Chuã nhêåt 12/5/2024 11 Vùn hoáa - Vùn nghïå “Anh ngöìi roát biïín vaâo chai” (Biïín vùæng - Trõnh Thanh Sún) NHÛÄNG MAÃNH VÚÄ CUÃA SÖË PHÊÅN Söë ngûúâi Viïåt Nam àõnh cû taåi caác nûúác vaâ caác khu vûåc laänh thöí trïn thïë giúái hiïån nay 5,3 triïåu (thöëng kï nùm 2020); riïng úã Liïn bang Nga ûúác tñnh 150.000 ngûúâi. Noái ûúác tñnh laâ vò khöng coá möåt con söë chñnh xaác hoaân toaân búãi nhiïìu nheä. Àoá laâ möåt thûåc thïí cû dên Viïåt - möåt böå phêån cuãa àöìng baâo, tûâ àoá têët yïëu seä naãy núã vaâ phaát triïín möåt thûåc thïí vùn chûúng tûúng ûáng. Nhaâ vùn Nguyïîn Àònh Lêm àaä 20 nùm coá leã söëng, hoåc têåp vaâ sinh kïë trïn àêët Nga. Àaä tûâng lïn böíng xuöëng trêìm. Àaä tûâng nhiïìu khi nuöët nûúác mùæt vaâo trong. Àaä khoác vaâ cûúâi theo löëi bi haâi kõch. Möåt khoaãng haån thúâi gian khöng thïí noái laâ ñt, àuã àïí chiïm nghiïåm àïën têån dûúái àaáy trêìn gian sinh töìn. Nïn vöën söëng vaâ traãi nghiïåm vùn hoáa cuãa öng trïn xûá súã cuãa baåch dûúng, tuyïët trùæng, muâa thu vaâng caâng àêìy, caâng sêu. Öng trong maáu huyïët, töi àöì rùçng, khöng phaãi sinh ra àïí trúã thaânh nhaâ vùn nhû möåt àõnh mïånh. Maâ laâ nhûäng bïí dêu àúâi ngûúâi, nhûäng söë phêån, nhûäng tònh thïë àúâi söëng àêåp maånh vaâo têm trñ, têm höìn cuãa möåt ngûúâi coá caái cöët loäi cuãa tònh thûúng, tònh nghôa nïn muöën cêìm buát trûåc chó viïët, ghi laåi nhûäng cêu chuyïån coá thêåt maâ baãn thên àaä traãi qua, àaä nghe, àaä thêëy, àaä chia lûãa, àaä hûáng nhêån. Thêåm chñ àöi khi phaãi laánh naån, phaãi mang núå,... Nhaâ vùn yá thûác sêu sùæc mònh laâ möåt trong muön vaân àöìng loaåi cuâng con Röìng chaáu Tiïn nhûng khöng hïì sinh ra àïí sung sûúáng, traái laåi nïëu coân töìn taåi. Mûúâi saáu thiïn (töi muöën thay cho chûä truyïån) trong têåp Dûúái taán hoa siren, phaãi noái ngay khöng thuöåc kiïíu saách best-seller, nhûng àaáng àoåc, nhêët laâ vúái lúáp àöåc giaã coá tuöíi, kinh lõch vaâ thñch suy nghiïåm àúâi söëng. Vò vùn Nguyïîn Àònh Lêm giaâu chêët “trêìm tñch” qua Con kiïën têåt nguyïìn (têåp truyïån ngùæn àêìu tay, 2004), Tònh yïu haâng chúå (têåp truyïån ngùæn, 2005), Mong manh xûá baåch dûúng (tiïíu thuyïët, 2009), àïën Truyïån ngùæn choån loåc (2011), múái nhêët Dûúái taán hoa siren (2024). Chó cêìn àoåc nhan àïì truyïån cuäng àuã caãm nhêån àûúåc cuöåc “mûu sinh vô àaåi” cuãa nhûäng ngûúâi Viïåt “aáo ngùæn” trïn nhûäng miïìn “àêët hûáa”, maâ nïëu coá thò chó trong giêëc mú, khi tónh dêåy chó coân haäo huyïìn, hoang àûúâng maâ thöi: Chuyïën buön cuöëi cuâng, Cuöåc chiïën luác nûãa àïm, Chuyïën bay nhúá àúâi, Keã phaãn böåi, Giaãi cûáu, Laánh naån, Khöí têån cam lai, Baäo giaá, Coâ àêët àêìu àúâi,... Àoåc truyïån Nguyïîn Àònh Lêm trong têm can töi cûá nhûác nhöëi cêu hoãi chûa coá cêu traã lúâi thuyïët phuåc “Liïåu coá phaãi chuáng ta chó múái töìn taåi chûá chûa phaãi söëng theo nghôa àñch thûåc cuãa nhûäng tûâ naây?!”. Liïåu coá bi quan khi nhaâ vùn gêy cho àöåc giaã caái êën tûúång naây?! Nhêët quyïët khöng! Nhaâ vùn laâ ngûúâi duy tònh, troång nghôa nïn khöng bao giúâ, dêîu vö tònh hay khöng vö tònh gêy hiïåu ûáng àoåc nhû thïë. Nhûng löëi viïët “nhuáng buát vaâo sûå thêåt” khiïën cho möîi cêu chuyïån àûúåc taác giaã kïí ra àïìu neo laåi trong kyá ûác àöåc giaã möåt cêu hoãi “vò sao?” àêët nûúác àûúåc goåi laâ giaâu àeåp maâ ngûúâi Viïåt phaãi tha hûúng nhiïìu nhû thïë, cûá ngên rung keáo daâi vö têån. Töi cuäng àaä coá gêìn 1.000 ngaây söëng trïn àêët Nga, thúâi nhûäng nùm 1987-1990, nïn thêëm thña tûâng cêu chûä khi àoåc truyïån Nguyïîn Àònh Lêm. Nhûng dêîu sao nhûäng bïí dêu cuöåc àúâi vaâ thùng trêìm kiïëp ngûúâi, nhû caách viïët cuãa nhaâ vùn vêîn coân xa sûå thêåt lùæm lùæm. Nhûäng bïí dêu kiïëp ngûúâi viïët maäi khöng cuâng, nïn múái coân chöî cho caác thïë hïå cêìm viïët tiïëp buát theo tinh thêìn “xuyïn vùn hoáa”. PHEÁP TÖËI GIAÃN VIÏËT TRUYÏÅN NGÙÆN Àocå truyïnå Nguyïnî Àònh Lêm, töi liïn hï å so saná h vúiá löëi söëng töëi giaãn cuaã ngûúiâ Nhêtå , dêuî cho moiå sû å so saná h - nhû ngûúiâ ta noiá , àïuì khêpå khiïnî g. Nhûng phaiã baoâ chûaä cho tacá gia,ã töië gianã khöng coá nghôa àún gianã , ma â la â sû å gianã dõ vò “caiá àepå la â sû å gianã dõ”. Vï ì cêuë trucá , truyïnå ngùnæ Nguyïnî Àònh Lêm thûúnâ g àûúcå xêy dûnå g theo phepá tuyïnë tñnh truyïnì thönë g (trêtå tû å thúiâ gian). Möiî truyïnå àïuì haiâ hoaâ giûaä miïu taã hanâ h àönå g va â têm ly,á giûaä kï í va â ta,ã giûaä ngoaiå hònh vaâ nöiå têm, giûaä tônh vaâ àönå g (nhûng trong àa söë húpå thò àönå g nhiïuì hún tônh). Truyïnå Nguyïnî Àònh Lêm coá caiá àùcå trûng vïì tñnh nhõp àiïuå (rythme) - khêní trûúng, höië thucá , manå h me,ä thao thiïtë nhû chñnh nhõp àúiâ hiïnå nay trong tñnh chêtë hiïnå sinh cuaã no.á Töi nghô, chñnh vò thïë nïn tacá phêmí co á sûcá manå h va â sûcá thuyïtë phucå cuaã camã giacá manå h, cuaã caiá àuná g. Töi goiå ào á la â löië viïtë “rotá biïní vaoâ chai”?! Àoåc truyïån Nguyïîn Àònh Lêm töi nhêån ra yïëu töë/tñnh chêët tûå thuêåt cuãa taác phêím. Nhên vêåt Têm hiïån diïån khùæp núi, dêîu hònh haâi, têm traång, haânh vi ûáng xûã tuây theo möîi hoaân caãnh maâ böåc löå caá tñnh, khñ chêët, baãn lônh nhûng cûá “na naá” ngûúâi cha tinh thêìn àaä “àeã” ra noá - taác giaã. Möåt nhaâ thú àaä khùèng àõnh “Thú cöët chún” (chên thêåt). Suy röång ra “Vùn cöët chún”. Cöí nhên chó baão “Vùn laâ ngûúâi”. AÁp vaâo trûúâng húåp Nguyïîn Àònh Lêm rêët saát húåp. Noái caách khaác laâ truáng vaâ àuáng. Töi tin nhiïìu ngûúâi nghô nhû thïë khi àoåc vùn Nguyïîn Àònh Lêm. Tin tûúãng, taåi sao khöng!? Haâ Nöåi, 5/2024 [ BUI VIÏTÅ THÙNÆ G ] Mötå thûcå thïí Viïtå vaâ nhûäng maãnh vúä cuãa söë phêån... Phña sau haoâ quang Múái àêy, Myä Linh (aãnh) àaä chia seã kyã niïåm thúâi chûa thaânh “sao”: “Höìi àoá, töi möåt mònh ài taâu tûâ Haâ Nöåi vaâo TPHCM, úã suöët 3 thaáng, mûúån xe maáy cuãa baån ài moåi ngoác ngaách àïí tòm cú höåi cho baãn thên. Vaâo àoá, töi ùn nhúâ úã àêåu nhaâ baån beâ, khöng coá tiïìn nïn cuäng chùèng phêën son, chöëng nùæng gò caã. Töi àïí mùåt àêìy taân nhang, ài xe khùæp ngoä ngaách, àïën chöî naây chöî kia xin haát thûã”. Vúái taâi nùng, nöî lûåc vaâ caã may mùæn Myä Linh múái coá ngaây höm nay. Àûúâng àïën thaânh cöng thûúâng ñt traãi hoa höìng. Chùèng mêëy ai thaânh “sao” maâ khöng vûúáng gian truên. Àaâm Vônh Hûng tûâng têm sûå: Khi coân treã, anh phaãi ài haát loát hùçng àïm, phaãi haát baâi quen àïí khaán giaã vöî tay. Nhûng sau àoá anh tòm kiïëm àûúâng ài múái vaâ thaânh cöng àaä goä cûãa. Tùng Duy Tên, cha àeã cuãa nhûäng baãn hit haái ra tiïìn tûâng kïí vïì quaäng thúâi gian chûa nhiïìu ngûúâi biïët àïën, anh tûâng xêëu höí khöng daám vïì quï vò bõ ngûúâi khaác chï bai, buöng lúâi coi thûúâng “ài haát maâ Tïët cuäng khöng coá caái aáo tûã tïë àïí mùåc”. Nhûng chñnh nhûäng bònh luêån khiïëm nhaä laåi giuáp taác giaã “Cö àún trïn sofa” nhêån ra, khöng nhêët thiïët phaãi söëng theo bònh luêån cuãa ngûúâi khaác. Trúã thaânh “sao” àaä khoá nhûng giûä àûúåc haâo quang bïìn bó caâng khoá hún. Nhû Myä Linh bêy giúâ vêîn phaãi vêån àöång khöng ngûâng àïí khaán giaã khöng laäng quïn. Quyïët àõnh tham gia “Chõ Àeåp àaåp gioá, reä soáng” àûúåc Myä Linh vñ von haâi hûúác: “Giöëng nhû cûúäi lïn lûng höí”. Vaâ lêìn cûúäi lûng höí naây, Myä Linh laåi thùæng. Chõ truyïìn kinh nghiïåm cho nhûäng baån treã khao khaát dêën thên vaâo con àûúâng nghïå thuêåt: Moåi khoá khùn seä qua ài, chó cêìn chuáng ta cöë gùæng vaâ kiïn trò. OANH YÏNË : CHÛA HIÏUÍ VÏ Ì TÛ Å KY?à Ngûúiâ àepå nhênå sai lêmì khi àûa 6 con bo ã phö ë vï ì quï. Cö kï:í “Sau mêyë thaná g, be á lúná trú ã nïn lêmì lò, co á dêuë hiïuå tû å ky…ã ”. Co á phu å huynh lïn tiïnë g: “Vò sao laiå àö í cho con vïì quï hocå hanâ h khiïnë con bõ tûå ky?ã ”. Mötå sö ë y á kiïnë khacá : Oanh Yïnë dunâ g tû â “tû å ky”ã chûa àuná g; “Oanh Yïnë chûa hiïuí vï ì tû å ky”ã … Khöng chó Oanh Yïnë maâ ú ã ta höiå chûná g tû å ky ã hay down vênî bõ sû ã dunå g tuy â tiïnå trong vùn noiá , gêy phanã camã cho ngûúiâ nghe coá y á thûcá . NGÖ THANH VÊN-HUY TRÊNÌ : DÏ Î THÛÚNG NHÊTË SHOWBIZ Chuyïnå tònh lïcå h tuöií cuaã cùpå àöi Ngö Thanh Vên-Huy Trênì àûúcå khaná gia ã unã g hö å nhiïtå tònh. Nhiïuì khaná gia ã àï í laiå lúiâ chucá mûnâ g bïn dûúiá nhûnä g têmë anã h ghi laiå khoanã h khùcæ àepå nhên dõp ky ã niïmå 2 nùm ngayâ cûúiá cuaã cùpå àöi. Coá taiâ khoanã àaná h gia:á Ngö Thanh Vên-Huy Trênì la â cùpå àöi dï î thûúng nhêtë showbiz. Lyá do: Ho å vui nhönå va â khöng scandal. SU SU BAOÁ TIÏNÌ PHONG PHATÁ HAN H TÊTË CA à CACÁ NGAY TRONG TUÊNÌ (ÊËn tûúång àoåc Dûúái taán hoa siren, têåp truyïån ngùæn cuãa Nguyïîn Àònh Lêm, Nxb Höåi Nhaâ vùn, 2024)
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==