ĐẠT NHI MỘT CUỐN SÁCH HIỆN TƯỢNG XUẤT BẢN Sau Sơn ca (The mountains sing), Đời gió bụi (Dust child) là cuốn tiểu thuyết thứ hai Nguyễn Phan Quế Mai viết trực tiếp bằng tiếng Anh. Cuốn sách được xuất bản tại hơn 20 quốc gia, dịch ra trên 15 ngôn ngữ, được The New York Times bình luận là "một biên niên sử kéo dài qua nhiều thập kỷ", trước khi chính thức ra mắt độc giả Việt Nam, do NXB Phụ Nữ Việt Nam phối hợp với Cty Văn hóa và Truyền thông Nhã Nam liên kết phát hành. Việc tác phẩm “đi xa rồi mới quay về” khiến Đời gió bụi trở thành một hiện tượng đáng chú ý không chỉ về mặt văn chương, mà cả ở khía cạnh xuất bản và lưu thông văn hóa. Đời gió bụi tiếp tục khai thác một mạch chủ đề lớn của văn học Việt Nam hiện đại: những bi kịch chiến tranh và hậu chiến, những con người nhỏ bé bị bỏ lại bên dòng lịch sử. Đan xen giữa quá khứ và hiện tại, cuốn tiểu thuyết đặt ra những câu hỏi dai dẳng về thân phận, ký ức và sự chữa lành. Nhà văn, dịch giả Nguyễn Bích Lan cho biết: “Đời gió bụi là cuốn tiểu thuyết đầu tiên tôi từng đọc có sức mạnh soi rọi đồng thời vào số phận của cả lính Mỹ, gái quán bar và những người con lai. Những mảnh ghép tạo thành những câu chuyện hoàn chỉnh, đưa những con người từ hai phía đến gần nhau”. Tác giả chia sẻ, Đời gió bụi được nghiên cứu và sáng tác trong suốt bảy năm, dựa trên những tư liệu thu thập từ dự án nghiên cứu tiến sĩ của chị, cùng với trải nghiệm thực tế trong quá trình kết nối giúp các cựu binh Mỹ tìm con. Các nhân vật và cốt truyện được tiểu thuyết hóa từ những dữ liệu có thật, nhưng không nhằm tái hiện lịch sử theo lối tư liệu, mà để đi sâu vào những tổn thương âm ỉ, những bí mật bị che giấu qua nhiều thế hệ. Việc cuốn tiểu thuyết được chính tác giả và dịch giả Thiên Nga dịch sang tiếng Việt mang một ý nghĩa đặc biệt. Nguyễn Phan Quế Mai nói rằng, dù tác phẩm đã ra mắt bằng nhiều ngôn ngữ, chị vẫn hồi hộp nhất với bản tiếng Việt, bởi “tiếng Việt là quê hương, là nguồn cội”. Là người đã có kinh nghiệm tiếp xúc cả bản tiếng Anh và tiếng Việt của Đời gió bụi, nhà phê bình Phạm Xuân Nguyên đánh giá: “Bản dịch tiếng Việt tốt, đọc như là bản viết”. ĐI XA ĐỂ TRỞ VỀ Không chỉ thành công ở bản tiếng Anh, bản tiếng Pháp của Đời gió bụi (Là où fleurissent les cendres) của Nguyễn Phan Quế Mai cũng đã được trao giải Tác phẩm văn học nước ngoài xuất sắc nhất tại sân khấu chính của Hội sách Créteil en poche. Đây là giải thưởng vinh danh tác giả có tác phẩm được xuất bản dưới dạng sách bìa mềm xuất sắc nhất trong 12 tháng qua. Đồng thời, một ngày trước khi nhận vinh dự này, Sơn ca (tựa Pháp: Pour que chantent les montagnes) cũng đã được xướng tên Tiểu thuyết xuất sắc nhất của năm 2025 do NXB Points phát hành. Đây là sự kiện được tổ chức thường niên, vinh danh tiểu thuyết xuất sắc nhất được xuất bản dưới dạng sách bỏ túi và do một hội đồng gồm các độc giả, nhà phê bình và đội ngũ sản xuất của tạp chí Version Femina dành cho nữ giới nổi tiếng bình chọn. Trong danh sách, nhà văn Nguyễn Phan Quế Mai đã vượt qua 8 tên tuổi khác để giành chiến thắng chung cuộc. Nhà văn Trần Thùy Mai kể về trải nghiệm “mắt thấy tai nghe” của chị về sự đón nhận của độc giả quốc tế với Đời gió bụi: “Vào năm 2023, khi Đời gió bụi ra mắt ở San Francisco, tôi đã chứng kiến đông đảo bạn đọc người Mỹ đến dự, lắng nghe, quan tâm đặt câu hỏi, trật tự xếp hàng để chờ mua sách. Cảnh tượng lúc đó làm tôi thực sự xúc động: giữa một khán phòng toàn bạn đọc nước ngoài, nhà văn Nguyễn Phan Quế Mai, một phụ nữ nhỏ nhắn trong chiếc áo dài Việt Nam, cầm cuốn sách trong tay, nói về đất nước mình, dạn dĩ, tự tin và đầy cảm xúc. Chỉ qua hai năm, tác phẩm đã được dịch và phát hành trên hơn 20 quốc gia, đưa tác giả chu du gần khắp châu Âu và nước Mỹ. Đó nhất định phải được gọi là một hiện tượng trong đời sống văn học của chúng ta”. n www.tienphong.vn VĂN HÓA 11 13-14/12/2025 KÍNH LĂNG SAY MỘT ĐỜI VÌ EM CỦA AI? Ca khúc Say một đời vì em vừa lọt vào danh sách 10 ca khúc Việt được tìm kiếm nhiều nhất do Google công bố. Không mấy bất ngờ vì những câu hát trong bài hát này đã phủ sóng: “Ta say không phải vì men/Mà vì em…”. Nhưng Say một đời vì em đang làm bùng lên tranh luận: Ai mới thực sự là cha đẻ của nó? Hương My Bông, cô gái 8x xinh đẹp, viết Say một đời vì em hay “nhạc sĩ” AI? Ken Quách, người phối khí cho ca khúc ăn khách này, khẳng định: Anh không phải đồng tác giả ca khúc. Đây là đứa con tinh thần do một mình Hương My Bông sinh ra, cả phần nhạc lẫn phần lời, vai trò của anh chỉ là phối khí và sản xuất bản ghi âm/video theo đúng thoả thuận đã ký giữa hai người. Lý do xảy ra tranh luận về cha đẻ của Say một đời vì em được Ken Quách giải thích: Hương My Bông dự định giữ ca khúc cho riêng mình, không phát hành nhưng khi làm xong bản phối và video, anh thấy bài quá hay nên đã tự đăng lên kênh của mình để chia sẻ cảm xúc nhưng không ghi chú rõ ràng về vai trò của tác giả, dẫn đến việc hiểu sai người sáng tác (là AI). Sau một hồi giải thích, Ken Quách tiếp tục khẳng định: Say một đời vì em do Hương My Bông sáng tác 100%. Dù Ken Quách đã khẳng định Hương My Bông là tác giả thực sự của ca khúc Say một đời vì em mà nhiều người vẫn mơ màng chưa tin. Một số bình luận: “Chẳng biết thế nào mà công nhận”; “Chưa kiểm chứng chính xác được”… Ca sĩ Ngọc Anh, giọng ca gắn liền với tình khúc Phú Quang, phản ứng thẳng thắn trên mạng xã hội: “Bài này không phải AI thì tôi sẽ đi bộ bằng hai tay. Đừng đánh tráo như vậy”. Không ít người tán đồng với giọng ca Mơ về nơi xa lắm. Một vài người lại đoán có thể AI góp công 50%, còn lại là công của con người. Trao đổi với phóng viên Tiền Phong, ca sĩ Ngọc Anh vẫn bảo vệ quan điểm đã đưa ra trên trang cá nhân. Chị nói: “Người không hiểu thì nói gì cũng không hiểu. Người hiểu thì không nói gì họ cũng hiểu. Tôi lên tiếng để người ta đừng đánh tráo, đừng nhận sáng tác của riêng mình, mà chắc chắn đó của AI. Người trong nghề hay người biết chút ít về nhạc sẽ hiểu điều đó”. Ca sĩ Ngọc Anh thừa nhận Say một đời vì em “quá hay”. Chị ca ngợi AI: “AI quá hoàn hảo, nó cung phụng sự đặt hàng của con người”. Cũng có ý kiến cho rằng, làm bùng lên tranh luận Say một đời vì em càng khiến cho ca khúc này thêm “hot”, điều đó có lợi cho người chứng minh được mình là “cha đẻ” của ca khúc. Nhưng bắt đầu có những mối lo ngại, người sáng tác lạm dụng AI sẽ lười và ít dần cảm xúc, rung động thật thà, xa dần những giá trị đẹp của tâm hồn và nhân văn. Họ cũng lo ngại, những cuộc tranh chấp bản quyền với “nhạc sĩ” AI sẽ ngày càng nhiều. Năm nay cơn sóng AI trong ca nhạc gây chấn động. Có người khẳng định: Chỉ có ca sĩ AI hát Say một đời vì em mới khiến họ rung cảm, ca sĩ thật hát thua AI. Nếu Say một đời vì em là của AI sáng tác lại càng chứng tỏ vũ khí mà nghệ sĩ thật tưởng hơn trí tuệ nhân tạo cũng không còn sắc bén. Ai bảo Say một đời vì em không thấm? Nếu không thấm vì sao khán giả Việt lại mê và nhiệt tình tìm kiếm trong năm 2025? MIU MIU TRONG LỊCH SỬ XUẤT BẢN VIỆT NAM ĐƯƠNG ĐẠI, HIẾM CÓ TRƯỜNG HỢP MỘT TIỂU THUYẾT VIỆT NAM RA ĐỜI BẰNG TIẾNG ANH, ĐƯỢC XUẤT BẢN, TRAO GIẢI, ĐỌC VÀ TRANH LUẬN Ở NHIỀU QUỐC GIA TRƯỚC, RỒI SAU ĐÓ MỚI CHÍNH THỨC ĐẾN TAY ĐỘC GIẢ TRONG NƯỚC BẰNG TIẾNG MẸ ĐẺ. ĐỜI GIÓ BỤI CỦA NHÀ VĂN NGUYỄN PHAN QUẾ MAI LÀ MỘT VÍ DỤ “NGƯỢC ĐỜI” NHƯ THẾ. Tác giả giới thiệu Đời gió bụi bản tiếng Việt Cuốn sách được bạn đọc quốc tế đón nhận “NGƯỢC ĐỜI” Nhà văn Nguyễn Phan Quế Mai và những phiên bản Đời gió bụi của hơn 15 thứ tiếng Sinh ra ở Ninh Bình, lớn lên ở Bạc Liêu, Nguyễn Phan Quế Mai hiện là một trong những cây bút người Việt nổi bật trên văn đàn quốc tế. Chị sáng tác bằng cả tiếng Việt và tiếng Anh, là tác giả của 13 cuốn sách, với tác phẩm được dịch sang 25 ngôn ngữ. Bên cạnh văn chương, chị còn hoạt động tích cực trong lĩnh vực giáo dục, phát triển cộng đồng và dịch thuật. Nhiều bài thơ tiếng Việt của chị đã được phổ nhạc.
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==