NHÀ THƠ ĐOÀN MẠNH PHƯƠNG LÀ THẾ HỆ NHÀ THƠ XUẤT HIỆN VÀO THẬP KỶ CUỐI CỦA THẾ KỶ XX VÀ CŨNG LÀ MỘT TRONG NHỮNG GƯƠNG MẶT THƠ TRƯỞNG THÀNH TỪ CUỘC THI TÁC PHẨM TUỔI XANH CỦA BÁO TIỀN PHONG. LÀ THẾ HỆ CHỨNG KIẾN GIAO THỪA GIỮA HAI THIÊN NIÊN KỶ ĐẦY CẢM XÚC GIỮA CŨ VÀ MỚI, GIỮA CHIÊM NGHIỆM VÀ DỰ NGHIỆM. NÓNG VÀ LẠNH CỦA DÒNG CHẢY THỜI GIAN ĐÃ LÀM NÊN NHỮNG TRẢI NGHIỆM ĐỦ ĐỂ CẤT LÊN ĐỘ NHUYỄN, ĐỘ CHÍN, ĐỘ CẢM CỦA NHÀ THƠ TRONG MỖI THI PHẨM CỦA MÌNH. HỒ NGHIÊM ĐOÀN MẠNH PHƯƠNG trong dòng ký ức lặng tâm Với bốn tập thơ: Mắt đêm, Câu thơ mặt người, Ngày rất dài, Mưa ký ức Đoàn Mạnh Phương tiếp tục khẳng định một chân dung thơ, một giọng điệu thơ không lẫn, hòa quyện giữa cách tân và truyền thống, đi từ cảm xúc tới cấu tứ, từ chữ tới nghĩa... để cho thấy với anh thơ ca không phải là một cuộc rong chơi nhàn hạ mà là một lao động sáng tạo nghệ thuật thực thụ. Thơ Đoàn Mạnh Phương chất đầy những nỗi niềm thế sự và thời cuộc, ngổn ngang tâm trạng được chắt lọc qua trí óc và trái tim thi sĩ: "Giẫy đạp khỏi mọi lo toan mà lo toan luôn mới"... "...Cuộc sống mỗi ngày một vị cay/Lớn khôn bằng cái lưỡi triết học...". Tuy nhiên không phải vì thế mà mất đi những cảm xúc rất con người: "Sự chảy xiết mềm mại/ Nhắc ta một ký ức/ Chảy trong tĩnh mạch mình..."... "Nghe ngực chữ thở trên từng phím nhớ"... Và đôi lúc nhà thơ giữa thế sự và thời cuộc cũng đã cất lên tiếng nói của trái tim đầy trăn trở: "Những câu thơ nhập thế/giữa một bầy người dửng dưng..." để mà không phải rơi vào nghịch cảnh: "Hơn một lần mất tích/ trong chính trái tim mình...". Thơ Đoàn Mạnh Phương dọc ngang những cảm thức. Đó là sự trăn trở gửi gắm sâu nặng vào câu chữ, vào từng tứ thơ với bố cục chặt chẽ nhưng vẫn tạo ra độ mở cho người đọc cảm nhận: "Sớm mai này, phủ váng từng mơ tưởng/Sớm mai này kết tủa mọi tưởng tượng/Mặc cho sự ham hố của ếch xanh/Giữa ao chuôm thời cuộc". Thơ Đoàn Mạnh Phương là nỗi niềm cảm thông và chia sẻ, vượt lên nghệ thuật của ngôn từ, của cấu tứ vẫn thấy một ấm áp lan tỏa: "Câu thơ chiều giông nấc ra nước mắt/ nghe hồn lửa thở dài trên củi ướt". "Cộng hưởng từng con chữ/ngồi canh ý tưởng cho mình" để "Xuân thở nhiều trang đi từ xanh tới chín". Đọc thơ anh, người đọc cảm nhận rõ một lao động nghệ thuật nghiêm túc được chưng cất bằng độ chín của cảm xúc và trải nghiệm. Chính vì thế thơ anh luôn mới, luôn hướng về tìm tòi để biểu đạt những cảm xúc riêng có: "Tích tụ những hợp tố tư duy/để thêm những phép cộng, đối diện những phép trừ/ thế sự không ngừng gạch xóa/ ký nợ vào cương nhu..." để rồi anh tự dung dưỡng tâm thế của mình: "Ngày chăn thả những hưng phấn mới/giấc mơ nào rụng rốn trong đêm". Thơ Đoàn Mạnh Phương là những khám phá mới lạ và thi vị. Bắt gặp nhiều câu thơ hay, thi ảnh lạ, sự kết nối những trạng thái cảm xúc để tạo ra cho người đọc bao cảm nhận mới mẻ: "Buổi chiều mọc hoang trong ý nghĩ/hình dung một hoàng hôn thực đơn...". Nhà thơ mượn ký ức để hồi tưởng những gì đã qua, chiêm nghiệm thực tại và dự báo cả ngày mai: "Những cơn mưa không phủ kín được ký ức/ tôi cũ trong thành phố cũ/cơn mưa còn mới nguyên...". Và lúc ấy "Một ký ức Hà Nội/đổ mưa trong ngực mình". Với ký ức, nhà thơ đã khẳng định với chính tâm thức của mình: "Nhớ để về, về để nhớ đầy hơn... Dọc ngang nắng mưa/sông dài nước rộng/ký ức nặng tâm/con đường chịu đựng". Nhà thơ luôn cảm thấy mắc nợ với ký ức thời gian: "Cuộc bày biện dọc ngang của ký ức/ chuyện cũ thở ra sương..." để ký ức ấy là Tổ quốc, là quê hương, là cha, là mẹ, là gia đình bé nhỏ mà hạnh phúc bằng những cảm xúc hết sức chân thực. Bạn đọc đều cảm nhận thấy bóng dáng mình trong đó mà nhà thơ đã nói hộ bao điều: "Cư trú trong từng kẽ nhớ/kỷ niệm lớn khôn khờ dại ngọt ngào/Có một ngày xưa khóc cười thành thật/có một ngày xưa hót như ngậm lửa/có nhiều ngày xưa đã từng tiếp sức...". Những ký ức ấy, những ngày xưa ấy đã lay động trong từng tứ thơ, từng câu chữ để nhà thơ chắt lọc nên một trải nghiệm: "Ngày trôi không nhan sắc/hơi ấm còn tinh khôi". Trong thơ Đoàn Mạnh Phương có Hà Nội, có Huế, có Sài Gòn và biết bao những nơi mà nhà thơ đã đặt chân tới... và với mỗi địa danh ấy chứa đựng những cảm nhận và gắn bó của nhà thơ để nhà thơ đem tới cho bạn đọc những câu thơ đầy cảm xúc. Nhà thơ đã từng khao khát sống chậm trong thành phố của mình: "Thèm khát một lắng sâu để duỗi thẳng mọi cảm giác/để lắng nghe/để cảm nhận/để như thấm vào mình/cái cọ má vào hơi thở của Hà Nội từng ngày". Với Hà Nội, nhà thơ từng trăn trở: "Thật chậm rãi/để nghe được tiếng bước chân của ngàn năm in/trên từng centimet phố/ để nghe được lời của nước mắt được chắt ra từ sự/mất ngủ của nỗi nhớ/Rằng: Trong mênh mang Hà Nội mới/Có nhòa một Hà Nội xưa?". Với Huế, nhà thơ đã chạm khắc: "Tạc Huế vào giấc mơ/Đêm hay là Huế đi trong từng thớ não". "Bên kỷ niệm mấp mô của bè bạn và tôi/Dẫu có hay không cốc bia sủi bọt/Và Huế/vẫn bay bổng ngày ngày/thở những câu thơ/rát ngực…". Với Sài Gòn, nhà thơ đã cảm nhận độ nóng ấm của đất và người phương Nam "Sài Gòn rộng, mà hóa thành quá hẹp/ Không đủ mang những mảnh ghép cuộc đời/Bao ký ức gửi Sài Gòn cất giữ/Chỉ mang về Hà Nội một riêng thôi...". Thơ Đoàn Mạnh Phương còn là những dòng nỗi niềm thế sự trăn trở của nhà thơ trước thời cuộc thể hiện trách nhiệm của người cầm bút trước hiện thực cuộc sống... từ cơn bão lũ đến đại dịch COVID-19. Và để rồi trong sâu thẳm tâm thức của nhà thơ đã thốt lên "Nghĩ mà thương mình thương chữ/Tình nhạt đi/sao nước mắt mặn hơn/ Tận cùng trầm tư/cầm tay trí nhớ/ Trí nhớ dắt người đi/tìm câu hỏi vì đâu/Dỗ lòng người ra sao/ Dỗ lòng ta thế nào?". Đoàn Mạnh Phương đã được bạn đọc và các nhà thơ cùng thời với anh đánh giá và cảm nhận trân trọng. Với nhà thơ Nguyễn Khắc Thạch: "Thơ Đoàn Mạnh Phương nếu định danh theo phương pháp "phê bình văn bản" thì đó là thơ hiện đại. Song, nhờ sự phong phú về dạng thức, về tính biểu đạt nên có trang trập trùng ấn tượng "thơ ngôn ngữ", lại có trang kết nối gập ghềnh tựa hồ "tân hình thức". Hệ thống ngôn ngữ ý tượng làm giàu tính hàm ẩn kết hợp hệ thống ngôn ngữ suy luận gia tăng sự liên tưởng làm cho thơ Phương "đa mang" mà "đơn phương" một cõi". Với nhà thơ Nguyễn Ngọc Hạnh: "Đoàn Mạnh Phương là một trong những nhà thơ luôn đi tìm cái mới, bởi tác giả luôn khát khao gửi gắm tri âm với người đọc bằng chính sự chiêm nghiệm ở một góc nhìn mới, cách tân qua trái tim thi sĩ". Với nhà thơ Lê Anh Hoài: "Thơ của Phương phồn tạp với những phức tạp trong chính con người anh, giao thoa giữa đạo và đời, giữa mơ và thực, đầy những thi ảnh khác lạ...". Hy vọng, với độ chín của chiêm nghiệm và trải nghiệm, nhà thơ sẽ tiếp tục sáng tạo và bền lòng với thơ đúng như câu thơ anh đã viết: “Bay bằng đôi cánh cảm xúc/ Muốn đơm một đam mê/Chạm những lo toan vừa sôi lên vừa thổi/chạm những so đo, những co giãn lạ kỳ/ Dưới chân mình/ bao hạt bụi đang đi”… n www.tienphong.vn VĂN HÓA 16 15-16/11/2025 KÍNH LĂNG RONAN KEATING Đã qua vài ngày nhưng làn sóng phản đối Bằng Kiều vẫn chưa hạ nhiệt, dù anh đã nói lời xin lỗi và giải thích anh chỉ nói vui, chứ không phải nói thật khi viết về G-Dragon trên mạng xã hội: Riêng về chuyên môn thì chấp “bạn kia” ( tức G-Dragon) bằng một mắt. Giữa làn sóng chỉ trích Bằng Kiều vẫn có những ý kiến “bào chữa” cho giọng ca Trái tim bên lề. Họ cho rằng: Bằng Kiều không sai, chẳng qua anh chưa hiểu về Idol K-Pop. Không biết thì không có tội. Nhưng không biết mà đã phán xét mang tính hạ bệ người khác, ở đây là hạ bệ một thần tượng toàn cầu, người vừa tạo nên “cú nổ” hút gần 100.000 khán giả tới hai đêm diễn của mình tại Việt Nam, Bằng Kiều không bị phản ứng mới lạ. Nếu không hiểu về Idol K-Pop sao Bằng Kiều không chịu hỏi “thầy” AI hay “bác” Google? “Thầy” AI làm thơ hơi kém nhưng những thông tin như kiểu G-Dragon là ai, thần tượng K-Pop cần hội tụ tiêu chí nào, AI trả lời trong nháy mắt và độ tin cậy cao. Ồn ào của Bằng Kiều khiến một số độc giả yêu văn chương nhớ đến truyện ngắn Ronan Keating của nhà văn nữ Lê Minh Khuê. Bà từng là phóng viên báo Tiền Phong và truyện ngắn ấy cũng đã từng đăng trên báo Tiền Phong rất nhiều năm trước. Truyện ngắn kể về một cậu học trò thường xuyên trích dẫn câu nói của Ronan Keating trong bài viết khiến thầy giáo dạy văn băn khoăn tự hỏi: Ronan Keating là nhà triết học sống ở thế kỷ nào? Mãi về sau, trước khi cậu học trò vào đại học, cậu mới tới nhà thầy vén màn bí mật: Ronan Keating là chàng ca sĩ quyến rũ có ca khúc làm say lòng đám trẻ: Cuộc đời là chuyến tàu lượn siêu tốc (Life is a Rollercoaster) . Những độc giả yêu âm nhạc đọc truyện ngắn Ronan Keating đã mỉm cười ngay từ phần đầu truyện vì Ronan Keating là nhân vật có thật ngoài đời, anh là ca sĩ chính của ban nhạc lừng danh một thời Boyzone, rất thành công trong sự nghiệp solo. Life is a Rollercoaster cũng là bài hát ghi dấu ấn của Ronan Keating. Ai cũng hiểu, chỉ mình thầy giáo già đi xe đạp không hiểu. Nhưng người thầy “âm lịch” ấy không bài xích Ronan Keating cũng như học trò của mình. Ông nhìn đời, nhìn người bằng cặp mắt yêu thương và bao dung. Chắc Bằng Kiều bận chạy “sô” ít để tâm đến văn học, chưa đọc truyện ngắn Ronan Keating nên chưa học hỏi được kinh nghiệm ứng xử với những gì mình chưa biết? Nhưng ở làng giải trí Việt không chỉ có mỗi Bằng Kiều dám chấp thần tượng toàn cầu, biểu tượng của K-Pop, đại sứ danh dự của Hội nghị Thượng đỉnh APEC 2025 bằng một mắt. Lúc này người ta lại nhớ đến ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng với những dòng giễu cợt các “sao” ca nhạc của nước Mỹ trên trang cá nhân. Mariah Carey từng bị giọng ca Thành phố buồn miệt thị “tròn quay”, “di chuyển ụt ịt”, “9 lần xuất hiện thì 5 lần nằm hoặc ngồi trên giường, ghế, xe hơi”. (Đàm Vĩnh Hưng ngạc nhiên: Thế mà fan của Mariah Carey vẫn hò hét dữ dội). Còn Britney Spears bị Đàm Vĩnh Hưng chê toàn hát nhép, biểu diễn thì mắc cười. Chê “sao” quốc tế không khiến “sao” Việt thăng hạng mà chỉ khiến họ kém đi trong mắt khán giả Việt. Muốn có những đêm nhạc thu hút cả trăm ngàn khán giả như ai kia, họ cần học khiêm tốn, học ứng xử văn hoá. Có câu: “Bông lúa chín là bông lúa cúi đầu”. MIU MIU Nhà thơ Đoàn Mạnh Phương
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==