14 n Thứ Tư n Ngày 31/12/2025 KINH TẾ DOANH NGHIỆP FDI BỊ TRUY THU TRĂM TỶ ĐỒNG Sau hơn 30 năm thu hút, doanh nghiệp đầu tư vốn trực tiếp nước ngoài (FDI) trở thành một bộ phận quan trọng của nền kinh tế. Tuy nhiên, Bộ Tài chính nhiều lần chỉ ra thực tế, nhiều năm liên tiếp, có tới 50% doanh nghiệp FDI thua lỗ. Từ dấu hiệu thua lỗ nhiều năm vẫn mở rộng sản xuất, cơ quan thuế đã rà soát doanh nghiệp có giao dịch liên kết nhằm ngăn chặn việc chuyển giá, trốn thuế. Dựa trên phân loại rủi ro, cơ quan thuế đã tăng cường thanh tra, kiểm tra các doanh nghiệp có giao dịch liên kết, trong đó nhiều “ông lớn” FDI nằm trong diện giám sát đặc biệt. Kết quả cho thấy hàng loạt doanh nghiệp bị truy thu thuế với tổng số tiền lên tới hàng nghìn tỷ đồng, đồng thời điều chỉnh giảm mạnh số lỗ đã kê khai. Cơ quan thuế trực tiếp thanh tra một số doanh nghiệp FDI quy mô lớn và kiến nghị xử lý thuế ở mức rất cao. Nhiều tên tuổi quen thuộc trong các lĩnh vực chăn nuôi, sản xuất giày dép, lốp xe, thực phẩm và bán hàng đa cấp đều bị truy thu hàng chục đến hàng trăm tỷ đồng, chủ yếu liên quan thuế thu nhập doanh nghiệp và giao dịch liên kết. Tiêu biểu, một doanh nghiệp lĩnh vực chăn nuôi bị kiến nghị về thuế số tiền 600 tỷ đồng, một doanh nghiệp sản xuất lĩnh vực giày dép bị kiến nghị xử lý thuế gần 137 tỷ đồng, giảm lỗ 220 tỷ đồng. Tại các địa phương có hoạt động FDI sôi động, việc truy thu và xử phạt thuế cũng diễn ra mạnh mẽ. Đồng Nai là một trong những điểm nóng khi nhiều doanh nghiệp FDI lớn bị thanh tra và xử lý với số tiền lên tới hàng trăm tỷ đồng đối với mỗi doanh nghiệp. Các doanh nghiệp này hoạt động trong lĩnh vực công nghiệp nặng, sản xuất và chế biến, với điểm chung có dấu hiệu kê khai lỗ kéo dài. Dẫn đầu danh sách là doanh nghiệp sản xuất thức ăn chăn nuôi, bị xử phạt, truy thu thuế 368 tỷ đồng. Một doanh nghiệp sản xuất nguyên liệu công nghiệp, sợi, hóa chất bị xử phạt, truy thu 179 tỷ đồng. Thuế TPHCM cũng đẩy mạnh kiểm tra các doanh nghiệp có giao dịch liên kết. Qua thanh tra, cơ quan thuế đã truy thu và xử phạt 925 tỷ đồng, giảm lỗ 6.578 tỷ đồng. Một số vụ việc điển hình như: truy thu, phạt doanh nghiệp sản xuất thủy tinh, sản phẩm thủy tinh 458 tỷ đồng. Công ty TNHH M.V.N bị truy thu và phạt 49 tỷ đồng, giảm lỗ 139 tỷ đồng. Một công ty trung tâm thương mại bị truy thu, phạt 64 tỷ đồng, giảm lỗ 151 tỷ đồng. Trao đổi với Tiền Phong, TS. Lê Đăng Doanh, nguyên Viện trưởng Nghiên cứu và Quản lý kinh tế T.Ư cho rằng, doanh nghiệp FDI nhập linh kiện từ các công ty mẹ ở nước ngoài vào Việt Nam với giao dịch nội bộ. Cơ quan chức năng của Việt Nam cần xác định rõ, nội dung, sản phẩm liên kết để áp thuế. “Nhiều doanh nghiệp FDI uy tín, thương hiệu vẫn có vi phạm nhằm tìm kiếm lợi nhuận cao, không cần thu thuế. Biện pháp kiên quyết của cơ quan thuế như hồi chuông cảnh tỉnh với doanh nghiệp chưa tuân thủ đầy đủ pháp luật”, ông Doanh nói. Chuyên gia kinh tế kiến nghị, cơ quan chức năng quy định chi tiết, ngăn gian lận thuế. Để điều tra doanh nghiệp FDI có dấu hiệu chuyển giá, cơ quan chuyên môn cần liên kết với cơ quan chuyên môn của quốc gia mà doanh nghiệp có trụ sở chính, xác minh, làm rõ chi phí thật để ngăn việc chuyển giá, né thuế. NGĂN FDI CHUYỂN GIÁ, TRỐN THUẾ Hải Phòng có 1.768 dự án FDI còn hiệu lực với tổng vốn đăng ký gần 51 tỷ USD. Năm 2025, dự kiến doanh nghiệp FDI nộp ngân sách 16.500 tỷ đồng. Tuy nhiên, vẫn còn không ít doanh nghiệp FDI kê khai lỗ nhiều năm liên tục, thậm chí có những doanh nghiệp từ khi thành lập đến nay chưa từng kê khai lãi, nhưng vẫn duy trì và mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh. Từ thực tế trên, Cục Thuế Hải Phòng kiểm tra, thanh tra 91 doanh nghiệp và điều chỉnh tăng giá giao dịch liên kết gần 5.200 tỷ đồng, giảm lỗ gần 2.800 tỷ đồng, tăng thu nhập tính thuế hơn 2.400 tỷ đồng. Thu ngân sách đã tăng hơn 350 tỷ đồng. Ông Nguyễn Tiến Trường, Trưởng Thuế TP Hải Phòng cho biết, sau khi kiểm tra, doanh nghiệp FDI đã chủ động hơn trong kê khai, lập hồ sơ xác định giá giao dịch liên kết. Theo ông Trường, để việc chống chuyển giá hiệu quả, Thuế TP Hải Phòng có mô hình “nhân sự hạt nhân’’. Theo đó, nhân sự này được đào tạo, bồi dưỡng, hình thành nhóm làm việc kết hợp giữa cán bộ có kinh nghiệm và cán bộ mới giúp nâng cao năng lực đội ngũ một cách bền vững. “Chúng tôi duy trì cơ chế trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm định kỳ giữa các bộ phận. Dữ liệu trong ngành, dữ liệu Orbis được khai thác đồng bộ, kết hợp phân tích dòng tiền, dòng hàng và chuỗi giá trị nhằm phát hiện đúng bản chất giao dịch. Chuyên đề kiểm tra 6 rõ: mục tiêu, nội dung, đối tượng, thời gian thực hiện, phân công trách nhiệm và kết quả, sản phẩm đầu ra”, ông Trường cho biết. Thuế TP Hải Phòng kiến nghị Cục Thuế tiếp tục mở các lớp đào tạo, trang bị kiến thức về chống chuyển giá. Tiếp tục đầu tư vào cơ sở dữ liệu; tăng thời gian sử dụng dữ liệu Orbis cho từng đơn vị. Cục Thuế cần trang bị thêm một số dữ liệu thương mại khác như: cơ sở dữ liệu về chi phí bản quyền, cơ sở dữ liệu về lãi vay. NGỌC LINH Bài 2: Bóc trần doanh nghiệp FDI “lỗ giả, lãi thật” Việc rà soát doanh nghiệp có giao dịch liên kết nhằm ngăn chặn chuyển giá, trốn thuế diễn ra nhiều năm nay. Năm 2025 ghi nhận mức truy thu và xử phạt thuế cao chưa từng có với khu vực doanh nghiệp FDI, đặc biệt ở nhóm có giao dịch liên kết vẫn tồn tại nghịch lý “lỗ kéo dài nhưng vẫn mở rộng sản xuất”. Sau thanh tra, kiểm tra, nhiều doanh nghiệp đầu tư trực tiếp nước ngoài bị truy thu, xử phạt hàng trăm tỷ đồng. TS. Lê Đăng Doanh, nguyên Viện trưởng Nghiên cứu và Quản lý kinh tế T.Ư cho rằng, doanh nghiệp FDI nhập linh kiện từ các công ty mẹ ở nước ngoài vào Việt Nam với giao dịch nội bộ. Cơ quan chức năng của Việt Nam cần xác định rõ, nội dung, sản phẩm liên kết để áp thuế. Dựa trên tiêu chí phân loại rủi ro, năm 2025, cơ quan thuế lựa chọn thanh tra, kiểm tra tại 354 doanh nghiệp có giao dịch liên kết. Sau thanh tra, cơ quan thuế truy thu 1.119 tỷ đồng, giảm lỗ 5.254 tỷ đồng. Trong báo cáo gửi Bộ Tài chính vào tháng 6/2025, tỉnh Bình Định (nay là tỉnh Gia Lai) gửi thông tin về 48 doanh nghiệp FDI đang hoạt động. Năm 2024, tổng tài sản của doanh nghiệp FDI 16.675 tỷ đồng, tăng 14%. Lĩnh vực có mức tăng tài sản mạnh nhất, gồm: hoạt động hành chính và dịch vụ hỗ trợ, lĩnh vực giảm tổng tài sản mạnh nhất là xây dựng. Năm 2024, có 4 doanh nghiệp tại địa phương này âm vốn chủ sở hữu, 28 doanh nghiệp lỗ lũy kế. Hầu hết các lĩnh vực đều có doanh nghiệp bị lỗ nhưng tập trung nhiều ở các lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo; sản xuất giường tủ, bàn ghế. Trong báo cáo về hiệu quả hoạt động của khu vực đầu tư nước ngoài (FDI) năm 2023, Bộ Tài chính cho biết, số doanh nghiệp FDI báo lỗ, lỗ lũy kế, lỗ mất vốn chủ sở hữu có chiều hướng gia tăng trong nhiều năm gần đây. Trong tổng 28.918 doanh nghiệp FDI có dữ liệu báo cáo tài chính, có tới 16.292 đơn vị kinh doanh thua lỗ, tăng 21,2% so với cùng kỳ năm trước. Số doanh nghiệp bị lỗ lũy kế lên tới 18.140 doanh nghiệp. Tổng số tiền thua lỗ của doanh nghiệp FDI năm 2023 gần 220.000 tỷ đồng. Các lĩnh vực đầu tư FDI có hệ số nợ phải trả trên vốn chủ sở hữu cao là hoạt động tài chính, ngân hàng và bảo hiểm 3,7 lần; lĩnh vực thông tin, truyền thông hơn 3 lần; sản xuất phân phối điện, khí đốt 2,6 lần; bán buôn, bán lẻ 2,2 lần. Từ thực tế trên, Bộ Tài chính đề xuất cơ chế, chính sách về đầu tư, doanh nghiệp liên quan đến hoạt động đầu tư nước ngoài. Tăng cường sự phối hợp bộ, ngành và địa phương trong kết nối, khai thác, đối chiếu chéo thông tin liên quan đến chống chuyển giá, trốn thuế. Cơ quan chức năng quản lý hiệu quả nguồn thu phát sinh từ hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp FDI chống xói nguồn thu, tăng thu cho ngân sách nhà nước. N.LINH Tình trạng doanh nghiệp FDI báo lỗ diễn ra nhiều năm nay. Điển hình như năm 2023, có gần 16.300 doanh nghiệp FDI báo lỗ. Tính trung bình, cứ 2 doanh nghiệp FDI, có một đơn vị báo lỗ song vẫn mở rộng đầu tư. Nghịch lý 50 doanh nghiệp FDI báo lỗ GIẢI MÃ KỶ LỤC THU NGÂN SÁCH NĂM 2025: Nhiều doanh nghiệp đầu tư trực tiếp nước ngoài bị truy thu, xử phạt hàng trăm tỷ đồng ẢNH MINH HOẠ: NHƯ Ý
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==