Nhà lãnh đạo 64 tuổi kế nhiệm bà Thái Anh Văn, người đã dẫn dắt hòn đảo trong 8 năm qua. Trong buổi lễ tuyên thệ diễn ra tại toà nhà làm việc của lãnh đạo ở Đài Bắc, bà Tiêu Mỹ Cầm, cựu đại diện của Đài Loan tại Mỹ, cũng tuyên thệ trở thành cấp phó của ông Lại. Ông có bài phát biểu nhậm chức trước hàng ngàn người. Hơn 1.000 nghệ sĩ biểu diễn trong khi đội máy bay tạo hình trên không để chào mừng nhà lãnh đạo mới của hòn đảo 23 triệu dân. Sau khi lên nắm quyền chính thức, ông Lại dự kiến sẽ tăng chi tiêu quốc phòng và phát triển quan hệ với các đối tác quốc tế. Ông đã đề nghị nối lại trao đổi cấp cao với Trung Quốc đại lục sau khi bị cắt đứt năm 2016, nhưng các chuyên gia cho rằng Bắc Kinh có thể từ chối. Trước khi đắc cử, ông Lại là cấp phó của bà Thái Anh Văn. Ông có xuất thân khiêm tốn hơn hai người tiền nhiệm gần đây nhất. Ông sinh ra ở vùng ngày nay là Tân Đài Bắc, có mẹ là lao động giản đơn được trả công theo ngày. Ông và 5 anh chị em được mẹ nuôi nấng sau khi cha ông qua đời trong vụ tai nạn mỏ than khi ông mới 2 tuổi. Ông học ngành y nhưng bỏ nghề bác sĩ để bước vào chính trị, từng trải qua nhiều vị trí khác nhau trong chính quyền. BÌNH GIANG (theo Reuters, CNA) 12 QUỐC TẾ n Thứ Ba n Ngày 21/5/2024 Ông Lại Thanh Đức nhậm chức lãnh đạo Đài Loan Lễ chuyển giao quyền lực tại Đài Bắc ngày 20/5 ẢNH: REUTERS Vụ tai nạn xảy ra vào thời điểm rất quan trọng đối với khu vực Tây Á. Trong 7 tháng qua, Israel tiến hành chiến dịch tấn công vào Dải Gaza để đáp trả lực lượng Hamas. Tehran được cho là đang hỗ trợ Hezbollah mở mặt trận từ hướng Li-băng để chống lại Tel Aviv. Thù địch giữa Israel và Iran leo thang đáng kể khi Iran phóng một loạt tên lửa và máy bay không người lái vào Israel trong tháng trước, nhưng hầu hết bị bắn hạ. Tel Aviv đáp trả bằng cuộc tấn công hạn chế vào hệ thống phòng thủ tên lửa ở tỉnh Isfahan của Iran, nơi đặt một cơ sở làm giàu uranium. Trong bối cảnh đó, vụ rơi trực thăng khiến Tổng thống Raisi thiệt mạng làm dấy lên làn sóng suy đoán. Đến nay, truyền thông nhà nước Iran gọi đây là vụ tai nạn. Bất cứ điều gì chỉ ra sự liên quan của bên khác chắc chắn sẽ càng làm leo thang căng thẳng ở khu vực vốn cực kỳ nhạy cảm. Chính sách của Iran với các quốc gia khác có thể sẽ không thay đổi nhiều, vì lãnh đạo tối cao Ayatollah Ali Khamenei là người nắm quyền quyết định. Mỹ, một đồng minh mạnh mẽ của Israel, chưa đưa ra phản ứng chính thức về sự ra đi của ông Raisi, nhưng báo chí đưa tin Tổng thống Joe Biden đã được báo cáo về tình hình. Vài năm qua chứng kiến những diễn biến quan trọng trong mối quan hệ Mỹ - Iran xung quanh chương trình hạt nhân của Tehran. Năm 2018, Tổng thống Mỹ Donald Trump thời điểm đó rút khỏi Kế hoạch hành động toàn diện chung, tức thỏa thuận về chương trình hạt nhân của Iran, và khôi phục các lệnh trừng phạt khắc nghiệt đối với Tehran. Điều này khiến Iran vi phạm giới hạn hạt nhân nêu ra trong thỏa thuận. Từ khi lên nắm quyền năm 2021, Tổng thống Raisi giữ lập trường cứng rắn trong các cuộc đàm phán với Mỹ. Iran cũng trở thành một trong những đồng minh quan trọng của Nga sau khi Mátxcơva mở chiến dịch quân sự ở Ukraine. Phương Tây cho rằng Tehran cung cấp máy bay không người lái giúp lực lượng Nga có thêm một phương tiện tấn công hiệu quả trên chiến trường Ukraine, dù Iran bác bỏ. Theo các nhà quan sát, những gì diễn ra trong vài ngày tới, nhất là nguyên nhân vụ tai nạn mà Iran kết luận, sẽ có thể quyết định liệu Mỹ và Iran có thể tìm ra cách thoát khỏi hàng loạt cuộc khủng hoảng xảy ra đồng thời hay không. Ông Raisi đóng vai trò gì trong việc Tehran đưa ra quyết định quan trọng về chiến lược hạt nhân của nước này vẫn luôn là vấn đề gây tranh cãi. Chương trình này thuộc kiểm soát của Quân đoàn Vệ binh Cách mạng Hồi giáo ở Iran. Mới tuần trước, Ngoại trưởng Iran Hossein Amir Abdollahian, người cũng có mặt trên chiếc trực thăng gặp nạn, có cuộc gặp giám đốc Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế Rafael Grossi, trong bối cảnh cơ quan này đang yêu cầu được tiếp cận nhiều hơn các cơ sở hạt nhân rộng lớn của Iran. Chương trình hạt nhân và vấn đề liệu Iran có tìm kiếm vũ khí hạt nhân để sở hữu công cụ mặc cả lớn hơn hay không đang đè nặng lên các cuộc đối đầu khác trong khu vực. Việc Iran trang bị vũ khí cho lực lượng Houthi ở Yemen, hỗ trợ Hamas và Hezbollah được đẩy mạnh hơn dưới thời Tổng thống Raisi. Các quan chức ở Washington gần đây cảnh báo rằng khi cuộc bầu cử tổng thống Mỹ đến gần, nỗ lực tấn công mạng của Iran sẽ gia tăng. Iran sẽ phải tổ chức bầu cử tổng thống trong vòng 50 ngày. Vẫn còn phải xem ai sẽ được chọn làm tổng thống tiếp theo và ai sẽ kế nhiệm nhà lãnh đạo tối cao. Giới quan sát dự đoán phe bảo thủ sẽ tiếp tục thắng thế ở Iran, khi nước này đang đối mặt những áp lực lớn cả bên trong và bên ngoài. RƠI MÁY BAY Hôm qua, các hãng thông tấn lớn của Iran đồng loạt đưa tin Tổng thống Ebrahim Raisi (63 tuổi) và Ngoại trưởng Hossein Amir-Abdollahian tử nạn trong vụ rơi máy bay trực thăng ở tỉnh Đông Azerbaijan. Các quan chức Iran cho biết chiếc trực thăng chở 9 người đã gặp sự cố do sương mù dày đặc khi đang trở về sau chuyến đi tới biên giới Iran - Azerbaijan. Theo nhà phân tích quân sự Cedric Leighton của CNN, Tổng thống Raisi có thể đã di chuyển trên chiếc trực thăng Bell 212. Leighton, đại tá không quân Mỹ đã nghỉ hưu, cho biết mẫu trực thăng này đầu tiên được sản xuất tại Mỹ, sau đó là ở Canada. Bell 212 được ra mắt dưới dạng thương mại vào năm 1976, nhưng đã có mặt trước đó trong quân đội Mỹ, có thể sớm nhất là vào cuối những năm 1960. “Vì vậy, phụ tùng thay thế chắc chắn sẽ là một vấn đề đối với người Iran. Trong trường hợp này, tôi nghĩ rằng nguyên nhân là việc khó tìm phụ tùng thay thế do các lệnh trừng phạt, cộng với thời tiết xấu trong vài ngày qua ở khu vực tây bắc Iran. Tôi nghĩ tất cả những điều đó đã góp phần gây ra một loạt sự cố, dẫn đến một loạt quyết định mà phi công và thậm chí có thể cả chính tổng thống đã đưa ra khi sử dụng chiếc máy bay này. Và thật không may cho họ, kết quả là vụ tai nạn này”, ông Leighton nhận định. Lãnh tụ tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei công bố năm ngày quốc tang sau vụ tai nạn khiến Tổng thống Raisi, Ngoại trưởng Abdollahian và bảy người khác thiệt mạng. Ông Khamenei xác nhận Phó Tổng thống thứ nhất của Iran Mohammad Mokhber (68 tuổi) hiện lãnh đạo cơ quan hành pháp. Năm 2010, Liên minh châu Âu (EU) đưa ông Mokhber vào danh sách cá nhân và tổ chức bị trừng phạt vì cáo buộc liên quan đến “các hoạt động tên lửa đạn đạo hoặc hạt nhân”. Hai năm sau, EU đưa ông ra khỏi danh sách. Hôm qua, Thứ trưởng Ngoại giao Iran Ali Bagheri Kani được bổ nhiệm làm quyền Bộ trưởng Ngoại giao. Ông Kani từng dẫn đầu phái đoàn Iran trong các cuộc đàm phán gián tiếp với Mỹ về các vấn đề hạt nhân và trao đổi tù nhân. THU LOAN-MINH HẠNH (theo New York Times, Al Jazeera, Fox News, CNN, Reuters) Sau khi Tổng thống Iran Ebrahim Raisi, Ngoại trưởng Hossein Amir-Abdollahian và một số quan chức khác được xác nhận thiệt mạng trong vụ tai nạn trực thăng ngày 19/5, thế giới đang nghĩ đến hậu quả, tác động đối với những mối quan hệ địa - chính trị ở khu vực và trên thế giới. Hệ lụy từ việc Tổng thống Iran Raisi tử nạn Tổng thống Iran Ebrahim Raisi được xác định đã thiệt mạng trong vụ rơi trực thăng ngày 19/5 ẢNH: REUTERS Đường lối cứng rắn Trên cương vị Tổng thống, ông Ebrahim Raisi chủ trương làm giàu uranium lên đến cấp độ gần đạt mức chế tạo vũ khí và thực hiện chính sách cứng rắn với phương Tây. Ông Raisi cũng ủng hộ việc triển khai cuộc tấn công lớn vào Israel tháng 4 vừa qua, sử dụng hơn 300 máy bay không người lái và tên lửa để đáp trả cuộc tấn công vào Đại sứ quán Iran ở Syria mà Israel bị cho là thủ phạm. Ông Raisi cũng ủng hộ các cơ quan an ninh trấn áp mạnh tay phong trào biểu tình, nhất là sau cái chết của cô gái Mahsa Amini năm 2022. Chiến dịch xử lý mạnh tay người biểu tình kéo dài hàng tháng trời khiến hơn 500 người thiệt mạng và hơn 22.000 người bị giam giữ. Chia buồn Nhiều lãnh đạo quốc tế đã gửi lời chia buồn sau khi Tổng thống Iran Ebrahim Raisi và 8 người khác thiệt mạng trong một vụ tai nạn máy bay trực thăng hôm 19/5. Tổng thống Nga Vladimir Putin khẳng định cố Tổng thống Iran là “người bạn thực sự của Nga”, người đã góp phần to lớn trong việc nâng cấp mối quan hệ giữa Mátxcơva và Tehran lên mức “đối tác chiến lược”. Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi viết trên X: “Tôi vô cùng sốc và đau buồn trước sự ra đi bi thảm của Tổng thống Iran Ebrahim Raisi. Đóng góp của ông trong việc củng cố mối quan hệ song phương Ấn Độ - Iran sẽ luôn được khắc ghi”… Ngày 20/5, ông Lại Thanh Đức tuyên thệ trở thành nhà lãnh đạo tiếp theo của Đài Loan (Trung Quốc).
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==