nhiên. TS. Tô Văn Trường, chuyên gia độc lập về môi trường và tài nguyên nước cho biết, phá rừng, chuyển đổi đất rừng, khai thác khoáng sản và đào - đắp đất làm đường đã làm thay đổi trạng thái cân bằng tự nhiên trên các sườn dốc, làm gia tăng các nguy cơ trượt lở đất đá, ngay cả khi mưa không quá lớn. Chuyên gia này cho rằng, việc xây dựng nhà cửa, công trình dưới chân hoặc trên đỉnh dốc tạo ra tải trọng mới, gây mất ổn định mặt sườn. Bên cạnh đó, sự phát triển của giao thông kéo theo các phương tiện có tải trọng và vận tốc cao cũng ảnh hưởng đến kết cấu đất đá. Hệ thống thoát nước yếu hoặc thiếu rãnh dẫn mưa khiến nước đọng lại, thẩm thấu sâu, làm tăng áp lực nước lỗ rỗng và giảm độ bền của đất. TS. Tô Văn Trường đề xuất, trong bối cảnh thiên tai ngày càng dị thường và khốc liệt, mưa lớn cực đoan ngày càng nhiều, để giảm thiểu lũ quét, sạt lở đất, phục hồi rừng vẫn là biện pháp căn cơ nhất, đặc biệt là hệ thống phòng hộ đầu nguồn, rừng ven sườn dốc. Đây sẽ là “lá chắn tự nhiên” hạn chế sạt lở. Về dài hạn, phải quy hoạch lại việc sử dụng đất dốc. Những khu vực có độ dốc lớn hoặc nền đất yếu tuyệt đối không được xây dựng nhà cửa, công trình nặng hoặc bố trí dân cư. Ngành giao thông cần có nghiên cứu riêng cho kết cấu đường tại các khu vực có mực nước ngầm cao, nhằm giảm chấn động lan truyền gây phá vỡ nền đất. Bên cạnh đó, việc xây dựng taluy, bậc hóa mái dốc, sử dụng cảm biến chuyển vị, thiết bị đo mực nước ngầm cũng cần được đưa vào tiêu chuẩn thiết kế và quản lý đường miền núi. “Một yêu cầu nữa là tích hợp quản lý rủi ro sạt lở vào quy hoạch vùng, đặc biệt các khu vực có khai thác khoáng sản, tuyến giao thông chiến lược, khu kinh tế ven biển và đồi núi”, TS. Trường nói thêm. NGUYỄN HOÀI 5 n Thứ Năm n Ngày 20/11/2025 THỜI SỰ CHUYỆN HÔM NAY Chưa có năm nào thiên tai lại dị thường và khốc liệt như năm 2025, trải dài từ miền Bắc đến tận Ninh Thuận cũ, dồn dập suốt từ cuối tháng 8 cho đến nay. Những kỷ lục thiên tai liên tiếp bị phá vỡ. Giữa mùa hè tháng 6 oi ả, khô hạn, Hà Tĩnh, sau đó là Huế liên tiếp xuất hiện mưa lũ kỷ lục, điều mà “trăm năm mới thấy”. Chỉ trong một tháng, Hà Tĩnh, Nghệ An hứng chịu hai cơn bão rất mạnh. Thái Nguyên tháng 10/2025 ngập lụt sâu hơn cả năm 2024 khi siêu bão Yagi tàn phá. Ngày 27/10, lũ lên kỷ lục trên sông Bồ ở Huế, vượt qua mức lịch sử năm 2020. Tuy nhiên chỉ một tuần sau đó, kỷ lục này lại bị phá vỡ. Và giờ đây Ninh Thuận - vùng đất khô hạn nhất cả nước đang hứng chịu những cơn mưa dữ dội dẫn đến ngập lụt nhiều nơi. Thiên tai đã để lộ ra những bất cập trong sự phát triển kinh tế - xã hội những năm qua. Hình ảnh resort tan hoang bên bờ biển Hà Tĩnh sau cơn bão Bualoi nhắc chúng ta rằng, công tác quy hoạch sử dụng đất và phát triển đô thị còn nhiều bất cập. Nhiều khu dân cư, khu nghỉ dưỡng, tuyến giao thông được xây dựng tại vùng có nguy cơ sạt lở, xói lở, ven sông suối, ven biển hoặc những nơi ngập sâu theo chu kỳ. Ngập lụt lịch sử ở Thái Nguyên, Bắc Ninh, Hà Nội nhắc cảnh báo việc bê tông hóa quá mức ở đô thị, san lấp ao hồ và kênh rạch làm mất đi không gian chứa nước tự nhiên. Một số quy hoạch thiếu sự tích hợp với kịch bản biến đổi khí hậu dài hạn, trong khi các hiện tượng cực đoan ngày càng tăng khiến nhiều công trình nhanh chóng lâm vào tình trạng quá tải hoặc mất an toàn. Sạt lở liên tiếp ở các sườn dốc như lời cảnh tỉnh: phá rừng, xây dựng các công trình giao thông, hạ tầng, nhà cửa ở sườn dốc làm tăng nguy cơ về lũ quét, sạt lở đất - hai loại hình thiên tai nguy hiểm nhất với thiệt hại vô cùng nặng nề. Để thích ứng tốt hơn trong bối cảnh thiên tai ngày càng gia tăng, các chuyên gia cho rằng, bên cạnh các giải pháp đã làm những năm qua thì cần giải quyết vấn đề theo một hướng căn cơ hơn từ quy hoạch. Các quy hoạch quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch ngành phải dựa trên đánh giá rủi ro thiên tai, tích hợp đầy đủ kịch bản biến đổi khí hậu đến năm 2100. Chẳng hạn, khi dự báo được các vùng có nguy cơ ngập sâu do nước biển dâng, khu vực dễ sạt lở đất, vùng hạn hán hoặc thiếu nước nghiêm trọng, cơ quan quản lý có thể chủ động phân bố lại dân cư, hạn chế phát triển mới vào khu vực rủi ro. Việc lồng ghép kịch bản khí hậu còn hỗ trợ định hướng mô hình tăng trưởng phù hợp. Trong nông nghiệp, các tỉnh có thể chuyển sang giống cây trồng, vật nuôi chịu hạn, chịu mặn hoặc áp dụng mô hình nông nghiệp thông minh. Vùng ven biển có thể lựa chọn phát triển kinh tế biển xanh, du lịch sinh thái thay vì các ngành rủi ro cao. Trong công nghiệp và dịch vụ, quy hoạch mặt bằng, lựa chọn vị trí đầu tư cũng sẽ an toàn và hiệu quả hơn khi dựa trên đánh giá rủi ro khí hậu dài hạn. Lồng ghép kịch bản biến đổi khí hậu không chỉ giúp giảm thiểu rủi ro mà còn mở ra cơ hội phát triển mới, góp phần xây dựng một nền kinh tế - xã hội an toàn, bền vững và có khả năng chống chịu cao trước những thách thức của tương lai, đó cũng là cách thích ứng căn cơ nhất, bài bản nhất. T.M Thích ứng TIẾP THEO TRANG 1 lở đường đèo và quốc lộ vừa qua, liệu giải pháp triệt để hay lại lặp lại kịch bản quen thuộc: mưa lớn - sạt lở - ách tắc - ứng cứu? Về mặt khoa học, ông khẳng định cần xây dựng bộ giải pháp ngắn hạn, trung hạn và dài hạn phù hợp với nguồn lực, vật tư và nhân lực tại chỗ. “Ít nhất phải có lộ trình 3 năm cho ngắn hạn và 5 năm cho dài hạn, thay vì ứng phó vụ việc một cách riêng lẻ”, KTS Đức Lộc nói. Cùng với đó, công tác quản lý, bảo vệ và trồng rừng ở các khu vực sườn đèo, đất dốc, thung lũng sâu hay các mép nước phải được rà soát toàn diện. Những thiết kế, thi công các tuyến đèo sắp triển khai cần tiếp thu đầy đủ kinh nghiệm thực tế từ các sự cố vừa qua, kể cả trong khâu dự báo tác động môi trường, kịch bản ứng phó theo từng khu vực, từng công trình và từng mùa mưa bão. KTS Đức Lộc lưu ý thêm: nhiều thiết kế mở rộng đường giao thông ngoại vi chỉ tính trong phạm vi mặt đường để tránh phát sinh chi phí, song lại bỏ qua phạm vi hành lang bảo vệ đường bộ - nơi dễ sạt nhất. THÁI LÂM Phòng, chống như thế nào? Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia cảnh báo người dân không di chuyển hoặc dừng đỗ tại chân núi, taluy âm - dương, đường đèo dốc, đặc biệt là những vị trí từng có sạt lở hoặc có dấu hiệu mất an toàn. Theo dõi sát cảnh báo từ các cơ quan khí tượng thủy văn và chính quyền địa phương, nhất là bản đồ cảnh báo nguy cơ lũ quét, sạt lở đất, các điểm xung yếu, thông tin về mưa tích lũy và cảnh báo mưa lớn trong thời gian tới. Người dân ở khu vực có nguy cơ cao nên chủ động sơ tán tạm thời, nhất là khi đã quan sát thấy các dấu hiệu bất thường như nứt đất, rung nền, tiếng đá rơi, nước suối đục chảy mạnh. Tuyệt đối không tự ý qua suối, qua các điểm ngập hoặc đi vào vùng núi, vùng có nguy cơ cao/rất cao khi có cảnh báo nguy hiểm. Hiện nay, trình độ khoa học kỹ thuật của thế giới cũng như Việt Nam chưa thể dự báo chính xác thời điểm cụ thể, vị trí cụ thể xảy ra lũ quét, sạt lở đất. Nguy cơ lũ quét, sạt lở đất theo thời gian thực được Cục Khí tượng Thủy văn Quốc gia cảnh báo tại địa chỉ https://luquetsatlo.nchmf.gov.vn/ và trong các bản tin riêng cảnh báo lũ quét, sạt lở đất. Mưa lớn kéo dài tại tỉnh Lâm Đồng những ngày qua làm các khu dân cư, vùng sản xuất nông nghiệp bị ngập lụt, nhiều tuyến đèo xảy ra sạt lở đất. Trong đó, sạt trượt tại đèo Prenn và đèo D’Ran (quốc lộ 20), đèo Khánh Lê (quốc lộ 27C) làm giao thông tê liệt. DỊ THƯỜNG VÀ KHỐC LIỆT Chiều 19/11, Phòng Cảnh sát Giao thông Công an tỉnh Đắk Lắk cho biết, đoạn đường Km35+300 trên quốc lộ 26, qua đèo Phượng Hoàng, xã Ea Trang, tỉnh Đắk Lắk, bị đất sạt xuống, khiến các phương tiện không thể lưu thông. Hiện nay, trên cao còn có nhiều cây ngã đổ, nguy cơ sạt trượt núi nếu mưa tiếp tục, do đó lực lượng chức năng cảnh báo người dân và các phương tiện lưu thông thận trọng. Cán bộ Cảnh sát Giao thông tại hiện trường cho biết, đã liên hệ với phía Công an các địa phương để ngăn không cho phương tiện từ phía dưới đi lên Quốc lộ 26, nhằm tránh ùn tắc, bởi các phương tiện không thể quay đầu trên đèo. Hiện nay, tuyến đường từ phía Tây đi về phía Đông tỉnh không thể di chuyển Quốc lộ 26 - Quốc lộ 1 do tình trạng tắc nghẽn tại đèo Phượng Hoàng. Hàng trăm khối đất, đá đã đổ xuống, nguy cơ sạt lở thêm vẫn còn. Hai đầu đèo đã được lực lượng chức năng cấm đường để bảo đảm an toàn. Việc di chuyển qua các tuyến quốc lộ khác Quốc lộ 29, Quốc lộ 19C cũng gặp rất nhiều khó khăn do ngập nước và sạt lở nhiều điểm. Những đoạn đường còn đi được, phương tiện, đặc biệt là xe máy, phải đi từng đoạn một, nhưng vẫn tiềm ẩn nguy hiểm cao. Lực lượng chức năng khuyến cáo người dân chỉ di chuyển khi thật sự cần thiết và luôn tuân thủ hướng dẫn của lực lượng tại hiện trường. HUỲNH THỦY Ngày 19/11, ông Trần Công Hoan, Bí thư Đảng ủy phường Sông Cầu (Đắk Lắk) cho biết, trên địa bàn xảy ra vụ sạt lở núi, gây sập nhà khiến một người tử vong. Nạn nhân được xác định là chị V.T.U. (33 tuổi), Bí thư Chi đoàn khu phố Dân Phú 2, phường Sông Cầu. Theo ông Trần Công Hoan, bước đầu ghi nhận nạn nhân sống một mình. Lực lượng chức năng đang triển khai công tác cứu nạn cứu hộ. Trước đó, vào khoảng 6h cùng ngày, đất đá từ quả núi phía sau nhà chị U. sạt lở, tràn xuống dưới. Nhà chị U. bị đất đá tràn xuống, làm đổ sập và đè chị tử vong. Sáng 19/11, lãnh đạo Phòng CSGT Công an tỉnh Đắk Lắk cho biết, nước lũ dâng cao đã khiến Quốc lộ 25, Quốc lộ 29 và Quốc lộ 1 bị tê liệt hoàn toàn, không thể lưu thông. “Chúng tôi đã chốt chặn cả 3 tuyến đường này, không có xe nào qua lại được. Riêng Quốc lộ 1, phương tiện phải chờ nước rút mới có thể đi tiếp nên các phương tiện ùn ứ kéo dài”, vị này thông tin. Thông tin với Tiền Phong, ông Nguyễn Đức Toàn - Chủ tịch UBND phường Quy Nhơn (tỉnh Gia Lai) cho biết, lực lượng chức năng đã tìm thấy thi thể bà Đ.T.C (SN 1967, trú khu phố 9), trong vụ sạt lở khiến ngôi nhà bị vùi sập rạng sáng cùng ngày. Theo thông tin ban đầu, khoảng 3h sáng 19/11, mưa lớn kéo dài đã làm xảy ra vụ sạt lở núi tại khu vực Hải Minh. Khối lượng lớn đất đá bất ngờ đổ ập xuống, vùi lấp ngôi nhà nơi vợ chồng bà C. đang ở. Ngay sau khi nhận tin báo, lực lượng cứu hộ được huy động đến hiện trường. Người chồng được phát hiện và đưa ra ngoài an toàn. Tuy nhiên, bà C. vẫn bị mắc kẹt bên trong ngôi nhà bị đất đá đè sập. HUỲNH THỦY - TRƯƠNG ĐỊNH Hàng trăm khối đất đá đổ xuống đèo Phượng Hoàng Lở núi vùi lấp nhà dân, 2 người tử vong Lực lượng chức năng đang khẩn trường cứu người mắc kẹt
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==