LỊCH SỬ NGÔI LÀNG NỔI TIẾNG Theo sử sách ghi chép, xã Quỳnh Đôi được hình thành năm 1378. Ban đầu, làng có tên là Thổ Đôi Trang, đến năm 1528, được gọi là Quỳnh Đôi. Từ xa xưa, Quỳnh Đôi đã nổi danh với tên gọi “làng khoa bảng”, được dân gian truyền tụng: “Bắc Hà - Hành Thiện, Hoan Diễn - Quỳnh Đôi” để nói đến 2 ngôi làng nổi tiếng ở miền Bắc và miền Trung về truyền thống hiếu học, là đất “địa linh nhân kiệt” nơi sinh ra nhiều danh nhân. Xã Quỳnh Đôi là một trong những xã có khoa bảng nhiều nhất nước với nhiều người đỗ đạt thành danh, có nhiều di tích lịch sử được xếp hạng. Theo thống kê, từ năm 1378 đến năm 1918, Quỳnh Đôi có đến 734 người đậu Tú tài và Cử nhân. Trong đó có 88 người thi Hội trúng Tam trường, 4 người đỗ Phó bảng, 7 người đỗ Tiến sỹ, 2 người đỗ Hoàng giáp, 1 người đỗ Thám hoa. Tiêu biểu trong đó là Hoàng giáp - thượng thư Quỳnh Quận công Hồ Phi Tích; ông Hồ Sỹ Dương đậu giải nguyên Đông các; nữ sỹ Hồ Xuân Hương - Bà chúa thơ Nôm thế kỷ 18 với những đóng góp to lớn cho nền văn học Việt Nam và thế giới, là Danh nhân Văn hóa Thế giới được UNESCO công nhận. Từ năm 1945 đến nay, Quỳnh Đôi đã có trên 1.000 người tốt nghiệp Đại học và trên Đại học, có trên 300 người đang theo học và giảng dạy tại hàng chục trường đại học trên khắp cả nước. Trong đó có hàng trăm giáo sư, Phó giáo sư, tiến sĩ, thạc sĩ, viện sĩ khoa học quốc tế và hàng trăm người đang hoạt động trên các lĩnh vực nghiên cứu khoa học, văn nghệ sĩ. SẼ CHỌN TÊN PHÙ HỢP NHẤT Giữa tháng 4, UBND huyện Quỳnh Lưu có văn bản báo cáo Thường trực Tỉnh ủy, UBND tỉnh, Sở Nội vụ tỉnh Nghệ An về việc điều chỉnh tên gọi của đơn vị hành chính xã sau sáp nhập. Theo đó, 15 xã của huyện Quỳnh Lưu sẽ được sáp nhập thành 7 xã. Nêu quan điểm cá nhân của mình trên mạng xã hội, ông Nguyễn Văn Thông, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Nghệ An, bày tỏ: “Khi đọc đến tên xã mới từ việc sáp nhập 2 đơn vị cũ là Quỳnh Đôi và Quỳnh Hậu (huyện Quỳnh Lưu) thành xã Đôi Hậu thì tôi thấy băn khoăn thực sự. Nhưng tôi thấy rõ là với tên “xã Đôi Hậu” thì cả Quỳnh Đôi lẫn Quỳnh Hậu đều không thấy bóng dáng mình trong đó. Nếu cặp đôi 2 xã này được sử dụng từ “Quỳnh Đôi” để đặt tên cho xã mới thì ngoài cái hay do giữ được yếu tố lịch sử, văn hoá truyền thống đã quá nổi tiếng rồi thì còn có cái lợi nữa là đơn giản, tiết kiệm cho Nhà nước, cho người dân trong việc thay đổi các thông tin về nhân thân của công dân. Việc đặt một cái tên mới tôi biết rất phức tạp, khó khăn vì nó liên quan đến tâm lý, tư tưởng, nhận thức của nhiều người. Nhưng rõ ràng phải lựa chọn một phương án mà nó bị “mất mát” ít nhất thì đó mới là cách hay nhất”. Ông Hoàng Văn Bộ, Chủ tịch UBND huyện Quỳnh Lưu, chia sẻ, việc sáp nhập và đặt tên xã đang được huyện này thực hiện các quy trình. Huyện sẽ tuyên truyền, vận động và lấy ý kiến rộng rãi của người dân. Khi tỷ lệ đồng thuận của người dân cao, huyện sẽ trình tỉnh thực hiện các bước theo quy trình. “Mỗi cái đều tốt, chọn lọc cái gì tốt nhất, hợp lý nhất, người dân đồng thuận nhất, thì hiện tại địa phương đang làm. Ngày 5/5 sẽ lấy ý kiến cử tri, đến ngày 15/5 sẽ họp Hội đồng nhân dân xã, sau đó sẽ họp Hội đồng nhân dân huyện và báo cáo UBND tỉnh Nghệ An trước ngày 30/5”, ông Bộ nói. Trong quá trình lấy ý kiến rộng rãi của người dân, Ban chỉ đạo huyện sẽ tiếp thu, điều chỉnh, chọn lọc một cái tên phù hợp với quy định, thỏa mãn nguyện vọng của người dân. NGỌC TÚ - CẢNH HUỆ “Làng khoa bảng” có nguy cơ biến mất? TPHCM: Sºp xếp khu phÕ, ấp đảm bảo tr®nh gây x®o trØn cho dân Th nh Ûy TPHCM vßa ban h nh công văn khµn gái c®c cơ quan, đơn vÍ th nh phÕ chË đ±o viÈc tăng cưång qu®n triÈt, thãc hiÈn chÛ trương sºp xÅp khu phÕ, ´p trên đÍa b n th nh phÕ. Theo đÏ, c®c c´p Ûy, chính quyền 22 quận, huyÈn v TP ThÛ Đàc cần thÕng nh´t quan điÆm trong tổ chàc thãc hiÈn sºp xÅp khu phÕ, ´p trên đÍa b n th nh phÕ l “Ch´p h nh nghiêm quan điÆm chË đ±o, quy đÍnh cÛa Trung ương; phải bảo đảm cơ bản giữ ổn đÍnh, tr®nh gây x®o trộn, không l m ảnh hưởng đÅn đåi sÕng, tâm tư, tình cảm v l°ng phí cho nhân dân” sau khi thãc hiÈn sºp xÅp khu phÕ, ´p. Th nh Ûy yêu cầu x®c đÍnh tên gọi mô hình tổ chàc dưới phưång, x°, thÍ tr´n bảo đảm chặt chẽ theo quy đÍnh cÛa ph®p luật, phù hợp với yÅu tÕ lÍch sá cÛa tßng đÍa phương, nguyÈn vọng nhân dân v tình hình thãc tiễn ®p dụng cÛa th nh phÕ. Cùng với đÏ, khµn trương hướng dẫn, nghiên càu, xây dãng nền tảng àng dụng cho ho±t động khu phÕ, ´p, t±o điều kiÈn ho±t động hiÈu quả, đ®p àng yêu cầu chuyÆn đổi sÕ cÛa th nh phÕ, đảm bảo phù hợp với tình hình hiÈn nay. NGÔ TNG Xã Quỳnh Đôi (huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An) sẽ được s®p nhập với xã Quỳnh Hậu và dự kiến được đổi tên thành Đôi Hậu. Kế hoạch này gây ra nhiều ý kiến tr®i chiều. Tượng nữ sỹ Hồ Xuân Hương ở xã Quỳnh Đôi Năm 1966 x° Quỳnh Đôi vinh dã được Đảng v Nh nước phong tặng danh hiÈu cao quý “Anh hùng lãc lượng vũ trang nhân dân”. Năm 1998, x° Quỳnh Đôi được công nhận danh hiÈu “L ng văn hÏa” đầu tiên cÛa tËnh NghÈ An. Những địa danh trong quá khứ luôn ẩn chứa những giá trị lịch sử, văn hóa nhất định. Đó có thể là những mong ước về một cuộc sống tốt đẹp hơn, thường được thể hiện bằng chữ Hán, như An Thái, Nhân Hòa, An Ninh, Thượng Thọ…; hay gắn với dòng họ lập làng, có đông người nhất như Bùi Xá, Cao Xá, Lê Xá…; hay gắn với đặc thù cảnh quan, môi trường thiên nhiên như Hạc Trì, Đông Sơn, Hào Nam… Để việc đặt tên mới sau sáp nhập phản ánh đúng lịch sử và văn hóa là một điều rất khó và phụ thuộc vào từng địa phương. Tuy nhiên có thể có một số nguyên tắc chung. Trước tiên, khi đặt tên địa danh mới, chúng ta cần hiểu rõ về lịch sử, văn hóa, và các sự kiện quan trọng trong khu vực đó qua tham khảo tư liệu lịch sử, tìm kiếm thông tin từ các nhà nghiên cứu địa phương hoặc dân cư địa phương. Bên cạnh đó, cần tham vấn cộng đồng địa phương, bao gồm cả các nhóm dân tộc, văn hóa, dòng họ, và các lãnh đạo địa phương qua cuộc họp cộng đồng, hoặc các cuộc thăm dò ý kiến kể cả thảo luận trên mạng. Ngoài ra, cần cân nhắc sử dụng ngôn ngữ địa phương. Điều này không chỉ giúp tôn vinh và bảo tồn ngôn ngữ và văn hóa địa phương, mà còn giúp tạo ra một liên kết mạnh mẽ hơn giữa cộng đồng và địa danh. Đặc biệt, khi đặt tên cho một địa danh mới, phải cân nhắc ý nghĩa lịch sử và văn hóa của tên đó. Tránh việc chọn các từ ngữ hoặc tên gọi có thể gây tranh cãi hoặc không tôn trọng đến một phần của cộng đồng. Cuối cùng, việc đặt tên mới cần thực hiện quy trình chặt chẽ, bảo đảm tuân thủ các quy trình và quy định pháp lý khi đặt tên cho địa danh mới. Tôi cho rằng, việc tham vấn cộng đồng và các bên liên quan khi đề xuất và quyết định tên gọi mới là một phương pháp rất quan trọng để bảo đảm tính minh bạch trong quá trình đặt tên đơn vị hành chính mới. Tham vấn cộng đồng là cách tốt nhất để bảo đảm rằng quyết định đặt tên đơn vị hành chính mới được đưa ra dựa trên ý kiến và nhu cầu của cộng đồng, thể hiện sự tôn trọng quan điểm và nguyện vọng của những người sống trong khu vực đó. Tham vấn cộng đồng không chỉ là cách để lắng nghe ý kiến mà còn tạo ra sự tham gia và ủng hộ từ phía cộng đồng. Khi cộng đồng thấy rằng họ có thể tham gia vào quá trình quyết định, họ có khả năng cao hơn để ủng hộ và chấp nhận quyết định cuối cùng. Ngoài ra, khi tham vấn cộng đồng, có thể giúp phát hiện ra những ý tưởng và gợi ý tên gọi mới mà các cơ quan quản lý Nhà nước chưa nghĩ đến. Người dân địa phương có thể có cách nhìn khác và có thông tin quý từ quan điểm của họ về lịch sử, văn hóa và các yếu tố đặc biệt khác của địa phương. Bên cạnh đó, tham vấn cộng đồng cũng giúp tạo ra sự minh bạch và công bằng trong quá trình đặt tên đơn vị hành chính mới, giúp tránh gây ra sự tranh cãi và phản đối từ phía cộng đồng sau này. Vì vậy, việc tổ chức cuộc họp hoặc khảo sát để lắng nghe ý kiến và gợi ý tên mới từ cư dân là một ý tưởng rất tốt và có ý nghĩa, giúp xây dựng sự đồng thuận và ủng hộ từ cộng đồng và tạo ra một quyết định đặt tên minh bạch và phù hợp hơn. Việc sử dụng lại tên gọi của các đơn vị hành chính trước khi sáp nhập để đặt tên cho đơn vị hành chính mới từng được áp dụng với khá nhiều địa danh. Thậm chí, đây còn là một lựa chọn hợp lý, nhất là khi tên đó có ý nghĩa lịch sử, văn hóa hoặc ý nghĩa đặc biệt đối với cộng đồng. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải đảm bảo rằng việc sử dụng lại tên gọi này không gây ra rắc rối giấy tờ và hỗ trợ quá trình sáp nhập một cách thuận lợi. THÀNH NAM (ghi) PGS.TS BÙI HOÀI SƠN - ỦY VIÊN THƯỜNG TRỰC ỦY BAN VĂN HÓA, GIÁO DỤC: Tham v´n ý kiÅn cộng đồng khi đặt tên phưång, x° sau s®p nhập Đặt tên cho mØt đơn vị hành chính không chỉ đơn thuần là công việc của chính quyền mà nó cần thể hiện truyền thÕng lịch sử địa phương, những dấu ấn gºn với người dân… Vì thế, khi đặt tên mới cho mØt đơn vị hành chính rất cần cân nhºc đến yếu tÕ lịch sử, văn hóa và nguyện vọng của nhân dân địa phương, tr®nh những hệ lụy không đ®ng có và chúng ta cần phải hiểu lý do của những phản ứng từ người dân. PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Gi®o dục CÂU CHUYỆN SÁP NHẬP ĐƠN VỊ HÀNH CHÍNH: THỜI SỰ 5 n Thứ Hai n Ngày 15/4/2024
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==