Tôi thích cái tên mòng biển hơn, dù dịch là hải âu cũng hay. Đó là tên quốc tế của cơn bão số 13 Kalmaegi theo ngôn ngữ của xứ Kim chi. Vậy là con mòng biển sải cánh từ Biển Đông ấy đã bay qua. Bay qua khúc ruột miền Trung, nay được gọi với tên mới Gia Lai, Đắk Lắk và Quảng Ngãi. Con mòng biển đã bay qua CHUYỆN CUỐI TUẦN Số 312-313 | 8-9/11/2025 Đại biểu Quốc hội đề nghị bổ sung quy định cấm sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) giả mạo khuôn mặt, giọng nói và các hình thức công nghệ giả mạo khác nhằm mạo danh tổ chức, cá nhân để lừa đảo, xuyên tạc. ĐỀ NGHỊ CẤM SỬ DỤNG AI ĐỂ LỪA ĐẢO, XUYÊN TẠC Trang 2 ẤN PHẨM CỦA BÁO TIỀN PHONG www.tienphong.vn Điện thoại nóng 0977 456 112 Xem tiếp trang 3 Đêm sóng dữ GIỮ CHỨC CHỦ TỊCH ỦY BAN TRUNG ƯƠNG MTTQ VIỆT NAM BÀ BÙI THỊ MINH HOÀI CHIỀU 7/11, ỦY BAN TRUNG ƯƠNG MẶT TRẬN TỔ QUỐC VIỆT NAM TỔ CHỨC HỘI NGHỊ LẦN THỨ 5 KHÓA X. TẠI HỘI NGHỊ, CÁC ĐẠI BIỂU ĐÃ HIỆP THƯƠNG CỬ BÀ BÙI THỊ MINH HOÀI, ỦY VIÊN BỘ CHÍNH TRỊ, BÍ THƯ TRUNG ƯƠNG ĐẢNG, BÍ THƯ ĐẢNG ỦY MẶT TRẬN TỔ QUỐC, CÁC ĐOÀN THỂ TRUNG ƯƠNG, GIỮ CHỨC CHỦ TỊCH ỦY BAN TRUNG ƯƠNG MẶT TRẬN TỔ QUỐC VIỆT NAM KHÓA X. Trang 3 Thường trực Ban Bí thư Trần Cẩm Tú tặng hoa chúc mừng bà Bùi Thị Minh Hoài Cấp bách bảo vệ di tích Bão số 13 khiến 5 người chết, hơn 2.500 nhà hỏng Trang 4-5 Điều trực thăng tìm kiếm 3 người mất tích ở biển Lý Sơn
8-9/11/2025 www.tienphong.vn THỜI SỰ 2 QUẢNG CÁO Hà Nội: ĐT: (024)39432758; Fax: (024)39435285 TP.HCM: ĐT: (028)38469860; Fax: (028)38480015 Trong giờ hành chính (024)39439664 Ngoài giờ 0908988666 (Nguyễn Hằng) n Thiết kế: KIỀU TÚ n Giá: 7.500 đồng n Ban đại diện tại thành phố Hồ Chí Minh: 384 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, P. Xuân Hòa- TPHCM. ĐT: (028) 3848 4366, E-mail: tienphonghcm@gmail.com n Ban đại diện tại miền Trung: 339 Lê Thanh Nghị, P. Hòa Cường; 19 Ngô Gia Tự, P. Hải Châu, TP Đà Nẵng, ĐT: (0236)3828 039, E-mail: banmientrung@baotienphong.com.vn n Ban đại diện tại Bắc Trung Bộ: 21 Hồ Xuân Hương, P. Thành Vinh, tỉnh Nghệ An. ĐT: (0238)8602345; Email: baotienphongbactrungbo@gmail.com. n Ban đại diện tại ĐBSCL: 103 Trần Văn Hoài, P. Ninh Kiều, TP Cần Thơ. ĐT: (0292)3823823, Email: baotienphongdbscl@gmail.com n Ban đại diện tại Tây Nguyên - Nam Trung Bộ: 52 Trần Nhật Duật, P.Buôn Ma Thuột, Đắk Lắk, ĐT: (0262)3950029, E-mail: baotienphongtaynguyen@gmail.com; 1018, đường 2/4, P. Bắc Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa. SĐT: 0258.6500.155. Email: tienphongnhatrang@gmail.com n Ban đại diện tại Tây Bắc Bộ: 64 đường Lý Tự Trọng, P.Yên Bái, tỉnh Lào Cai. ĐT: 0904938689, E-mail: vptaybacbotp@gmail.com n Ban đại diện tại Đông Bắc Bộ: Số 18 Lê Thanh Nghị, P.Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh; E-mail: bandongbac@baotienphong.com.vn n Tòa soạn: 15 Hồ Xuân Hương, P. Hai Bà Trưng và D29 Phạm Văn Bạch, P. Cầu Giấy, Hà Nội. ĐT: 3943 4031 - 38227525 Fax: (024) 39430693 | E-Mail: toasoan@baotienphong.com.vn | ISSN 0866-0827 | Website: www.tienphong.vn n Tổng Biên tập: PHÙNG CÔNG SƯỞNG n Giấy phép xuất bản số: 137/GP-BVHTTDL do Bộ VH,TT&DL cấp ngày 2/10/2025 n In tại: Cty TNHH MTV In Quân đội 1, Cty In báo Nhân Dân Đà Nẵng, Cty TNHH MTV In Đăk Lăk, Xưởng in Quân khu IV, Cty TNHH MTV in Quân đội 2, TPHCM PHÁT HÀNH Chiều 7/11, Quốc hội thảo luận ở hội trường về các dự án Luật An ninh mạng; Luật Bảo vệ bí mật nhà nước (sửa đổi). Tại phiên thảo luận, đại biểu Lê Thị Thanh Lam (Cần Thơ) cho biết, sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ số, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI) làm xuất hiện nhiều phương thức vi phạm mới như: giả mạo khuôn mặt, giọng nói, hình ảnh để lừa đảo. Các thủ đoạn này rất khó nhận diện, gây ảnh hưởng lớn đến an ninh mạng và quyền lợi của người dân. Theo bà Lam, dự thảo luật đã quan tâm đến việc bảo vệ trẻ em trên không gian mạng, song thực tế cho thấy các nhóm yếu thế khác như người cao tuổi, người khuyết tật, người hạn chế năng lực hành vi cũng là những đối tượng dễ bị tấn công. Đại biểu đoàn Cần Thơ dẫn chứng, nhiều vụ lừa đảo gần đây nhắm vào người cao tuổi, chẳng hạn như vụ mạo danh cơ quan chức năng yêu cầu cụ bà 75 tuổi ở Đà Nẵng chuyển toàn bộ tiền tiết kiệm; hay vụ một người nông dân ở Phú Thọ mang hết tiền bán trâu đi chuyển khoản cho kẻ gian. “Những vụ việc này đã được các phương tiện thông tin đại chúng phản ánh, cho thấy tội phạm công nghệ cao đang khai thác triệt để sự thiếu kỹ năng an toàn mạng của các nhóm đối tượng trên”, đại biểu Lam nói. Theo bà Lam, mặc dù một số vụ việc đã được lực lượng chức năng kịp thời ngăn chặn, song xu hướng cá nhân hóa hành vi lừa đảo đang gia tăng. Trước thực trạng trên, đại biểu đề nghị dự thảo luật cần bổ sung quy định cấm sử dụng công nghệ AI giả mạo khuôn mặt, giọng nói và các hình thức công nghệ giả mạo khác nhằm mạo danh tổ chức, cá nhân để lừa đảo, xuyên tạc, gây nhầm lẫn hoặc xâm hại quyền và lợi ích hợp pháp của người dân. Về quy định phòng ngừa và xử lý vi phạm, đại biểu tán thành cần mở rộng nhóm đối tượng được bảo vệ. Cụ thể, bên cạnh trẻ em cần bổ sung người cao tuổi và các nhóm yếu thế khác, bảo đảm tính bao quát, phù hợp với thực tiễn tội phạm công nghệ cao hiện nay. ĐỀ NGHỊ NGHIÊM CẤM HÀNH VI “XÚC PHẠM ĐẢNG KỲ” Nêu ý kiến, đại biểu Tô Văn Tám (Quảng Ngãi) tán thành với sự cần thiết ban hành Luật An ninh mạng (sửa đổi). Theo ông, đây là đạo luật quan trọng, vừa tạo hàng rào pháp lý vững chắc để bảo vệ an ninh quốc gia, quyền và lợi ích chính đáng của người dân, vừa kiến tạo môi trường pháp lý bảo đảm và tôn trọng quyền, nghĩa vụ của các chủ thể trên không gian mạng. Về các hành vi nghiêm cấm (Điều 9), ông Tám đề nghị nghiên cứu bổ sung hành vi “xuyên tạc đường lối, chủ trương của Đảng và pháp luật của Nhà nước”. Bởi thực tế hiện nay vẫn còn tình trạng xuyên tạc, phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đảng, bóp méo chính sách, pháp luật của Nhà nước, gây hoang mang dư luận. Bên cạnh đó, đại biểu Tô Văn Tám cũng đề nghị bổ sung hành vi “xúc phạm Đảng kỳ” vào danh mục các hành vi bị cấm. Theo ông Tám, hiện nay, trên không gian mạng, ngoài việc xúc phạm Quốc kỳ, Quốc ca, đã xuất hiện hiện tượng xúc phạm Đảng kỳ – biểu tượng thiêng liêng của Đảng và dân tộc, gắn liền với biết bao thế hệ cán bộ, đảng viên đã hy sinh, cống hiến. n ĐẠI BIỂU QUỐC HỘI ĐỀ NGHỊ BỔ SUNG QUY ĐỊNH CẤM SỬ DỤNG CÔNG NGHỆ TRÍ TUỆ NHÂN TẠO (AI) GIẢ MẠO KHUÔN MẶT, GIỌNG NÓI VÀ CÁC HÌNH THỨC CÔNG NGHỆ GIẢ MẠO KHÁC NHẰM MẠO DANH TỔ CHỨC, CÁ NHÂN ĐỂ LỪA ĐẢO, XUYÊN TẠC. LUÂN DŨNG Chiều ngày 7/11, Quốc hội thảo luận ở hội trường về các dự án Luật An ninh mạng; Luật Bảo vệ bí mật nhà nước (sửa đổi). Đề cập đến nguyên tắc sử dụng và bảo vệ bí mật nhà nước, đại biểu Phạm Văn Hoà (Đồng Tháp) cho rằng, cần đề cao tinh thần thống nhất và nghiêm túc thực hiện nguyên tắc này, để tránh việc lạm dụng đóng dấu “mật” hoặc sử dụng bí mật nhà nước không đúng mục đích. “Đây là nguyên tắc bất di bất dịch, có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong công tác bảo vệ bí mật nhà nước”, ông Hòa nhận định. Theo đại biểu Hòa, hiện nay, bí mật nhà nước được chia làm ba cấp độ: tuyệt mật, tối mật và mật. Việc quy định rõ ba cấp độ này là cần thiết, tuy nhiên, cần quy định chặt chẽ hơn để ngăn chặn tình trạng lạm dụng đóng dấu “mật” sai quy định. “Có những trường hợp tài liệu không thực sự thuộc danh mục bí mật nhà nước, nhưng lại được đóng dấu “mật” để che giấu thông tin, hoặc tránh bị công khai. Đây là điều cần phải được kiểm soát chặt, đặc biệt ở khâu văn thư và người có thẩm quyền ra quyết định”, ông Hòa cho hay. Từ đó, đại biểu Hòa đề nghị quy định rõ trách nhiệm của thủ trưởng cơ quan, đơn vị trong việc xác định và phê duyệt độ mật, đồng thời phải có cơ chế kiểm tra, giám sát, nhắc nhở và chế tài phù hợp để tránh lạm dụng. Về phạm vi bí mật nhà nước, theo ông Hòa, vẫn còn nhiều điều cần phải xem xét. Dự thảo quy định 13 lĩnh vực thuộc phạm vi bí mật, song đại biểu đề nghị xem xét, rà soát lại vì có những nội dung chưa thật cần thiết phải đóng dấu “mật”. “Thông tin về quy hoạch nông thôn, quy hoạch đô thị, hay thông tin về tài chính, kế hoạch, báo chí, phát thanh, truyền hình – đây là những lĩnh vực lẽ ra phải được công khai để người dân biết và giám sát. Tôi lấy ví dụ, có báo cáo về tài chính, quy hoạch phát triển trung và dài hạn được đóng dấu “mật”, trong khi lại được thảo luận công khai tại hội trường, truyền hình và phát thanh trực tiếp. Vậy có cần thiết phải “mật” hay không?”, ông Hòa nêu. Tương tự, theo đại biểu Hòa, thông tin về khí tượng thủy văn là loại thông tin người dân rất cần biết, phục vụ đời sống và sản xuất, nhưng lại nằm trong danh mục bí mật nhà nước. Ông Hòa cho rằng, điều này là chưa thật hợp lý. “Do đó, cần rà soát, điều chỉnh danh mục 13 lĩnh vực cho thật cụ thể, loại bỏ những nội dung không còn phù hợp, để đảm bảo “bí mật” thực sự là bí mật, đúng tính chất và tương đồng với các quy định quốc tế”, ông Hòa cho hay. Cùng quan tâm đến phạm vi bí mật nhà nước, đại biểu Nguyễn Phương Thủy (Hà Nội) nhìn nhận, khi áp dụng, nhiều cơ quan có xu hướng chọn phương án “đóng mật cho chắc”, vì không có tiêu chí định lượng, không có hướng dẫn cụ thể. Ngoài ra, luật hiện hành cũng chưa quy định rõ hậu quả pháp lý đối với trường hợp cố ý đóng dấu mật không đúng quy định… Từ phân tích trên, đại biểu Thủy đề nghị cụ thể hóa phạm vi bí mật nhà nước, rà soát chặt chẽ, chỉ giới hạn trong những trường hợp thực sự cần thiết, có tiêu chí rõ ràng, tránh suy diễn, tránh mật hóa quá mức trong luật, cần lượng hóa tiêu chí để bảo đảm thống nhất khi áp dụng. Bên cạnh đó, đại biểu Thủy cũng đề nghị bổ sung quy định nghiêm cấm hành vi cố ý hoặc lạm dụng việc xác định mật đối với thông tin không thuộc phạm vi danh mục bí mật nhà nước đóng dấu mật để che giấu thông tin, né tránh trách nhiệm giải trình. “Quy định này không chỉ mang ý nghĩa răn đe mà còn tạo cơ sở pháp lý để xử lý những trường hợp lạm dụng quyền lực hành chính”, đại biểu Thủy cho hay. THÀNH NAM Đại biểu Tô Văn Tám ẢNH: NHƯ Ý Đại biểu Nguyễn Phương Thủy (Hà Nội) ẢNH: NHƯ Ý Tránh lạm dụng đóng dấu mật ĐẠI BIỂU QUỐC HỘI ĐỀ NGHỊ CỤ THỂ HÓA PHẠM VI BÍ MẬT NHÀ NƯỚC, RÀ SOÁT CHẶT CHẼ, CHỈ GIỚI HẠN TRONG NHỮNG TRƯỜNG HỢP THỰC SỰ CẦN THIẾT, CÓ TIÊU CHÍ RÕ RÀNG, TRÁNH SUY DIỄN, TRÁNH MẬT HÓA QUÁ MỨC TRONG LUẬT. ĐỀ NGHỊ CẤM SỬ DỤNG AI ĐỂ LỪA ĐẢO, XUYÊN TẠC “Công nghệ AI bị lợi dụng để tạo ra hình ảnh, video giả mạo nhằm bôi nhọ, vu khống, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của cá nhân, tổ chức. Vì vậy, cần bổ sung quy định cấm sử dụng AI cho mục đích xuyên tạc, xúc phạm hoặc gây tổn hại uy tín, danh dự người khác”. ĐBQH TÔ VĂN TÁM
8-9/11/2025 www.tienphong.vn THỜI SỰ 3 Dự hội nghị có ông Trần Cẩm Tú, Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư; ông Đỗ Văn Chiến, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy Quốc hội. Tại hội nghị, bà Nguyễn Thị Thu Hà, Phó Chủ tịch, Tổng Thư ký Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) Việt Nam đã thông báo ý kiến của Bộ Chính trị về nhân sự được giới thiệu để hiệp thương cử Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam khóa X. Tiếp đó, bà Hà Thị Nga, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam đã trình bày Tờ trình của Đoàn Chủ tịch về việc bổ sung, thay thế nhân sự tham gia Ủy ban Trung ương, Đoàn Chủ tịch, Ban Thường trực và giữ chức Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam khóa X. Tại hội nghị, căn cứ số lượng, cơ cấu, thành phần Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam; thực hiện Điều lệ MTTQ Việt Nam, Đoàn Chủ tịch báo cáo Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam cho ý kiến về việc hiệp thương cử nhân sự tham gia Ủy ban, Đoàn Chủ tịch và giữ chức Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam khóa X, nhiệm kỳ 2024- 2029 đối với bà Bùi Thị Minh Hoài, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Bí thư Đảng ủy Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương. Sau khi thảo luận, các đại biểu đã biểu quyết hiệp thương cử bà Bùi Thị Minh Hoài tham gia Ủy ban, Đoàn Chủ tịch và giữ chức Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam khóa X. Trước đó, tại Hội nghị lần thứ năm, khóa X, Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam đồng ý giới thiệu bà Bùi Thị Minh Hoài, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Bí thư Đảng ủy Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương, để Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam hiệp thương tham gia Ủy ban Trung ương, Đoàn Chủ tịch, Ban Thường trực và cử giữ chức vụ Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam khóa X, nhiệm kỳ 2024 - 2029. CỦNG CỐ KHỐI ĐẠI ĐOÀN KẾT Phát biểu nhận nhiệm vụ, tân Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Bùi Thị Minh Hoài bày tỏ niềm vinh dự khi được hiệp thương cử giữ chức Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam. “Đây là niềm vinh dự, đồng thời cũng là trọng trách lớn mà Đảng và MTTQ Việt Nam, các Ủy viên Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam đã tín nhiệm, tin tưởng giao cho tôi”, bà Bùi Thị Minh Hoài bày tỏ. Theo bà Bùi Thị Minh Hoài, trải qua chặng đường 95 năm hình thành và phát triển, MTTQ Việt Nam không ngừng được củng cố và lớn mạnh, ngày càng khẳng định rõ vai trò, vị thế quan trọng trong hệ thống chính trị và đời sống nhân dân. Bà Bùi Thị Minh Hoài cũng bày tỏ sự tri ân đến các vị Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam tiền nhiệm; các thế hệ lãnh đạo và cán bộ mặt trận đã tạo nên bề dày truyền thống, xây dựng nền tảng vững chắc cho công tác mặt trận. Kế thừa và phát huy những thành quả đã đạt được, bà Bùi Thị Minh Hoài khẳng định sẽ nỗ lực hết sức mình, cùng Ban Thường trực, Đoàn Chủ tịch và Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam đoàn kết, phát huy vai trò, trách nhiệm của khối Mặt trận và đoàn thể, góp phần thiết thực vào sự nghiệp đại đoàn kết toàn dân tộc. Về nhiệm vụ trong thời gian tới, tân Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam cho biết, trước mắt cần khẩn trương thực hiện chương trình, kế hoạch triển khai Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ MTTQ, các đoàn thể Trung ương lần thứ I, nhiệm kỳ 20252030 và chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Đại hội. Bên cạnh đó, MTTQ tiếp tục lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thành công Đại hội đại biểu MTTQ Việt Nam các cấp nhiệm kỳ 2025-2030 và Đại hội đại biểu toàn quốc MTTQ Việt Nam nhiệm kỳ 20262031; triển khai hiệu quả công tác bầu cử ĐBQH khóa XVI và bầu cử đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026 - 2031. Mặt trận cũng chủ trì, phối hợp tập hợp ý kiến góp ý của các tầng lớp nhân dân đối với Dự thảo các văn kiện trình Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng; tiếp tục hoàn thiện đề án sắp xếp các cơ quan báo chí, các hội quần chúng do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ; làm tốt công tác giám sát, phản biện xã hội, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhân dân. n CHIỀU 7/11, ỦY BAN TRUNG ƯƠNG MẶT TRẬN TỔ QUỐC VIỆT NAM TỔ CHỨC HỘI NGHỊ LẦN THỨ 5 KHÓA X. TẠI HỘI NGHỊ, CÁC ĐẠI BIỂU ĐÃ HIỆP THƯƠNG CỬ BÀ BÙI THỊ MINH HOÀI, ỦY VIÊN BỘ CHÍNH TRỊ, BÍ THƯ TRUNG ƯƠNG ĐẢNG, BÍ THƯ ĐẢNG ỦY MẶT TRẬN TỔ QUỐC, CÁC ĐOÀN THỂ TRUNG ƯƠNG, GIỮ CHỨC CHỦ TỊCH ỦY BAN TRUNG ƯƠNG MẶT TRẬN TỔ QUỐC VIỆT NAM KHÓA X. BÀ BÙI THỊ MINH HOÀI GIỮ CHỨC CHỦ TỊCH ỦY BAN TRUNG ƯƠNG MTTQ VIỆT NAM Nhân dịp này, bà Bùi Thị Minh Hoài kêu gọi các tầng lớp nhân dân, đồng bào ta ở nước ngoài tiếp tục phát huy tinh thần đoàn kết, tích cực hưởng ứng các phong trào thi đua yêu nước, các cuộc vận động do Nhà nước, MTTQ Việt Nam và các tổ chức thành viên chủ trì, phát động; chung sức, đồng lòng cùng hệ thống chính trị đưa đất nước vững bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên phát triển giàu mạnh, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc. CHUYỆN CUỐI TUẦN Dù công tác phòng bị diễn ra hết sức chủ động, kỹ càng, nhưng cơn bão mạnh vẫn khiến hàng chục người chết và mất tích, hàng ngàn nhà dân bị sập, tốc mái, nhiều cầu cống đường sá, hoa màu hư hại... Và “cái đuôi” hoàn lưu của nó đã thành áp thấp nguy cơ kéo theo mưa lũ, sạt lở. Nhìn ô kính cường lực ở khách sạn Hải Âu ven biển Quy Nhơn bị gió bão mang tên hải âu húc vỡ tan, thật đáng sợ. Lại có câu chuyện thật ám ảnh, đó là buổi chiều khi bão đang vào, một người đàn ông ở đảo Lý Sơn do mâu thuẫn gia đình đã nhảy xuống biển tự vẫn. Hai người đàn ông khác phát hiện đã dũng cảm bơi thúng ra cứu. Nhưng sóng biển ngày càng dữ dội, tàu cứu hộ đành phải quay về, rồi cũng bị sóng đánh vỡ... Con mòng biển/hải âu vô tội. Như Yagi (con dê trong tiếng Nhật) đã bị Ủy ban Bão quốc tế quyết định loại bỏ vĩnh viễn việc đặt tên cho bão, bởi hậu quả nặng nề của thiên tai ấy gây ra với Việt Nam, Trung Quốc, Philippines hồi cuối năm ngoái. Cả cái tên Trami do Việt Nam đặt tên cũng bị loại bỏ khỏi danh sách tên bão, bởi mức độ tàn phá của nó gây ra với Việt Nam, Thái Lan, Philippines cũng trong năm ngoái. Trà My với người Việt vốn để nói về người con gái đẹp thanh khiết, dịu dàng và đầy sức sống, cũng là loài hoa mang lại điều may mắn. Con mòng biển cô đơn và kiêu hãnh. Có những ngày lênh đênh bên mạn tàu ở Hoàng Sa, rồi Trường Sa, tôi ngắm những chú mòng biển can trường sải cánh bám theo tàu. Chúng đã bao nhiêu tuổi, chúng vừa bay vừa nghĩ những gì? Có nghĩ về những thứ bão tố trên đời này không? Mòng biển có phải như những bóng trắng trôi giữa trời lạnh, bay quanh những ngọn đồi tuyết trong tiểu thuyết của Haruki Murakami, như thể chúng chẳng biết gì về loài người? “Mòng biển ngủ/ Giữa sóng đông/ Phú Sĩ mờ sương”. Matsuo Basho tồn tại trên cõi thế chỉ tròn 50 năm, mà ngàn bài thơ haiku của ông đến giờ sau gần 400 năm vẫn khiến nhịp tim con người chợt hẫng nhẹ mỗi khi đọc lên. Mà theo ngôn ngữ thời thượng là đã “chữa lành” bao nỗi rối nhàu, thổn thức. Mỗi chúng ta ngày ngày đang đối diện với bao cơn bão không tên, dữ dội có, dịu êm cũng có nhưng dẫu âm thầm đến đâu vẫn khiến tâm can nổi sóng chênh chao. Danh họa Vicent van Goh gần như suốt cuộc đời 37 năm trên trần gian này là cơn bão bất tận, nhưng vẫn nhìn ra trong mỗi trái tim ngoài bão tố còn luôn có những viên ngọc trai. Mỗi trái tim mà nếu nhìn thật sâu đều thấp thoáng hình bóng con mòng biển cô đơn kiêu hãnh mang theo phần ký ức đang bay mải miết mà chưa tìm được nơi hạ cánh trú ngụ. Nghĩ mãi không nguôi về cơn bão nào khiến người đàn ông đã hơn bốn mươi năm đời người dãi dầu với sóng gió và bão tố giữa hòn đảo biển khơi, lại lựa chọn quyết định dữ dội đến vậy? Vừa nghe dự báo, là một cơn bão mới mang tên Phượng Hoàng (Fung Wong) lại đang bay vào... TRÍ QUÂN Con mòng biển đã bay qua (Tiếp theo trang 1) Ông Đỗ Văn Chiến, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy Quốc hội tặng hoa chúc mừng bà Bùi Thị Minh Hoài THANH HIẾU - DƯƠNG TRIỀU - CÔNG HƯỚNG
CHẠY TRONG ĐÊM Khoảng 20 giờ tối, khi bão đổ bộ vào đất liền (tổ dân phố Thạch By 2, phường Sa Huỳnh, tỉnh Quảng Ngãi) chìm trong bóng tối đặc quánh. Chỉ vài phút, triều cường ập vào, nước biển dâng ngập 1,5 mét, gió giật tung mái tôn, sóng đánh sập tường nhà. Lực lượng công an, dân quân và chính quyền địa phương khẩn trương di dời, sơ tán người dân đến nơi an toàn. “Chúng tôi gần như trắng đêm đưa dân sơ tán, cứ thoát được một nhà lại quay về cứu nhà khác”, một chiến sĩ công an kể lại. Trong ánh đèn pin leo lét, họ cõng từng cụ già, bế từng đứa trẻ vượt qua dòng nước xoáy. Hơn 110 ngôi nhà bị sóng tạt, mái tốc, cửa vỡ tan. Hàng chục hộ được di dời khẩn cấp đến Trường Tiểu học số 2 Phổ Thạch để trú tránh an toàn. “Đây là lần đầu trong đời tôi thấy sóng lớn như vậy. Nước tràn vào nhà dữ lắm, may có lực lượng công an, dân quân đến kịp, chứ tôi không biết chạy đi đâu giữa đêm tối”, cụ Bạch Thị Khánh 85 tuổi, trú tổ dân phố Thạch By 2 xúc động. Khi bão tan, người dân trở về, cảnh tượng trước mắt khiến ai cũng nghẹn ngào. Nhiều căn nhà bị đánh sập, hàng quán chỉ còn khung thép méo mó, tủ lạnh, bàn ghế, vật dụng nằm lẫn trong cát và rác biển. Từng mảnh tôn lấp ló, từng vệt tường vỡ hằn dấu sóng đánh qua. Sau một đêm đi sơ tán trở về đập vào mắt chị Phan Thị Hương (tổ dân phố Thạch By 2) là khung cảnh ngổn ngang. “Tôi sống ở đây gần 30 năm, nhưng chưa bao giờ thấy triều cường hung dữ như đêm qua. Sóng tràn vào cuốn sạch mọi thứ. Giờ chẳng còn gì ngoài bàn thờ và di ảnh chồng. May mắn tôi kịp sơ tán sớm chứ không thì...”, chị Hương nói giọng run run. Cách đó không xa, ông Nguyễn Sơn (70 tuổi) cho biết, buổi tối nước dâng quá nhanh, cả nhà phải bỏ lại hết đồ đạc để chạy. Sáng về thấy cả mảng tường phía trước nhà bị sóng cuốn phăng, chỉ còn gạch vụn… Biển cuốn sạch rồi. Tương tự, chị Trần Thị Thu Thủy (36 tuổi) cúi nhặt từng chiếc nồi, mảnh ván giữa đống hoang tàn. “Ngôi nhà được chằng chống kỹ lưỡng vẫn không chịu nổi sức mạnh khủng khiếp của triều cường. Sóng đánh bay cửa kính, tường rào, cuốn phăng tất cả. Bao năm tích góp, giờ trôi sạch trong một đêm”, chị Thủy bật khóc. Ở tổ dân phố Châu Me (phường Sa Huỳnh), triều cường cũng tàn phá không kém. Nhiều ngôi nhà bị đánh sập, tan hoang, ngổn ngang. Những hàng quán hải sản vốn tấp nập khách nay chỉ còn trơ khung thép, bảng hiệu vỡ nát, ghế bàn nằm lẫn trong cát. Đứng thẫn thờ bên nền nhà đổ nát chỉ còn gạch vụn, ông Hồ Tỏ (tổ dân phố Châu Me) mắt đỏ hoe: “Tối qua cả nhà được chính quyền địa phương vận động đi sơ tán. Cứ tưởng sáng mai về dọn cát là xong, ai ngờ nhà sập. Nhiều đồ đạc trong nhà bị sóng cuốn trôi hết. Tôi sống ở đây qua bao mùa bão, mà chưa khi nào thấy nước dữ như vậy. Giờ trắng tay hết rồi”. Cách đó khoảng 20m, ông Võ Văn Thành, chủ dãy quán hải sản, đứng nhìn ba khu chòi bị sóng cuốn sập. “Nhà tôi cách biển gần 500 mét mà vẫn bị nước ngoạm tới. Tối qua cả nhà đi tránh bão, sáng về thấy cảnh này mà chỉ biết khóc. Công sức mấy năm giờ tan tành, thiệt hại chắc hơn 2 tỷ đồng”, ông Thành nói. Dọc bờ biển Sa Huỳnh, Tịnh Khê, Lý Sơn từng mảng bê tông vỡ loang lổ, khung thép méo mó, mùi muối mặn trộn lẫn mùi bùn và rác biển nồng nặc. Biển yên hơn, nhưng lòng người chưa thể yên. ĐẢO TIỀN TIÊU TRONG ĐÊM SÓNG DỮ Không chỉ đất liền, đặc khu Lý Sơn cũng trải qua một đêm kinh hoàng. Gió rít, triều cường dâng cao hơn 8 mét, vượt qua bờ kè chắn sóng ở thôn Tây An Hải, khiến hàng trăm ngôi nhà bị ngập, nhiều cửa kính, tường rào sập đổ. Ông Nguyễn Văn Huy - Chủ tịch UBND đặc khu Lý Sơn cho biết, tối 6/11, triều cường dâng cao, khiến khoảng 500 ngôi nhà bị nước tràn vào, nhiều hộ dân phải di dời khẩn cấp trong đêm. May ĐÊM 6/11, BIỂN QUẢNG NGÃI HUNG HÃN LẠ THƯỜNG, GIÓ RÍT LIÊN HỒI, TỪNG ĐỢT SÓNG NHƯ NHỮNG CON QUÁI VẬT KHỔNG LỒ TRÀN QUA BỜ KÈ, CUỐN PHĂNG NHIỀU NHÀ, HÀNG QUÁN, TÀI SẢN CỦA NGƯỜI DÂN. CẢ MỘT VÙNG BIỂN TỪ SA HUỲNH ĐẾN TỊNH KHÊ, LÝ SƠN CHÌM TRONG BIỂN NƯỚC... 8-9/11/2025 www.tienphong.vn THỜI SỰ 4 NGUYỄN NGỌC NGUYỄN HOÀI BÃO SỐ 13 KHIẾN 5 NGƯỜI CHẾT, HƠN 2.500 NHÀ HỎNG Tối 6/11, bão Kalmaegi đã đổ bộ đất liền khu vực Quy Nhơn, tỉnh Gia Lai (Bình Định cũ) với cường độ cấp 12, giật cấp 15. Một số trạm đo đã ghi nhận gió mạnh cấp 10, 11, giật cấp 13,14 vào tối qua. Sau khi đi sâu vào đất liền, bão số 13 đã suy yếu nhanh thành áp thấp nhiệt đới. Sáng 7/11, áp thấp nhiệt đới đã suy yếu thành một vùng áp thấp trên khu vực hạ Lào, sau đó tan dần. Do ảnh hưởng của bão, trong hai ngày 6-7/11, mưa lớn xảy ra từ Huế đến Đắk Lắk với lượng mưa phổ biến từ 150-280mm, có nơi trên 350mm. Một số trạm có lượng mưa lớn như Đỉnh Bạch Mã (Huế) 396mm, Trà Thanh (Quảng Ngãi) 312mm, Chư Răng (Gia Lai) 393mm, Đăk Pling (Gia Lai) 313mm, Đập Tràn (Đắk Lắk) 504mm, Xuân Lâm (Đắk Lắk) 285mm. Trong ngày 7/11, mưa giảm nhanh. Do ảnh hưởng của mưa lớn, lũ thượng lưu sông Ba (Gia Lai, Đắk Lắk) đêm 6/11 lên trên mức BĐ3, hạ lưu trên BĐ3, lũ sông Kỳ Lộ (Đắk Lắk) đạt đỉnh trên BĐ3 và đang xuống chậm, lũ các sông ở Huế, Quảng Ngãi, Khánh Hòa dao động ở mức BĐ2. Lũ trên các sông sẽ xuống dưới BĐ1 (ngoại trừ hạ lưu sông Ba). Bão Kalmaegi đã khiến 5 người thiệt mạng, trong đó Đắk Lắk có 3 người, Gia Lai 2 người. Ngoài ra, 6 người bị thương. Các trường hợp thiệt mạng chủ yếu do sập nhà và sập mái nhà. Do ảnh hưởng của gió mạnh, 52 nhà bị sập, Gia Lai chịu thiệt hại nặng nhất với 43 nhà bị sập, Đắk Lắk là 9 nhà. Bên cạnh đó, 2.593 nhà bị tốc mái, hư hỏng, chủ yếu ở Gia Lai (Bình Định cũ), 9 tàu cũng bị sóng đánh chìm trong bão. Đây là số liệu thiệt hại ban đầu, các địa phương đang tiếp tục cập nhật. Trước thiệt hại do bão Kalmaegi gây ra, Thủ tướng Chính phủ THEO BÁO CÁO NHANH ĐẾN SÁNG 7/11, BÃO SỐ 13 KALMAEGI KHIẾN 5 NGƯỜI CHẾT, 52 NGÔI NHÀ BỊ SẬP VÀ HƠN 2.500 NHÀ TỐC MÁI, HƯ HỎNG. CHÍNH PHỦ HỖ TRỢ KHẨN CẤP CHO GIA LAI, ĐẮK LẮK VÀ QUẢNG NGÃI 80 TỶ ĐỒNG. Cảnh tan hoang ở bờ biển Châu Me ẢNH: NGUYỄN NGỌC Cứu dân trong đêm bão Một hệ thống đèn chiếu sáng trên tuyến đường biển Xuân Diệu (Gia Lai) bị gió bão quật ngã ẢNH: TRƯƠNG ĐỊNH HƠN 43.000 TỶ ĐỒNG BỊ MƯA LŨ “CUỐN TRÔI” Theo Cục Thống kê - Bộ Tài chính, tổng giá trị thiệt hại về tài sản do thiên tai gây ra trong tháng 10 năm nay là hơn 43.000 tỷ đồng, gấ p hơn 93 lầ n cùng kỳ năm trước. Cụ thể, ảnh hưởng của mưa lũ, ngập lụt làm 92 người chết và mất tích; 153 người bị thương. 58.600 ha lúa và 36.700 ha hoa màu bị ngập, hư hỏng. 4,2 triệu con gia súc và gia cầm bị chết. Hơn 285.000 ngôi nhà bị sập đổ, cuốn trôi và hư hại. VIỆT LINH Đêm SÓNG DỮ
mắn triều cường không gây thiệt hại về người. Theo nhiều người dân, do ảnh hưởng bão số 13, kết hợp triều cường dâng cao chưa từng thấy ở Lý Sơn. “Nhà tôi ở Lý Sơn bao đời nay nhưng chưa bao giờ bị triều cường vào tới ngõ. Lần này triều cường dâng lên, tràn vào nhà”, ông Phạm Văn Bảy, trú đặc khu Lý Sơn cho biết. Sáng 7/11, bão đã tan, bầu trời ở Quảng Ngãi đã hửng nắng nhẹ. Nhưng ánh nắng ấy không đủ xua đi nỗi mất mát còn đọng lại. Những con đường đầy bùn cát, mái tôn lật úp, đồ đạc vương vãi. Người dân vừa dọn dẹp, vừa nhìn nhau lặng lẽ. Bão đã tan, nhưng hậu quả vẫn ở lại thật lâu. Trên những bãi biển bị xé toang, một vài đứa trẻ lội trong nước, nhặt lại ván gỗ, những vật dụng trôi dạt. Người lớn gom nhặt từng tấm tôn, cột lại khung nhà. Ai nấy đều im lặng, chỉ có tiếng búa gõ xen tiếng sóng vỗ. n NƠM NỚP LO NHÀ SẬP Ngôi nhà cổ ở số 23 Tiểu La, phường Hội An, TP Đà Nẵng trùm kín bạt trên mái. Ông Dương Thanh Cường (71 tuổi), chủ ngôi nhà cho hay, cả nhà vừa đi tránh bão về. Ông nói, nhà xuống cấp nên cứ mưa lũ lại đi tránh trú. Đồ đạc dù được kê lên nhưng cũng bị ẩm ướt, hư hỏng. Đợt lũ vừa rồi nước ngập hơn 2 mét khiến đồ đạc không thể cứu nổi. Lũ vừa ngớt, chưa kịp dọn dẹp thì bão số 13 tới, cả nhà lại tất tả đi tránh bão. “Năm nào cũng vậy, cứ mưa xuống là phải đi trú tránh, ở trong nhà, nhỡ bão đánh sập thì mất mạng như chơi”, ông nói. Sáu người sinh sống trong ngôi nhà cổ luôn trong trạng thái bất an, nhất là khi mưa bão. Căn nhà rệu rạo, nền và tường nứt, trần thì dột, hệ mái âm dương xuống cấp, hệ khung gỗ, đòn tay, rui lách bị hư hại. Để an toàn, gia đình ông xin sửa khu vực phía sau nhà để làm chỗ ở sinh hoạt. Dẫn khách khẽ bước cầu thang gỗ ọp ẹp lên phòng thờ phía trên, khung gỗ bị mối mọt ăn sâu, mái dột khắp nơi phải trùm bạt, ông Cường trần tình rằng, ngôi nhà cổ này là tài sản quý giá của ông cha để lại nhưng nơi thờ tự dột nát khiến ông cảm thấy có lỗi với gia tiên. Vậy nhưng bài toán mấy chục năm nay không thể giải đó là nhà thuộc sở hữu của gia đình nhưng cũng là di tích, muốn sửa sang phải được cấp thẩm quyền cho phép. Bởi vậy, tu bổ theo quy định hướng dẫn thì không đủ khả năng mà sửa sang tự phát thì không được phép. Để mưu sinh, ông mở quán nước ngay phía trước nhà nhưng cũng chỉ đủ sống chứ không có khả năng góp tiền với nhà nước mà tu bổ theo phương án mà chính quyền đưa ra. Qua kiểm tra khảo sát, Trung tâm Bảo tồn Di sản thế giới Hội An đánh giá di tích xuống cấp nghiêm trọng, đề nghị hạ giải trùng tu. “Ngôi nhà xuống cấp và gia đình xin tu sửa từ 15 năm trước. Đến khoảng năm 2015 thì đề xuất giải pháp hạ giải hoàn toàn. Tuy nhiên với phương án nhà nước hỗ trợ 60%, chủ hộ 40% thì khả năng kinh tế của gia đình không thể đáp ứng được”, ông Cường nói. Tương tự, ngôi nhà cổ ở số 18/76 Trần Phú cũng xuống cấp nghiêm trọng hơn chục năm nay. Anh Trần Sơn, chủ nhà cổ cho hay mùa mưa bão về lại thấp thỏm. “Nhà 4 người ở chen chúc, mưa xuống là dột tứ bề. Nhà xuống cấp, cột kèo ọp ẹp chùng xuống như muốn sập xuống. “Ngôi nhà không thể chống đỡ tạm bợ được nữa, nguy cấp lắm rồi”, anh Sơn nói và chỉ tay lên các dấu mốc được ngành chức năng đánh dấu các đợt chống đỡ. Cột mốc đầu tiên đánh dấu mốc là từ năm 2012, mỗi năm cơ quan chức năng tiến hành đợt khảo sát lại chằng chống một chút nhưng theo anh giải pháp chống đỡ tạm bợ không còn phù hợp với một ngôi nhà hư hỏng nặng. “Gia đình chúng tôi đề xuất được sửa để ở cho an toàn nhưng không được phép mà phương án đưa ra đối với tu bổ di tích nhà cổ nhà nước hỗ trợ 60%, gia đình phải bỏ ra 40% thì lấy đâu ra tiền mà làm. Chúng tôi đề xuất nhà nước hỗ trợ 100%, nếu không đành chờ sập”, anh Sơn nói. KHẨN CẤP TU BỔ, BẢO TỒN Trao đổi với Tiền Phong, ông Phạm Phú Ngọc – Phó giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di sản Văn hóa thế giới Hội An cho hay, hằng năm đơn vị tiến hành khảo sát để có phương án bảo vệ di tích trước mùa mưa lũ. Mới đây, Trung tâm đã kiểm tra, đánh giá sơ bộ hiện trạng các di tích trong khu phố cổ. Kết quả bước đầu cho thấy có trên 30 di tích đang trong tình trạng xuống cấp, tiềm ẩn nguy cơ sụp đổ, mặc dầu đã được chống đỡ, gia cố qua nhiều năm và có phương án phòng ngừa khi có bão lụt xảy ra. Tuy nhiên, cần giải quyết dứt điểm tình trạng trên nhằm chủ động trong công tác phòng ngừa, đồng thời bảo vệ giá trị nguyên gốc của di tích cũng như đảm bảo an toàn tính mạng và tài sản của nhân dân đang sinh sống trong khu phố cổ”, ông Ngọc nói. n 8-9/11/2025 www.tienphong.vn THỜI SỰ 5 HOÀI VĂN N. NGỌC HƠN 30 DI TÍCH Ở PHỐ CỔ HỘI AN XUỐNG CẤP NGHIÊM TRỌNG, SỤP ĐỔ BẤT CỨ LÚC NÀO DÙ ĐÃ ĐƯỢC CHỐNG ĐỠ, GIA CỐ. TRƯỚC THIÊN TAI DỒN DẬP, NGÀNH CHỨC NĂNG ĐỀ XUẤT PHƯƠNG ÁN BẢO VỆ DI TÍCH CŨNG NHƯ ĐẢM BẢO AN TOÀN TÍNH MẠNG VÀ TÀI SẢN CỦA NHÂN DÂN. Cấp bách bảo vệ di tích Theo đó, trực thăng hiện đã xuất phát từ Sư đoàn 372 ở Đà Nẵng bay vào Lý Sơn để tìm kiếm 3 người mất tích. Cũng trong sáng 7/11, UBND đặc khu Lý Sơn đã điều động thêm 5 tàu, trong đó có 1 tàu cứu hộ của lực lượng Biên phòng hỗ trợ công tác tìm kiếm. Trước đó, khoảng 15h ngày 6/11, khi bão số 13 đang áp sát bờ, ông D.Q.C. (44 tuổi, trú thôn Tây An Vĩnh) vì mâu thuẫn gia đình đã chạy ra cầu cảng Lý Sơn rồi bất ngờ nhảy xuống biển. Thấy vậy, anh L.V.S. (37 tuổi, trú thôn Tây An Hải) và ông P.D.Q. (47 tuổi, trú thôn Tây An Vĩnh) vội vã lấy chiếc thuyền thúng nhỏ, lao ra giữa biển sóng để cứu người. Cả 2 chỉ kịp kéo được ông C. lên thúng, nhưng những cơn sóng cao quá đầu người và gió giật mạnh khiến chiếc thúng bé nhỏ không thể quay lại bờ. Trong chớp mắt, cả ba bị cuốn trôi ra xa, mất hút trong màn mưa trắng xóa. Nhận tin báo, lực lượng chức năng và người dân lập tức huy động tàu Thành Tâm (VT0035), do ông Đặng Văn Thành (53 tuổi) làm thuyền trưởng, tổ chức tìm kiếm. Nhưng thời tiết xấu, gió cấp 9, cấp 10 khiến công tác cứu nạn phải tạm dừng lúc gần 18h. Khi quay về neo đậu tại cảng Bến Đình, tàu Thành Tâm cũng bị sóng đánh chìm trong đêm. Chiều 7/11, gió từ ngoài khơi vẫn ào ạt thổi vào bờ, mang theo mùi muối nồng và hơi lạnh đặc quánh. Chị Nguyễn Thị Hà (33 tuổi, vợ anh L.V.S.) vẫn đi dọc bờ biển, mắt đỏ hoe, miệng khản đặc gọi chồng: “Anh S. ơi, anh ở đâu rồi...”. Từ chiều hôm qua đến nay, người phụ nữ ấy gần như không rời khỏi bờ. Lúc lặng im, lúc bật khóc, rồi lại đứng nhìn ra xa, nơi trực thăng đang quần thảo. “Chiều qua, anh gọi về sẽ về sớm. Ít phút sau lại gọi lần nữa, bảo có người nhảy cầu cảng nên quay lại ứng cứu. Tôi còn dặn “biển đang động, anh cẩn thận nghe”, ai ngờ đó là lần cuối nghe tiếng anh”, chị Hà nghẹn giọng. Trong căn nhà nhỏ sát mép biển, cô con gái 11 tuổi của anh chị vẫn ngồi lặng nơi góc tường. Đôi mắt sưng mọng sau một đêm khóc vì nhớ ba. “Ba nói ba về với con với mẹ mà… giờ chẳng biết ba ở nơi nào…”, con gái anh S. n NGÀY 7/11, ÔNG NGUYỄN VĂN HUY - CHỦ TỊCH UBND ĐẶC KHU LÝ SƠN (TỈNH QUẢNG NGÃI) CHO BIẾT, ĐỊA PHƯƠNG ĐÃ KIẾN NGHỊ UBND TỈNH, BỘ QUỐC PHÒNG ĐIỀU TRỰC THĂNG TÌM 3 NGƯỜI MẤT TÍCH TRONG CHIỀU 6/11. Ngôi nhà cổ ở số 23 Tiểu La - trung tâm phố cổ Hội An xuống cấp trầm trọng, nguy cơ đổ sụp ẢNH HOÀI VĂN ĐIỀU TRỰC THĂNG TÌM KIẾM 3 NGƯỜI MẤT TÍCH Ở BIỂN LÝ SƠN Trực thăng Sư đoàn 372 bay tìm kiếm ở vùng biển Đặc khu Lý Sơn quyết định hỗ trợ khẩn cấp 80 tỷ đồng cho ba tỉnh Quảng Ngãi (20 tỷ đồng), Đắk Lắk (30 tỷ đồng) và Gia Lai (30 tỷ đồng). Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam hỗ trợ các tỉnh Quảng Ngãi, Đắk Lắk và Gia Lai mỗi tỉnh 10 tỷ đồng. Những ngày tới, các bộ, ngành, địa phương sẽ tiếp tục triển khai các giải pháp khắc phục nhanh hậu quả của bão, ưu tiên các trường học, bệnh viện, nhà cửa của nhân dân bị sập, đổ, hư hỏng; đảm bảo không để nhân dân bị đói, không có chỗ ở, không được chăm sóc y tế, học sinh không có trường học. Bên cạnh đó, khẩn trương khắc phục các sự cố về đê điều, hồ đập, khắc phục nhanh và hiệu quả vụ việc tàu Star Bueno bị mắc cạn tại vùng biển Dung Quất (Quảng Ngãi). n Ông Nguyễn Viết Thanh, Chủ tịch UBND phường Sa Huỳnh cho biết, chính quyền đang thống kê thiệt hại, huy động lực lượng giúp dân dọn dẹp, hỗ trợ nhu yếu phẩm, dựng lại nhà tạm. “Khó khăn lắm, nhưng bà con Quảng Ngãi kiên cường lắm, họ sẽ đứng dậy sau bão”, ông Thanh nói. “Để bảo tồn tính nguyên gốc, toàn vẹn của di sản, đồng thời đảm bảo an toàn cho người dân và du khách trong khu phố cổ, Trung tâm đề nghị Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch TP Đà Nẵng xin chủ trương thống nhất của UBND thành phố về việc triển khai lập Dự án đầu tư tu bổ khẩn cấp đối với các di tích có nguy cơ sụp đổ - Đô thị cổ Hội An nguồn vốn 100% kinh phí nhà nước để bảo tồn bền vững di sản” . Ông PHẠM PHÚ NGỌC, Phó Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di sản Văn hóa thế giới Hội An
Từ những năm 1990, các mỏ đá đỏ (ruby) ở Lục Yên, tỉnh Yên Bái cũ (nay là tỉnh Lào Cai), Quỳ Châu, tỉnh Nghệ An… đã thu hút hàng ngàn người tới tìm vận may đổi đời. Lục Yên nay đã phát triển làng nghề ổn định, nơi hoạt động khai thác, mua bán đá quý diễn ra sôi nổi. Nhắc đến đá quý là nhắc đến kim hoàn - ngành thủ công lâu đời, được hun đúc bởi lịch sử và văn hóa. Nghề vàng bạc nhờ vậy trải dài khắp ba miền, giữ gìn kỹ nghệ tinh xảo và truyền thống qua nhiều thế hệ. Với những điều kiện “thiên thời, địa lợi” như vậy, lẽ ra đá quý đã có thể gần gũi hơn với công chúng. Thế nhưng, thực tế, lãnh địa này rất khó tiếp cận. Ngay từ cái tên, chữ “quý” luôn song hành chữ “hiếm” và cuộc chơi với đá quý chưa bao giờ tách rời điều kiện kinh tế. Hơn thế, ngành đá quý còn từng bị hạn chế bởi tình trạng thiếu hụt kiến thức chuyên môn, rào cản thương mại, và tính tự phát, thiếu hệ thống của ngành. Tin vui lấp lánh là, những năm gần đây, bức tranh toàn cảnh đang thay đổi tích cực, và cuộc chơi nay đã rộng mở hơn bao giờ hết. RANH GIỚI ĐẶC QUYỀN MỜ DẦN Trước đây, để sở hữu món đồ ưng ý, nhà sưu tầm phải bỏ ra không ít công sức và thời gian, thậm chí lặn lội tận các vùng mỏ. Giờ đây, chỉ với một cú nhấp chuột, viên đá quý cách nửa vòng Trái đất có thể nằm gọn trong lòng bàn tay sau vài ngày. Thương mại điện tử khiến thị trường trở nên sôi động chưa từng thấy: trên các chợ online, người mua kết nối trực tiếp với hàng trăm người bán, giá cả minh bạch, nguồn gốc rõ ràng hơn. Cuộc chơi vẫn cần điều kiện kinh tế, nhưng không thể phủ nhận nhiều ranh giới đặc quyền trong ngành đá quý đang dần trở nên mờ nhạt. Bất kỳ ngành nào cũng vậy: muốn phát triển bền vững, gốc rễ phải được vun xới kỹ lưỡng bởi giáo dục. Với ngành đá quý Việt Nam, đó vốn là một khoảng trống đáng trăn trở. Cho đến gần đây, trong các chương trình đào tạo chính quy, ngọc học (Gemology) vẫn chỉ được xem như một nhánh nhỏ của địa chất. Nhìn lại quá khứ, các giáo sư đầu ngành từng trải qua hành trình rất xa xôi: họ được cử đi học tại Nga, Đức… góp nhặt từng mảnh tri thức, mang về xây dựng nền tảng học thuật cho nước nhà. Dù chưa phát triển sâu rộng, môi trường học hỏi trong nước vẫn mở ra nhiều lối rẽ hứa hẹn. Tại các tập đoàn vàng bạc lớn, các viện thiết kế trang sức hay viện kiểm định, nhiều khóa học được xây dựng, mang đến cơ hội trải nghiệm thực tế cho những người yêu đá quý. Không chỉ dừng lại ở kiến thức trong nước, người học còn có thể tham gia các khóa online, cập nhật kiến thức mới nhất từ những tổ chức quốc tế uy tín như GIA, AIGS… Ngày nay, với sự phát triển của công nghệ, người chơi đá quý cũng được trang bị vô số công cụ mạnh mẽ, tiện dụng. CHƠI ĐÁ CÓ HỘI Cùng với xu hướng trực tuyến, nhiều cộng đồng người chơi đá quý đang hình thành và phát triển mạnh mẽ, trong đó có Hội Yêu Đá Quý với gần 90.000 thành viên - một sân chơi tích cực, uy tín về học thuật, nơi thường xuyên tổ chức các chương trình hỏi-đáp chuyên sâu, xen kẽ cùng hoạt động trải nghiệm và giao lưu trực tiếp. Những hội nhóm này trở thành không gian trung hòa giữa lý thuyết và thực chiến, nơi người buôn bán, người chơi và cả nhà nghiên cứu gặp gỡ, trao đổi, mở ra góc nhìn đa chiều về ngành đá quý. Không chỉ dừng lại ở hội nhóm, cuộc chơi đá quý ngày nay còn sôi động với vô số “hội hè” - từ hội thảo, triển lãm đến workshop trải nghiệm. Bắt nhịp cùng xu hướng cộng đồng, ngành đá quý trong nước đang chứng kiến sự xuất hiện của nhiều sự kiện chất lượng: những cuộc trưng bày quy mô lớn, hội thảo quốc tế, không gian sáng tạo - nơi người yêu đá quý được trực tiếp quan sát, giao lưu, học hỏi và thực hành chế tác. Mỗi hoạt động ấy đều góp phần đưa đá quý tiến gần hơn với công chúng, biến một lĩnh vực từng mang dáng vẻ xa xỉ thành một thế giới mở, sống động và đầy cơ hội. Hơn bao giờ hết, điều kiện để chơi đá không còn nằm ở đặc quyền, mà ở tri thức, sự tò mò và niềm say mê thật sự trong mỗi người. n BẢO TÀNG ĐỊA CHẤT HÀ NỘI (SỐ 6 PHẠM NGŨ LÃO) Một bảo tàng rất rộng, chia thành nhiều tầng với nhiều chuyên đề: khoáng sản, đá quý, kim loại - phi kim, cùng những mẫu vật đặc trưng đến từ khắp các vùng miền Việt Nam. Điều thú vị là nơi đây còn lưu giữ cả một số mẫu vật do các phái đoàn ngoại giao quốc tế trao tặng. Ngoài khoáng sản, bảo tàng còn sở hữu bộ sưu tập hóa thạch, cổ sinh vật và nhiều hiện vật địa chất đặc biệt khác, mang lại cái nhìn toàn diện hơn về lịch sử địa chất nước ta. Điểm trừ nhỏ là cơ sở vật chất đã có phần nhuốm màu thời gian: tủ kính cũ, bám bụi nhiều. Đối tượng ghé thăm có vẻ chủ yếu là giới chuyên môn, sinh viên và nhà nghiên cứu. BẢO TÀNG ĐÁ QUÝ DOJI (5 LÊ DUẨN) Được thiết kế như một “hang động đá quý”, bảo tàng mang đến trải nghiệm thị giác độc đáo. Các khoảng trưng bày được dàn dựng sinh động, khéo léo tái hiện quá trình hình thành, khai thác và chế tác đá quý. Khu vực “hang động” trưng bày các cụm và khối đá thô đặc trưng của Việt Nam như ruby, sapphire, spinel, chalcedony (canxedon)…, xen kẽ với một vài mẫu nhập khẩu. Đặc biệt, nơi đây lưu giữ những bảo vật đạt kỷ lục Việt Nam như viên ruby sao Bảo Hồng Ngọc, khối đá chứa nhiều tinh thể ruby nhất Việt Nam... Tuy nhiên, bảo tàng chỉ mở cửa vào một số dịp đặc biệt. MỘT VÀI ĐỊA ĐIỂM KHÁC CÓ TRƯNG BÀY VỀ ĐÁ VÀ TRANG SỨC (NHƯNG KHÔNG CHUYÊN SÂU) Tại Bảo tàng Lịch sử Quốc gia (1 Tràng Tiền), có thể tìm thấy nhiều món trang sức cổ – từ những chuỗi hạt kết hợp vật liệu bản địa đến các món đính nạm tinh xảo. Tuy không chuyên sâu về đá quý, song mỗi hiện vật lại mang giá trị văn hóa riêng, phản ánh gu thẩm mỹ và kỹ thuật chế tác qua từng giai đoạn lịch sử. Bảo tàng Hóa thạch từng được bố trí như một chuyên đề tại tầng 3 Bảo tàng Hà Nội (đường Phạm Hùng). Đây là nơi tập trung vào hóa thạch, có trưng bày các chất liệu quen thuộc trong chế tác trang sức như hổ phách, cúc đá (Ammonite)… Không gian sinh động và hấp dẫn, lồng ghép tương tác đa giác quan, điều tiết thông tin khoa học vừa đủ, dễ tiếp nhận với nhiều lứa tuổi. Dù đã đóng cửa, Bảo tàng Hóa thạch vẫn có khả năng triển khai các chương trình khác trong tương lai. NGUYỄN DIỄM LINH 8-9/11/2025 www.tienphong.vn XÃ HỘI 6 DÙ KHÔNG THUỘC NHÓM “ÔNG LỚN” NHƯ MYANMAR, SRI LANKA HAY ẤN ĐỘ, VIỆT NAM VẪN ĐƯỢC BIẾT ĐẾN TRÊN BẢN ĐỒ ĐÁ QUÝ QUỐC TẾ NHỜ TIỀM NĂNG PHONG PHÚ CẢ VỀ TRỮ LƯỢNG LẪN CHỦNG LOẠI. VÌ THẾ, SỐ NGƯỜI CHƠI ĐÁ QUÝ CŨNG NGÀY CÀNG ĐÔNG ĐẢO, NHẤT LÀ TRONG BỐI CẢNH CÔNG NGHỆ, THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ PHÁT TRIỂN MẠNH MẼ. NGUYỄN DIỄM LINH SAPPHIRE GIA NGHĨA VANG BÓNG MỘT THỜI Khi nói về các dòng đá quý sapphire trứ danh của miền Nam, các tiền bối hay có câu: “nhất Di Linh, nhì Gia Nghĩa, tam Phan Thiết, tứ Buôn Hồ”. Mỏ sapphire Gia Nghĩa “nổ bãi” vào khoảng năm 1995, với khu vực khai thác chủ yếu nằm ở xã Trường Xuân, thị trấn/thành phố Gia Nghĩa, tỉnh Đắk Nông cũ (nay là tỉnh Lâm Đồng). Bãi cạn kiệt và gần như dừng khai thác kể từ năm 2007. Sapphire Gia Nghĩa thường có 2 đới màu lam-vàng hoặc lam-trắng tách ra rõ rệt nằm ở 2 trục đối xứng. Những viên màu đậm khi chế tác xong sẽ hơi sậm đen, vẫn có lửa đẹp. Đây là một đặc trưng thú vị và cũng là nhược điểm của dòng sapphire này. Màu đẹp nhất của sapphire Gia Nghĩa là xanh lam, với độ bão hoà rất cao, anh em trong nghề thời đó gọi là “xanh lot”, làm đảo điên dân mê đá qua nhiều thế hệ. Mỏ sapphire Gia Nghĩa nhiều như vậy nhưng chỉ khoảng vài năm đã bị cạn, vét sạch (sau này chỉ làm mót lại). Thời đó, dân khai thác, kinh doanh còn trẻ và cuộc sống ít nhiều khó khăn nên buôn bán đá chủ yếu để làm kinh tế, chạy gạo thổi cơm nuôi gia đình, nên vô tình làm chảy máu tài nguyên đá quý ra nước ngoài mà không hay biết. Các thương nhân Thái Lan, Đài Loan, Trung Quốc là những người được hưởng lợi nhiều nhất. Nhớ lại một thời oanh liệt đã qua, mà nao nao lòng vì nuối tiếc... TONLÉ NG Những “viên ngọc ẩn” trong thành phố TRONG LĨNH VỰC BẢO TÀNG HỌC NƯỚC TA, NHÓM NỘI DUNG TRƯNG BÀY VỀ ĐÁ QUÝ, KHOÁNG VẬT, TRANG SỨC VẪN CÒN KHÁ KHIÊM TỐN - CẢ VỀ SỐ LƯỢNG LẪN MỨC ĐỘ GẦN GŨI, DỄ TIẾP CẬN VỚI CÔNG CHÚNG. VẬY Ở HÀ NỘI CÓ NHỮNG KHÔNG GIAN TRƯNG BÀY NÀO ĐÁNG ĐỂ GHÉ THĂM? Chơi đá quý không hiếm người Ngành đá quý Việt Nam đang chứng kiến sự xuất hiện của nhiều nhà sưu tập, bộ sưu tập, triển lãm chất lượng NGUỒN: NGUYỄN ĐỨC HUY Màu đẹp nhất của sapphire Gia Nghĩa là xanh lam, với độ bão hòa rất cao Hồng ngọc Thiên Châu - khối đá chứa nhiều tinh thể ruby nhất Việt Nam Ngày 15/11, workshop đầu tiên của Hội Yêu Đá Quý tại Thủ đô Hà Nội, trải nghiệm sáng tạo độc đáo, kết hợp giữa hội họa và đá quý, sẽ chính thức diễn ra, mở đầu cho chuỗi hoạt động thiện nguyện tri ân thầy cô giáo nhân Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11.
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==