Kỳ vọng chiếm lĩnh những đỉnh cao mới THỨ NĂM 11/12/2025 Số 345 0977.456.112 CANOEING MANG VỀ HCV ĐẦU TIÊN CHO VIỆT NAM Các tuyển thủ Taekwondo Việt Nam lên đỉnh vinh quang TRANG 16 TRANG 15 TRANG 7 TRANG 8-9 Ngỡ ngàng di sản ẩn mình giữa lòng Hà Nội TRANG 3 Xe chở vật liệu cuốn theo bụi mù mịt LỖ HỔNG TRANG 4-5-6 Phun sương dập bụi mịn, lập vùng phát thải thấp Cần xây dựng bản đồ phát thải số Hành trình Bắc Kinh tìm lại bầu trời xanh Tiên phong Jujitsu INTERNET MÀ CHẬP CHỜN, NÔNG DÂN LÀM SAO BÁN HÀNG NỔI TRANG 2 Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu tại Hội nghị đối thoại với nông dân năm 2025 ẢNH: VGP Chọn theo tiêu chí nào? quản lý nguồn phát thải BÁO ĐỘNG Ô NHIỄM KHÔNG KHÍ Ở ĐÔ THỊ: CẦN ĐÁNH GIÁ KỸ LƯỠNG “THẾ NÀO LÀ LƯƠNG ĐỦ SỐNG” CHUYỆN HÔM NAY Như đã thành phản xạ có điều kiện, mấy tháng trở lại đây, cứ mở mắt là chị Phương ở Bồ Đề - Hà Nội lại quờ lấy điện thoại xem chỉ số AQI xanh, vàng, đỏ, tím ra sao. XEM TIẾ P TRANG 6 n VĂN KIÊN Tại trời hay tại người? THỦ TƯỚNG PHẠM MINH CHÍNH: Hà Nội và nhiều địa phương lân cận chìm trong ô nhiễm không khí những ngày qua MỘT BỘ SÁCH GIÁO KHOA DÙNG CHUNG:
2 nThứ Năm n Ngày 11/12/2025 QUAÛNG CAÙO PHAÙT HAØNH Haø Noäi: ÑT: (024)39432758; Fax: (024)39435285 TPHCM: ÑT: (028)38469860; Fax: (028)38480015 Trong giôø haønh chính (024)39439664 Ngoaøi giôø 0908988666 (Nguyeãn Haèng) n Thieát keá : QUANG HUY n Giaù: 5.500 ñoàng n Ban ñaiï dienä taiï thanø h pho á Ho à Chí Minh: 384 Nam Kyø Khôiû Nghóa, P.Xuanâ Hoa-ø TPHCM. ÑT: (028) 3848 4366, E-mail: tienphonghcm@gmail.com n Ban ñaiï dienä taiï mienà Trung: 339 Leâ Thanh Nghò, P.Hoaø Cöônø g; 19 Ngoâ Gia Tö,ï P.Haiû Chauâ , TP Ña ø Nanü g, ÑT: (0236)3828 039, E-mail: banmientrung@baotienphong.com.vn n Ban ñaiï dienä taiï Bacé Trung Bo:ä 21 Ho à Xuanâ Höông, P.Thanø h Vinh, tænh Ngheä An. ÑT: (0238)8602345; Email: baotienphongbactrungbo@gmail.com. n Ban ñaiï dienä taiï ÑBSCL: 103 Tranà Vanê Hoaiø , P.Ninh Kieuà , TP Canà Thô. ÑT: (0292)3823823, Email: baotienphongdbscl@gmail.com n Ban ñaiï dienä taiï Tayâ Nguyenâ - Nam Trung Bo:ä 52 Tranà Nhatä Duatä , P.Buonâ Ma Thuotä , Ñaké Laké , ÑT: (0262)3950029, E-mail: baotienphongtaynguyen@gmail.com; 1018, ñöônø g 2/4, P. Bacé Nha Trang, tænh Khanù h Hoaø . SÑT: 0258.6500.155. Email: tienphongnhatrang@gmail.com n Ban ñaiï dienä taiï Tayâ Bacé Bo:ä 64 ñöônø g Ly ù Tö ï Tronï g, P.Yenâ Baiù , tænh Laoø Cai. ÑT: 0904938689, E-mail: vptaybacbotp@gmail.com n Ban ñaiï dienä taiï Ñonâ g Bacé Bo:ä So á 18 Le â Thanh Nghò, P.Haï Long, tænh Quanû g Ninh; E-mail: bandongbac@baotienphong.com.vn n Toøa soaïn: 15 Hoà Xuaân Höông, P.Hai Baø Tröng vaø D29 Phaïm Vaên Baïch, P.Caàu Giaáy, Haø Noäi. ÑT: 3943 4031 - 38227525 E-Mail: toasoan@baotienphong.com.vn, ISSN 0866-0827 Website: www.tienphong.vn n Toång Bieân taäp: PHUØNG COÂNG SÖÔÛNG n In taiï : Cty TNHH MTV in Quanâ ñoiä 1, Cty in baoù Nhanâ Danâ Ña ø Nanü g, Cty TNHH MTV in Ñaé êkê Laké , Xöônû g in Quanâ khu IV, Cty TNHH MTV in Quanâ ñoiä 2, TPHCM THỜI SỰ Tại Hội nghị “Thủ tướng Chính phủ đối thoại với nông dân năm 2025”, diễn ra ngày 10/12, hàng loạt vấn đề nóng về khoa học công nghệ, chuyển đổi số, bán hàng online và mở rộng thị trường đã được các đại biểu nêu ra thẳng thắn trước người đứng đầu Chính phủ và lãnh đạo các bộ, ngành. VẤN ĐỀ NHỨC NHỐI CỦA NGÀNH KHOA HỌC CÔNG NGHỆ Mở đầu đối thoại, bà Phạm Thị Lý - nhà khoa học thuộc Liên hiệp HTX và Nông nghiệp hữu cơ - dược liệu Việt Nam bày tỏ, thực tế hiện nay vẫn tồn tại khoảng cách lớn giữa nghiên cứu, chuyển giao, ứng dụng. “Có những đề tài nghiên cứu xong nhưng không chuyển giao, hoặc chuyển giao quá muộn tới người nông dân,” bà nói. Từ đó, bà Lý đề nghị Chính phủ sớm có cơ chế rút ngắn khoảng cách giữa nghiên cứu và ứng dụng; tăng cường chuyển giao các kết quả nghiên cứu cho Hội Nông dân, Hội Phụ nữ để xây dựng mô hình trình diễn; và ban hành cơ chế phối hợp ba bên giữa nhà khoa học - lực lượng khuyến nông - HTX nhằm đưa công nghệ đến đúng người cần. Giải đáp ý kiến, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy cho rằng, đây là “vấn đề nhức nhối” của ngành khoa học công nghệ. Theo ông, khoa học đã đóng góp gần 30% vào tăng trưởng nông nghiệp nhưng Việt Nam vẫn còn một khoảng cách rất lớn so với các quốc gia phát triển. Ông Duy dẫn chứng: Giá trị sản xuất nông nghiệp bình quân đầu người của Việt Nam hiện dưới 1.000 USD, trong khi Hàn Quốc đạt 24.000 USD. Khoảng cách này phản ánh đồng thời hạn chế về công nghệ, thương hiệu, năng suất và cả thị trường. Theo Thứ trưởng Duy, năm nay ngành khoa học công nghệ bước vào giai đoạn điều chỉnh mạnh khi có 10 luật liên quan được sửa đổi; hơn 30 quy định tài chính được điều chỉnh nhằm tháo gỡ điểm nghẽn cho doanh nghiệp và HTX khi đưa công nghệ vào sản xuất. “Quỹ Đổi mới sáng tạo quốc gia sẽ hỗ trợ lãi suất vay cho các mô hình đổi mới; đồng thời triển khai voucher công nghệ để HTX và nông dân thí điểm sử dụng công nghệ, chuyển đổi số trước khi quyết định đầu tư dài hạn. Đặc biệt, từ năm nay, toàn bộ đề tài khoa học sẽ phải xuất phát từ đặt hàng của doanh nghiệp - HTX - nông dân, đồng thời phải chuyển giao lại cho chính các chủ thể này sau khi nghiệm thu”, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ cho hay. NÔNG NGHIỆP CẦN BƯỚC VÀO GIAI ĐOẠN TỰ CHỦ Tại diễn đàn, chị Vương Thị Thương - Nông dân xuất sắc Việt Nam 2025 từ Lạng Sơn, nêu câu chuyện bán nông sản online, xu thế tất yếu với vùng cao nhưng đang gặp nhiều rào cản. Chị Thương cho biết, nông dân miền núi thiếu nhân lực viết nội dung, thiếu người livestream quảng bá sản phẩm; đường truyền internet chập chờn, “nhiều lúc phải leo lên đỉnh núi để hứng sóng”; trong khi khi tham gia HTX hoặc lên các sàn thương mại điện tử (TMĐT), nhiều loại thuế, phí khiến giá nông sản bị đội lên, giảm sức cạnh tranh. Chị Thương đề nghị các bộ ngành hỗ trợ đào tạo kỹ năng bán hàng online cho nông dân và HTX; đầu tư mạnh cho hạ tầng internet vùng sâu vùng xa; và xây dựng các cổng, sàn bán hàng dành riêng cho nông dân với mức phí thấp. Trả lời các câu hỏi của đại biểu, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho rằng, khoa học công nghệ cần phải đến với thực tiễn “nhanh hơn, mạnh hơn”, gắn chặt với sản xuất và nhu cầu thị trường. Việc nghiên cứu phải dựa trên đặt hàng của nông dân, HTX, doanh nghiệp và người sản xuất cũng phải đặt hàng ngược trở lại với nhà khoa học thì tri thức mới đi vào được cánh đồng. Thủ tướng nhắc lại yêu cầu căn bản khi bán hàng online, “nếu mạng mà chập chờn thì nông dân làm sao bán hàng nổi”. Thủ tướng cho biết, đã chỉ đạo các tập đoàn viễn thông bảo đảm sóng, điện cho vùng sâu vùng xa; thúc đẩy Chính phủ số, Xã hội số, Công dân số để người dân có khả năng tiếp cận và sử dụng công nghệ số như một kỹ năng thiết yếu. “Ra chợ ai cũng bán được, thì trên mạng cũng phải bán được, nhưng muốn vậy phải có công nghệ số”, Thủ tướng nói. Thủ tướng cho rằng, cần xác định phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là then chốt tháo gỡ những nút thắt, điểm nghẽn trong nông nghiệp, nông thôn hiện nay, là động lực đột phá để nâng cao giá trị gia tăng, chất lượng cả sản phẩm nông nghiệp. Trước các kiến nghị của nông dân, Thủ tướng khẳng định nông nghiệp đang được hưởng rất nhiều chính sách ưu tiên, từ miễn giảm thuế đất, mặt nước tới hỗ trợ tín dụng, tuy nhiên, “không thể ỷ lại mãi”. Thủ tướng yêu cầu nông dân, HTX phải nâng cao năng lực cạnh tranh, nghiên cứu sản xuất hài hòa với mặt bằng chung. “Các chính sách cứ miễn mãi thì sao được, phải cạnh tranh lành mạnh, phải trưởng thành,” Thủ tướng nhấn mạnh. DƯƠNG HƯNG Trước phản ánh của nông dân ở khu vực miền núi khi bán hàng online gặp phải đường truyền internet chập chờn, “nhiều lúc phải leo lên đỉnh núi để hứng sóng”, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu các bộ, ngành phổ cập công nghệ số để người dân có khả năng tiếp cận và sử dụng công nghệ số như một kỹ năng thiết yếu. Bà Phạm Thị Lý đặt câu hỏi tại diễn đàn Internet mà chập chờn, nông dân làm sao bán hàng nổi Hai cá nhân được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Dũng cảm là anh Phan Duy Quang (47 tuổi) và anh Lê Văn Sanh (37 tuổi) - hai người đã dũng cảm bơi thúng ra biển cứu người giữa lúc sóng gió dữ dội trong bão. Trước đó vào khoảng 15h ngày 6/11 trong lúc bão số 13 sắp đổ bộ, ông D.Q.C. (44 tuổi, trú thôn Tây An Vĩnh), do mâu thuẫn gia đình, đã ra khu vực cầu cảng Lý Sơn nhảy xuống biển. Thấy vậy, anh Lê Văn Sanh (37 tuổi, trú thôn Tây An Hải) và Phan Duy Quang (47 tuổi, trú thôn Tây An Vĩnh) dùng thúng ra cứu vớt. Tuy nhiên, do sóng to, gió lớn, cả 3 người bị cuốn trôi ra xa, không thể quay vào bờ. Nhận tin báo, lực lượng chức năng đã huy động tàu Thành Tâm (số hiệu VT 0035) tổ chức tìm kiếm. Đến 17h50 cùng ngày, do điều kiện thời tiết xấu, công tác tìm kiếm buộc phải tạm dừng. Tàu Thành Tâm quay về cảng Bến Đình neo đậu thì bị sóng đánh chìm trong đêm. Đến trưa 7/11, máy bay trực thăng của Sư đoàn 372 (Quân chủng Phòng không - Không quân) đã được huy động từ Đà Nẵng ra vùng biển Lý Sơn để tìm kiếm 3 người đàn ông mất tích. Cùng với đó, nhiều tàu vận tải, tàu cá, tàu khách… của Lý Sơn cũng tổ chức tìm kiếm. Đến khoảng 8h ngày 8/11, tàu Hải Nam 39, khi đi qua vùng biển giáp ranh Quảng Ngãi - Gia Lai đã phát hiện cứu được anh Phan Duy Quang. Đến 16h10 cùng ngày, nhờ hướng dẫn của anh Quang, tàu cao tốc An Vĩnh Express đã tìm thấy anh Lê Văn Sanh tại vùng biển Gia Lai. Tiếp đó, lúc 17h30, tàu cá QB 92981 TS của ngư dân tỉnh Quảng Trị đã cứu được anh D.Q.C. khi đang trôi dạt cách đảo Lý Sơn khoảng 50 hải lý. Nhờ sức khỏe kiên cường cùng khả năng sinh tồn đáng nể, cả 3 người vẫn đương đầu với sóng gió suốt hơn 48 giờ trên biển. Câu chuyện 3 người sống sót trở về đã trở thành một kỳ tích ở Lý Sơn. Hàng ngàn người dân Lý Sơn đã ra tận cầu cảng đón, bắn pháo hoa ăn mừng, khi 3 người trở về. Người dân Lý Sơn tự hào về sự dũng cảm của anh Phan Duy Quang và Lê Văn Sanh. Họ đã vì tình làng, nghĩa xóm, bất chấp nguy hiểm lao ra biển cứu người giữa bão tố. NGUYỄN NGỌC Tặng Huân chương Dũng cảm cho 2 người lao ra biển cứu người trong bão Sáng 10/12, UBND tỉnh Quảng Ngãi cho biết, Chủ tịch nước Lương Cường vừa có quyết định tặng thưởng Huân chương Dũng cảm cho 2 công dân ở đặc khu Lý Sơn (Quảng Ngãi) vì đã có hành động dũng cảm cứu người trong bão số 13. THỦ TƯỚNG PHẠM MINH CHÍNH: Cảnh anh Sanh và anh Quang lao ra cứu anh C. giữa sóng gió bão số 13 Tại diễn đàn, trả lời câu hỏi liên quan đến đảm bảo an toàn thực phẩm trong sản xuất nông nghiệp, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng cho biết, ngành sẽ chuyển đổi mạnh mẽ về an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc. Mục tiêu đến cuối 2026, cơ bản tất cả sản phẩm nông, lâm, thủy sản xuất khẩu hoặc tiêu thụ đều phải gắn truy xuất nguồn gốc.
Sáng 10/12, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục; Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi); Luật Giáo dục đại học (sửa đổi). Trước đó, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn đã trình bày báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý các dự thảo luật nêu trên theo ý kiến góp ý của các đại biểu Quốc hội. Trong Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục, đáng chú ý, theo ông Sơn, Chính phủ đã chỉnh lý dự thảo theo hướng: Bộ trưởng Bộ GD&ĐT quyết định một bộ sách giáo khoa giáo dục phổ thông sử dụng thống nhất toàn quốc. Về nội dung này, Chính phủ tiếp thu, giải trình rằng, đội ngũ bác sĩ chuyên khoa và bác sĩ nội trú là những người có năng lực giỏi, đóng góp lớn cho sự nghiệp chăm sóc và bảo vệ sức khỏe nhân dân, xứng đáng được tôn vinh và có đãi ngộ tương xứng. Tuy nhiên, việc công nhận tương đương giữa văn bằng bác sĩ nội trú, bác sĩ chuyên khoa với bằng thạc sĩ hoặc tiến sĩ hiện không có cơ sở khoa học và không có tiền lệ quốc tế. Ông Sơn nêu rõ, thực tiễn tại các quốc gia cho thấy hệ thống giáo dục đều phân định rõ giữa đào tạo học vị (thạc sĩ, tiến sĩ) và đào tạo thực hành đặc thù. Các học vị thạc sĩ, tiến sĩ thuộc hệ thống đào tạo học thuật với chương trình, chuẩn đầu ra và quy định riêng; trong khi chương trình bác sĩ nội trú, chuyên khoa I, chuyên khoa II được thừa nhận là đào tạo thực hành chuyên sâu, mang tính đặc thù của ngành y nhưng không thuộc hệ thống học vị sau đại học. Bên cạnh đó, ngành y hiện vẫn đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ và thực hiện bổ nhiệm các chức danh học thuật như phó giáo sư, giáo sư theo đúng quy định chung hiện hành. Do đó, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Giáo dục và Bộ Y tế nghiên cứu, thảo luận dưới góc độ chuyên môn và đi tới thống nhất quy định: Các chương trình đào tạo chuyên sâu sau đại học thuộc lĩnh vực sức khỏe cấp văn bằng bác sĩ nội trú, bác sĩ chuyên khoa do Bộ Y tế hướng dẫn, tổ chức thực hiện và quản lý. Quy định này nhằm tăng cường trách nhiệm của Bộ Y tế trong quản lý đào tạo sau đại học chuyên sâu lĩnh vực sức khỏe. Cuối phần giải trình về nội dung này, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn chúc Bộ Y tế quản lý thật tốt các chương trình đào tạo này. TRƯỜNG PHONG - LUÂN DŨNG 3 n Thứ Năm n Ngày 11/12/2025 THỜI SỰ LAO ĐỘNG NỮ NGHỈ THAI SẢN 7 THÁNG Tiếp tục chương trình kỳ họp, sáng 10/12, với đại đa số đại biểu tham gia biểu quyết tán thành, Quốc hội đã thông qua Luật Dân số. Tiếp thu giải trình liên quan tới duy trì mức sinh thay thế, Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan cho biết, luật đã bổ sung quy định khung định hướng chính sách tổng thể, căn cơ như: chính sách lao động, việc làm, tiền lương, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, trợ cấp, giáo dục, chăm sóc sức khỏe, nhà ở và chính sách khác nhằm gia tăng tỷ lệ sinh để đạt được mức sinh thay thế bền vững. Cụ thể, luật quy định trường hợp sinh con thứ hai, thời gian nghỉ thai sản đối với lao động nữ là 7 tháng, lao động nam là 10 ngày làm việc khi vợ sinh con. Hỗ trợ tài chính khi sinh con đối với phụ nữ dân tộc thiểu số ít người. Hỗ trợ tài chính khi sinh con đối với phụ nữ ở tỉnh, thành phố có mức sinh dưới mức sinh thay thế. Đáng lưu ý, luật cũng đưa ra chính sách hỗ trợ tài chính khi sinh con đối với phụ nữ sinh đủ 2 con trước 35 tuổi. Ưu tiên mua, thuê mua hoặc thuê nhà ở xã hội theo quy định của pháp luật về nhà ở đối với người có từ 2 con đẻ trở lên. Cùng với đó, doanh nghiệp, người sử dụng lao động được khuyến khích hỗ trợ, tạo điều kiện cho người lao động thực hiện các biện pháp duy trì mức sinh thay thế, thích ứng với già hóa dân số... CHƯA QUY ĐỊNH LƯƠNG TỐI THIỂU ĐỦ SỐNG Quá trình thảo luận, có ý kiến đề nghị bổ sung các giải pháp để duy trì mức sinh thay thế như Nhà nước phải công bố hàng năm mức lương tối thiểu đủ sống cho người lao động và nuôi được một người con; người sử dụng lao động phải đảm bảo lương tối thiểu đủ sống theo quy định của Chính phủ tại các đơn vị của mình. Về vấn đề này, tại hội trường Quốc hội, đại biểu Nguyễn Thiện Nhân (TPHCM) cũng nhấn mạnh phải thay đổi quan niệm về lương tối thiểu để đạt mức phát triển bền vững. Ông mong muốn, Nhà nước phải công bố mức lương đủ sống, một người đi làm nuôi được một con, hai người đi làm nuôi được hai con, quy định bắt buộc mà chủ doanh nghiệp phải đảm bảo, có lộ trình 5-10 năm để thực hiện quy định này. Chính phủ cho hay, tại Kết luận số 83-KL/TW, Bộ Chính trị giao Ban Cán sự đảng Chính phủ chỉ đạo Chính phủ thực hiện cải cách tiền lương khu vực công theo lộ trình, từng bước, hợp lý, thận trọng, khả thi. Đồng thời, giao Ban Kinh tế Trung ương (nay là Ban Chính sách, chiến lược Trung ương) chủ trì sơ kết việc thực hiện Nghị quyết số 27-NQ/ TW, trong đó phối hợp với Bộ Nội vụ và các ban, bộ, ngành có liên quan nghiên cứu đánh giá sự phù hợp, tính khả thi và đề xuất việc thực hiện cải cách tiền lương của khu vực công cho phù hợp để trình Trung ương xem xét sau năm 2026. Chính phủ thấy rằng, việc điều chỉnh chế độ tiền lương là vấn đề lớn, liên quan đến nhiều cơ chế, chính sách do đó cần được rà soát đồng bộ với các luật khác. Do đó, cần đánh giá kỹ lưỡng tính khả thi thế nào là lương đủ sống. Việc điều chỉnh này không chỉ ở Luật Dân số mà cần điều chỉnh tại các luật khác, nhất là Bộ luật Lao động. Từ thực tế trên, Chính phủ đề xuất chưa quy định nội dung này tại dự thảo luật do chưa đủ cơ sở và sẽ tiếp tục nghiên cứu báo cáo cấp có thẩm quyền vào thời điểm thích hợp. Ngoài ra, Chính phủ cũng cho biết chưa quy định về việc hỗ trợ thuế thu nhập cá nhân với các gia đình sinh đủ 2 con, miễn phí khám thai sản cho phụ nữ chưa tham gia bảo hiểm xã hội, hỗ trợ khám, chữa bệnh cho các cặp vợ chồng vô sinh, hiếm muộn... LUÂN DŨNG Chính phủ thấy rằng, việc điều chỉnh chế độ tiền lương là vấn đề lớn, liên quan đến nhiều cơ chế, chính sách do đó cần được rà soát đồng bộ với các luật khác. Do đó, cần đánh giá kỹ lưỡng tính khả thi thế nào là lương đủ sống. Chính phủ thống nhất các chương trình đào tạo chuyên sâu sau đại học thuộc lĩnh vực sức khỏe cấp văn bằng bác sĩ nội trú, bác sĩ chuyên khoa do Bộ Y tế hướng dẫn, tổ chức thực hiện và quản lý. Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan ẢNH: NHƯ Ý Bác sĩ nội trú Trường ĐH Y Hà Nội trong ngày hội lựa chọn ngành học ẢNH: NGHIÊM HUÊ Luật Dân số có hiệu lực từ 1/7/2026. Riêng chính sách hỗ trợ tài chính khi sinh con đối với phụ nữ ở tỉnh, thành phố có mức sinh dưới mức sinh thay thế và hỗ trợ tài chính khi sinh con đối với phụ nữ sinh đủ 2 con trước tuổi 35 có hiệu lực từ 1/1/2027. Cần đánh giá kỹ lưỡng “thế nào là lương đủ sống” Bộ Y tế quản lý các chương trình đào tạo chuyên sâu về sức khỏe Quảng Trị cam kết sửa xong 12 nhà hỏng trước Tết Liên quan đến việc chậm sửa chữa 12 ngôi nhà bị hư hỏng nặng do sạt lở, tỉnh Quảng Trị đã có văn bản báo cáo, giải trình nguyên nhân và khẳng định quyết tâm “chạy nước rút”, hoàn thành sửa chữa nhà cho dân trước Tết Nguyên đán. Ngày 10/12, tỉnh Quảng Trị đã gửi văn bản báo cáo Thủ tướng về tình hình xử lý sự cố, sau khi bị phê bình trong cuộc họp Chính phủ một ngày trước đó. Tại phiên họp, Thủ tướng yêu cầu các tỉnh miền Trung “thần tốc, quyết liệt” triển khai “Chiến dịch Quang Trung” để sửa chữa nhà cửa cho người dân vùng thiên tai, đồng thời phê bình Quảng Trị vì chưa tiến hành sửa chữa cho 12 trường hợp hư hỏng nặng ở Khe Sanh. Trong báo cáo, tỉnh Quảng Trị cho biết đã ban bố tình huống khẩn cấp thiên tai từ ngày 25/11, tổ chức di dời toàn bộ 12 hộ đến tạm cư tại khu nhà 2 tầng của Liên đoàn Lao động huyện Hướng Hóa (cũ), bảo đảm đầy đủ điện, nước và an ninh. Tỉnh cũng đã khoanh vùng nguy hiểm, cấm người dân tiếp cận khu vực có nguy cơ cao. UBND tỉnh cho biết đã tạm cấp 10 tỷ đồng từ nguồn dự phòng để khảo sát, lập phương án và đầu tư công trình chống sạt lở lâu dài. Tuy nhiên, việc sửa chữa nhà chỉ có thể triển khai sau khi hoàn tất đánh giá giải pháp tối ưu, đảm bảo an toàn tuyệt đối cho người dân. Trước sự chỉ đạo quyết liệt của Thủ tướng, lãnh đạo tỉnh Quảng Trị khẳng định sẽ tập trung tối đa nhân lực, rút ngắn thời gian khảo sát, thiết kế và tổ chức thi công ngay khi có phương án kỹ thuật an toàn. Tỉnh cam kết hoàn thành sửa chữa nhà ở cho 12 hộ dân trước Tết Nguyên đán, đồng thời tiếp tục hỗ trợ người dân trong thời gian chờ khắc phục điểm sạt lở. HOÀNG NAM
Tối 9/12, trên tuyến đường Quang Trung kéo (thuộc phường Hà Đông và Yên Nghĩa), hàng chục điểm thi công đang được triển khai. Tuy nhiên, công trường không có biện pháp giảm ô nhiễm môi trường như che chắn, phun nước giảm bụi… Anh Đỗ Nam (trú tại phường Hà Đông, Hà Nội) nói: “Đoạn đường ‘đau khổ’ đó kéo dài hơn 2km. Mỗi khi đi xe máy qua đoạn đường đó, chiếc áo khoác đen bị phủ một lớp bụi trắng xóa”. Không chỉ ngoài đường, mặc dù thường xuyên đóng kín cửa nhưng bên trong nhà người dân hai bên đường, bụi phủ trắng đồ đạc như bàn ghế, tủ, cầu thang. “Gia đình tôi mới mua máy lọc không khí được hơn 1 tháng. Hôm qua, tôi kiểm tra bên trong thì thấy màng lọc bám kín bụi; điều hòa không khí cũng tương tự và phải thường xuyên vệ sinh”, ông Tất Thắng cho biết. Tương tự, dọc Quốc lộ 6 - nơi dự án Vành đai 4 đang gấp rút triển khai và trên trục Đại lộ Thăng Long, nhiều xe che chắn sơ sài, vật liệu rơi vãi tạo thành những vệt bụi xám kéo dài. Mỗi đoàn xe chạy qua, mặt đường lại mù mịt như có một lớp sương mỏng bị khuấy lên, trùm xuống cả khu dân cư hai bên. Những biện pháp hạn chế bụi tối thiểu như tưới nước hay phun sương, vốn được quy định rất rõ, nhưng không được đơn vị thi công thực hiện. Trong khu vực nội thành, nhiều dự án giao thông đang được triển khai nhưng đơn vị thi công không có biện pháp giảm ô nhiễm bụi, tiếng ồn. Tại tuyến Vành đai 1, đoạn Hoàng Cầu - Voi Phục, hàng loạt công trình đang giải phóng mặt bằng phục vụ dự án. Tuy 4 THỜI SỰ n Thứ Năm n Ngày 11/12/2025 “PHÁO XA SƯƠNG MÙ” Với khả năng phun sương kích cỡ micromet, “pháo xa sương mù” được coi là phương án dập bụi mịn hiệu quả cho các thành phố ô nhiễm. Thế nhưng 2 tháng qua, chiếc xe này dường như bị lãng quên. Đại diện Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị Hà Nội (Urenco) cho biết, thời gian qua đơn vị áp dụng mức độ vệ sinh môi trường cấp 1 - mức tăng cường làm sạch cao nhất hiện nay. Cụ thể, đã chính thức áp dụng thí điểm tại chi nhánh Ba Đình và Hoàn Kiếm. Ngoài rửa hè, quét hút và rửa đường phố hằng ngày, các chi nhánh đã thay thế phương pháp thu gom thủ công bằng cách sử dụng xe điện 2 bánh vệ sinh chuyên dụng để làm sạch vỉa hè và đường phố. Tần suất làm sạch được tăng lên đáng kể, lên đến 20 phút/lượt. Việc ứng dụng công nghệ này tối ưu hóa quy trình làm việc, việc làm sạch không bị gián đoạn. Đáng chú ý, để giảm bụi mịn, các xe rửa đường mới được huy động với tần suất cao hơn để thực hiện quét rửa đồng thời tại các tuyến phố trung tâm. Thời gian hoạt động được kéo dài từ 9h sáng đến 23h đêm. “Pháo xa sương mù” - phương tiện phun sương dập bụi mịn được kỳ vọng làm giảm ô nhiễm cho Thủ đô - hiện chưa được quan tâm đúng mức. Đơn vị quản lý thiết bị phun sương dập bụi cho biết, hiện có duy nhất 1 xe chuyên dụng đang thực hiện trên 49 tuyến đường thuộc 4 phường Cửa Nam, Ba Đình, Giảng Võ và Ngọc Hà. Việc vận hành xe phun sương hiện nay hoàn toàn từ kinh phí của doanh nghiệp hỗ trợ thành phố. Thế nhưng các đề xuất của doanh nghiệp về việc hoạt động của xe nhiều tháng qua vẫn chưa được các sở, ngành của thành phố Hà Nội chấp thuận và cho chủ trương. “Để phát huy hiệu quả dập bụi, chúng tôi có một số đề xuất như phun sương ban ngày, xin một số tuyến di chuyển cụ thể... Nhưng đã đề xuất gần 2 tháng nay chưa nhận được phản hồi. Giờ chạy loanh quanh không đúng tuyến đường được giao cũng không được phép”, một cán bộ nêu khó khăn. VÙNG PHÁT THẢI THẤP Ông Đàm Văn Huân, Trường ban Đô thị HĐND TP. Hà Nội, cho rằng, để giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường, thành phố cần thực hiện phân loại chất thải rắn tại nguồn; đổi mới quy trình, nâng cao hiệu quả công tác thu gom, vận chuyển, duy trì vệ sinh môi trường. Triển khai các nhà máy xử lý chất thải rắn theo quy hoạch, điển hình như Khu xử lý chất thải rắn Châu Can và Khu xử lý chất thải rắn Núi Thoong. Thực hiện đồng bộ các giải pháp cải thiện chất lượng không khí, hạn chế bụi từ các công trình xây dựng, chấm dứt tình trạng đốt chất thải không đúng nơi quy định. Tăng cường quản lý, kiểm tra, giám sát, ngăn ngừa ô nhiễm môi trường ở các làng nghề, các khu công nghiệp, cụm công nghiệp... Ông Huân cho biết, tại kỳ họp thứ 28, HĐND thành phố đã ban hành Nghị quyết Quy định thực hiện vùng phát thải thấp trên địa bàn thành phố nhằm cụ thể hóa điểm a khoản 2 Điều 28 Luật Thủ đô năm 2024. Theo lộ trình, từ 1/7/2026, Hà Nội sẽ thí điểm thực hiện vùng phát thải thấp tại một số khu vực tại 9 phường trong vành đai 1; từ 1/1/2028, thực hiện vùng phát thải thấp tại 14 phường từ vành đai 2 trở vào; từ 1/1/2030 thực hiện vùng phát thải thấp tại 36 xã, phường trong vành đai 3. Trong vùng phát thải thấp, thành phố sẽ phát triển hạ Ô nhiễm môi trường là một trong 5 điểm nghẽn của Hà Nội và đã kéo dài nhiều năm qua. Thành phố đề ra một loạt biện pháp nhằm giảm ô nhiễm không khí, bao gồm sử dụng phương tiện phun sương dập bụi mịn gọi là “pháo xa sương mù”, thiết lập vùng phát thải thấp… TS Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới Không khí sạch Việt Nam, cho rằng, đợt ô nhiễm không khí kéo dài tại Hà Nội những ngày qua không phải là hiện tượng đơn lẻ, mà phản ánh lỗ hổng quản lý nguồn phát thải tồn tại nhiều năm qua, trong đó, có sự gia tăng phương tiện tham gia giao thông, hoạt động sản xuất. Phun sương dập bụi mịn, lập vùng phát Công nhân thổi bụi tại dự án đường Vành đai 4, Hà Nội Xe chở vật liệu cuốn theo bụi mù mịt Lỗ hổng quản lý nguồn phát thải Chất lượng không khí trên địa bàn Thủ đô là một vấn đề được Đảng, Nhà nước đặc biệt quan tâm. Mới đây, Bộ Chính trị có Kết luận số 224-KL/TW về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 06-NQ/TW, ngày 24/01/2022 của Bộ Chính trị về quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Trong đó, Bộ Chính trị yêu cầu triển khai quyết liệt các giải pháp bảo vệ môi trường đô thị. Xây dựng Chương trình tổng thể xử lý ô nhiễm không khí, nguồn nước sinh hoạt và nước thải tại các đô thị lớn, nhất là Thủ đô Hà Nội và TPHCM. Nâng cao trách nhiệm và năng lực của chính quyền đô thị trong ứng phó thiên tai và xử lý các tình huống khẩn cấp, khủng hoảng. Thi công dự án đường Nguyễn Tuân, Hà Nội không có biện pháp hạn chế ô nhiễm môi trường BÁO ĐỘNG Ô NHIỄM Cấp bách ngăn chặn ô nhiễm không khí tại Hà Nội, TPHCM Ngày 10/12, Quốc hội biểu quyết thông qua Nghị quyết tiếp tục nâng cao hiệu lực, hiệu quả việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường. Nghị quyết yêu cầu ban hành và triển khai hiệu quả Kế hoạch hành động quốc gia về khắc phục ô nhiễm và quản lý chất lượng môi trường không khí giai đoạn 2025 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045; đồng thời thực hiện ngay các biện pháp cấp bách kiểm soát, ngăn chặn và khắc phục, cải thiện tình trạng ô nhiễm không khí tại thành phố Hà Nội và TPHCM. LUÂN DŨNG
CAO ĐIỂM MÙA Ô NHIỄM Đợt ô nhiễm không khí nhiều ngày qua ở Hà Nội và một số tỉnh miền Bắc vẫn tiếp tục. Sáng qua (10/12), ô nhiễm không khí bao phủ Hà Nội, Ninh Bình, Hải Phòng, Phú Thọ, Bắc Ninh, Hưng Yên, Thái Nguyên. Ô nhiễm nghiêm trọng hơn vào đêm và sáng với mức độ phổ biến ở ngưỡng xấu (có hại cho sức khoẻ mọi người). Một số điểm đo tại Hà Nội và Hưng Yên lên ngưỡng rất xấu trong sáng qua, rất có hại cho sức khoẻ mọi người, nhất là người già, trẻ nhỏ, người mắc bệnh hô hấp, tim mạch. Theo Hệ thống dự báo chất lượng không khí và cảnh báo sớm cho Hà Nội (tại địa chỉ https:// geoi.com.vn/hanoiair), dự báo hôm nay và ngày mai (11-12/12), tình trạng ô nhiễm không khí nghiêm trọng tiếp tục bao trùm tại Hà Nội, Ninh Bình, Hải Phòng, Phú Thọ, Bắc Ninh, Hưng Yên, Thái Nguyên. Từ khoảng ngày 13/12, do ảnh hưởng của một đợt gió mùa đông bắc có cường độ mạnh gây mưa dông rải rác, chất lượng môi trường không khí Hà Nội và các tỉnh, thành phố lân cận sẽ được cải thiện trong khoảng 4-5 ngày. Sau đó từ khoảng giữa tuần tới (17/12), tình trạng ô nhiễm không khí ở Hà Nội và các địa phương miền Bắc có thể tái diễn. Theo các chuyên gia, miền Bắc đang trong cao điểm mùa ô nhiễm, thường kéo dài từ tháng 10 năm trước đến khoảng tháng 3 năm sau. Để hạn chế tác động của ô nhiễm không khí đến sức khoẻ, người dân nên thường xuyên cập nhật cảnh báo chất lượng không khí của Cục Môi trường (ứng dụng VN Air), cũng có thể tham khảo trên Hệ thống dự báo chất lượng không khí và cảnh báo sớm cho Hà Nội (tại địa chỉ https://geoi.com.vn/ hanoiair) để nắm bắt được diễn biến và dự báo chất lượng không khí Thủ đô. Theo TS Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam, chúng ta đã xác định được 4 nhóm nguyên nhân chính gây ô nhiễm không khí tại Hà Nội và một số địa phương miền Bắc, gồm hoạt động giao thông, xây dựng, sản xuất công nghiệp - làng nghề tái chế, các hoạt động dân sinh (đốt rơm rạ, đốt rác). Tuy nhiên, chúng ta lại chưa xác định và làm rõ được vai trò của các cơ sở phát thải cụ thể. Ông nêu ví dụ cụ thể, nguồn phát thải từ hoạt động công nghiệp, làng nghề tái chế ven Hà Nội và các địa phương lân cận thường xuyên được nhắc đến nhưng cụ thể làng nào, nhà máy, xí nghiệp nào gây ô nhiễm, lượng phát thải là bao nhiêu thì lại chưa chỉ ra được. GIẢM THIỂU PHÁT THẢI ĐỐI VỚI TỪNG NGUỒN TS Tùng đề xuất, Hà Nội cần sớm phối hợp với các địa phương để xây dựng một bản đồ ô nhiễm số. Trên đó xác định các nguồn phát thải lớn, mức độ phát thải cụ thể, thời gian phát thải nhiều, làm căn cứ để kiểm soát các nguồn gây ô nhiễm. Từ đó, có giải pháp giảm thiểu phát thải đối với từng nguồn, chẳng hạn doanh nghiệp nào, làng nghề nào phải giảm phát thải bao nhiêu, lộ trình ra sao, kết nối dữ liệu như thế nào. Đây cũng là cách mà Bắc Kinh, Trung Quốc đã làm rất thành công. Vị chuyên gia này cho rằng, trong bối cảnh khoa học công nghệ và chuyển đổi số như hiện nay, việc này không quá khó khăn và cũng không quá tốn kém. Ông cũng cho rằng, câu chuyện phối hợp liên vùng đặc biệt quan trọng. Bắc Kinh thành công trong kiểm soát ô nhiễm bởi cách tiếp cận giải quyết ô nhiễm theo vùng Bắc Kinh gồm cả Thiên Tân và Hà Bắc. Vì vậy, Hà Nội cần phối hợp chặt chẽ với các địa phương trong khu vực, nhất là Bắc Ninh, Phú Thọ, Thái Nguyên, Hưng Yên, Ninh Bình, Hải Phòng để tạo thành một “liên minh” chống ô nhiễm. Theo bà Lê Thanh Thuỷ, Phó phòng Quản lý môi trường, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội, dự kiến năm 2026, Hà Nội sẽ thực hiện tổng kiểm kê khí thải toàn diện nhằm xác định rõ vai trò của các nguồn thải, làm căn cứ triển khai các biện pháp cải thiện chất lượng không khí của Thủ đô. Bà Thuỷ cho biết, Hà Nội sẽ tích hợp các nhiệm vụ, giải pháp chống ô nhiễm trong các nghị quyết, kế hoạch của thành phố, đồng thời ưu tiên về ngân sách xử lý nguồn gây ô nhiễm để đạt được mục tiêu, trong đó có nội dung kiểm soát nguồn thải lớn, xây dựng và triển khai các vùng phát thải thấp. TUỆ MINH 5 n Thứ Năm n Ngày 11/12/2025 THỜI SỰ thải thấp Theo chuyên gia, Hà Nội cần sớm phối hợp với các địa phương để xây dựng một bản đồ ô nhiễm số. Trên đó xác định các nguồn phát thải lớn, mức độ phát thải cụ thể, thời gian phát thải nhiều, làm căn cứ để kiểm soát các nguồn gây ô nhiễm. Cần xây dựng bản đồ phát thải số tầng giao thông nhằm hỗ trợ chuyển đổi phương tiện, phát triển hệ thống giao thông công cộng. Bên cạnh đó, thành phố cấm xe mô tô, xe gắn máy khác lưu thông vào vùng phát thải thấp theo khung giờ/ thời điểm hoặc khu vực. Ngoài ra, sẽ hạn chế, tiến tới cấm xe ô tô không đáp ứng quy chuẩn khí thải mức 4 lưu thông vào vùng phát thải thấp theo khung giờ/thời điểm hoặc khu vực. Ông Huân đề nghị UBND thành phố sớm xây dựng nghị quyết, quy định về lộ trình, thời gian, biện pháp triển khai vùng phát thải cấp. Điều này, sẽ sớm giải quyết môi trường. Liên quan đến vấn đề này, UBND TP. Hà Nội đã có văn bản giao các cơ quan, đơn vị liên quan triển khai một loạt các biện pháp nhằm giảm ô nhiễm môi trường. Trong đó, UBND thành phố yêu cầu các đơn vị tăng cường kiểm tra, xử lý các hoạt động đốt mở (đốt rác, đốt rơm rạ, phụ phẩm nông nghiệp); giám sát các đơn vị dịch vụ, thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt đảm bảo đúng quy định; có biện pháp kiểm soát bụi nghiêm ngặt (che chắn, rửa xe khi ra khỏi công trường, phun sương giảm bụi); không cấp phép thi công đào lòng lề đường, vỉa hè trong giai đoạn cuối năm. Bên cạnh đó, UBND thành phố giao Sở Xây dựng nghiên cứu và thí điểm công nghệ phun sương giảm bụi tại khu dân cư, công viên và đường giao thông; giao Công an thành phố tích hợp với camera AI để xử lý các vi phạm về môi trường, đốt rác thải trái phép; chủ tịch UBND các phường, xã đình chỉ thi công (nếu cần thiết) đối với các công trình không đảm bảo quy định về bảo vệ môi trường… NHÓM PV nhiên, hầu hết các công trình đang phá dỡ không được che chắn khiến người dân không chỉ bị ảnh hưởng do ô nhiễm tiếng ồn mà còn do ô nhiễm không khí. Các hộ dân sinh sống quanh đây cho biết, dù đóng kín cửa cả ngày, bụi vẫn len vào từng khe nhỏ, phủ trắng đồ dùng trong nhà. NHIỀU NGUỒN PHÁT THẢI, KHÓ QUẢN LÝ Bà Lê Thanh Thủy, Phó trưởng Phòng Quản lý môi trường - Sở NN&MT Hà Nội, nói rằng, Hà Nội có mật độ giao thông và xây dựng cao, nhiều hoạt động sản xuất, nên phát sinh ô nhiễm không khí. Bên cạnh đó, còn có tình trạng đốt rơm rạ, đốt rác ở khu dân cư. “Đốt rác diễn ra nhiều nơi và chúng tôi đau đầu với các biện pháp kiểm soát. Đốt rác diễn ra nhỏ lẻ nhưng thực ra đang gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng ở khu dân cư”, bà Thủy đánh giá. Theo bà Thủy, từ năm 2022, Sở đã phối hợp với Ngân hàng Thế giới thực hiện nghiên cứu cho thấy, ô nhiễm ở Hà Nội còn tới từ các tỉnh lân cận. “Chúng tôi gọi đây là mùa ô nhiễm, vào những tháng cuối năm, xảy ra điều kiện nghịch nhiệt, Hà Nội phải chịu rất nhiều điều kiện không thuận lợi. Mùa ô nhiễm năm nay đến chậm hơn một chút, khoảng 1-2 tháng nhưng tần suất và mức độ không thay đổi”, bà nói. Về giải pháp giảm ô nhiễm không khí, bà Thủy cho biết, Sở đã đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người dân, coi đây là nền tảng của mọi chính sách. Cùng với đó, các nội dung về hạ tầng cũng được thực hiện song song với các vấn đề pháp lý, kỹ thuật, kiểm soát phát thải từ hoạt động giao thông, xây dựng, hệ thống đốt mở và các hoạt động dân sinh khác. NHÓM PV Kiểm soát phương tiện giao thông Phó Chủ tịch UBND Hà Nội Nguyễn Mạnh Quyền cho biết, thành phố đang thực hiện nhiều giải pháp giảm ô nhiễm môi trường, trước mắt là kiểm soát công trình xây dựng và phương tiện giao thông. Sở Xây dựng Hà Nội cho biết, tính đến hết quý II/2025, thành phố có hơn 9,2 triệu phương tiện giao thông (trong đó xe máy chiếm trên 86%, tốc độ tăng thêm mỗi năm từ 4-5%). Lượng xe máy đã sử dụng trên 10 năm chiếm 72,6%. Sở Xây dựng đang kiểm tra, rà soát và thu hồi rào chắn một số công trình, dự án giao thông thi công trên đường, trong đó có dự án hệ thống xử lý nước thải Yên Xá và dự án tuyến đường sắt đô thị Nhổn - ga Hà Nội. Với giải pháp kiểm soát phương tiện giao thông, ông Quyền cho biết, các sở, ngành đang thực hiện các giải pháp để từ 1/7/2026 sẽ thực hiện cấm xe máy xăng và xe tải, xe chở khách vào trung tâm thành phố từ Vành đai 1 trở vào. Với lộ trình chuyển đổi toàn bộ phương tiện ô tô chở khách, trong đó có xe buýt, taxi từ xe chạy dầu sang xe chạy điện, năng lượng xanh, ông Quyền cho biết, thời hạn mà Chính phủ đặt ra là đến năm 2035, nhưng Hà Nội đặt ra kế hoạch hoàn thành việc này từ nay đến năm 2030. TRỌNG ĐẢNG Hà Nội và nhiều địa phương lân cận chìm trong ô nhiễm không khí những ngày qua Theo PGS.TS Lý Bích Thuỷ, Trường Hoá và Khoa học sự sống, Đại học Bách khoa Hà Nội, cần đẩy mạnh việc ứng dụng khoa học công nghệ và chuyển đổi số trong giải quyết bài toán ô nhiễm không khí ở các địa phương. Bà cho rằng, khoa học, công nghệ và chuyển đổi sẽ giúp giải quyết được rất nhiều vấn đề từ nhận diện nguồn thải, cảnh báo, dự báo ô nhiễm đến các giải pháp cụ thể kiểm soát các nguồn thải lớn. Bà cũng cho rằng, Việt Nam cần tìm kiếm, nghiên cứu và phát triển công nghệ để giảm giá thành và sự phụ thuộc vào bên ngoài. KHÔNG KHÍ Ở ĐÔ THỊ
6 THỜI SỰ n Thứ Năm n Ngày 11/12/2025 Thành quả ấy không đến từ vài biện pháp đơn lẻ mà từ một chiến lược đồng bộ, liên tục, có kiểm tra, giám sát, có chế tài. DI DỜI Năm 2013, nồng độ bụi mịn PM2.5 bình quân năm ở Bắc Kinh là 89,5 µg/m3, vượt tiêu chuẩn quốc gia lên tới 156%. Cùng năm đó, thành phố ghi nhận 58 ngày trong năm có chất lượng không khí ở mức “ô nhiễm nghiêm trọng”. Vì thế, Kế hoạch hành động vì không khí sạch 2013-2017 ra đời với với hàng loạt biện pháp quyết liệt. - Cắt giảm đốt than: Các lò hơi đốt than, các nhà máy dùng than được yêu cầu thay thế; nhiều nguồn sử dụng năng lượng hóa thạch chuyển sang nhiên liệu sạch hơn, nhằm giảm lượng phát thải SO2, NOX, bụi. Hàng trăm lò hơi đốt than được tháo bỏ, hàng loạt khu dân cư chuyển sang dùng khí đốt hoặc điện để sưởi trong mùa đông. Theo Kế hoạch hành động, Bắc Kinh cam kết giảm mạnh lượng tiêu thụ than đá - từ 23 triệu tấn năm 2012 xuống dưới 10 triệu tấn năm 2017, theo Trung Quốc Nhật báo. - Tái cấu trúc công nghiệp, di dời nhà máy gây ô nhiễm: Các ngành công nghiệp nặng, nhà máy sắt thép, xi măng, thủy tinh, hóa chất… được kiểm soát chặt hoặc di dời khỏi nội đô. Năm đầu tiên (2014), Bắc Kinh đóng cửa hoặc di dời 392 nhà máy gây ô nhiễm, theo Nhân dân Nhật báo. Giai đoạn 2014-2023, thành phố đóng cửa hoặc di dời hơn 62.000 cơ sở sản xuất lớn nhỏ; trong đó nhà máy thép Thủ Cương (biểu tượng công nghiệp nặng của Bắc Kinh, một điểm nóng ô nhiễm ở vị trí đắc địa) được chuyển về tỉnh Hà Bắc, dành đất xây Công viên Thủ Cương. Năm 2005, Thủ Cương (Shougang) bắt đầu di dời cơ sở sản xuất ra khỏi Bắc Kinh, sang Hà Bắc. Đến cuối năm 2010, nhà sản xuất thép chính thức đóng lò cuối cùng ở vùng ngoại ô Bắc Kinh. Sau khi di dời, khu vực cũ của nhà máy được tái phát triển (không còn lò cao, nhà máy thép, mà chuyển sang chức năng văn hóa, công nghiệp nhẹ, đô thị), góp phần giảm mạnh mức phát thải công nghiệp ở thủ đô, CGTN đưa tin. - Kiểm soát giao thông và phương tiện cá nhân: Siết tiêu chuẩn khí thải, loại bỏ xe cũ, khuyến khích phương tiện công cộng hoặc nhiên liệu sạch, tăng cường xử phạt vi phạm môi trường. Hơn 20 triệu xe cũ, phát thải cao bị loại bỏ; chủ phương tiện được trợ cấp một phần tiền mua xe mới. - Hợp tác vùng, kiểm soát phát thải không chỉ ở thủ đô: Vì nhiều nguồn ô nhiễm nằm ngoài ranh giới thành phố, Bắc Kinh cùng với các tỉnh thành lân cận như Hà Bắc, Thiên Tân… thành lập cơ chế phối hợp kiểm soát ô nhiễm liên tỉnh. Nghiên cứu cho thấy, từ 2013 đến 2017, khoảng 80% giảm nồng độ PM2.5 là nhờ các biện pháp kiểm soát phát thải, không phải do may mắn thời tiết. Mức PM2.5 ở Bắc Kinh năm 2017 giảm xuống mức 58 µg/m3, giảm 35% so với năm 2013. Năm 2021, PM2.5 giảm còn 33 µg/m3 - lần đầu tiên đạt tiêu chuẩn do chính phủ đề ra (35 µg/m3). Năm 2024, Bắc Kinh có tới 290 ngày trong năm đạt tiêu chuẩn “khí sạch”, số ngày ô nhiễm nặng giảm mạnh - chỉ còn 2 ngày. Theo thống kê từ các chỉ số ô nhiễm chính, từ năm 2013 đến 2024, Bắc Kinh ghi nhận mức giảm ở nhiều chỉ tiêu: PM2.5 giảm 65,9%, bụi thô PM10 giảm 50%, NO2 giảm 57,1%, SO2 giảm 88,7%. Bắc Kinh đặt mục tiêu xóa bỏ ô nhiễm không khí nghiêm trọng vào năm 2025, tiếp tục siết chặt kiểm soát phát thải, hoàn thiện quản lý môi trường, hướng tới tiêu chuẩn cao hơn cho chất lượng không khí. PHẠT NẶNG Việc kiểm soát ô nhiễm không chỉ dừng ở điều chỉnh công nghiệp và năng lượng; hệ thống pháp lý, chế tài cũng được tăng cường. Ngày 1/1/2016, luật môi trường mới quy định rõ, nếu một doanh nghiệp gây ra “sự cố ô nhiễm nghiêm trọng”, mức phạt có thể tăng lên, thay vì mức cố định (trước đây khoảng 500.000 nhân dân tệ, tương đương 1,9 tỷ đồng). Mức phạt mới có thể gấp 3-5 lần chi phí thiệt hại do ô nhiễm gây ra, tùy mức độ vi phạm. Trong một đợt tổng kiểm tra môi trường, các thanh tra đã phạt tổng cộng hơn 870 triệu nhân dân tệ (3.306 tỷ đồng) đối với các cơ sở vi phạm quy định môi trường, theo China Briefing. Để tránh nguy cơ bị phạt nặng, nhiều doanh nghiệp ở Bắc Kinh đã chuyển sang sử dụng nhiên liệu “xanh”, nâng cấp thiết bị hoặc đóng cửa nếu không đáp ứng tiêu chuẩn môi trường. Cùng với nâng cao mức phạt là tăng cường giám sát phát thải, kiểm tra khí thải, minh bạch dữ liệu môi trường. Chính quyền và người dân cùng theo dõi, giám sát dễ dàng hơn. Để phòng chống ô nhiễm không khí, Bắc Kinh và các vùng lân cận như Hà Bắc… còn áp dụng mức phạt đáng kể, thường lên tới 2.000 nhân dân tệ (7,6 triệu đồng), đối với nông dân đốt rơm rạ. Trong khi đó, chính quyền, doanh nghiệp khuyến khích, thúc đẩy việc tái sử dụng rơm rạ làm phân bón sinh học và nhiên liệu, cân bằng giữa nông nghiệp và bảo vệ môi trường, Tân Hoa Xã đưa tin. THÁI AN Từ những năm 2000, đặc biệt là trước Thế vận hội Olympic 2008, Bắc Kinh đã bắt đầu đóng cửa hoặc di dời các nhà máy gây ô nhiễm đến các tỉnh lân cận; năm 2013, Thủ đô Trung Quốc chính thức phát động chiến dịch kiểm soát ô nhiễm không khí. Nhờ vậy, thành phố một thời bụi khói mờ nhân ảnh đã lại nhìn thấy bầu trời trong xanh. Hành trình Bắc Kinh tìm lại bầu trời xanh Bắc Kinh ngày ô nhiễm không khí trầm trọng (trái) và ngày ít ô nhiễm ẢNH: BEIJING AIR Sự cải thiện chất lượng không khí của Bắc Kinh cho thấy, cam kết chính trị mạnh mẽ, chiến lược khu vực phối hợp và kế hoạch hành động hướng đến mục tiêu có thể đem lại kết quả tích cực trong vòng chưa đầy một thập kỷ. Tái cấu trúc công nghiệp (đóng cửa, di dời các nhà máy gây ô nhiễm), chuyển đổi năng lượng (từ than sang nhiên liệu sạch hơn), kiểm soát giao thông, phương tiện và thực thi pháp luật đều rất cần thiết. BÁO ĐỘNG Ô NHIỄM KHÔNG KHÍ Ở ĐÔ THỊ CHUYỆN HÔM NAY Và khi cô con gái 12 tuổi chuẩn bị dắt xe đạp ra khỏi nhà để đến trường, câu hỏi quen thuộc của chị lại vang lên: “Con đã đeo khẩu trang chưa?”. Với sự phát triển của các hoạt động xây dựng, hơn một năm nay trở lại đây, căn nhà của chị Phương và những người sống trong khu vực luôn bị bao bọc bởi các dự án, công trường. Công trình xây dựng đua nhau mọc lên, kèm theo bụi bẩn phát tán, bay mù mịt. Thành thử, căn chung cư nằm trên tầng 19 của chị, dù đóng kín cửa kính, máy lọc chạy 24/7, nhưng chỉ cần hai ngày không lau là lớp bụi mịn bám mờ cửa kính và bàn ghế. Theo các chuyên gia, bụi mờ mịt từ các công trường, dự án xây dựng, cộng với hiện tượng nghịch nhiệt thời tiết và các hoạt động kinh tế, xã hội khác, khiến ô nhiễm không khí của Hà Nội và các tỉnh miền Bắc những tuần gần đây trở nên nghiêm trọng, nhiều điểm cảnh báo màu tím - ngưỡng rất có hại cho sức khỏe. Đã có so sánh rằng, “ô nhiễm không khí khiến người dân Hà Nội chịu tổn hại sức khỏe tương đương hút thụ động 2 điếu thuốc lá mỗi ngày”. Ngay sau khi thông tin trên được đăng tải, trên trang cá nhân Facebook, nhiều bạn bè của tôi đã đăng tải dòng trạng thái ngao ngán: “Vậy là mình đang hút 2 điếu thuốc lá mỗi ngày. Một tuần cũng hơn nửa bao”. Điều đáng nói tình trạng ô nhiễm không khí ở Hà Nội đã được phát cảnh báo SOS từ nhiều năm nay. Chính quyền Hà Nội và các địa phương lân cận cũng đã ban hành biết bao nhiêu giải pháp để ngăn chặn, giảm thiểu tình trạng ô nhiễm không khí từ các hoạt động của con người, như cấm đốt than tổ ông, cấm đốt rơm rạ, di dời các cơ sở ô nhiễm ra ngoại thành, xử phạt xe chở vật liệu gây bụi bẩn, xử lý các dự án thi công không bảo đảm môi trường… Tuy nhiên, hiệu quả từ các giải pháp còn khá hạn chế. Những biện pháp quen thuộc như phun sương dập bụi hay tẩy rửa mặt bằng gần như không được duy trì đều đặn, phần vì tiết giảm chi phí, phần vì thiếu giám sát và thiếu chế tài đủ mạnh. Thậm chí, việc xử lý các công trình gây bụi bẩn, ô nhiễm môi trường vẫn như “bắt cóc bỏ đĩa”. Dạo quanh Hà Nội những ngày này, từ nội thành đến ngoại thành, bụi bẩn từ các công trường, dự án vẫn bay mờ mịt như sương khói, làm người dân ngộp thở mỗi khi đi qua. Trong bối cảnh Hà Nội chuẩn bị triển khai hàng loạt siêu dự án hạ tầng và phát triển đô thị, mật độ xây dựng chắc chắn sẽ tăng mạnh. Nếu tình trạng buông lỏng từ khâu quản lý đến thực thi vẫn tiếp diễn, bụi từ các công trường sẽ tiếp tục đẩy chất lượng không khí về mức báo động. Để giảm thiểu tình trạng ô nhiễm không khí ở Hà Nội, theo các chuyên gia, vấn đề không chỉ nằm ở thời tiết, mà chủ yếu ở quyết tâm và trách nhiệm hành động của các cấp chính quyền. Ngăn ngừa ô nhiễm, không thể mãi “cầu may” vào sự ủng hộ của thời tiết, mà phải chủ động triển khai các giải pháp ứng phó một cách quyết liệt, khẩn trương. Trong đó, giải pháp quan trọng hàng đầu là ngăn chặn ô nhiễm, bụi bẩn từ các dự án, công trình bằng những biện pháp xử lý mạnh, như đình chỉ dự án, không cho tham gia các dự khác trên địa bàn. Chỉ có thế mới đủ sức răn đe các trường hợp vi phạm. V.K Tại trời hay tại người? TIẾP THEO TRANG 1
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==