8 VĂN HÓA - GIẢI TRÍ n Thứ Tư n Ngày 24/12/2025 THÁCH THỨC CA SĨ, NHẠC SĨ THẬT So với “ca sĩ” AI sở hữu phong độ ổn định, cân được mọi thể loại nhạc, ca sĩ thật gặp khó hơn nhiều. Sự cố “hát oét” của giọng ca Cô đơn trên sofa xảy ra gần đây là ví dụ cụ thể. Bị cười chê, chế nhạo, mới đây, Hồ Ngọc Hà đã “phục thù” bằng màn bắn nốt cao khó bắt lỗi. Trong khi đó “ca sĩ” AI lên thác, xuống ghềnh lúc nào cũng hoàn hảo. Hát tốt cỡ Tùng Dương cũng phải thừa nhận anh không thể chinh phục quá nhiều nốt cao hơn hai quãng tám như AI. Các ca sĩ đều chung quan điểm, thứ duy nhất ca sĩ ảo thua ca sĩ thật là cảm xúc. Nhiều khán giả cũng nghĩ như vậy: “Máy móc, lập trình không có… trái tim, đã không có trái tim thì làm gì có cảm xúc?”, một khán giả U60 bình luận trên mạng xã hội. Song sự thật đang khiến những người làm nghề và khán giả mặc định AI hát vô hồn phải xem lại. Ca khúc Mưa chiều của cố nhạc sĩ Anh Bằng nóng trở lại nhờ giọng ca AI. Có khán giả chia sẻ: “Thưởng thức Mưa chiều qua giọng ca AI bên ly cà phê trong chiều mưa bay giá lạnh thì… phê gì đâu”. Rất nhiều người nghe tìm được cảm giác “phê gì đâu” với Mưa chiều phiên bản AI đã khiến ca khúc ngủ im của cố nhạc sĩ Anh Bằng bỗng dưng bừng tỉnh. Cơn sốt Mưa chiều phiên bản AI đã góp phần đẩy xu hướng nghe nhạc AI lên cao, trong quán cà phê, trong tiệm làm tóc… nhạc AI đang phổ biến. Một hiện tượng tưởng chẳng bao giờ xảy ra đã xảy ra. Ca sĩ thật chạy theo ca sĩ ảo. Ca sĩ ảo khiến một bài hát nổi rần rần, ca sĩ thật liền “cover” (hát lại). Hướng ngược lại, ca sĩ thật tạo được một ca khúc ăn khách, ca sĩ ảo liền ào đến. Khán giả được lợi và chính họ trở thành “giám khảo”. Còn có chuyện, ca khúc Say một đời vì em lọt tốp ca khúc Việt được tìm kiếm nhiều nhất 2025 do Google công bố, vướng tranh cãi về vấn đề bản quyền. Trong khi khán giả cứ tưởng ca khúc ấy của “nhạc sĩ” AI sáng tác, hóa ra không phải. Người sinh nở ca khúc ăn khách trong năm lại là một cô nhân viên văn phòng xinh đẹp yêu nhạc, thích sáng tác nhạc để giải khuây, không thích lộ diện ồn ào, ít chơi mạng xã hội. Cô lên tiếng bảo vệ “đứa con tinh thần của mình”: “Nếu đọc kỹ và suy ngẫm, độc giả sẽ hiểu rằng AI không thể có sự liên tưởng giàu tính trừu tượng và trải nghiệm, cảm xúc vừa thực, vừa đau, vừa sâu đến như vậy”. Theo cô, AI không thể tự tạo ra linh hồn của một ca khúc. Cảm xúc, nỗi đau… mới làm nên một bài hát và những thứ ấy chỉ có ở con người. Ken Quách, người giữ vai trò phối khí và sản xuất âm nhạc cũng khẳng định, cô gái có tên (hay nghệ danh?) Hương My Bông là tác giả chân chính của Say một đời vì em. Nhưng kể cả khi tác giả và người có liên quan đã lên tiếng, một bộ phận khán giả và một số người làm nghề vẫn tin Say một đời vì em là sáng tác của “nhạc sĩ” AI. “Người đàn bà hát” Ngọc Anh dám lên tiếng công khai để bảo vệ quyền tác giả của AI. Chị còn khen “nhạc sĩ” AI quá giỏi, quá xuất sắc. Mọi chuyện cũng tới hồi kết, mới đây Hương My Bông đã được Cục Bản quyền tác giả (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) cấp giấy xác nhận quyền tác giả. HỌC CÁCH SỐNG SÓT CÙNG AI So với âm nhạc, văn chương và hội họa ở ta chưa bị AI cạnh tranh nhiều. Nhiều nhà thơ, nhà văn Việt hào hứng với AI, ít nhất họ đã từng một lần thử nhờ AI làm thơ hoặc viết thư. Sau đó, họ vui vẻ nhận ra, AI rất giỏi nhưng làm thơ vẫn còn dở, thua nhà thơ chuyên nghiệp. Một số người viết trẻ cho rằng, AI là công cụ cần thiết, hỗ trợ đắc lực cho nhà văn trong sáng tạo. Trong tương lai sẽ có những tác phẩm phải ghi thêm “nhà văn” AI trên bìa, bên cạnh tác giả thật. Nhưng câu hỏi đặt ra: Bao nhiêu người viết trung thực thừa nhận tác phẩm của mình được ra đời nhờ sự trợ giúp của AI? Trước khi AI xuất hiện, làng văn Việt vẫn xảy ra những “tai nạn” đạo nhái làm mất điểm trong mắt độc giả. Giữa những người cầm bút chuyên nghiệp còn để xảy ra tình trạng “thuổng” của nhau, làm thành những cuộc tranh luận, “tố” nhau ồn ào thì chuyện “thuổng” của AI nhưng không ghi rõ nguồn hoàn toàn có thể xảy ra. Những tranh luận về vấn đề bản quyền giữa tác giả thật và tác giả AI trong văn chương cũng sẽ xảy ra như trong âm nhạc vừa qua. Thậm Không còn là thứ mơ hồ, AI đã “gõ cửa” hội họa, văn chương, âm nhạc… mang lại cho các nghệ sĩ sự tò mò, thích thú, thậm chí những âu lo nhẹ. Đừng cho rằng, AI hoàn hảo nhưng khô cứng, vô hồn. Bao nhiêu năm lặng im, ca khúc Mưa chiều của cố nhạc sĩ Anh Bằng bỗng dưng nổi như cồn nhờ “ca sĩ” AI. Nghe nhạc AI trở thành xu hướng 2025 là điều tưởng chỉ có ở… truyện viễn tưởng, đã thành hiện thực. Trong cuộc tranh luận quanh vấn đề bản quyền, Hương My Bông, tác giả Say một đời vì em còn bị một bộ phận cư dân mạng mỉa mai nhan sắc xinh đẹp… tựa “con đẻ” AI Năm "đại náo" của AI TỪ ĐAM MÊ ÂM NHẠC ĐẾN DU CA Nguyễn Đông kể ngày đó Hoàng Trang chỉ là một cô bé chừng 13 tuổi và anh như một người chú, thậm chí bị cô bé coi như bạn của mẹ. Nguyễn Đông nói quen cô bé chỉ vì giọng hát. Chàng trai trở thành tài xế, thành nhạc công đưa cô bé đi hát. Nhờ có Nguyễn Đông, Hoàng Trang đã giữ được cách hát nhạc xưa theo cách tự nhiên nhất, không bị ảnh hưởng bởi những xu thế thời cuộc. Để hát một ca khúc, không chỉ học về ca từ và giai điệu, chàng trai thường tìm những thông tin như hoài cảnh ra đời ca khúc, đời sống và tâm tư người nhạc sĩ. Hoàng Trang kể, ban đầu cô hát nhạc Trịnh theo bản năng, cách suy nghĩ của một đứa trẻ chưa hề có chút trải nghiệm. Nhưng khi gắn bó với Nguyễn Đông, cô có cảm giác luôn thoải mái vì anh đã hướng cho cô hát theo cách tự nhiên, không bị gò bó vào kỹ thuật. “Nhưng điều đó không có nghĩa là không đầu tư vào ca khúc. Anh Đông luôn bắt Trang phải tập luyện nghiêm túc, từ cách nhả giọng, lấy hơi cho tới cách ca tròn vành rõ chữ từng lời ca. Anh bảo tôn trọng bài hát cũng là tôn trọng khán giả”, Hoàng Trang kể. Từ hành trình đeo đuổi với nhạc Trịnh, cặp đôi Nguyễn Đông - Hoàng Trang đã hình thành cặp du ca mới cho làng nhạc TPHCM. Nhưng hướng đi mang tính “cổ hủ” của họ ban đầu chưa được khán giả đón nhận, cặp đôi vẫn đi hát ở những Hội quán nhỏ, ít khách và thu nhập cũng không nhiều nhặn gì. Nguyễn Đông- Hoàng Trang hát trong đám cưới Gần 15 năm trước, chàng trai trẻ Nguyễn Đông trong một ngày tâm trạng buồn, đang đi dọc bờ sông ở Bình Quới thì tình cờ nghe giọng một cô bé trong ca khúc Dấu chân địa đàng của Trịnh Công Sơn vang lên từ Hội quán Trịnh. Giọng hát rất lạ, mộc mạc, khỏe khoắn và không có chút phô diễn kỹ thuật nào đã gây ám ảnh cho chàng trai. Thế rồi anh tìm cách làm quen cô bé. Mối tình đẹp như cổ tích nhờ... nhạc Trịnh “Tôi biết giọng ca Hoàng Trang khi làm giám khảo Cuộc thi hát nhạc Trịnh ở Hội quán Trịnh. Khi đó cô bé mới 12 và đoạt giải người hát nhạc Trịnh nhỏ tuổi nhất. Giọng của Hoàng Trang khá lạ, trong sáng và mới mẻ. Em ấy có giọng hát, tâm hồn, phong cách trong sáng và quan trọng là cảm nhận được ca từ của nhạc Trịnh. Với một người trẻ như Hoàng Trang, việc hiểu hết nhạc Trịnh không phải là dễ. Nên mỗi lần gặp, tôi đều nói em cứ hát bằng trái tim và tình cảm, hát một cách đơn giản không cần quá triết lý”. Ca sĩ TRỊNH VĨNH TRINH (em gái Trịnh Công Sơn)
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==