Số 333-334 | 29-30/11/2025 Trang 2 Trang 5 ẤN PHẨM CỦA BÁO TIỀN PHONG www.tienphong.vn Điện thoại nóng 0977 456 112 Đấu giá tranh CAM KẾT NÊU GƯƠNG, LIÊM CHÍNH, ĐẨY MẠNH PHÒNG CHỐNG THAM NHŨNG TÂN CHỦ TỊCH HÀ NỘI: hướng về 7 ngày ứng cứu nơi rốn lũ ĐỒNG BÀO VÙNG LŨTrang 8-9 CHUYỆN CUỐI TUẦN Xem tiếp trang 2 Câu chuyện của tuần, cũng là chuyện của tháng, và của cả một năm. Một tháng đau thương vì bão lũ với đồng bào miền Trung – Tây Nguyên, trong một năm đau thương về thiên tai với đồng bào nhiều vùng miền cả nước. Còn 30 ngày nữa là hết năm 2025, một năm chắc chắn sẽ được ghi vào lịch sử với rất nhiều điều không thể quên. Chất vấn nỗi đau
29-30/11/2025 www.tienphong.vn THỜI SỰ CHUYỆN CUỐI TUẦN 2 QUẢNG CÁO Hà Nội: ĐT: (024)39432758; Fax: (024)39435285 TP.HCM: ĐT: (028)38469860; Fax: (028)38480015 Trong giờ hành chính (024)39439664 Ngoài giờ 0908988666 (Nguyễn Hằng) n Thiết kế: KIỀU TÚ n Giá: 7.500 đồng n Ban đại diện tại thành phố Hồ Chí Minh: 384 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, P. Xuân Hòa- TPHCM. ĐT: (028) 3848 4366, E-mail: tienphonghcm@gmail.com n Ban đại diện tại miền Trung: 339 Lê Thanh Nghị, P. Hòa Cường; 19 Ngô Gia Tự, P. Hải Châu, TP Đà Nẵng, ĐT: (0236)3828 039, E-mail: banmientrung@baotienphong.com.vn n Ban đại diện tại Bắc Trung Bộ: 21 Hồ Xuân Hương, P. Thành Vinh, tỉnh Nghệ An. ĐT: (0238)8602345; Email: baotienphongbactrungbo@gmail.com. n Ban đại diện tại ĐBSCL: 103 Trần Văn Hoài, P. Ninh Kiều, TP Cần Thơ. ĐT: (0292)3823823, Email: baotienphongdbscl@gmail.com n Ban đại diện tại Tây Nguyên - Nam Trung Bộ: 52 Trần Nhật Duật, P.Buôn Ma Thuột, Đắk Lắk, ĐT: (0262)3950029, E-mail: baotienphongtaynguyen@gmail.com; 1018, đường 2/4, P. Bắc Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa. SĐT: 0258.6500.155. Email: tienphongnhatrang@gmail.com n Ban đại diện tại Tây Bắc Bộ: 64 đường Lý Tự Trọng, P.Yên Bái, tỉnh Lào Cai. ĐT: 0904938689, E-mail: vptaybacbotp@gmail.com n Ban đại diện tại Đông Bắc Bộ: Số 18 Lê Thanh Nghị, P.Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh; E-mail: bandongbac@baotienphong.com.vn n Tòa soạn: 15 Hồ Xuân Hương, P. Hai Bà Trưng và D29 Phạm Văn Bạch, P. Cầu Giấy, Hà Nội. ĐT: 3943 4031 - 38227525 Fax: (024) 39430693 | E-Mail: toasoan@baotienphong.com.vn | ISSN 0866-0827 | Website: www.tienphong.vn n Tổng Biên tập: PHÙNG CÔNG SƯỞNG n Giấy phép xuất bản số: 137/GP-BVHTTDL do Bộ VH,TT&DL cấp ngày 2/10/2025 n In tại: Cty TNHH MTV In Quân đội 1, Cty In báo Nhân Dân Đà Nẵng, Cty TNHH MTV In Đăk Lăk, Xưởng in Quân khu IV, Cty TNHH MTV in Quân đội 2, TPHCM PHÁT HÀNH Tại kỳ họp thứ 28 được tổ chức chiều 28/11, HĐND TP. Hà Nội bầu ông Vũ Đại Thắng, Phó Bí thư Thành ủy Hà Nội, giữ chức Chủ tịch UBND TP. Hà Nội, nhiệm kỳ 2021- 2026. Phát biểu nhận nhiệm vụ, tân Chủ tịch UBND TP. Hà Nội chia sẻ, ông sinh ra và lớn lên tại Hải Phòng nhưng luôn mong muốn được học tập, làm việc tại Thủ đô Hà Nội. Sau khi học xong đại học, ông về công tác tại Bộ Kế hoạch và Đầu tư, rồi được Đảng và Nhà nước tin tưởng cử đi các địa phương rèn luyện. “Bây giờ, được phân công công tác tại Thủ đô là sự động viên sâu sắc, đòi hỏi bản thân phải nỗ lực lớn hơn, trách nhiệm hơn nữa”, ông Thắng nói. Theo ông, những năm qua, thành phố đã đạt được nhiều kết quả quan trọng trên nhiều lĩnh vực - đó là nền tảng để Thủ đô phát triển xa hơn, vững chắc hơn. Hiện nay, đất nước bước vào kỷ nguyên mới, với nhiều thời cơ, thách thức đòi hỏi tư duy mới, cách làm mới. Ông Thắng cam kết sẽ cùng tập thể UBND thành phố lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành phát triển kinh tế - xã hội, vận hành chính quyền địa phương 2 cấp với tinh thần kỷ cương, liêm chính, hiệu quả... Tân Chủ tịch UBND TP. Hà Nội cho biết, trước mắt, thành phố sẽ tập trung hoàn thành các chỉ tiêu phát triển kinh tế-xã hội năm 2025, phấn đấu năm 2026 tăng trưởng kinh tế đạt 11% trở lên. Thành phố xác định hạ tầng là xương sống phát triển cần đi trước một bước, nhất là hạ tầng giao thông, chống ùn tắc, ngập úng, ô nhiễm môi trường, quản lý đô thị, đất đai… Ông Thắng cam kết giữ vững bản lĩnh chính trị, nêu gương, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, liêm chính, đẩy mạnh phòng chống tham nhũng, trọng dân, gần dân, lắng nghe dân. Chiều 28/11, Thành ủy Hà Nội tổ chức Hội nghị công bố quyết định của Bộ Chính trị về công tác cán bộ. Ông Nguyễn Quang Dương, Phó trưởng Ban Tổ chức Trung ương, thông tin, vì lý do bất khả kháng và đột xuất mới phát sinh về vấn đề sức khoẻ, và căn cứ nguyện vọng cá nhân, Bộ Chính trị quyết định để ông Nguyễn Đức Trung thôi tham gia Ban Chấp hành, Ban Thường vụ, thôi giữ chức Phó Bí thư Thành ủy Hà Nội, điều động giữ chức Phó trưởng Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương. n PHÁT BIỂU NHẬN NHIỆM VỤ, TÂN CHỦ TỊCH UBND TP. HÀ NỘI VŨ ĐẠI THẮNG CAM KẾT GIỮ VỮNG BẢN LĨNH CHÍNH TRỊ, NÊU GƯƠNG, DÁM NGHĨ, DÁM LÀM, DÁM CHỊU TRÁCH NHIỆM, LIÊM CHÍNH, ĐẨY MẠNH PHÒNG CHỐNG THAM NHŨNG, TRỌNG DÂN, GẦN DÂN, LẮNG NGHE DÂN. Chỉ riêng về thiên tai là một năm dài, thật dài, với những ngày, những đêm, những thời khắc đằng đẵng khắc khoải của phút giây sinh tử. Những tin nhắn cầu cứu, những cảnh đổ nát tang thương, sự xông pha quên mình của những người lính quân đội, công an tại mọi điểm nóng, sự quan tâm hỗ trợ kịp thời của Đảng, Chính phủ cùng muôn vạn tấm lòng chia sẻ của đồng bào cả nước... Theo thống kê của Cục Quản lý đê điều và Phòng chống thiên tai, năm 2025 này tính đến ngày 24/11, thiên tai trên cả nước đã làm 409 người chết và mất tích, 727 người bị thương; 3.714 nhà bị sập, đổ, trôi, trên 333 ngàn nhà bị hư hỏng, tốc mái; hơn 553 ngàn héc ta lúa, hoa màu bị hủy hoại... Tổng thiệt hại ước tính trên 85.099 tỷ đồng. Những con số thật đau lòng, chỉ trong 330 ngày! 35 năm liên tục làm báo trên dải đất miền Trung, tôi không thể nhớ mình đã bao nhiêu phen đối diện bão, lũ. Những năm 1990, bão về, lũ lên âm thầm làm gì đã có internet với điện thoại thông minh để loan báo, để kêu cứu?... Để không khỏi nhức nhối, khi đến thời điểm này, ở miền Trung nhiều nơi sao vẫn còn cảnh người dân ngồi trên nóc nhà kêu cứu, khi dòng lũ hung bạo cứ dâng lên trước sự bất lực và tuyệt vọng...? Đúng là quê hương nhiều nơi còn nghèo, còn nhiều nhà ngói, nhà tranh thấp bé. Nhưng có thể thay đổi được không? Đã có chương trình rất hiệu quả trong việc xóa nhà tạm, nhà dột nát. Còn nhà an toàn, nhà chống thiên tai bão, lũ? Trong khi người dân Quảng Nam từ lâu đã tiên phong với mô hình nhà cộng đồng tránh bão lũ, đào hầm tránh bão, xây lầu cho trâu bò... Nhà nào nghèo mấy cũng cố bổ trụ xây lên cao, phần dưới hoàn toàn “nhường” cho nước lũ khi cần, phần trên cất giữ tài sản cùng những phương tiện giúp cả gia đình sinh tồn trong nguy cấp, như gạo nước, củi lửa, áo quần... Việc này thì ngay mỗi địa phương, mỗi làng xã, mỗi hộ gia đình cũng có thể tự làm, đâu cần chờ đợi sự chỉ đạo, hướng dẫn từ cấp nào? Thực tế tại Nam Trung bộ trong những đợt mưa lũ vừa qua, thiệt hại về con người và tài sản nặng nề nhất chính là những làng, xã ở hạ lưu của những hồ thủy điện khổng lồ. Trách nhiệm của các thủy điện trong việc xả lũ đang được dư luận và các cơ quan chức năng đánh giá, xem xét. Nhưng không ít địa phương, có cần tự xem xét lại trách nhiệm của mình góp phần dẫn đến tình huống “bị động” giữa lũ dữ? Thủy điện mùa mưa nào chẳng xả nước, ngoài quy trình thông tin, thông báo xả lũ, thì đã có chương trình để dân có thể an toàn “sống chung” với lũ? Đơn cử như những biện pháp nêu trên ở Quảng Nam. Biến đổi khí hậu khiến thiên tai ngày càng cực đoan, khốc liệt, mọi kỷ lục bị phá vỡ rất nhanh. Đến lúc không thể chỉ dựa vào những thứ “quy luật” để đưa ra quy trình ứng xử và đối phó tức thời, mà phải đi trước, tính trước mọi thứ từ rất lâu, rất xa, thực sự dài hơi, dài hạn. Và hãy vận dụng tất cả những kỹ năng bài học có thể, trước hết để sinh tồn. TRÍ QUÂN Chất vấn nỗi đau (Tiếp theo trang 1) THANH HIẾU-TRƯỜNG PHONG Ông Vũ Đại Thắng, Chủ tịch UBND TP. Hà Nội, phát biểu nhận nhiệm vụ Cam kết nêu gương, liêm chính, đẩy mạnh phòng chống tham nhũng TÂN CHỦ TỊCH HÀ NỘI: Cơ quan CSĐT Bộ Công an vừa khởi tố bà Phan Thị Mai, Giám đốc Công ty TNHH Thẩm mỹ viện Mailisa; ông Hoàng Kim Khánh (chồng bà Mai) cùng 6 bị can khác về tội buôn lậu, mở rộng điều tra đường dây mỹ phẩm Doctor Magic, hệ sinh thái kinh doanh được che giấu bằng hàng loạt pháp nhân vệ tinh. Theo Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu (C03), bà Mai là người cầm trịch toàn bộ mạng lưới phân phối, còn ông Khánh phụ trách dựng vỏ bọc pháp lý. Từ những hợp đồng vòng vo và bộ hồ sơ hợp pháp hóa, bộ đôi này tạo ra một chuỗi kinh doanh được khoác áo hợp lệ, che đậy trót lọt hoạt động nhập lậu mỹ phẩm suốt nhiều năm. Từ cấu trúc ngụy trang tinh vi, Mailisa mở rộng thành hệ thống 17 chi nhánh trên toàn quốc, phân phối hơn 8 triệu sản phẩm thuộc gần 100 mã hàng Doctor Magic. Riêng ba sản phẩm chủ lực M01, M03 và M23 đã tiêu thụ 3,2 triệu hộp, mang về khoản lợi bất chính lên tới hàng nghìn tỷ đồng nhờ việc “hô biến” mỹ phẩm giá rẻ thành hàng cao cấp bằng bao bì bóng bẩy, quảng cáo rầm rộ và hình ảnh doanh nhân thành đạt. Cơ quan điều tra xác định nguồn hàng thực chất được sản xuất tại thành phố Quảng Châu, Trung Quốc, không đạt tiêu chuẩn chất lượng, không đủ điều kiện cấp chứng nhận lưu hành tự do (CFS). Tuy nhiên, các bị can móc nối với một số đối tượng Trung Quốc lập khống hợp đồng, vận chuyển qua Hồng Kông (Trung Quốc), mở tờ khai giả, gắn mác “Sản xuất tại Hồng Kông” và làm giả chứng từ thanh toán quốc tế. Các lô hàng sau đó được hợp thức hóa qua Công ty MK Skincare do ông Khánh đứng tên. Từ đây, 162 sản phẩm Doctor Magic vào thị trường Việt Nam với giá gấp nhiều lần giá trị thật. Sau khi vụ án bị phát hiện, Cục Quản lý Dược quyết định thu hồi toàn bộ 162 sản phẩm Doctor Magic và cảnh báo người dùng ngừng sử dụng để tránh nguy cơ dị ứng, nhiễm trùng da. Vợ chồng bà Mai, ông Khánh tự nguyện nộp 300 tỷ đồng để khắc phục hậu quả. Theo điều tra ban đầu, từ 2020 đến 2024, nhóm bị can nhập lậu mỹ phẩm giá rẻ từ Quảng Châu, thay đổi nguồn gốc sang Hồng Kông để hợp thức hóa, sau đó quảng cáo là hàng ngoại cao cấp nhằm đánh vào thị hiếu người tiêu dùng trong nước. Con số thu lợi bất chính mới thống kê từ 3/100 sản phẩm chủ đạo đã lên tới hàng nghìn tỷ đồng. Bộ Công an đang mở rộng điều tra các cá nhân, pháp nhân có liên quan trong hệ sinh thái Mailisa và toàn bộ chuỗi cung ứng Doctor Magic. MINH ĐỨC VỤ ÁN MAILISA: Thu giữ 12 siêu xe, 300 cây vàng, 100 sổ đỏ… QUÁ TRÌNH ĐIỀU TRA VỤ ÁN BUÔN LẬU LIÊN QUAN HỆ THỐNG THẨM MỸ VIỆN MAILISA, CƠ QUAN CHỨC NĂNG ĐÃ THU GIỮ 12 SIÊU XE, 3 TỶ ĐỒNG TIỀN MẶT, 400.000 USD, 300 LƯỢNG VÀNG SJC VÀ 100 GIẤY CHỨNG NHẬN QUYỀN SỬ DỤNG ĐẤT.
Phát biểu tại họp báo, anh Lê Hải Long, Ủy viên Ban Thường vụ T.Ư Đoàn, Phó Trưởng ban công tác Thanh thiếu nhi, Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Đội T.Ư nhấn mạnh, cuộc thi đã tạo sân chơi khoa học kỹ thuật bổ ích cho học sinh và là hoạt động cụ thể trong việc thực hiện chủ trương đưa các hoạt động sáng tạo, đổi mới và chuyển đổi số đi vào chiều sâu, góp phần chuẩn bị nguồn nhân lực chất lượng cao cho đất nước ngay từ khi các em còn ngồi trên ghế nhà trường. Tham gia cuộc thi, học sinh sẽ say mê thiết kế, sáng tạo, lắp ráp robot, tính toán khí động học, hay lập trình trí tuệ nhân tạo để giải quyết các bài toán thực tế, chúng ta sẽ nhìn thấy hình ảnh những nhà khoa học, những kỹ sư tài năng tương lai của đất nước. Anh Lê Hải Long nhắn nhủ, các em học sinh đang lớn lên trong kỷ nguyên số, nơi ranh giới giữa thế giới thực và ảo ngày càng mờ đi. Công nghệ mang đến cơ hội, nhưng cũng đầy thách thức. Khi đến với VSAR, các em hãy mang theo tinh thần: “Học để làm chủ, sáng tạo để phụng sự”. “Mỗi dòng lệnh các em viết, mỗi sản phẩm các em sáng tạo hôm nay chính là niềm cảm hứng, là nền móng để kiến tạo nên tương lai của chính mình và của đất nước”, anh Lê Hải Long nói. Phát biểu tại họp báo, Nhà báo Phùng Công Sưởng, Tổng Biên tập Báo Tiền Phong, Trưởng Ban Tổ chức cuộc thi nhấn mạnh, chủ đề “Năng lượng cho tương lai” của cuộc thi năm nay mang hai tầng ý nghĩa. Đó là năng lượng theo đúng nghĩa khoa học: điện gió, điện mặt trời, công nghệ tiết kiệm năng lượng, những mô hình mà các em sẽ nghiên cứu và mô phỏng trên sa bàn. Nhưng sâu xa hơn, đó là nguồn năng lượng tinh thần lan tỏa trong thế hệ trẻ Việt Nam: tinh thần sáng tạo, khát vọng cống hiến, mong muốn được góp phần xây dựng tương lai đất nước trong kỷ nguyên số. Nguồn năng lượng ấy đang hòa nhịp cùng bước chuyển mình mạnh mẽ của đất nước. “Mỗi mô hình sáng tạo, dù thành công hay chưa thành công, đều là một bước tiến quý giá đưa các em đến gần hơn với điều mình mơ ước. Tương lai sẽ được tạo dựng từ những hạt giống ý tưởng hôm nay và từ khát vọng cống hiến, phụng sự đất nước bằng tri thức, sáng tạo và tinh thần trách nhiệm của chính các em”, nhà báo Phùng Công Sưởng nhắn nhủ với học sinh. Ban Tổ chức cho biết, một trong những điểm nhấn của VSAR 20252026 là sự đồng hành của Hội đồng chuyên môn gồm các nhà khoa học và giảng viên uy tín trong lĩnh vực điện tử, viễn thông, robot, cơ điện tử, trí tuệ nhân tạo, vật lý và công nghệ vũ trụ đến từ các Viện nghiên cứu, Đại học kỹ thuật hàng đầu như: Đại học Bách khoa Hà Nội, Trường Đại học Công nghệ - Đại học Quốc gia Hà Nội, Viện Hàn lâm Khoa học Việt Nam... Đội ngũ chuyên môn bảo đảm tính khoa học, công bằng và minh bạch trong toàn bộ quá trình xây dựng nội dung, thẩm định kỹ thuật và chấm thi. Mục tiêu của cuộc thi nhằm phát triển tư duy số, tư duy logic và kỹ năng sáng tạo cho học sinh thông qua trải nghiệm lập trình, thiết kế và chế tạo; tạo môi trường học tập khám phá, nơi học sinh được phép thử - sai - điều chỉnh và tự rút ra bài học từ thực nghiệm. Khi tự tay tạo ra sản phẩm, các em hiểu rằng tri thức không chỉ nằm trong sách vở mà có thể trở thành giải pháp cho cuộc sống hằng ngày. Đây cũng là cách thức nuôi dưỡng niềm đam mê khoa học và định hướng sớm cho những ngành nghề chiến lược của tương lai. Về dài hạn, VSAR kỳ vọng góp phần xây dựng thế hệ trẻ tự tin bước vào lĩnh vực năng lượng tái tạo, robot tự động hóa, trí tuệ nhân tạo và công nghệ xanh. Đây là lực lượng sẽ góp phần quyết định vị thế của Việt Nam trong giai đoạn phát triển mới, nơi tri thức, công nghệ và tinh thần đổi mới sáng tạo trở thành động lực quan trọng của nền kinh tế. SỚM ĐẦU TƯ CHO SÂN CHƠI TRÍ TUỆ Ban Tổ chức cho biết, sau mùa giải năm 2024 với hơn 900 đội thi tham dự tại Vòng Chung kết Quốc gia đã khẳng định vị thế là một trong những hoạt động giáo dục công nghệ có sức ảnh hưởng lớn dành cho học sinh phổ thông Việt Nam. Sự kiện thu hút sự tham gia rộng rãi của học sinh đam mê khoa học, lập trình, robot và trí tuệ nhân tạo, đồng thời nhận được sự đồng hành tích cực từ các viện nghiên cứu, trường ĐH, tổ chức giáo dục và doanh nghiệp công nghệ trong và ngoài nước. Năm 2024-2025, học sinh Trường THCS -THPT Nguyễn Siêu xuất sắc giành 8 giải thưởng tại Cuộc thi STEM, AI và Robottics. Cô Nguyễn Thị Minh Thúy, Hiệu trưởng nhà trường cho biết, những năm qua, nhà trường đã dành nhiều sự quan tâm và đầu tư nghiêm túc vào phát triển giáo dục STEM, AI và kỳ vọng những hạt mầm công nghệ được gieo sớm trong giáo dục. Cụ thể, các môn Khoa học - Công nghệ - Kỹ thuật - Toán học được tổ chức dưới hình thức trải nghiệm, thí nghiệm và dự án, giúp học sinh quan sát - đặt câu hỏi - khám phá - tạo ra sản phẩm. Những giờ học STEM luôn hướng tới việc khuyến khích tư duy phản biện, kỹ năng giải quyết vấn đề và khả năng hợp tác giữa các học sinh. Điều quan trọng hơn nữa là “học đi đôi với hành”, học sinh phải có phòng thí nghiệm, thiết bị thực hành và các nền tảng công nghệ hỗ trợ tự học. Thầy cô được tập huấn thường xuyên để cập nhật phương pháp dạy học tích hợp, từ đó dẫn dắt học sinh trong các dự án liên môn, nghiên cứu nhỏ và hoạt động sáng tạo. Ngoài giờ học, các em cần có các CLB STEM, các nhóm nghiên cứu trẻ để được thử nghiệm ý tưởng, chế tạo sản phẩm và chuẩn bị cho các kỳ thi, sân chơi công nghệ. Tin rằng, việc phát triển mạnh mẽ giáo dục STEM, AI sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh, cô Ngô Thị Quyên, Hiệu trưởng Trường TH –THCS Iris (Thái Nguyên) cho biết mô hình CLB Robotics, STEM ở trường hoạt động mạnh. Từ những năm học trước, đặc biệt là năm học này, trường xây dựng chương trình bài bản để học sinh từ lớp 1- 12 đều được tiếp cận STEM, có kiến thức nền tảng về Tin học, Khoa học kỹ thuật từ sớm. Nhiều học sinh tham gia các cuộc thi, sân chơi trí tuệ và giành giải thưởng, đem lại niềm tự hào cho thầy cô, cha mẹ. Theo cô Quyên, nếu chỉ dạy học lý thuyết đơn thuần theo sách giáo khoa, học sinh sẽ không có niềm hứng khởi, động lực, cơ hội để thực hành và sáng tạo. Do đó, trong bối cảnh này, thầy cô phải là người được học, tập huấn, đổi mới phương pháp dạy học, đưa STEM vào các môn học để học sinh tiếp cận, biến lý thuyết thành các sản phẩm ứng dụng trong thực tế. Qua quá trình dạy học và quan sát học sinh, thầy cô đánh giá, các em tiếp cận rất nhanh, hào hứng với các bài tập thực hành. Đặc biệt, khi tham gia các cuộc thi về STEM, robotics, dưới sự hướng dẫn của thầy cô, các em được dấn sâu thêm một bước đó là đem kiến thức tạo ra sản phẩm công nghệ nên càng hào hứng. “Năm nay, học sinh của trường từ cấp tiểu học đến THPT tiếp tục tham gia cuộc thi với tinh thần tự nguyện. Sau khi các em đăng ký, nhà trường sẽ cử giáo viên hướng dẫn, đồng hành để hỗ trợ trong quá trình dự thi”, cô Quyên cho biết. n NGÀY 28/11, BÁO TIỀN PHONG PHỐI HỢP HỘI ĐỒNG ĐỘI T.Ư, TRUNG TÂM ĐỔI MỚI SÁNG TẠO QUỐC GIA, ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI VÀ CÁC ĐƠN VỊ ĐỒNG HÀNH TỔ CHỨC HỌP BÁO CÔNG BỐ CUỘC THI VÔ ĐỊCH QUỐC GIA STEM, AI VÀ ROBOTICS NĂM HỌC 2025–2026. VỚI CHỦ ĐỀ “NĂNG LƯỢNG CHO TƯƠNG LAI”, SÂN CHƠI ĐƯỢC KỲ VỌNG KHƠI DẬY TINH THẦN KHÁM PHÁ KHOA HỌC, NUÔI DƯỠNG ĐAM MÊ CÔNG NGHỆ VÀ HÌNH THÀNH NHỮNG HẠT NHÂN NHÂN LỰC CHẤT LƯỢNG CAO CHO ĐẤT NƯỚC NGAY TỪ KHI HỌC SINH CÒN NGỒI TRÊN GHẾ NHÀ TRƯỜNG. 29-30/11/2025 www.tienphong.vn THỜI SỰ 3 HÀ LINH Cuộc thi triển khai trên toàn quốc, diễn ra từ tháng 11/2025 đến tháng 4/2026 giúp học sinh trải nghiệm và thể hiện năng lực trong những lĩnh vực cốt lõi của STEM, AI và robotics qua các giải đấu: Giải Vô địch Quốc gia STEM, AI và Robotics; Giải Vô địch IYRC Việt Nam 2026; Giải Vô địch Tekmonk Coding Olympiad; Giải vô địch KC aiRoboMaker; Giải đấu Robot Olympiad. Dự kiến, Chung kết Quốc gia và lễ trao giải diễn ra tại Hà Nội vào tháng 4/2026. PGS.TS Nguyễn Phong Điền, Phó Giám đốc Đại học Bách khoa Hà Nội, đồng Trưởng Ban tổ chức chia sẻ: Đơn vị luôn mong muốn thu hút sinh viên có năng lực tốt trong lĩnh vực khoa học công nghệ, STEM, Robotics vào đào tạo. Thực tế, tổ chức chương trình, Đại học Bách khoa Hà Nội mong muốn tạo sân chơi bổ ích, để học sinh có động lực học tập, dần hình thành niềm đam mê, khao khát khám phá khoa học. STEM sẽ là chìa khoá vàng mở ra cánh cửa để phát triển đất nước. Thắp lửa sáng tạo cho thế hệ tương lai Ban Tổ chức cảm ơn các khách mời, đơn vị đồng hành CUỘC THI VÔ ĐỊCH QUỐC GIA STEM, AI VÀ ROBOTICS 2025-2026: Học sinh, thầy cô và các khách mời tham quan sản phẩm sáng tạo của học sinh Ảnh: DUY PHẠM
THỰC HÀNH PHÓ MẶC CHO BỆNH VIỆN Từ năm thứ 2, sinh viên Y khoa bắt đầu học lâm sàng tại phòng khám, bệnh viện. Họ được nhà trường “bàn giao” cho bệnh viện để cầm tay chỉ việc. Đào tạo thực tế phần lớn phụ thuộc hướng dẫn từ các y bác sĩ tại cơ sở thực hành. Nhiều khoảng trống sinh ra khi các kĩ năng mềm, sinh viên sẽ phải tự học, tự bơi. Tiến sĩ N.T.A đang giảng dạy tại một trường y dược của Hà Nội khẳng định, đang có khoảng cách rất lớn trong đào tạo y khoa. Khi nhà trường phó mặc sinh viên cho bệnh viện, phòng khám, thứ nhận về có thể là bác sĩ có tâm, có tầm do sinh viên tự học, tự nhận thức và may mắn được đội ngũ y bác sĩ tận tình chỉ bảo; hoặc có thể là một bác sĩ chưa thành danh nhưng đã biết cách hành bệnh nhân. Thực tập tại bệnh viện đang là vấn đề quan ngại của các chuyên gia, các cơ sở giáo dục ĐH. Một số trường đào tạo y dược có bệnh viện, phòng khám như Trường ĐH Y Hà Nội, Trường ĐH Y dược (ĐH Quốc gia Hà Nội), ĐH Phenikaa. Nhưng các bệnh viện này chưa đáp ứng hết được nhu cầu thực hành, thực tập của sinh viên trong trường. Bên cạnh đó còn nhiều trường ĐH, CĐ trên địa bàn cũng đào tạo nhóm ngành sức khỏe gây nên tình trạng quá tải chỗ thực tập. Thống kê của Bộ Y tế, cả nước có tới 214 cơ sở đào tạo nhân lực y tế, trong đó 66 cơ sở giáo dục ĐH, 139 cơ sở giáo dục nghề nghiệp, 9 Viện nghiên cứu có đào tạo tiến sĩ. Các cơ sở đào tạo này tập trung tại 2 thành phố lớn Hà Nội, TPHCM. Bệnh viện tại đây đang phải chịu áp lực lớn từ sinh viên thực tập. Riêng tại Hà Nội có khoảng trên 100 bệnh viện công, tư và vài trăm phòng khám. Nhưng trong số này, không phải bệnh viện/phòng khám nào cũng đủ điều kiện để sinh viên ngành y thực tập. Tại hội thảo đánh giá kết quả triển khai thực hiện Nghị định số 111 của Chính phủ quy định về tổ chức đào tạo thực hành trong đào tạo khối ngành sức khỏe và góp ý nội dung sửa đổi nghị định, TS. Vũ Văn Hoàn, Viện Chiến lược và chính sách y tế cho biết, viện tổ chức nghiên cứu để đánh giá tình hình 5 năm triển khai Nghị định 111. Kết quả nghiên cứu cho thấy, sự phối hợp giữa trường và bệnh viện vẫn còn nhiều vướng mắc. Chẳng hạn, trên giấy tờ, các trường ngoài công lập có các chương trình, kế hoạch bài bản, chi tiết hơn so với nhiều trường công lập. Nhưng đi sâu phân tích, nhóm nghiên cứu nhận thấy, các trường ngoài công lập lệ thuộc gần như hoàn toàn vào bệnh viện vì không có giảng viên tại các bệnh viện mà sinh viên của trường thực hành. Do sự tham gia của giảng viên trường ĐH vào bệnh viện rất hạn chế, cộng thêm việc nơi thực hành rất xa trường ĐH, có trường chỉ cử được giảng viên đi theo quản lí, rất nhiều trường hoàn toàn phó thác việc dạy thực hành cho bệnh viện. Theo TS. Vũ Văn Hoàn, vấn đề này cần đặc biệt được quan tâm vì có vai trò quan trọng với chất lượng đào tạo thực hành. Ông thông tin, để vừa hướng dẫn vừa cung cấp dịch vụ theo quy định của Nghị định 111; gần như 100% trường ngoài công lập không đáp ứng được. Ông Nguyễn Tri Thức, Thứ trưởng Bộ Y tế cho rằng, với sự phát triển rất nhanh của các trường ĐH, đặc biệt là trường tư ra đời rất nhiều, nên vấn đề tổ chức đào tạo thực hành trong ngành y xuất hiện nhiều bất cập. Thực tế có sự quá tải trong các cơ sở thực hành. Qua đánh giá của một số nhà chuyên môn cho thấy, hiện nay có sự dễ dãi trong đào tạo thực hành của ngành y, có sự buông lỏng trong tổ chức đào tạo thực hành cho sinh viên. Vẫn có tình trạng “thả” sinh viên tự do khi đi thực hành. Một số trường không có giảng viên nên trông chờ bác sĩ ở một khoa nào đó theo dõi. Nhưng bác sĩ tại bệnh viện nhiều việc, nên dễ dàng bỏ qua mọi yêu cầu đối với sinh viên thực tập. Thứ trưởng Nguyễn Tri Thức cảnh báo, tình trạng này lâu dần tích tụ dẫn đến chất lượng đào tạo thực hành bị giảm sút. Ngành y là ngành khoa học thực hành, không thực hành nghĩa là người học sẽ không thể khám chữa bệnh. NGHỊCH LÍ ĐẦU VÀO, ĐẦU RA Một trong những yếu tố quyết định chất lượng đào tạo y khoa là chất lượng nguồn tuyển. Chỉ tính riêng ngành y khoa, điểm chuẩn đầu vào giữa các trường đã có sự chênh lệch đáng kể, thậm chí không ít trường xét học bạ. Ghi nhận cho thấy, ở hầu hết các trường ngoài công lập, điểm chuẩn ngành y khoa năm 2025 bằng điểm sàn Bộ GD&ĐT quy định 20,5/30 điểm. Trong khi điểm chuẩn ngành y khoa Trường ĐH Y Hà Nội năm nay lên tới 28,13, đồng nghĩa thí sinh phải đạt trung bình trên 9 điểm/môn mới có cơ hội trúng tuyển, chênh gần 8 điểm. Nghịch lí ở chỗ, trường lấy điểm chuẩn đầu vào thấp, tỉ lệ tốt nghiệp giỏi xuất sắc cao, ngược lại trường lấy điểm chuẩn cao, tỉ lệ tốt nghiệp giỏi xuất sắc lại thấp. Trường ĐH Y Hà Nội năm nay có 726 sinh viên tốt nghiệp hệ bác sĩ các ngành y khoa, y học cổ truyền, y học dự phòng, răng-hàmmặt song không có sinh viên tốt nghiệp loại xuất sắc. Chỉ 46 sinh viên tốt nghiệp loại giỏi, chiếm khoảng 4,3%. Số đạt loại khá chiếm khoảng trên 68%; còn lại là trung bình khá và trung bình. Điểm chuẩn đầu vào của khóa sinh viên tốt nghiệp năm nay là 26,75/30 điểm, cao nhất các trường y dược trong cả nước. Năm 2024, toàn bộ 722 tân bác sĩ tốt nghiệp cuối năm 2024 của Trường ĐH Y Hà Nội cũng không có sinh viên tốt nghiệp loại xuất sắc. Toàn trường chỉ có 11,3% sinh viên ngành bác sĩ tốt nghiệp loại giỏi, sinh viên tốt nghiệp loại khá chiếm gần 70%; còn lại là tốt nghiệp trung bình, trung bình khá, điểm chuẩn của khóa 2018-2024 của trường là 24,75/30 điểm. Năm nay, khoa Y, Trường ĐH Y Dược TPHCM trao bằng tốt nghiệp niên khoá 2019-2025 cho 388 tân bác sĩ y khoa. Trong đó, có 2 sinh viên tốt nghiệp loại xuất sắc (chiếm 0,55%), loại giỏi chiếm 18,28%. Trong đợt tốt nghiệp năm 2024 của 366 tân bác sĩ của khoa Y trường này chỉ có 3 sinh viên xuất sắc (chiếm 0,84%), tỉ lệ sinh viên tốt nghiệp loại giỏi đạt 18,77%. Năm 2024, Trường ĐH Kinh doanh và Công nghệ có 123 sinh viên Y khoa tốt nghiệp. Trong đó có 43 sinh viên tốt nghiệp loại giỏi, đạt gần 35%, điểm chuẩn của khóa 2018-2024 vào trường là 18/30 điểm. Nhiều trường ngoài công lập dù điểm chuẩn ngành bác sĩ chỉ tương đương điểm sàn nhưng tỉ lệ sinh viên tốt nghiệp xuất sắc, giỏi cao hơn rất nhiều so với các trường lấy điểm chuẩn cao. GS. Lê Ngọc Thành, Hiệu trưởng Trường ĐH Y dược (ĐH Quốc gia Hà Nội) nhận định, việc mở ngành hiện nay có hiện tượng “treo đầu dê bán thịt chó”. Các tiêu chí mở ngành không khó khi các trường có thể kí hợp đồng với đội ngũ y bác sĩ đã nghỉ hưu. Ông cho rằng, nên giảm đầu mối đào tạo y khoa và tăng điều kiện mở ngành. Ví dụ, đội ngũ cán bộ giảng viên cơ hữu phải tính có một tỉ lệ nhất định đang trong độ tuổi lao động, đạt trình độ theo yêu cầu, phải có bệnh viện hoặc phòng khám đạt tiêu chuẩn thực tập cho sinh viên. Tình trạng mở ngành đào tạo y khoa hiện nay đang mất kiểm soát. Ông cảm thấy bất bình khi những trường lớn, có truyền thống, có chất lượng đào tạo nhóm ngành sức khỏe chỉ tuyển 50-80 chỉ tiêu/năm ngành rănghàm-mặt, nhưng có trường ngoài công lập vừa mở ngành đã tuyển tới 200 chỉ tiêu/năm. Theo GS. Lê Ngọc Thành, sự vô lí này cần phải được điều chỉnh quy định từ Chính phủ. n Thực hành là yêu cầu sống còn đối với sinh viên ngành y Ảnh: HOA BAN NGHIÊM HUÊ www.tienphong.vn XÃ HỘI 4 29-30/11/2025 LÀ NGÀNH ĐÀO TẠO ĐẶC THÙ, NHƯNG VỚI SỰ PHÁT TRIỂN NÓNG VỀ QUY MÔ ĐÀO TẠO, Y KHOA ĐANG PHẢI ĐỐI MẶT THỰC TRẠNG TĂNG SỐ LƯỢNG, GIẢM CHẤT LƯỢNG. ĐÀO TẠO THỰC HÀNH “TRÁNG MEN” SẼ DẪN TỚI NHIỀU HỆ LỤY TRONG KHÁM CHỮA BỆNH, CHĂM SÓC SỨC KHỎE NGƯỜI DÂN SAU NÀY. TIẾP BÀI: SIẾT ĐÀO TẠO NGÀNH Y Tại phiên thảo luận tình hình kinh tế - xã hội, kì họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, chiều 29/10, đại biểu Nguyễn Thị Thu Dung, Hiệu trưởng Cao đẳng Y tế Thái Bình (đoàn Hưng Yên) cho biết, số lượng cơ sở đào tạo nhân lực y tế đang tăng nhanh, đặc biệt là trường tư thục đa ngành, khiến việc tổ chức cho sinh viên thực tập gặp nhiều khó khăn. Không ít sinh viên thực tập tại bệnh viện chỉ đứng quan sát, không được làm trực tiếp. Đại biểu Thu Dung khẳng định, không ít trường buông lỏng quản lí quá trình thực tập; không cử giảng viên hướng dẫn; sinh viên tự liên hệ bệnh viện. Đại biểu đề nghị Bộ Y tế phối hợp Bộ GD&ĐT siết chặt điều kiện thành lập cơ sở đào tạo mới, hạn chế việc mở khoa Y dược trong các trường đa ngành, đồng thời kiểm soát quy trình thẩm định, cấp phép và chỉ tiêu tuyển sinh. HOA BAN Sinh viên thực tập tại bệnh viện chỉ đứng quan sát Sinh viên đang được quan sát bác sĩ khám chữa bệnh Trên giấy tờ, các trường ngoài công lập có các chương trình, kế hoạch bài bản, chi tiết hơn so với nhiều trường công lập. Nhưng đi sâu phân tích, nhóm nghiên cứu nhận thấy các trường ngoài công lập lệ thuộc gần như hoàn toàn vào bệnh viện vì không có giảng viên tại các bệnh viện mà sinh viên của trường thực hành. Tăng số lượng, giảm chất lượng
XUYÊN ĐÊM VÀO RỐN LŨ Ngay khi được tin suốt đêm 18 và cả ngày 19/11, lũ dâng lên mỗi lúc một dữ ở rất nhiều vùng, từ miền núi đến miền xuôi, từ làng quê đến đô thị Tuy Hòa của tỉnh Phú Yên cũ, nay là phía đông tỉnh Đắk Lắk, anh Trung đã cùng với nhóm Ứng Cứu “Chung tay vì cộng đồng” Đà Nẵng đi xuyên đêm tới rốn lũ để phối hợp với các cơ quan chức năng địa phương ứng cứu và di dời dân vùng trũng thấp. Ở đây phải nói qua một chút về “lai lịch” của con người đặc biệt này: anh Trung là quản lý cho một thương hiệu nghỉ dưỡng lớn, chủ một công ty thể thao nước, có niềm đam mê đặc biệt là làm sạch biển, làm sạch môi trường. Trong hàng chục năm liền, anh tình nguyện mỗi ngày, khi đi làm về, đều lượn qua núi Sơn Trà nhặt rác để mang đến nơi tập kết. Về sau, hành động kiên trì của anh được lan tỏa mạnh mẽ, những người tham gia nhặt rác ở Sơn Trà ngày một đông, vị “công nhân môi trường không lương” quyết định chuyển địa bàn hoạt động xuống đáy biển. Để phục vụ cho việc... nhặt rác dưới nước, anh Trung bỏ tiền túi học hết khóa lặn này đến khóa cứu hộ biển khác. Riêng bộ đồ lặn, bình hơi, mặt nạ, chân vịt... sơ sơ cũng đã tốn gần trăm triệu đồng. Một bình ô xy (chỉ thợ lặn chuyên nghiệp mới được phép sử dụng) cho một lần nhặt rác hết 100.000 đồng, mà muốn sạc lại phải chạy ngược Hội An mới có dịch vụ. Công việc “vác tù và” của anh kéo dài cho đến tận bây giờ. Bạn bè Facebook đã quen với hình ảnh dăm bữa nửa tháng Trung Đào (nick facebook của anh Trung) lại xuất hiện bên một cái thuyền đầy rác. Lúc là đám lưới “ma” khổng lồ, khi là bịch hàng trăm cái vỏ lon, chai nhựa, lúc lại là cả cái thùng phuy. Những loại rác ấy đều được anh lôi lên từ những rạn san hô dưới biển Đà Nẵng, Hội An, Nha Trang... Có khi anh có trợ thủ, nhiều khi chỉ một mình. Nhắc lại để biết rằng, đối với môi trường nước và việc hoạt động dưới nước, Đào Đặng Công Trung tuyệt đối được coi là “người trong nghề”. Lý thuyết là thế, nhưng khi anh và những người bạn kéo theo con cano “thần gió” vào Phú Yên, người thân, bạn bè và cả “người qua đường trên Facebook” đều thấp thỏm dõi theo từng dòng trạng thái báo bình an giữa cơn đại hồng thủy hơn 30 năm mới có một lần. Trên đường vào rốn lũ Hòa Thịnh, nơi có đến 85% nhà cấp 4, thanh niên trong làng đa phần đi làm xa nhà, anh Trung kể: “Không thể tả hết sự tàn phá, những con hẻm nhỏ từng chật kín nhà dân nay lổn nhổn bùn đất, gạch đá, rác rến; dòng nước lũ đã cuốn phăng mọi thứ chắn ngang, kéo theo tài sản, vật dụng, thậm chí cả hy vọng của nhiều gia đình”. Trong suốt hành trình 7 ngày đêm ấy, theo lời anh Trung, đã có lúc cano hỏng máy giữa dòng, thuyền thủng do va chạm chướng ngại vật nước tràn cả vào khoang tưởng như không thể đi tiếp. Lại có lần, năm anh em trên chiếc cano nhỏ lao thẳng vào vùng lũ dữ lúc chiều tối để ứng cứu bà con. Nước cuộn, gió quật khiến con thuyền bất ngờ bị lật. Trong tích tắc sinh tử, cả nhóm buông cano, bám vội vào những tàu lá dừa trôi giữa dòng. Lần từng chút một, họ men theo dòng nước xiết để bám được vào sợi dây điện cao thế, rồi đu sang trú tạm trên mái nhà dân. May mắn, các “chiến binh” đều đi đến nơi, về đến chốn. Cũng trong quãng ấy, họ cùng lực lượng địa phương tìm người mất tích, thậm chí hỗ trợ kéo thuyền hải quân vào bờ khi động cơ quá yếu trước nước lũ, và tiếp tế nhu yếu phẩm cho hàng nghìn hộ dân ở những vùng sâu, vùng xa, vùng khó tiếp cận nhất. Khi nước lũ rút và việc cứu trợ đã đi vào ổn định, anh Trung mới có thời gian nhìn lại đôi chân đã ngâm nước suốt những ngày lũ lịch sử từ Hội An vào Đắk Lắk của mình, mới thấy da chân bị ăn bợt như da cá, móng thì hoại tử “đau xóc óc”, không biết bao giờ mới trở lại bình thường. RẤT MONG ĐƯỢC THÔNG CẢM! Ngồi nghĩ lại hành trình trong suốt một tuần ăn ngủ cùng lũ, anh Trung ngậm ngùi bảo: “Rất muốn nói với tất cả mọi người là: mong được thông cảm. Bởi anh em chúng tôi muốn lắm có thể cứu hết bà con ra ngoài, nhưng thật sự bất lực. Có rất nhiều cuộc gọi, tin nhắn, chúng tôi không kiểm soát được hết, địa bàn cách nhau khá xa, di chuyển trên nước lũ đục ngầu chảy xiết vô cùng thử thách. Mong bà con đừng trách chúng tôi sao gọi không bắt máy, không liên lạc được và không tiếp cận nhanh chóng. Vì mưa lớn, các cột sóng ngập hết, mọi liên lạc gần như tê liệt, nên cứ gặp ai là cứu người đó thôi”... Khi được mọi người hỏi điều gì khiến anh ấn tượng nhất trong những ngày trực tiếp tham gia cứu trợ tại “cõi đại hồng thủy Phú Yên”, anh Trung kể: “Trong những ngày nước lên nhanh, tại khu vực trại gà có một cụ bà 98 tuổi sống một mình. Nhà cụ ngập sâu, dòng nước chảy xiết khiến chuyến cano của chúng tôi gặp vô vàn thử thách. Ở khu vực ấy còn có một sản phụ chuyển dạ cần cấp cứu khẩn cấp. Chúng tôi mất gần 3 giờ tìm lối tiếp cận, nhưng nước quá mạnh, mọi hướng đi đều bị chặn. Khi buộc phải rút lui đảm bảo an toàn, cả đội chỉ biết chắp tay cầu nguyện và hứa rằng: “Khi nước rút, chúng tôi sẽ quay lại bằng được”. Giữ đúng lời hứa, khi nước rút hoàn toàn, anh Trung quay trở lại thì thấy hình ảnh một cụ bà đứng co ro ở hiên nhà, bên bếp lửa nhỏ, dáng người hiền lành nhưng ánh mắt vẫn ánh lên nghị lực, đôi tai còn nghe rất rõ. “Ngay khoảnh khắc ấy, tôi đã không kìm được nước mắt. Tôi nhanh chóng khoác lên vai bà tấm mền mới, mở vội gói cháo, đưa bà ít nước và dặn bà ăn chậm, ăn từng chút một. Trong gian nhà đơn sơ, tôi thấy một bàn thờ nhỏ đặt tượng Quán Thế Âm Bồ Tát trang nghiêm giữa hoang tàn sau lũ. Bà bảo, nghèo nhưng phải giữ lòng hướng Phật để mà sống. Sống sao cho có đức. Trong suốt cuộc đời gần một thế kỷ, bà chưa bao giờ chứng kiến trận lũ nào sâu và dữ như lần này. Điều khiến tôi xúc động hơn là sự bình thản, lòng kiên định và niềm tin của bà giữa nghịch cảnh. Bà đã sống sót qua cơn đại hồng thủy này một cách thật kỳ diệu”. n Tiêu chuẩn đầu tiên của một người cứu hộ (kể cả cứu hộ người hay cứu hộ san hô), theo anh Trung trước tiên phải đảm bảo an toàn cho bản thân. Anh Trung biết bơi từ 5 tuổi, xuống nước “như rái cá” nhưng vẫn phải qua rất nhiều khóa huấn luyện mới dám tự tin tham gia những công việc này. Trở về từ vùng lũ, anh tiếp tục làm vệ sĩ cho san hô. Đã có một số bạn đồng hành muốn đăng ký tham gia nhặt rác dưới biển cùng anh. “Nói chung khá phức tạp, vì cứ một nhóm 5 người trở lên cùng lặn đã trở thành “lặn có tổ chức” và vì vậy phải xin phép. Chưa kể, thợ lặn bình thường chỉ xuống đến độ sâu 5-7m, phần lớn những chuyến nhặt rác ở độ sâu dưới 7m, tôi đều đi một mình, tiện đâu làm đó, gặp rác đâu nhặt đó”, anh Trung cho biết. 29-30/11/2025 www.tienphong.vn KÝ SỰ 5 CHƯA KỊP CẤT CANO SAU KHI ỨNG CỨU LŨ LỤT Ở HỘI AN, ANH ĐÀO ĐẶNG CÔNG TRUNG VÀ NHỮNG NGƯỜI BẠN CỦA MÌNH ĐÃ PHẢI THU XẾP HÀNH LÝ ĐỂ ĐI XUYÊN ĐÊM VÀO TÂM LŨ TUY HÒA, ĐẮK LẮK, CHỈ ĐÚNG 1 NGÀY SAU KHI LŨ DÂNG. 7 NGÀY LIÊN TIẾP SỐNG TRONG CẢNH “3 TẠI CHỖ”: ĂN TẠI CHỖ, NGHỈ TẠI CHỖ VÀ ỨNG CỨU TẠI CHỖ, HỌ ĐÃ CỨU ĐƯỢC TỔNG CỘNG 23 NGƯỜI THOÁT KHỎI HIỂM NGUY CẬN KỀ SINH TỬ; MANG THEO HƠN 5 TẤN NHU YẾU PHẨM VƯỢT SÔNG LỚN ĐỂ TIẾP ỨNG CHO NGƯỜI DÂN Ở NHỮNG VÙNG BỊ CÔ LẬP SỚM NHẤT… HẠNH ĐỖ CHỈ MONG MUỐN MỘT ĐIỀU Nhìn lại quãng đường vừa qua, anh Trung nói rằng nhóm sẽ khó mà “hoàn thành nhiệm vụ” nếu không có sự chung tay của rất nhiều nhà hảo tâm, những người đã âm thầm tiếp sức để chuyến đi có thể diễn ra. Ở mỗi điểm dừng chân, luôn có người góp xăng, góp cano, góp thuyền, áo phao, lương thực, thực phẩm, nước uống, thuốc men, thậm chí cả băng vệ sinh, tã bỉm, sữa cho em bé… mà không cần nêu tên. Tất cả nghĩa tình ấy đã góp phần sưởi ấm hàng trăm gia đình giữa lúc hoạn nạn. Sau khi trở về, Đào Đặng Công Trung nói rằng “giờ đây, tôi chỉ muốn một điều”. Anh ước có một chiếc cano đủ công suất để băng dòng nước xiết mà không phải nương nhờ may rủi, chở được 8 đến 12 người, động cơ từ 120 đến 150 mã lực, kèm xe kéo để cơ động giữa các điểm xấu. Anh nói rõ, chỉ nhận hiện vật, vì phương tiện hiện hữu sẽ là chiếc cầu nối của sự sống, là niềm tin của nhiều người giữa cơn hoạn nạn. Đó là phương án khả thi nhất để những lần sau, nếu buộc phải đối mặt với nước dâng, sóng lớn, nhóm của anh có thể đến kịp lúc hơn. Em bé 1 tháng tuổi được nhóm anh Đào Đặng Công Trung giải cứu ở trận lụt Hội An vừa qua Anh Trung bên bà cụ 98 tuổi sống sót một cách diệu kỳ qua cơn đại hồng thủy Tiếp tế cho những người bị cô lập trong trận lũ lịch sử ở Đắk Lắk 7 ngày ứng cứu nơi rốn lũ
KI CỚH - SẠT LỞ Buổi sáng ngày thứ 5 kể từ ngày xảy ra vụ sạt lở kinh hoàng tại thôn Pứt, xã Hùng Sơn (14/11/2025), thung lũng suối A Zắt đầy mây trắng. Đứng trên triền núi nhìn xuống dòng suối vốn giống như bức tranh thu nhỏ dòng sông Nho Quế ở Hà Giang, tôi nhận ra, vụ sạt lở núi này dường như đã được “Thần núi” báo trước bằng một tấm gương soi. Đó là đối diện với hiện trường sạt lở là thôn Pứt nằm trên mỏm đồi hình yên ngựa. Ai đi trên trục đường chính và nhìn qua thôn Pứt cũng nhìn rất rõ vết sạt to và thẳng tắp từ mỏm đồi yên ngựa xuống bờ ta luy âm sâu hàng trăm mét. Ở miền núi và nhất là vùng đất thường xảy ra sạt lở trên lưng dãy Trường Sơn hùng vĩ này, hình ảnh vệt sạt dài ở thôn Pứt có thể là bức tranh bình thường trong mắt của người Cơ Tu. Nhưng với người đồng bằng và thường quan sát sâu, đối chiếu với những gì đang diễn ra, tôi cảm nhận, dường như thiên nhiên đã ngầm cảnh báo. Thiếu tá Phan Duy Tú, Phó Đồn trưởng Đồn Biên phòng Ga Ry, Bộ đội biên phòng thành phố Đà Nẵng thì lại mang đến một câu chuyện khác về sự cảnh báo của thiên nhiên. Núi Tà Xiên (một phần của dãy Trường Sơn) là nơi có cánh rừng hoa đỗ quyên bạt ngàn, những cây pơ mu trăm tuổi nằm ở độ cao 2.000 mét so với mực nước biển giống như cột chống trời ở Ga Ry. Nhưng rồi sau siêu bão Yagi cuối năm 2024, núi Con Voi ở tỉnh Lào Cai đổ sập một mảng lớn gây ra vụ thảm họa ở thôn Làng Nủ khiến 67 người chết. Còn núi Tà Xiên thì rạn nứt trên lưng đồi, thiên nhiên gửi đi lời cảnh báo. “Ki Cớh!”, người Cơ Tu ai cũng nhắc câu này. Cứ ban ngày đi làm, tối về quây quần quanh bếp lửa ấm, hút điếu thuốc lào có trộn mật ong rừng, người Cơ Tu lại nhắc “Ki Cớh!”. Đồn Biên phòng Ga Ry cử 2 cán bộ biết nói tiếng Cơ Tu xuống bám bản, ngồi cùng trong bếp lửa để vận động đồng bào, đó là Thiếu tá Trần Ting Hiệp, Đội trưởng Vận động quần chúng cùng Thiếu tá A Lăng Mơ. Cả 2 đều nói với đồng bào “óo ka pơn” (hãy yên tâm) và giải thích rằng khu dân cư mới đang được triển khai. Thiếu tá Phan Duy Tú, Phó Đồn trưởng Đồn Biên phòng Ga Ry cùng chính quyền trèo lên lưng núi và trở về với tin báo, “vết nứt dài từ 100-150 mét, rộng từ 1,5 đến gần 2 mét”. Nhưng trong lần khảo sát mới nhất trong năm 2025, Thiếu tá Tú và mọi người sử dụng cụm từ nghiêm trọng: “lạnh người”. Bởi vết nứt đã mở rộng tới 2,5 mét, các vết bắt đầu giao nhau. Và sự hợp lực bao giờ cũng dẫn đến vết gãy đổ. THIÊN LÔI… CÁ Tỉnh Đồng Tháp có một vùng hay bị sét đánh, đó là thôn Đồng Xuân, xã Hưng Thạnh, huyện Tháp Mười, tỉnh Đồng Tháp. Dân gian trong vùng kể lại truyền thuyết “hòn đá vàng”, người khổng lồ gánh 2 quả núi đi qua nhưng rơi xuống một quả, nên hậu họa là sét đánh mãi. Còn ở xã Ga Ry cũ thì không nghe kể truyền thuyết gì, nhưng nơi đây ngoài núi sạt là chuyện sét đánh. Đám mây trắng mà tôi nhìn thấy bao phủ ở thung lũng A Zắt cũng chính là một trong những dấu hiệu thiên lôi lại ngấp nghé đến thăm Ga Ry khi trời có mưa giông. Mỗi khi miền xuôi có mưa, những con đường vắt trên lưng núi ở Ga Ry lại tràn ngập mây trắng, mây mù. Có khi buổi sáng trời trong xanh, nhưng tới 10 giờ trưa thì con đường ở độ cao khoảng 1.700 mét so với mực nước biển lại ngập tràn mây. Nếu mây chuyển màu ảm đạm, mưa lắc rắc rơi, lập tức người Cơ Tu thốt lên “gầm m’lá”, tức thiên lôi, sấm sét. Rồi người ngoài đồng cũng lo kiếm chỗ nấp, người đi đường tranh thủ tìm nhà để tạt vào chờ ngớt cơn giông. Đồng bào địa phương đã được cán bộ Biên phòng giải thích, “thiên lôi” là hiện tượng phóng điện tích giữa 2 đám mây tích điện. Nhưng rồi cán bộ Biên phòng cũng không thể giải thích được chuyện tại sao nhà của ông Pơ Loong Điềm ở thôn A Pool bị sét đánh liên tiếp 3 lần. Cô con dâu trong gia đình và cậu con trai suýt mất mạng. Tôi đã trực tiếp đến hiện trường ngôi nhà này và thấy một mảng gạch hoa nền nhà vỡ ra giống như hình con cá, còn mái tôn thì bị thủng lỗ li ti, quắt queo một mảng, giống như bị súng nòng xoay Gatling bắn vào. Chị Bling Thị Lục chỉ tay vào vết vỡ và cho biết, sét đánh ầm một cái, mái tôn thủng, nền nhà vỡ, còn mình thì như người đang bay bay, sau đó không còn biết gì nữa. Thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới, vì vậy rất nhiều nhà của đồng bào đã được kiên cố hóa, mái lợp tôn màu xanh hoặc màu đỏ, có khi mái tôn được lợp thành nhiều tầng trông khá đẹp mắt. Nhưng rồi cứ mỗi khi mây hạ xuống khắp làng, núi rừng chuyển màu lam, mưa lắc rắc rơi, nhiều người lập tức tụ về phía gian nhà bếp bằng gỗ, nhà trên để trống, mặc cho thiên lôi làm gì thì làm. Cụ Riah Pril, sinh năm 1950, từng là giáo viên cấp 1, ông hiểu rõ nguyên nhân sấm sét, tuy vậy giọng của ông vẫn pha chút hoang mang: “Hồi trước bố ở làng bên kia, vậy rồi sét đánh chết người nên mới sang làng bên này, nhưng chỉ ở được hơn 10 năm thì lại có vết nứt núi nên bây giờ lại chuyển về thôn Ch’Lăng". LÀNG MỚI Sáng ngày 24/11, trên trục đường chính nằm trên lưng núi Tà Xiên, khu vực thôn H’juh phát ra âm thanh xoàng xoàng khi 60 người lính Biên phòng và dân quân cơ động tháo dỡ khẩn cấp nhà cho 5 hộ gia đình. Anh Biur Báo, trưởng thôn H’juh nói: “Năm 2024 vận động nhưng dân mới đi 27 hộ, nhưng sau vụ sạt lở, nứt núi ở Đà Nẵng, Quảng Ngãi, ngập lụt ở Đắk Lắk, Gia Lai, dân sợ quá bắt đầu đi”. Theo hướng tay của anh Báo, sườn núi nứt thấp thoáng những hòn đá giống trứng khủng long. Hiện trường vụ sạt lở đất vào ngày 14/11 phát ra âm thanh ầm ầm do đất từ trên đỉnh núi tạo thành một máng trượt, lao thẳng xuống thung lũng suối A Zắt. Nhưng âm thanh ầm ầm đó còn là tiếng của những hòn đá tròn lăn lông lốc từ đỉnh núi, giống như lũ khủng long sau hơn 66 triệu năm, giờ đã thức giấc và tiếp tục sinh sôi, nảy nở trở lại như kỷ Jura. Anh Phạm Duy Khánh, người gốc huyện Đại Lộc, lên vùng cao Ga Ry lập nghiệp là nhân chứng vụ sạt lở. Anh Khánh nói thật to về cảnh tận mắt nhìn thây núi lở: “Đột nhiên lá rừng bay đầy bầu trời giống như bầy quạ đen, tiếp đến là đất đá lăn ầm ầm trên núi xuống suối A Zắt”. Tạm biệt Ga Ry và tôi ngoái nhìn 3 con ngựa của Đồn Biên phòng Ga Ry nhởn nhơ gặm bỏ trên lưng núi, làng H’juh mới nằm trên một mỏm đồi yên ngựa, cách biệt với sườn núi Tà Xiên bởi một vực sâu hàng trăm mét. Nếu chia làm 4 góc thì hơn 3 góc của làng đã giáp với vực sâu. Con đường bê tông giống như sợi dây thực quản nối bên ngoài với làng H’juh mới và nhìn từ xa có cảm giác chóng mặt. Mỏm đồi yên ngựa cao ngang lưng núi, vì vậy bờ vực dưới chân làng, từ sáng tới tối luôn có mây trắng bay. n www.tienphong.vn PHÓNG SỰ 6 29-30/11/2025 Đá trứng lưng núi Ngôi làng H’juh mới nằm giữa đám mây trắng bay ẢNH: LÊ VĂN CHƯƠNG Bóng người tìm kiếm nhỏ như những dấu chấm dưới lòng suối A Zắt đầy đá trứng ẢNH: LÊ VĂN CHƯƠNG Phóng viên trên trục đường nguy hiểm vào Ga Ry Hai cán bộ Biên phòng biết tiếng Cơ Tu liên tục gặp đồng bào để động viên ẢNH: LÊ VĂN CHƯƠNG Đồn Biên phòng Ga Ry cũng từng nhiều lần bị sét đánh. Có lần sét luồn theo ăng-ten của máy thông tin, gây nổ giữa phòng ở và chiếc tủ sắt giống như bị ai đó hơ nhiệt ngàn độ, sau đó nống căng phồng ra như bụng ếch. LÊ VĂN CHƯƠNG TRÊN LƯNG NÚI TÀ XIÊN Ở XÃ GA RY CŨ, HIỆN NAY LÀ XÃ HÙNG SƠN, THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG CÓ NHIỀU LOẠI ĐÁ TẢNG NẶNG HÀNG CHỤC TẤN. SAU CƠN BÃO SỐ 13 VỪA QUA, NÚI RỪNG ÚNG NƯỚC, LƯNG NÚI BỬA RA TỪNG MẢNG, ĐÁ GIỐNG NHƯ TRỨNG KHỦNG LONG LĂN ĐÙNG ĐÙNG XUỐNG MẶT ĐƯỜNG, TẠO RA VỤ SẠT LỞ ĐẤT KINH HOÀNG... Tà Xiên
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==