8 VĂN HÓA - GIẢI TRÍ n Thứ Bảy n Ngày 25/5/2024 KÍ ỨC XƯA Trong những dịp lễ hội truyền thống, ngoài trang phục phổ biến được làm bằng thổ cẩm, người Xơ Đăng tại các huyện như Đắk Tô, Tu Mơ Rông, Đăk Hà, Kon Plông, Ngọc Hồi và Đăk Glei (Kon Tum) còn diện trang phục rất độc đáo làm từ vỏ cây rừng. Giữa tiết trời nắng bức của mùa khô Tây Nguyên, chúng tôi lần theo chỉ dẫn của người dân tìm đến nhà của nghệ nhân ưu tú A Nian ở thôn Kon Sơ Tiu (xã Ngok Wang, huyện Đắk Hà). Ông là một trong những người am hiểu về văn hoá của người Xơ Đăng, tuy 75 tuổi nhưng mắt vẫn còn tỏ. Ông say sưa kể về những câu chuyện văn hoá vùng đất bắc Tây Nguyên khiến chúng tôi cảm nhận được ông yêu văn hóa của quê hương đến dường nào. Theo ông A Nian, nói đến văn hoá của người Xơ Đăng phải kể đến những trang phục được làm từ vỏ cây. Từ xa xưa, khi nghề dệt thổ cẩm vẫn chưa xuất hiện, người Xơ Đăng vào rừng tìm những vỏ cây, dây rừng làm trang phục. Để làm được chiếc áo bằng vỏ cây, các thiếu nữ trong làng phải vào tận những cánh rừng già nguyên sinh tìm cây có vỏ vừa có độ rộng, độ dài, độ dẻo, mềm và bền có thể làm tấm khố, áo hay tấm váy. “Thường người Xơ Đăng tại xã Ngọk Réo chọn hai loại cây Hmúa và Gdua thân gỗ, mọc nhiều ở rừng sâu để làm trang phục”, nghệ nhân ưu tú A Nian kể. Vào dịp lễ hội của thôn hoặc làng tổ chức họ sẽ mặc trang phục được làm từ vỏ cây và đeo thêm chiếc mặt nạ có hình thù kỳ dị, hài hước được đẽo từ tấm gỗ. “Tuy trang phục vỏ cây không còn được sử dụng rộng rãi, nhưng trong tâm thức của người Xơ Đăng nó không đơn thuần là để che thân mà còn chứa đựng rất nhiều giá trị văn hóa, phản ánh quá trình phát triển của cả tộc người. Nó còn phản ánh tinh thần đoàn kết, sự giao hòa, gần gũi giữa con người với vạn vật, thiên nhiên”, nghệ nhân A Nian cho hay. BẢO TỒN VĂN HÓA TRUYỀN THỐNG Được sự giới thiệu của nghệ nhân ưu tú A Nian, chúng tôi tìm gặp nghệ nhân ưu tú Y Der (61 tuổi, trú thôn Kon Sơ Tiu, xã Ngọk Réo). Bà là người duy nhất tại xã Ngọk Réo còn biết làm trang phục từ vỏ cây. Bà vui vẻ tiếp đón khi biết có người muốn tìm hiểu về trang phục truyền thống của tổ tiên. Nhìn Trình diễn trang phục vỏ cây Bà Y Der, nghệ nhân cuối cùng làm trang phục bằng vỏ cây tại xã Ngọk Réo Xưa, khi nghề dệt thổ cẩm chưa xuất hiện, người Xơ Đăng chủ yếu mặc trang phục bằng vỏ cây, dây rừng. Trang phục độc đáo ấy được nghệ nhân Y Der (61 tuổi, trú xã Ngọk Réo, huyện Đăk Hà, Kon Tum) bền bỉ giữ gìn đến nay, xem như báu vật truyền đời. Người giữ hồn trang phục vỏ cây XÔN XAO NGHỆ SĨ ĐÒI NỢ Chỉ một bài đăng và nhiều bình luận của kiện tướng dancesport Khánh Thi liên quan việc đòi nợ một số cá nhân, showbiz Việt dậy sóng. Không ít khán giả đoán già đoán non, một số nghệ sĩ bị ảnh hưởng tên tuổi bởi cách đòi nợ không giống ai của Khánh Thi. Cô liệt kê từng người đã vay tiền mình trong hoàn cảnh nào, số tiền bao nhiêu. Người đẹp không nhắc đích danh, lại dùng những từ phiếm chỉ như “phụ huynh”, “mượn 60 triệu”, “anh nhạc sĩ”… Trong danh sách đòi nợ này, Khánh Thi nhắc tới “chị ca sĩ tham gia Bước nhảy hoàn vũ nói cần gấp 80 triệu đồng do quên không kịp làm gì đó mình không nhớ. Mình cả nể móc hết gia tài lúc bấy giờ. Giờ cũng gần 13 năm. Gọi tên ca sĩ nào?”. Từ dữ liệu này, dư luận tập trung sự chú ý vào ca sĩ Thu Minh và Thủy Tiên. Khánh Thi sau đó cũng xử lý thiếu khéo léo khi giải vây cho Thu Minh nhưng quên bẵng Thủy Tiên. Ca sĩ Thủy Tiên đành lên tiếng trên trang cá nhân: “Nợ nần tiền bạc là chuyện nhạy cảm. Nhiều người nhắn tin nói kháy, chửi tôi. Mong chị Thi nói rõ ra tên người nào mượn nợ để đỡ phải ảnh hưởng người không liên quan”. Sau những tranh cãi khá gay gắt, Khánh Thi lên tiếng trên trang cá nhân, cho biết người mượn nợ đã liên hệ với cô. Kiện tướng khiêu vũ thể thao khẳng định, Thu Minh và Thủy Tiên không liên quan vụ việc, đồng thời gửi lời xin lỗi vì đã để họ bị kéo vào vụ ồn ào. Sau đó, mọi bài đăng về vụ đòi nợ lẫn bài đăng xin lỗi Thu Minh, Thủy Tiên không còn hiển thị trên trang cá nhân của Khánh Thi. Diễn viên Trương Ngọc Ánh cũng từng là chủ nhân của bài viết đòi nợ trên mạng xã hội khiến cộng đồng mạng xôn xao. Ngày 3/5, Trương Ngọc Ánh đăng bài trên trang cá nhân, cho biết bị đối tác chậm trễ thanh toán hợp đồng lên đến 24 tỷ đồng. “Đề nghị anh thanh toán 24 tỷ cho bên em. Mang tiếng hợp tác đồng hành nhà tài trợ kim cương mà anh thiếu uy tín…Việc anh làm như vậy ảnh hưởng đến bên em và các nhà cung cấp rất nhiều. 9 tháng nay bên em chịu đựng nhiều sự hiểu lầm và thị phi nhưng em vẫn im lặng, nhẹ nhàng lịch sự để giữ mặt mũi cho anh nhưng ai thông cảm cho bên em”, Trương Ngọc Ánh viết tâm thư gửi phía đối tác. Diễn viên Áo lụa Hà Đông công khai ảnh đoạn đối thoại bằng tin nhắn giữa cô với đối tác. Trong đó có tin nhắn đối tác cho rằng, việc cô đăng đàn đòi nợ trên mạng xã hội đã gây ảnh hưởng đến uy tín của cá nhân lẫn công ty. Không những vậy, đối tác còn gợi ý cách xoay tiền cho Trương Ngọc Ánh, chính là lấy câu chuyện đòi nợ làm tư liệu đăng mạng xã hội để kiếm tiền. DỄ TẠO TIỀN LỆ XẤU Nhiều khán giả cho rằng, hành động đòi nợ trên mạng xã hội, ám chỉ người này người kia khá phản cảm. Cách nói ỡm ờ, nửa kín nửa hở khiến nhiều người không liên quan cũng bị lôi vào cuộc. Chuyên gia truyền thông Nguyễn Ngọc Long đánh giá, việc Khánh Thi đòi tiền gây ảnh hưởng tới người khác và chính nữ kiện tướng. “Theo tôi, đó là cách làm có phần ngây ngô. Bởi trước hết, sự việc ảnh hưởng rất lớn tới Khánh Thi. Dù Khánh Thi phiếm chỉ, không nhắc tên ai cụ thể, trong tình huống Thu Minh, Thủy Tiên lên tiếng vì ảnh hưởng tới họ, nữ kiện tướng nên có hành động bảo vệ danh tiếng đồng nghiệp, cũng là giữ uy tín, danh dự cho mình”, ông Long nói. Gặp tai bay vạ gió, ca sĩ Phương Thanh - người từng tham gia chương trình Bước nhảy hoàn vũ - cũng lên tiếng: “Ai nợ Khánh Thi phải kiểm tra tên rõ ràng rồi hãy đăng lên. Mọi người đưa tên Phương Thanh vào làm gì vậy”, nữ ca sĩ bày tỏ. PGS.TS Phạm Ngọc Trung, nguyên Trưởng khoa Khoa Văn hóa và Phát triển, Học viện Báo chí và Tuyên truyền, cho rằng, vụ việc nghệ sĩ thông báo chuyện nợ nần trên mạng xã hội dễ gây xôn xao dư luận, bởi cách nói bóng gió, thông tin khó kiểm chứng thực hư. “Cách đòi nợ online cho thấy, những chủ nợ cũng có sự tính toán khéo léo để không vi phạm pháp luật. Có thể, họ bế tắc nên phải tìm đến cách này, dùng dư luận tạo áp lực để đòi tiền. Tuy nhiên, kiểu nói lấp lửng lại tạo ra sự lo âu, suy luận trong giới showbiz, gây hiểu lầm, mâu thuẫn, nhiều người vô can bị kéo vào cuộc bình luận đầy ly kỳ, rắc rối”, ông Trung phân tích. Việc làm này có thể làm xấu hình ảnh của nghệ sĩ, khiến mối Một số nghệ sĩ sử dụng mạng xã hội để đòi nợ. Dẫu biết đây là quyền lợi của người cho vay, nhưng mang chuyện đòi nợ lên mạng, bóng gió về những người nợ tiền phần nào gây xôn xao, ảnh hưởng đến uy tín, danh dự của một số người. Bài đăng của Khánh Thi (giữa) khiến một số đồng nghiệp bị ảnh hưởng Hệ lụy khôn lường PHÓNG SỰ nTHÁI LÂM NGHỆ SĨ ĐÒI NỢ TRÊN MẠNG XÃ HỘI:
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==