15 n Thứ Năm n Ngày 18/12/2025 KHOA GIÁO NHIỀU THÁCH THỨC GS.TS Huỳnh Văn Sơn, Hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm TPHCM cho rằng, sự phát triển mạnh của công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI) đang tạo nên những chuyển dịch mang tính bước ngoặt trong việc cá nhân hóa học tập, phân tích dữ liệu người học, thiết kế học liệu thông minh, hỗ trợ đánh giá, mô phỏng lớp học và tối ưu hóa quy trình dạy học. Bên cạnh cơ hội, giáo dục cũng đối mặt với không ít thách thức: Khoảng cách lớn về năng lực số giữa giáo viên; thiếu hụt nhân lực ở một số môn học, học phần; yêu cầu cấp thiết tái cấu trúc chương trình đào tạo theo hướng phát triển năng lực nghề nghiệp phù hợp thời đại số. Nhiều trường ĐH sư phạm đã đẩy mạnh chuyển đổi số và tích hợp AI vào hầu hết các học phần trong chương trình đào tạo giáo viên, cho thấy tín hiệu tích cực: từ năng lực số cơ bản, năng lực sư phạm số đến năng lực ứng dụng AI đều được triển khai bài bản. Đây là nền tảng quan trọng để đổi mới mô hình đào tạo giáo viên và phương pháp giáo dục trong kỷ nguyên số. Việc triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018 mở ra giai đoạn phát triển mới cho giáo dục Việt Nam, chuyển trọng tâm từ dạy học theo nội dung sang phát triển năng lực học sinh. Điều này kéo theo yêu cầu tái cấu trúc mạnh mẽ đội ngũ giáo viên về năng lực chuyên môn, năng lực sư phạm và năng lực số. Theo GS Huỳnh Văn Sơn, khảo sát trên 312 sinh viên của trường cho thấy, đa số đã tiếp cận môi trường chuyển đổi số một cách hệ thống. Hơn 90% sinh viên hoàn thành ít nhất ba học phần liên quan đến công nghệ thông tin hoặc chuyển đổi số, và hơn 70% học ít nhất một học phần tích hợp AI vào dạy học đúng tiến độ. Cùng với đó, đào tạo giáo viên còn đối mặt thách thức về thiếu giáo viên ở một số môn (Khoa học tự nhiên, Tin học, tiếng Anh…), chênh lệch vùng miền trong tiếp cận hạ tầng số, và năng lực triển khai chuyển đổi số không đồng đều giữa các cơ sở giáo dục, bao gồm quan điểm về ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số. Những hạn chế này đòi hỏi các trường sư phạm phải chủ động đổi mới chương trình, phương thức đào tạo và mô hình bồi dưỡng nghề nghiệp theo quy trình, hướng đến tính bền vững. GIỮ NGUYÊN TẮC BẢN CHẤT CỦA GIÁO DỤC PGS.TS Nguyễn Đức Sơn, Hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm Hà Nội, nhận định mục tiêu tối thượng của mọi nền giáo dục là hình thành và phát triển nhân cách. Để đạt mục tiêu này, giáo viên là người tổ chức quá trình chuyển nền văn hóa xã hội bên ngoài đứa trẻ thành đời sống tâm lí bên trong của trẻ, bao gồm các chức năng như ghi nhớ, tư duy, tưởng tượng, khái quát hóa, trừu tượng hóa và các thuộc tính như lòng ham hiểu biết. Ông Sơn khẳng định, nhiệm vụ tổng quát và cao nhất của giáo viên là hình thành và phát triển nhân cách học sinh thông qua dạy học và giáo dục. Trước đây, trong môi trường truyền thống, giáo viên tác động chủ yếu đến hai đối tượng: học sinh và nền văn hóa xã hội. Ngày nay, xuất hiện đối tượng thứ ba là môi trường số. Theo PGS Nguyễn Đức Sơn, môi trường số đặt ra nhiều thách thức: có thể kìm hãm sự trưởng thành của các chức năng tâm lí xã hội; gia tăng phụ thuộc và suy giảm kỹ năng; mất dần khả năng ra quyết định khi lệ thuộc vào đánh giá của AI; bào mòn nhận thức và năng lực suy luận. Môi trường số còn thay thế tương tác thực bằng tương tác ảo, tạo sự phụ thuộc cảm xúc; làm tăng vấn đề sức khỏe tâm thần; giảm khả năng phản ứng xúc cảm; thiếu hụt kỹ năng thấu hiểu cảm xúc xã hội; suy giảm kỹ năng giải quyết xung đột và chịu đựng sự không thoải mái. Từ những thách thức này, ông Sơn đề xuất điều chỉnh chương trình đào tạo giáo viên hiện nay, nhấn mạnh việc rà soát và bổ sung khung năng lực giáo viên trong bối cảnh mới; xác định chuẩn đầu ra theo hướng đánh giá các năng lực cốt lõi mới; và tổ chức đào tạo để giáo viên có thể thành thạo sử dụng công cụ số. “Sự thay đổi nhanh chóng của chuyển đổi số đặt ra cho giáo dục và đội ngũ giáo viên những thách thức chưa từng có. Cần có các nghiên cứu cơ bản về môi trường số và yêu cầu của môi trường này đối với dạy học và giáo dục, từ đó xác lập khung năng lực của giáo viên trong bối cảnh mới. Trên cơ sở khung năng lực, cần xác định chuẩn nghề nghiệp và chuẩn chương trình đào tạo giáo viên”, ông Nguyễn Đức Sơn nhấn mạnh. NGHIÊM HUÊ Giáo dục đang đối diện nhiều thách thức khi công nghệ phát triển nhanh, nguy cơ lấn át yếu tố con người. Vì vậy, việc đào tạo giáo viên thích ứng với môi trường số là trách nhiệm trọng yếu của các trường sư phạm. Công nghệ không thể thay thế người thầy Công nghệ ngày càng được ứng dụng sâu, rộng trong môi trường giáo dục ẢNH: NGHIÊM HUÊ GS.TS Huỳnh Văn Sơn cho rằng, cần đặt chữ “nhân văn” lên trước công nghệ hay AI. Cốt lõi của đổi mới chương trình đào tạo không phải là công nghệ, mà là hình thành mẫu hình giáo viên mới với 4 nhóm năng lực: nhân văn, thiết kế trải nghiệm học tập, phân tích dữ liệu, sư phạm tương tác. Bởi giáo viên tương lai sẽ làm việc trong lớp học “lai” giữa con người, công nghệ và AI. Mới đây, Khoa Can thiệp mạch thần kinh, Viện Thần kinh, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 tiếp nhận bệnh nhi Đ.K. (sinh năm 2017, Hà Nội). Trong lúc đang học, K. bất ngờ gục xuống bàn, xuất hiện tình trạng yếu nửa người bên trái. Ngay sau khi được đưa đến bệnh viện, các bác sĩ nhanh chóng xác định bệnh nhi bị đột quỵ não. Kết quả chụp CT và CTA cho thấy bệnh nhi bị nhồi máu não do bóc tách động mạch cảnh trong - não giữa bên phải, một nguyên nhân hiếm gặp ở trẻ em. Các bác sĩ đã tiến hành can thiệp nong bóng và đặt stent để tái thông mạch máu não cho bệnh nhi. Nhờ được đưa đến viện sớm và xử trí kịp thời, K. hồi phục hoàn toàn, không để lại di chứng thần kinh. TS. Nguyễn Trọng Tuyển, Phó Viện trưởng Viện Thần kinh, Chủ nhiệm Khoa Can thiệp mạch thần kinh cho biết, nguyên nhân đột quỵ ở trẻ thường liên quan đến bệnh lí bóc tách động mạch não hoặc chấn thương vùng đầu do tai nạn giao thông, thể thao hay sinh hoạt. Việc can thiệp đột quỵ ở trẻ nhỏ khó khăn hơn nhiều so với người lớn bởi hệ mạch máu nhỏ, dễ tổn thương, đòi hỏi thao tác kĩ thuật có độ chính xác rất cao. Theo TS Tuyển, điều đáng lo ngại là đột quỵ ở trẻ dễ bị bỏ sót do triệu chứng không điển hình và trẻ khó mô tả cảm giác. Không ít trường hợp, phụ huynh nhầm lẫn các biểu hiện này với tình trạng mệt mỏi, chóng mặt thông thường, dẫn đến bỏ lỡ “thời gian vàng” điều trị. Áp lực công việc và cuộc sống nặng nề khiến người trẻ dễ bị stress, ăn nhiều đồ ngọt, ăn quá mặn uống nhiều rượu, lười vận động… Hệ quả có thể dẫn đến người trẻ bị tăng huyết áp. Bệnh đái tháo đường có thể do di truyền, béo phì, biến chứng từ tăng huyết áp hoặc không có nguyên nhân cụ thể. Dù mắc 1 trong 2 bệnh lí trên thì người trẻ cũng dễ gặp biến chứng về tim mạch, tạo điều kiện cho đột quỵ xuất hiện. Đối với người trẻ hút thuốc lá điện tử (vape,...), khói thuốc lá điện tử với các hoá chất độc hại khiến người hút bị nghiện và mắc các bệnh tim mạch. Đây có thể là lí do dẫn đến thực trạng số lượng đột quỵ ở người trẻ ngày càng gia tăng. Các bác sĩ khuyến cáo, khi trẻ xuất hiện những dấu hiệu như đau đầu, chóng mặt đột ngột và dữ dội, mờ mắt, méo miệng, nói khó, yếu tay chân hoặc co giật, gia đình cần nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế có khả năng cấp cứu đột quỵ. “Mỗi phút, mỗi giây trôi qua khi xảy ra đột quỵ là hàng tỷ tế bào thần kinh bị tổn thương không thể phục hồi. Điều trị càng sớm, trong thời gian vàng, cơ hội hồi phục của trẻ càng cao”, TS. Nguyễn Trọng Tuyển nhấn mạnh. Chia sẻ thêm về xu hướng bệnh, bác sĩ Phạm Văn Cường, Khoa Can thiệp mạch thần kinh cho biết, trong năm 2025, khoảng 10-15% người bệnh nhập viện vì nhồi máu não và chảy máu não là người trẻ. Riêng ở trẻ em, cơ chế gây nhồi máu não ít liên quan đến xơ vữa mạch như ở người lớn mà chủ yếu do bóc tách động mạch, chiếm khoảng 30-50% số ca, với diễn tiến rất nguy hiểm. HÀ MINH Lối sống khiến nhiều người trẻ đột quỵ Các bác sĩ thực hiện can thiệp trên bệnh nhi 8 tuổi Hiện nay, tình trạng đột quỵ ở người trẻ tuổi trở nên đáng báo động. Nguyên nhân hay gặp gây đột quỵ ở người trẻ tuổi là: Tăng huyết áp, stress, chế độ ăn, lười vận động… Khoa Đột quỵ, Viện Thần kinh đang điều trị cho nhiều bệnh nhi bị đột quỵ não. Thực tế này được xem là hồi chuông cảnh báo về xu hướng trẻ hóa của căn bệnh nguy hiểm này. Các trường hợp được gia đình đưa đến viện sớm đều được các y bác sĩ Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 can thiệp kịp thời và phục hồi sức khỏe, khẳng định vai trò then chốt của việc nhận biết sớm và cấp cứu đúng thời điểm.
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==