Ông Miguel Angel Gongora Meza đang ở một thị trấn nông thôn Peru để chuẩn bị cho chuyến đi bộ xuyên dãy Andes thì tình cờ nghe được một cuộc trò chuyện thú vị. Hai du khách đang trò chuyện về kế hoạch đi bộ đường dài một mình trên núi đến “Hẻm núi thiêng Humantay”. “Họ cho tôi xem ảnh chụp màn hình, được viết một cách tự tin và đầy những tính từ sống động, nhưng điều đó không đúng. Không có Hẻm núi thiêng Humantay nào cả”, ông Meza, nhà sáng lập và giám đốc của công ty du lịch Evolution Treks Peru, cho biết. “Cái tên là sự kết hợp của hai địa danh không liên quan gì đến nhau. Hai du khách này đã trả gần 160 USD (4,2 triệu đồng) để đến một con đường nông thôn mà không hề có hướng dẫn viên hay điểm đến”. Hơn nữa, ông Meza cảnh báo, sai lầm tưởng chừng như vô hại này có thể đã khiến những du khách này phải trả giá bằng mạng sống. “Loại thông tin sai lệch này rất nguy hiểm ở Peru”, ông giải thích. “Độ cao, sự thay đổi khí hậu và các tuyến đường phải được cân nhắc kỹ càng. Khi bạn sử dụng một chương trình như ChatGPT, kết hợp hình ảnh và tên để tạo ra một câu chuyện hư cấu, thì bạn có thể bỗng dưng thấy bản thân ở độ cao 4.000m mà không có đủ ôxy và tín hiệu điện thoại”. Theo một khảo sát, 30% du khách quốc tế hiện sử dụng các công cụ AI và trang web AI du lịch như Wonderplan và Layla để tạo lịch trình du lịch. Mặc dù các chương trình này có thể cung cấp những lời khuyên hữu ích, nhưng chúng cũng có thể dẫn du khách đến những tình huống khó chịu hoặc thậm chí nguy hiểm. Cô Dana Yao và chồng sử dụng ChatGPT để lên kế hoạch cho chuyến đi bộ đường dài lãng mạn lên đỉnh núi Misen trên đảo Itsukushima của Nhật Bản vào đầu năm nay. Sau khi khám phá thị trấn Miyajima, h ọ khởi hành vào đầu giờ chiều để kịp bắt hoàng hôn trên đỉnh núi, đúng như ChatGPT đã hướng dẫn. “Đó là lúc vấn đề xuất hiện”, cô Yao, một blogger chuyên về du lịch Nhật Bản, kể. “ChatGPT cho biết chuyến cáp treo cuối cùng là lúc 17:30, nhưng thực tế khi chúng tôi chuẩn bị xuống núi, tuyến cáp treo đã đóng cửa. Vì vậy, chúng tôi bị kẹt trên đỉnh núi”. Theo một bài báo năm 2024 của BBC, trang Layla nói với người dùng rằng có một tháp Eiffel ở Bắc Kinh, cũng như gợi ý một tuyến đường chạy marathon bất khả thi xuyên miền Bắc nước Ý cho một du khách người Anh. Theo một khảo sát năm 2024, khoảng 37% người sử dụng AI để lập kế hoạch đi chơi cho biết nó không cung cấp đủ thông tin, trong khi 33% cho biết các đề xuất của AI bao gồm thông tin sai lệch. Những vấn đề này bắt nguồn từ cách AI tạo ra câu trả lời. Theo ông Rayid Ghani, một giáo sư học máy tại Đại học Carnegie Mellon (Mỹ), mặc dù các chương trình như ChatGPT dường như đang cung cấp những lời khuyên hợp lý và hữu ích, nhưng bạn không bao giờ có thể hoàn toàn chắc chắn liệu nó có nói sự thật hay không. “Nó không phân biệt được lời khuyên du lịch, chỉ đường hay công thức nấu ăn”, ông Ghani nói. “Nó chỉ biết từ ngữ. Vì vậy, nó liên tục đưa ra những từ ngữ khiến cho bất cứ điều gì nó nói với bạn nghe có vẻ thực tế, và đó chính là nguồn gốc của rất nhiều vấn đề tiềm ẩn”. Các mô hình ngôn ngữ lớn như ChatGPT hoạt động bằng cách phân tích các tập hợp văn bản khổng lồ và kết hợp các từ và cụm từ sao cho chúng trông giống những phản hồi phù hợp. Đôi khi, điều này cung cấp thông tin hoàn toàn chính xác. Những lần khác, người dùng sẽ gặp phải thứ mà các chuyên gia AI gọi là “ảo giác”, vì những công cụ này có thể bịa đặt ra mọi thứ. Nhưng vì các chương trình AI trình bày kiểu “ảo giác” và phản hồi chính xác theo cùng một cách, người dùng thường khó phân biệt được đâu là thật, đâu là giả.n NẾU DÙNG CÁC CÔNG CỤ NHƯ CHATGPT ĐỂ TÌM Ý TƯỞNG DU LỊCH, DU KHÁCH CÓ THỂ ĐƯỢC DẪN TỚI MỘT THỊ TRẤN HƯ CẤU Ở PERU, MỘT THÁP EIFFEL Ở BẮC KINH… NGỌC DIỆP (theo bbc.com, ngày 29/9/2025) Vào một buổi tối mùa thu tại bảo tàng Kunstpalast ở thành phố Düsseldorf, hướng dẫn viên Joseph Langelinck dừng lại bên cạnh một bức tượng người đàn ông cầm dùi cui từ thời Phục hưng. Anh thách thức 18 du khách kể tên vị anh hùng huyền thoại được khắc họa. “Hercules?”, một phụ nữ ngồi hàng ghế đầu nhỏ nhẹ đáp. “Nếu bà biết câu trả lời, sao bà không nói to lên cho cả những người ngồi phía sau nữa?”. Anh Langelinck khiển trách du khách, trước khi thách bà kể tên 12 kỳ công của Hercules theo trình tự thời gian. Khi vị khách không biết câu trả lời, bà nhận được một cái đảo mắt và một tiếng tặc lưỡi. “Ôi trời, tôi cảm thấy như mình đang quay lại trường học vậy”, người phụ nữ 62 tuổi, bà Corinna Schröder, thở dài. Với mức phí 7 Euro (212.000 đồng), chuyến tham quan bảo tàng của anh Langelinck được quảng cáo là “nhiều tiếng cằn nhằn” và “cực kỳ khó chịu”. Trong suốt chuyến tour kéo dài 70 phút, nhà sử học nghệ thuật chỉ tay vào mặt du khách, mắng mỏ họ vì kiểm tra điện thoại hoặc ngồi xuống nghỉ ngơi, trong khi giậm chân qua các hành lang nguy nga của Kunstpalast với tốc độ chóng mặt. Bất chấp sự thô lỗ, hoặc có lẽ chính vì điều đó, chuyến tour “Grumpy Guide” (Hướng dẫn viên cáu kỉnh) đã trở thành một cơn sốt, và giờ bất kỳ vị khách nào muốn đặt chỗ sẽ phải đợi đến năm sau. “Tôi không bao giờ xúc phạm du khách trực tiếp, nhưng tôi xúc phạm họ như một tập thể”, anh Carl Brandi, 33 tuổi, nghệ sĩ biểu diễn đằng sau nhân vật Langelinck, cho biết. “Sự khinh miệt của tôi nhắm vào sự thiếu hiểu biết mà thậm chí có thể không tồn tại. Nhưng tôi cố gắng khiến họ cảm thấy mình càng thiếu hiểu biết càng tốt”. Khi được hỏi về độ nổi tiếng của chuyến tour, anh Brandi cho biết mọi người “thích thú với chuyến đi đầy cảm xúc”. “Chúng ta đều biết các hình thức hài kịch, nơi tâm trạng tồi tệ hoặc thái độ hung hăng của người biểu diễn là chìa khóa cho chương trình, nhưng đó không phải là điều chúng ta thường thấy trong các bảo tàng. Và không giống như một chương trình hài kịch, ở đây không có rào cản nào giữa nhân vật và khán giả”, anh nói. THU HÚT KHÁN GIẢ TRẺ Các bảo tàng trên khắp châu Âu đang tìm kiếm những cách mới lạ để thu hút nhiều khán giả trẻ hơn. Bảo tàng Lịch sử Stuttgart tổ chức các buổi tối khỏa thân, trong đó du khách có thể đi dạo khỏa thân giữa các hiện vật trưng bày, và Bảo tàng Voorlinden của Hà Lan cung cấp các tour “chỉ đi tất” cho những ai muốn thưởng thức các tác phẩm nghệ thuật trong sự im lặng tuyệt đối, không bị ảnh hưởng bởi tiếng giày. “Trong các bảo tàng mỹ thuật, luôn có một sự mất cân bằng quyền lực giữa bảo tàng, thế lực tuyên bố rằng ‘chúng tôi quyết định những gì đáng xem ở đây’ và khách tham quan, những người ít nhiều phải tuân thủ”, anh Brandi nói. “Và việc đảo ngược quyền lực này và nói ra điều mà một số người vẫn thường tin khi đến bảo tàng – rằng bảo tàng chẳng biết gì cả, họ chỉ cho bạn xem bất cứ thứ gì – tôi nghĩ mọi người thấy điều đó thật mới mẻ”. Sau 70 phút bị bắt bẻ và quát tháo, hầu hết khách tham quan đều đồng ý. “Tôi thấy điều đó rất hài hước và thông minh”, bà Lothar Richter, 68 tuổi, nói. “Cách anh ấy phê bình cách quản lý bảo tàng thật tài tình”. Bà Schröder cũng rất thích buổi tối, nhưng điều đó không có nghĩa là bà muốn lặp lại trải nghiệm đó. “Có lẽ lần tới đến bảo tàng, tôi sẽ chỉ đến cho vui thôi”. n Hướng dẫn viên “cáu kỉnh” của bảo tàng Đức HÀ MY (theo mymodernmet.com, ngày 3/11/2025) TẠI PHÒNG TRƯNG BÀY KUNSTPALAST (ĐỨC), NHÂN VẬT SỬ GIA KHÓ TÍNH CỦA NGHỆ SĨ TRÌNH DIỄN JOSEPH LANGELINCK CHUYÊN QUÁT THÁO KHÁCH THAM QUAN, THẾ NHƯNG CÁC SUẤT TOUR CỦA ANH LUÔN BÁN HẾT VÉ. Giám đốc bảo tàng Kunstpalast, ông Felix Krämer, được truyền cảm hứng bởi các nhà hàng “bồi bàn thô lỗ”, như Karen’s Diner ở Sydney (Úc), hay Cencio la Parolaccia ở Rome (Ý). Tuy nhiên, nhân viên phục vụ dí dỏm, táo bạo không phải là một khái niệm xa lạ tại các quán rượu bia ở Düsseldorf và thành phố Cologne lân cận. Du khách sử dụng AI để khởi tạo hành trình phải hết sức cảnh giác và xác minh mọi thứ Anh Carl Brandi vào vai Joseph Langelinck tại phòng trưng bày Kunstpalast Nguy cơ khi để AI lên kế hoạch du lịch www.tienphong.vn NHÌN RA THẾ GIỚI 16 8-9/11/2025
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==