GIÚP HỌC SINH THOÁT NẠN TẢO HÔN Xã Hồng Thái nằm ở độ cao 1.200m so với mặt nước biển, là địa bàn sinh sống của người Mông, người Dao. Học sinh thường vượt qua những con dốc cheo leo, ngoằn ngoèo, trơn trượt đến trường. Vừa lo gieo con chữ, cô Ngân luôn canh cánh giúp học sinh thoát nạn tảo hôn. Muốn học sinh hiểu rõ việc kết hôn khi chưa đến tuổi là vi phạm Luật Hôn nhân gia đình, năm học 2023-2024, cô Ngân thành lập câu lạc bộ phòng, chống tảo hôn, để học sinh hiểu về những hệ lụy khi lập gia đình sớm. Khi đã hiểu biết, chính các em sẽ là những tuyên truyền viên trong gia đình và cộng đồng. Ở xã Hồng Thái trước đây, mỗi dịp đầu năm, người Mông tổ chức lễ hội truyền thống, là nơi thanh thiếu niên gặp gỡ, vui chơi và... bắt vợ. Thậm chí nam sinh cũng trở thành nạn nhân của tảo hôn. Nắm bắt được điều này, câu lạc bộ của cô Ngân thực hiện tuyên truyền 2 đợt/năm (đầu năm học và trước khi nghỉ Tết Nguyên đán). Học sinh được trang bị kĩ năng giao tiếp, biết cách từ chối, có kỹ năng giữ giới hạn an toàn. BÁM TRỤ NƠI ÍT NGƯỜI CHỌN Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học và THCS Hồng Thái có hơn 300 học sinh từ lớp 1 đến lớp 9. Học sinh ở xa nhất cách trường khoảng 7km, nhưng toàn trường chỉ có 2 học sinh đi xe đạp. Đời sống của người dân vẫn chưa thoát cảnh nghèo khó. Một năm hai mùa, giáo viên đến nhà vận động học sinh trở lại lớp, đó là sau kì nghỉ hè và sau kì nghỉ Tết. Chẳng riêng học sinh, đời sống giáo viên nơi đây cũng gặp khó. Một số thầy cô nhà cách trường 200km, cuối tuần mới được sum vầy bên gia đình. Cô Ngân sinh ra và lớn lên tại tỉnh Cao Bằng. Sau khi tốt nghiệp ngành sư phạm Toán, Trường ĐH Sư phạm (ĐH Thái Nguyên), về công tác tại Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học và THCS Hồng Thái, cách nhà 120km và cách nhà chồng 150km. Khi con được 2 tuổi, cô Ngân bàn với chồng chuyển lên sinh sống tại xã Hồng Thái. Thật may, chồng cô chấp nhận từ bỏ công việc, lên trường làm nhân viên nấu ăn để gần vợ, con được gần mẹ. Là người dân tộc Tày, cô Ngân hiểu rất rõ những khó khăn của người dân vùng cao. Không phải ngẫu nhiên cô chọn nghề giáo. Người truyền cảm hứng cho cô chính là người cha đã phải từ bỏ bục giảng do hoàn cảnh gia đình quá khó khăn. Cô kiên trì thực hiện nối tiếp giấc mơ dang dở của bố. Từng có 2 cơ hội chuyển tới những trường ở khu vực trung tâm của huyện Na Hang (cũ), nhưng mong muốn được gắn bó với học sinh Trường Tiểu học và THCS Hồng Thái, chuyển gia đình đến nơi đây sinh sống nên cô khéo léo từ chối. “Nếu ai cũng từ bỏ những nơi khó khăn, vậy học sinh ở đó sẽ ra sao”, cô Ngân luôn trăn trở. Theo cô, yếu tố đặc biệt quan trọng để nâng cao chất lượng dạy học cho học sinh vùng khó chính là tình yêu nghề và sự tận tâm của các thầy cô. NGHIÊM HUÊ 6 nThứ Năm n Ngày 20/11/2025 KHOA GIÁO Nhà giáo đổi mới mình trong thời đại AI Cô giáo hai lần từ chối về phố KHI AI VÀO LỚP HỌC Cô Đỗ Thị Ngọc Duyên, giáo viên Trường THCS Thốt Nốt, TP. Cần Thơ chia sẻ, trong thời đại công nghệ bùng nổ, nhà giáo không thể đứng ngoài cuộc. Cô cùng các đồng nghiệp sớm bắt nhịp xu thế, ứng dụng công nghệ AI vào dạy học. Ví dụ như tạo phim ngắn trong 5 phút khởi động đầu giờ tăng hứng thú cho học sinh, soạn bài giảng, mô phỏng ảo… “Trong mỗi lớp học, học sinh có năng lực khác nhau, giáo viên có thể sử dụng nền tảng AI để hỗ trợ cá nhân hóa lộ trình học tập của từng em. Em năng lực tốt, tiếp thu nhanh sẽ được gợi ý các dạng bài nâng cao, em tiếp thu chưa tốt sẽ hỗ trợ để nắm chắc kiến thức cơ bản”, cô Duyên nói. Cũng theo cô Duyên, AI hỗ trợ thầy cô rất nhiều trong dạy học nhưng sẽ là “dao hai lưỡi” nếu lạm dụng. Đã có thời điểm, cô cảm thấy tiêu cực khi hình dung công nghệ đang dần làm mất đi tính sáng tạo của người làm nghề. Thậm chí học sinh cũng sử dụng AI để giải bài tập, sao chép và mang đến lớp cho cô chấm. Do đó, khi hướng dẫn học sinh một nhiệm vụ cụ thể nào đó, cô giáo không tùy tiện sử dụng nền tảng mà tạo “room” để kiểm soát. Trong đó, học sinh trao đổi như thế nào, giáo viên hoàn toàn có thể nắm bắt, theo sát hỗ trợ. Cô giáo cũng dành thời gian cho những buổi sinh hoạt về chủ đề hướng dẫn sử dụng AI thế nào cho hiệu quả. Thực tế, vẫn có những học sinh năng lực học ở mức bình thường nhưng có thể hoàn thành một cách trơn tru các bài tập khó. Giáo viên không khó để nhận ra, các em đã nhờ đến sự hỗ trợ của AI giải bài. “Tôi từng nói với học sinh, các em có thể thoải mái sử dụng công nghệ để hỗ trợ học tập nhưng khi lên lớp thuyết trình hoặc kiểm tra, cô giáo sẽ đặt các câu hỏi ngược để chắc rằng, kiến thức các em thu nạp là của chính mình”, cô chia sẻ. Khi mới sử dụng AI, cô Duyên cũng đầy bỡ ngỡ, thậm chí bị “loạn” vì có quá nhiều nền tảng. Tuy nhiên, sau một thời gian, tự tìm tòi, thử nghiệm đã đúc rút cho bản thân kỹ năng, kinh nghiệm cần thiết để biết cách chọn nền tảng nào phù hợp. Là giáo viên giỏi chuyên môn, cô Duyên nhiều lần được cử ra đề thi chọn học sinh giỏi cấp thành phố, làm giám khảo các cuộc thi học sinh giỏi Toán bằng tiếng Anh. Tuy nhiên, khi công nghệ bùng nổ, cô băn khoăn, trăn trở nhà giáo phải thay đổi thế nào để không bị tụt hậu. Đã có những AI có thể dạy hàng chục loại ngoại ngữ, giải băng băng các bài toán khó, nhà giáo dễ bị thay thế về mặt dạy kiến thức. Tuy nhiên, về mặt tình cảm, sự quan tâm, nhiệt huyết đối với từng học trò thì AI không thể nào thay thế được thầy cô giáo. KHÔNG ĐỔI MỚI SẼ TỤT HẬU Bà Tô Thị Hải Yến, Hiệu trưởng Trường THCS Giảng Võ (Hà Nội) nói rằng, trong giai đoạn hiện nay, nhà giáo sẽ tụt hậu nếu không chịu tự đổi mới. Cùng với sự bùng nổ của công nghệ, AI và chủ trương đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học, nhà trường nhanh chóng xây dựng kế hoạch để thầy trò cùng nhau thay đổi. Hằng tuần, sau giờ dạy, Trường THCS Giảng Võ lại sáng đèn để học tiếng Anh, học về ứng dụng công nghệ số trong dạy học. Từ năm học này, trường triển khai mô hình lớp học số Google đối với ba lớp 6. Mỗi học sinh tham gia lớp học này sử dụng riêng một máy tính, được cấp tài khoản riêng để sử dụng thiết bị dưới sự giám sát, điều hành của giáo viên. “Giáo viên dạy các lớp này đã được đào tạo và Google cấp chứng chỉ Google Certified Educator mức độ 1. Giáo viên sử dụng công cụ số và công cụ của Google trong hệ thống bài giảng, hướng dẫn bài tập, bài kiểm tra, đánh giá học sinh cũng như tổ chức các hoạt động. Ban đầu triển khai gặp rất nhiều khó khăn nhưng khó ở đâu nhà trường tìm cách tháo gỡ ở đó. Giáo viên phải đi trước, đổi mới mình mới dạy được học sinh”, bà Yến nói. Trao đổi với báo chí, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn cho rằng, AI không thể thay thế vai trò của người thầy, nhưng đặt ra những yêu cầu mới cho người thầy. Đó là, người thầy phải học suốt đời, phải hiểu AI để dạy người trong thời đại AI; người thầy phải chuyển vai trò chủ yếu là truyền thụ tri thức sang định hướng, chỉ dẫn, hỗ trợ, phát triển năng lực học tập và tự học, học tập suốt đời của người học. Bộ GD&ĐT xác định đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục phải là lực lượng tiên phong ứng dụng AI, định hướng và hướng dẫn người học dùng AI có trách nhiệm. Người thầy phải thường xuyên cập nhật, đổi mới phương pháp dạy, học, kiểm tra, đánh giá để thích ứng, giúp học sinh hình thành tư duy phản biện và năng lực sáng tạo trong bối cảnh mới. Cũng theo Bộ trưởng, để thích ứng và tận dụng hiệu quả những khả năng của AI đòi hỏi đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục phải có năng lực phù hợp và gìn giữ được giá trị cốt lõi của giáo dục như: tính trung thực, thúc đẩy tư duy sáng tạo và năng lực tự học của người học. HÀ LINH Theo các nhà giáo, trong thời đại trí tuệ nhân tạo (AI) bùng nổ, nếu vẫn giữ phương thức dạy học truyền thống sẽ bị tụt hậu. Tuy nhiên, khi ứng dụng AI, thầy trò cần tỉnh táo, biết kiểm soát, sử dụng đúng cách. Mười năm qua, cô Dương Kim Ngân, giáo viên môn Toán, gắn bó với học sinh Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học và THCS Hồng Thái, Tuyên Quang. Từng hai lần từ chối chuyển trường về vùng trung tâm, cô Ngân tự nhủ: “Nếu ai cũng từ bỏ những nơi khó khăn, vậy học sinh ở đó sẽ ra sao?”. Học sinh sử dụng công nghệ sáng tạo các sản phẩm Cô Dương Kim Ngân, Trường phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học và THCS Hồng Thái, Tuyên Quang ẢNH: NVCC “Bộ GD&ĐT tổ chức tập huấn, nâng cao năng lực ứng dụng AI để dẫn dắt, làm chủ ứng dụng trong các trường học. Mặt khác, ngành hoàn thiện các quy định về chuyển đổi số và ứng dụng AI trong giáo dục, quy tắc ứng xử, bảo mật, quyền riêng tư. Đây là hành lang pháp lý quan trọng để đảm bảo việc ứng dụng AI có trách nhiệm, an toàn và giữ gìn các giá trị đạo đức, nhân văn trong giáo dục”. Bộ trưởng Bộ GD&ĐT NGUYỄN KIM SƠN
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==