Có thể nói, Trung Quốc đưa ra nhiều ưu đãi chưa từng có cho Hải Nam để tạo ra của cải vật chất nhanh và nhiều, nhưng đồng thời cũng tạo ra những dịch vụ đẳng cấp, xa hoa, hấp dẫn để người lao động, du khách tiêu tiền ở tỉnh đảo này. “Chúng tôi mong rằng, mọi người đến Hải Nam vừa kiếm tiền vừa tiêu tiền một cách dễ dàng”, vị đại diện Tỉnh ủy Hải Nam nói với chúng tôi hồi tháng 8. Ông cho biết, Tổng Bí thư-Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình mong muốn Hải Nam trở thành “dự án thế kỷ” như Thâm Quyến thời Chủ tịch nước Đặng Tiểu Bình. DANH THIẾP CẢI CÁCH VÀ MỞ CỬA Gần đây, tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc đang có dấu hiệu chậm lại do nhu cầu trong nước suy yếu, bất động sản khủng hoảng, thất nghiệp thanh niên cao… Trong khi đó, Hải Nam với vị trí tỉnh đảo duy nhất cho phép thử nghiệm mô hình mở cửa sâu rộng hơn các khu thương mại tự do khác, tạo “đầu kéo” thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), đặc biệt trong lĩnh vực khoa học công nghệ, dịch vụ, du lịch, tài chính, logistics... Trong khi Mỹ và đồng minh đang siết chặt kiểm soát công nghệ (chip, AI, năng lượng mới…), Hải Nam được ưu đãi để thử nghiệm chính sách thu hút công nghệ, nhân tài, và xây dựng chuỗi cung ứng thay thế. Nếu thành công, Hải Nam trở thành cửa ngõ nhập khẩu hàng hóa và công nghệ từ các nước ASEAN, Ấn Độ Dương, Trung Đông, châu Phi mà không bị kiểm soát chặt như các cảng truyền thống. Nhiều nhà hoạch định chính sách mong muốn Hải Nam trở thành “Singapore + Dubai” phiên bản Trung Quốc để đa dạng hóa tăng trưởng, giảm phụ thuộc vào các cực kinh tế ven biển truyền thống như Quảng Đông, Thượng Hải… “Trung Quốc đại lục muốn có một biểu tượng để cạnh tranh với Singapore, Dubai, vượt qua Hong Kong, thậm chí thách thức vai trò các cảng trung chuyển quốc tế khác. Dù Hải Nam chưa chính thức hoạt động nhưng đã vượt qua Hong Kong về giá cả ưu đãi. Dân đại lục giờ ít sang Hong Kong mua hàng mà đổ sang Hải Nam vì tất cả các mặt hàng, ngoại trừ iPhone, đều rẻ hơn mua ở Hong Kong”, một nhà báo trẻ của Xinhua nói với chúng tôi. Đây cũng là nơi để Trung Quốc chứng minh với các nước Nam bán cầu rằng Trung Quốc vẫn mở cửa, khác với xu hướng bảo hộ của Mỹ và Liên minh châu Âu (EU). Ngoài ra, Trung Quốc gắn Hải Nam với sáng kiến Vành đai-Con đường, đang tập trung thu hút các nước ASEAN tham gia, từ kết nối cứng như đường sắt xuyên Á đến kết nối mềm về văn hóa, du lịch, kinh tế... Với vị trí là đảo biệt lập, Hải Nam là nơi Trung Quốc dễ dàng thử nghiệm cải cách thể chế sâu hơn: tự do hóa dòng vốn, tự do đi lại, cởi mở hơn với doanh nghiệp tư nhân và nước ngoài. Nếu thành công, các mô hình này có thể mở rộng ra các vùng khác của Trung Quốc, trở thành mạng lưới cực tăng trưởng mới của nước này. “Là ‘tấm danh thiếp’ của cải cách và mở cửa Trung Quốc thời đại mới, Hải Nam đã trở thành tuyến đầu của mở cửa thể chế, vùng đất mới của hợp tác cùng có lợi trong khu vực và động lực mới thúc đẩy toàn cầu hóa kinh tế. Điều này thể hiện rõ tầm nhìn rộng mở của Trung Quốc trong việc chia sẻ cơ hội, cùng thúc đẩy phát triển với thế giới”, ông Vương Bân, Ủy viên Thường vụ Tỉnh ủy, Trưởng Ban Tuyên truyền Tỉnh ủy Hải Nam, nhận định. Ngày 18/12 năm nay, Hải Nam sẽ chính thức vận hành cơ chế hải quan khép kín (độc lập với Trung Quốc đại lục) - “một sự kiện mang ý nghĩa cột mốc không chỉ đối với tiến trình xây dựng Khu Thương mại Tự do Hải Nam, mà còn là lời khẳng định trước thế giới về quyết tâm kiên định của Trung Quốc trong việc mở rộng hội nhập ở mức độ cao, bất chấp những làn sóng ngược của chủ nghĩa bảo hộ”, ông Vương nói. Theo ông, sau khi cơ chế hải quan khép kín được vận hành, Hải Nam sẽ tiếp tục bồi đắp động lực hợp tác mới với ASEAN, tận dụng hiệu quả ưu đãi từ Hiệp định Đối tác toàn diện khu vực (RCEP), khai thác sâu tiềm năng hợp tác, cùng vẽ nên bức tranh tươi sáng của quan hệ kinh tế-thương mại giữa Hải Nam và ASEAN. Trong khi đó, bà Trương Huy, Phó Chủ nhiệm Trung tâm Chương trình Ngôn ngữ châu Á-châu Phi của CGTN, Đài Phát thanh Truyền hình Trung ương Trung Quốc (CMG), nói rằng, có ít nhất 4 điều để khám phá Hải Nam sôi động. Thứ nhất, một Hải Nam cởi mở: Trung tâm của Cảng Thương mại Tự do - Khu Thương mại Trung tâm của Tam Á, là nơi đặt trụ sở của 32 công ty nằm trong danh sách Fortune 500 và đã thu hút 648 triệu USD vốn đầu tư nước ngoài chỉ riêng trong năm ngoái. “Những con số này cho thấy sự chuyển mình của Hải Nam từ một hòn đảo xa xôi thành một cửa ngõ mở”, bà Trương nhận xét. Thứ hai, một Hải Nam sinh thái: Chú trọng bảo vệ sinh thái biển, cứu hộ động vật biển. “Thứ ba, một Hải Nam nhân văn: Khi bước vào những quán trà mái vòm ở làng Shamei, Quỳnh Hải, bạn sẽ nghe thấy những vị khách sành trà trò chuyện bằng tiếng Mã Lai. Tại Nông trại Cà phê Hưng Long ở Vạn Ninh, hậu duệ của những Hoa kiều hồi hương vẫn gìn giữ kỹ thuật rang xay cà phê theo phong cách Đông Nam Á. Những khung cảnh đời thường này minh họa sống động sự gần gũi về địa lý và mối quan hệ chặt chẽ của Hải Nam với Đông Nam Á”, bà nói. Thứ tư, Hải Nam đổi mới: Tại thành phố khoa học và công nghệ Nhai Châu, Trung Quốc đang hợp tác với các nước ASEAN để nâng cao danh tiếng về đổi mới khoa học và công nghệ. Tại Nhà máy Cà phê M1 Vịnh Thạch Mỹ, chính sách thuế quan bằng 0 đang cho phép hạt cà phê từ khắp nơi trên thế giới đạt được “toàn cầu hóa ngay trên đầu lưỡi”. Tại Lăng Thủy, Khu thí điểm đổi mới giáo dục quốc tế Lệ An đã chào đón 26 trường đại học trong nước và quốc tế, với gần 5.000 sinh viên và giảng viên, trong đó có hơn 700 sinh viên quốc tế. “Tại đây, bạn sẽ hiểu được ý nghĩa của câu nói học tập ở Hải Nam như đi du học nước ngoài”, bà chia sẻ. CÁC CHÍNH SÁCH ƯU ĐÃI NỔI BẬT Khởi chạy hải quan độc lập toàn đảo từ ngày 18/12 là mốc quyết định cho hoạt động “đóng/phong tỏa hải quan” trên toàn tỉnh đảo Hải Nam, tạo cơ sở cho các chính sách ưu đãi hàng hóa lưu chuyển trong và ngoài đảo. Hải Nam áp dụng cơ chế 2 vạch/ vùng về miễn thuế khi lưu thông ra đại lục. Vạch thứ nhất là cửa mở rộng ra thế giới (ưu đãi, miễn thuế, thủ tục dễ), còn vạch thực hai là cửa vào đại lục (kiểm soát, đánh thuế, khuyến khích sản xuất trong Hải Nam). Vạch thứ nhất là đường biên giữa Cảng thương mại tự do Hải Nam và bên ngoài Trung Quốc (nước ngoài). Hàng hóa, vốn, dữ liệu, nhân tài từ quốc tế đi vào Hải Nam qua tuyến này được thủ tục đơn giản hóa, miễn giảm thuế, nhiều trường hợp hưởng thuế quan 0%. Vạch thứ hai là đường biên giữa Cảng thương mại tự do Hải Nam và phần lãnh thổ hải quan còn lại của Trung Quốc (đại lục). Khi hàng hóa từ Hải Nam đi vào đại lục, nó được xem như nhập khẩu vào Trung Quốc, phải tuân thủ thuế nhập khẩu, VAT, thuế tiêu thụ, trừ khi đạt điều kiện miễn giảm đặc biệt (ví dụ giá trị gia tăng tối thiểu 30%). Với các tổ chức, doanh nghiệp (sản xuất, thương mại, dịch vụ, bán lẻ miễn thuế, họ được miễn giảm thuế nhập khẩu, VAT và thuế tiêu thụ cho nhiều mặt hàng nhập qua vùng một; nguyên liệu nhập khẩu để sản xuất trên đảo được hưởng chính sách thuế quan 0%, giảm đáng kể chi phí đầu tư ban đầu. Các doanh nghiệp hoạt động trong các lĩnh vực được khuyến khích sau khi đăng ký và có hoạt động thực chất trên Hải Nam được áp mức thuế thu nhập doanh nghiệp thấp hơn (chưa đến 15%) trong các thời hạn chính sách cụ thể. Ngành bán lẻ hàng miễn thuế, du lịch cao cấp, y tế, du lịch y tế, hàng hải, logistics, vũ trụ thương mại… được đặc biệt khuyến khích. Ngoài ra, Hải Nam mở rộng ưu đãi cho nhân tài cao cấp và nhân lực cần thiết, bao gồm hỗ trợ, chiết khấu với thuế thu nhập cá nhân, phụ cấp, và các gói hỗ trợ đời sống, nhà ở nhằm thu hút kỹ sư, chuyên gia, phục vụ nghiên cứu và phát triển (R&D) và ngành dịch vụ cao cấp. Cụ thể, có gói ưu đãi thuế thu nhập cá nhân và phụ cấp cho nhân tài cao cấp (trong và ngoài Trung Quốc) nếu ký hợp đồng làm việc dài hạn tại Hải Nam; có chương trình hỗ trợ nhà ở, an sinh cho đối tượng này. “Nếu hàng hóa được chế biến tại Hải Nam và giá trị gia tăng tối thiểu 30%, khi đưa vào đại lục sẽ được miễn thuế nhập khẩu, chỉ nộp VAT, tiêu thụ nếu có. Nếu không đạt điều kiện, vẫn phải nộp thuế nhập khẩu đầy đủ. Điều này khuyến khích doanh nghiệp đặt nhà máy, dây chuyền sản xuất, R&D tại Hải Nam thay vì chỉ dùng đảo này như điểm trung chuyển”, một vị lãnh đạo tỉnh Hải Nam cho biết. Theo ông, cà phê Hưng Long ở Hải Nam rất nổi tiếng nhưng phụ thuộc vào nguyên liệu ngoại nhập, vì vậy đang khuyến khích các công ty cà phê Việt Nam (Trung Nguyên), Indonesia (Kapal Api Global)... xuất khẩu cà phê nhân sang Hải Nam và/hoặc cùng chế biến ở Hải Nam, tạo thương hiệu riêng hoặc đồng sở hữu thương hiệu để đưa vào Trung Quốc đại lục hoặc xuất khẩu ra nước ngoài với giá cao hơn nhiều. n 6-7/12/2025 www.tienphong.vn KINH TẾ 5 Cách cảng thương mại tự do lớn nhất thế giới THU HÚT ĐẦU TƯ Thuế thu nhập doanh nghiệp chuẩn của Trung Quốc là 25%. Mức thuế ưu đãi tại Hải Nam cho doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực được khuyến khích là 15% (giảm 40% so với chuẩn). Các ngành được khuyến khích gồm: Du lịch, dịch vụ hiện đại, logistics quốc tế; Y tế, dược phẩm, dịch vụ chăm sóc sức khỏe; Công nghệ cao, kỹ thuật số, R&D, AI, big data, fintech; Năng lượng mới, bảo vệ môi trường, nông nghiệp hiện đại; Kinh tế biển (hàng hải, thủy sản, du thuyền); Thương mại, tài chính quốc tế, dịch vụ hàng không, vũ trụ thương mại… Một góc Cảng Thương mại Tự do Hải Nam ẢNH: YE LONGBIN XUÂN NGUYỄN-THÁI AN NGÀY 18/12 TỚI, CẢNG THƯƠNG MẠI TỰ DO HẢI NAM (TRUNG QUỐC), CẢNG THƯƠNG MẠI TỰ DO LỚN NHẤT THẾ GIỚI, SẼ CHÍNH THỨC VẬN HÀNH. MỘT TUẦN GHÉ THĂM HẢI NAM GIÚP CHÚNG TÔI PHẦN NÀO HIỂU ĐƯỢC CÁCH THỨC NƠI ĐÂY THU HÚT NHÀ ĐẦU TƯ NƯỚC NGOÀI, DU KHÁCH, DU HỌC SINH, BỆNH NHÂN…
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==