå . Chñnh vò caiá “tuyâ ” caiá “tanã ” no á cho phepá lan man, nïn àïí “àõnh” laâ khöng hïì dï.î Mùtå khacá , àêy múiá la â caiá cötë tû:ã thï í loaiå nayâ böcå lö å manå h têm tû cuaã ngûúiâ viïtë . Du â anh co á dunâ g ngöi thûá nhêtë hay khöng, caiá töi cuaã anh vênî lö ì lö å ú ã ào.á Ro ä ranâ g la â caiá anh àa ä thêyë , àa ä ngêmî ; la â caiá camã , caiá tònh cuaã anh; laâ quan àiïmí , nhênå àõnh cuaã anh; laâ caiá anh yïu, anh ghetá , caiá anh thûúng anh giênå , caiá anh tön vinh hay khinh khi. Vêyå nïn, anh buöcå phaiã bo ã ài caiá “mùtå na”å , ma â khi “saná g tacá ” anh coá thï í dunâ g caiá goiå laâ “hû cêuë ” àï í ne.á Àêyë , caiá kho á no á nùmç chö î êyë ! Cuönë Nhûäng cuöåc traâ trïn cùn gaác cuä (NXB Höiå Nha â vùn - 2024) cuaã Minh co á 52 baiâ . Co á thï í tamå chia ra mêyë chu ã àï:ì Nhûnä g ky á ûcá vï ì gia àònh, ngûúiâ thên, vïì Ha â Nöiå ; Nhûnä g gûúng mùtå vùn nghï,å ma â ho å la â banå be â thên quen, laâ ngûúiâ lamâ viïcå cunâ g ú ã Ban Vùn nghïå - Àaiâ Tiïnë g noiá Viïtå Nam; Nhûnä g chu ã àï ì khacá vï ì vùn hoaá -xa ä höiå , con ngûúiâ , vunâ g àêtë ma â anh àa ä tûnâ g traiã nghiïmå . Àêy laâ töi tamå hònh dung thï,ë chû á trong sacá h Minh khöng chia thanâ h cacá phênì . Àa ä nhiïuì ngûúiâ nhùcæ àïnë tö ë chêtë Ha â Nöiå , ky á ûcá va â tònh yïu Haâ Nöiå , gionå g vùn tinh tïë kiïuí ngûúiâ Tranâ g An cuaã Trênì Nhêtå Minh. Úà àêy, töi se ä khöng nhùcæ àïnë àiïuì nayâ nûaä . Töi muönë ài sêu vaoâ manã g tamå goiå la â “Nhûnä g gûúng mùtå vùn nghï”å cuaã Minh. Phênì ma â anh têm àùcæ va â cunä g la â mötå bûúcá múiá so vúiá têpå trûúcá àêy Miïìn sau caánh cûãa. Xin trñch mötå vaiâ àoanå ky á ûcá cuaã anh: “Truác Thöng yïu thú àïën cûåc àoan. Möîi lêìn gùåp töi, öng àïìu khuyïn caái àiïìu maâ töi chaã bao giúâ daám nghô túái: “Laâm thú ài, thú múái laâ têët caã”. Öng coân mang chêët thú, niïìm yïu thú vaâo caác chûúng trònh phaát thanh úã Àaâi Tiïëng noái Viïåt Nam. Hai chûúng trònh öng gaác cûãa: Tiïëng thú vaâ Noái chuyïån thú cuãa Ban Vùn nghïå àêìy ùæp chêët thú tûâ cuöåc söëng, noá àûa laåi cho thñnh giaã nhûäng suy ngêîm vïì nghïå thuêåt thú, vûâa tûúi non vûâa sêu sùæc”. (Ngonå gio á thú Trucá Thöng – trang 151). “Cêìm ñt caáu nhûng khi naâo àuöi mùæt kheä rêìn rêåt laâ biïët ngay anh àang khoá chõu. Àöi mùæt àoá thûúâng giuáp Cêìm “àoåc” trûúác moåi viïåc àïí cho naäo böå hoaåt àöång maâ àiïìu khiïín lúâi noái. Cêìm laâ ngûúâi hoaåt ngön. Anh noái möåt viïåc àaä cuä meâm nhûng vêîn thêëy thuá vò ngön ngûä coá sûå àöåc àaáo vaâ haâi hûúác”. (Mauâ Cêmì – trang 72) “Möåt caãm giaác húi chúân búãi caái daáng voác xuâ xò, toác cúâm, aáo vaãi thö tuái “bùng àaån”, àùåc biïåt àöi guöëc möåc nghe noái xuên haå thu àöng àïìu dñnh chùåt àöi chên anh àaä trúã thaânh thûúng hiïåu, röìi gioång noái nûäa, thêåt gùçn nhû muöën neám caái khñ khaái àïën thùèng cùng, tûng tûãng vaâo baân rûúåu. “A hoáa ra maây laâ con böë….., tao suyát laâm con rïí böë maây àêëy”. Laâ ngang taâng vêåy thöi chûá ên cêìn lùæm, chiïìu chuöång àaân em lùæm”. (Quang “guöëc möåc” trong nöîi nhúá baån beâ – trang 83). ÊyË la â vaiâ chi tiïtë vï ì nhûnä g vùn nghïå sô co á tiïnë g, nhûnä g Trucá Thöng, Hoanâ g Nhuênå Cêmì , Lï Huy Quang… Vaiâ chi tiïtë thöi nhûng qua chùtæ locå cuaã Trênì Nhêtå Minh, nhên vêtå àa ä hiïnå ra vúiá àêyì àu ã khñ chêtë , tñnh cacá h. Va â conâ nhiïuì , nhiïuì nûaä , nhûnä g Tö Hoaiâ , Phu á Quang, Lï Àònh Caná h, Trûúng Hûuä Lúiå , Phamå Viïtë Hönì g Lam, Àaoâ Haiã Phong, Trênì Thùnæ g, Chu Hönì g Tiïnë , Nguyïnî Tiïnë Thanh, Phunâ g Gia Thï,ë Nguyïnî Quang Hûng, Xuên Quang, Lêm Huy Nhuênå , Trênì Nhêtå Dûúng, Lyá Thaiá Phûúng, Àöî Anh Vu…ä Vúiá ai, Trênì Nhêtå Minh cunä g co á nhûnä g nhênå xetá sùcæ saoã , cö àonå g vï ì tacá phêmí va â vï ì con ngûúiâ , du â àoá la â vùn/thi hay nhacå /hoaå sô. Chûná g to ã ngûúiâ viïtë co á mötå kiïnë vùn àuã dunâ g trong trûúnâ g vùn trênå butá khùcæ nghiïtå . Sùcæ saoã nhûng ên tònh. Coá thïë thêyë Minh laâ ngûúiâ àa camã , ly á le,ä lêpå luênå àêu vaoâ àêyë , nhûng sau cunâ g, giûaä nhûnä g con chûä la â caiá tònh caiá nghôa, caiá àùpæ àöií danâ h cho nhau. Coá le ä vò sinh ra trong mötå gia àònh nhiïuì vùn nghïå sô, laiå lamâ viïcå trong möi trûúnâ g thuênì khiïtë vùn hocå – nghïå thuêtå , nïn anh súmá thêuë hiïuí caiá hay lênî caiá dú,ã caiá vinh vaâ ca ã caiá nhucå cuaã caiá nghï ì àùcå biïtå , caiá nghiïpå “nùnå g chû á khöng hïì nhe”å nayâ . * * * Viïtë vï ì cuönë sacá h múiá cuaã Trênì Nhêtå Minh - têpå tuyâ butá tanã vùn Nhûäng cuöåc traâ trïn cùn gaác cuä nhûng sao töi cûá nghô vï ì thú cuaã Minh nhó? Maâ sacá h cuaã Minh, ngay tû â caiá tïn, noá àa ä nhû tïn baiâ thú? Vùn cuaã Minh nïn àocå nhêní nha. Vò coá hamâ lûúnå g chû.ä Vùn cuaã Minh coá nhõp àiïuå , gênì vúiá thú. Coá lênì khi töi “thùcæ mùcæ ”, anh giaiä bayâ , rùnç g êyë la â caiá löië viïtë àï í cho “nhaâ àaiâ ” àocå lïn. Töi chútå hiïuí , thò do nghïì nghiïpå , êyë la â caiá löië viïtë “vaoâ tai” vêyå ! Cû á xin nöm na thï.ë Àêy, mötå àoanå Trênì Nhêtå Minh viïtë khi höiì tûúnã g laiå nhûnä g àïm thú sinh viïn Àaiå hocå Töní g húpå : “Nhûäng àïm daâi thú thùæp lûãa, tûåa vaâo thú trong nhûäng chïnh vïnh, vô cuöìng gioá mêy, chêët ngêët men say vaâ nhûäng möëi tònh cêm lùång. Àúâi sinh viïn ngheâo trong nöîi buöìn cû xaá, ngaây nùæng thïnh thang vaâ àïm gioá túi búâi, thú sûúãi êëm qua nhûäng muâa gieo neo…” (Taiâ hoa ài giûaä miïnì phiïu lanä g – trang 108). Trong vùn cuaã Minh, laâ camã xucá cuaã ûu tû, ûu tû thúiâ cuöcå , ûu tû vùn nghï,å ûu tû vúiá ngûúiâ saná g taoå . Nhûng khöng phaiã thû á ûu tû thiïn vï ì phên tñch, töní g húpå , trñch dênî ; maâ la â thû á suy nghiïmå thêmë caiá camã , caiá tònh cuaã tacá gia.ã Tû â caiá yïu, thûúng, nhú…á Trênì Nhêtå Minh viïtë . Co á nhûnä g àoanå , nhû rutá ruötå ra àï í viïtë . Thï ë thò, àêyë chñnh laâ löië viïtë cuaã ngûúiâ lamâ thú! Va â chñnh vò lyá do ào,á töi nghô töi “co á quyïnì ” noiá vï ì thú cuaã Minh, trong lucá noiá vï ì vùn cuaã anh. Êu cunä g la â cacá h àï í banå àocå hònh dung roä hún vï ì mötå con ngûúiâ saná g taoå . NGAY MÚIÁ Boã laåi nhûäng ngaây vûâa cuä chaåm vaâo ngaây múái tinh khöi trïn chuyïën xe cuöëi muâa vûâa àuã cho mònh vaâ möåt khung trúâi Xe lûúát qua trùm miïìn àêët laå nhûäng con söng vaâ nhûäng caánh àöìng múã loâng mònh xanh non nhû laá röìi tan hoaâ vaâo coäi mïnh möng Boã laåi muöån phiïìn buåi khoái aánh mùæt nhòn khö laånh cûáa loâng nhau nhûäng hoaâi nghi mïåt phúâ ngaân cêu hoãi caã viïín vöng hoåc thuyïët cuä nhaâu Phaãi dûát ra nhêåp vaâo ngaây múái àûáa treã trong töi thûác goåi mùåt trúâi manh aáo moãng goái têëm thên mïåt moãi töi höìi sinh trïn nhûäng raä rúâi Cuäng vò búãi coá ai àoán àúåi núi cuöëi àûúâng mùåc kïå gioá mûa rúi trïn xaác ngaây tûúãng chûâng hêëp höëi laåi mêìm non kheä cûåa buáp chöìi… Baiâ thú trïn heá lö å con ngûúiâ saná g taoå Trênì Nhêtå Minh. Giaiã ma ä vò sao anh viïtë , va â vò sao anh viïtë nhû thï,ë vúiá nhûnä g baiâ tanã vùn tuyâ butá trong têpå sacá h múiá . Ào á la â nhûnä g Tiïëng Viïåt úi tiïëng Viïåt xoát xa tònh, Xuöi doâng àúân ca taâi tûã, Tö Hoaâi vaâ nhûäng söë phêån khuêët chòm, Nhûäng goác trúâi khöng son phêën, Maâu Cêìm, Nhûäng vuâng hiïím àõa vùn chûúng, Nhûäng “ö cûãa” Nguyïîn Quang Hûng, Ngoån gioá thú Truác Thöng, Thi sô cuãa “Suöëi quïn”, Nghïå sô cuãa Phoâng Baá êm, Taâi hoa ài giûäa miïìn phiïu laäng, Xuên Quang vaâ “Àõa chêën”, Ngûúâi trong gûúng êëy coân àau hún mònh… Àïnë àêy töi laiå muönë dênî mötå baiâ thú cuaã Trênì Nhêtå Minh. TIÏNË G HOTÁ Töi xïëp haâng Chúâ möåt phiïëu thi àua Àùåt cûúåc maáu mònh Cho nhûäng baâi sêëp ngûãa Khi cuöåc baân troân coân chûa raáo mûåc nghe ngoaâi cûãa söí Mêëy chuá chim lñu lo Ruã rï vaâo möåt cuöåc hoát mûâng Töi xïëp haâng Chúâ àïën lûúåt mònh Àïí àûúåc hoát nhûäng lúâi vay mûúån Röìi chúâ maäi guåc xuöëng Nhûäng dêëu chên chöìng lïn nhau Khöng khoan nhûúång Trong cún mï Chúåt thêëy vïët chên mònh àöìng loaä Sûåc tónh Töi hoát roä to Möåt lúâi cêm tûáa maáu Hai baâ i thú trïn àïì u àaä àûúå c phöí biïë n. Vaâ nhiïì u baâ i thú cuã a Trêì n Nhêå t Minh cuä ng àaä àûúå c phöí nhaå c. Nhûäng cuöåc traâ trïn cùn gaác cuä tiïëp maåch vùn cuãa cuöën taãn vùn tuây buát trûúác Miïìn sau caánh cûãa, àõnh hònh möåt vùn phong Trêìn Nhêåt Minh: Chên thaânh vaâ tinh tïë; dûúâng nhû khöng duång cöng vúái hònh thûác thïí loaåi maâ cûá tûå nhiïn ài thùèng vaâo loâng ngûúâi. Thoaáng mong, ngoaâi tuây buát taãn vùn vaâ thú, thúâi gian túái Trêìn Nhêåt Minh daânh nhiïìu thúâi gian thûã sûác vúái nhûäng thïí loaåi truyïån ngùæn, tiïíu thuyïët. Thaáng 5/2024 L.A.H Trêìn Nhêåt Minh viïët taãn vùn, àuáng nhû cöët caách böåc trûåc thùèng thùæn vöën coá. Tûác laâ khi àoåc anh, ngûúâi ta thêëy anh úã àoá. Vùn cuãa Minh, àuáng laâ con ngûúâi Minh vêåy. Noá ài thùèng vaâo loâng ngûúâi. Noái thïë, laâ búãi coá nhûäng thûá vùn khaác vúái ngûúâi, khaác xa lùæm. Maâ thúâi buöíi naây, thûá vùn êëy, loaåi ngûúâi êëy cuäng nhiïìu… BAOÁ TIÏNÌ PHONG PHATÁ HAN H TÊTË CA à CACÁ NGAY TRONG TUÊNÌ Nha â vùn Trênì Nhêtå Minh Gûúng mùtå vùn nghïå trong vùn chûúng Trênì Nhêtå Minh [ LÏ ANH HOAI ] Chuã nhêåt 26/5/2024 Vùn hoáa - Vùn nghïå 14
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==