15 n Thứ Ba n Ngày 4/11/2025 KINH TẾ BỎ RÀO CẢN THU NHẬP Đây là nội dung đáng chú ý trong dự thảo Nghị quyết của Chính phủ về một số cơ chế đặc biệt nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc và thúc đẩy phát triển NƠXH (đang được Bộ Xây dựng lấy ý kiến). Theo Bộ Xây dựng, pháp luật về đất đai (tại các Điều 96, 98 và 99 của Luật Đất đai) đã quy định rõ các hình thức bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất - gồm bằng tiền, đất hoặc nhà ở. Tuy nhiên, trong thực tế, cơ chế bồi thường bằng nhà ở gần như chưa được áp dụng phổ biến, chủ yếu do thiếu quỹ nhà và hướng dẫn cụ thể về quy trình, tiêu chí, định giá. Bên cạnh đó, nhiều người dân vẫn có tâm lý muốn nhận tiền hơn nhận nhà; còn chủ đầu tư lại ngại bố trí quỹ nhà vì ảnh hưởng đến cơ cấu sản phẩm và lợi nhuận. Chính những vướng mắc này khiến tiến độ thu hồi đất, giải phóng mặt bằng tại nhiều dự án - đặc biệt là NƠXH và khu đô thị mới bị kéo dài. Điều này không chỉ làm người dân chậm được bố trí chỗ ở ổn định, phát sinh khiếu nại, mà còn khiến doanh nghiệp không có mặt bằng sạch để triển khai dự án, ảnh hưởng trực tiếp đến mục tiêu phát triển ít nhất 1 triệu căn NƠXH mà Chính phủ đặt ra. Theo Khoản 10 Điều 76 Luật Nhà ở, hộ gia đình, cá nhân bị thu hồi đất mà chưa được Nhà nước bồi thường bằng nhà ở hoặc đất ở thì được mua, thuê mua NƠXH nếu chưa có nhà ở thuộc sở hữu của mình hoặc diện tích bình quân thấp hơn mức tối thiểu. Tuy nhiên, quy định hiện hành vẫn yêu cầu chứng minh điều kiện về thu nhập và nhà ở, gây khó khăn trong thực tế, đặc biệt với các hộ bị thu hồi đất. Để khắc phục bất cập này, Bộ Xây dựng đề xuất cho phép người bị thu hồi đất được ưu tiên mua, thuê mua nhà ở xã hội ngay tại dự án, không phải chứng minh điều kiện thu nhập, không xét điều kiện nhà ở và không cần bốc thăm lựa chọn. Ngoài ra, cơ chế này cũng mở rộng đối tượng áp dụng cho các hộ được bố trí tái định cư theo hình thức mua hoặc thuê mua NƠXH, cũng như người dân đã chuyển nhượng đất cho chủ đầu tư để phát triển dự án. HÀI HÒA LỢI ÍCH, TRÁNH TÌNH TRẠNG DỰ ÁN “TREO” Theo Bộ Xây dựng, chính sách mới sẽ tạo động lực cho người dân sớm bàn giao đất, rút ngắn tiến độ giải phóng mặt bằng, đồng thời đảm bảo quyền lợi chỗ ở ổn định, lâu dài cho người bị ảnh hưởng. Mục tiêu của cơ chế này là tạo động lực cho người dân sớm bàn giao đất, rút ngắn tiến độ giải phóng mặt bằng, đồng thời đảm bảo quyền lợi chỗ ở ổn định, lâu dài cho người bị ảnh hưởng bởi thu hồi đất. Nếu được thông qua, chính sách này sẽ thay đổi đáng kể cách tiếp cận tái định cư, giúp hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, người dân và doanh nghiệp. Người dân có thể ổn định cuộc sống sớm hơn nhờ được bố trí nhà ở ngay trong dự án mới, trong khi chủ đầu tư và chính quyền địa phương sẽ đẩy nhanh quá trình thu hồi, giải phóng mặt bằng, tránh tình trạng “dự án treo”. Về đề xuất này, TS Trần Xuân Lượng, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu đánh giá thị trường bất động sản Việt Nam, cho rằng, đây là chủ trương hợp lý, có tính nhân văn và thực tiễn cao, nhất là trong bối cảnh việc bồi thường, tái định cư vẫn là “nút thắt” lớn tại nhiều dự án phát triển đô thị. “Việc miễn điều kiện về thu nhập hay nhà ở sẽ giúp người bị thu hồi đất sớm ổn định chỗ ở, giảm khiếu nại, rút ngắn tiến độ giải phóng mặt bằng. Tuy nhiên, cần có hướng dẫn rõ tiêu chí xác định đối tượng và giá bán”, TS Lượng nói. Ông N.V.H. (xã Thanh Trì, Hà Nội), người từng bị thu hồi đất phục vụ dự án khu đô thị, khẳng định, nếu chính sách này được áp dụng, người dân sẽ yên tâm hơn nhiều. “Trước đây, chúng tôi chỉ được nhận tiền, còn chỗ ở mới phải tự lo, giá nhà thương mại thì quá cao. Nếu được mua NƠXH ngay tại nơi mình từng sinh sống, giá hợp lý, không phải bốc thăm, không mất thời gian chứng minh thu nhập, thì đó là cách hỗ trợ rất thiết thực”, ông H. nói. NINH PHAN Bộ Xây dựng đề xuất cơ chế ưu đãi đặc biệt cho người dân bị thu hồi đất, cho phép họ được ưu tiên mua hoặc thuê mua nhà ở xã hội (NƠXH) ngay tại dự án mà không phải chứng minh điều kiện về thu nhập, nhà ở và không cần bốc thăm. Ưu tiên người bị thu hồi đất Sở Xây dựng TPHCM cho biết, thành phố tập trung bố trí các khu đất có diện tích lớn từ 100-200 ha và tiếp tục rà soát, bổ sung quỹ đất NƠXH giai đoạn 2030-2040 tại 2 khu vực Bình Dương và Bà RịaVũng Tàu trong quá trình lập Quy hoạch chung TPHCM. Đề xuất cho phép người bị thu hồi đất được ưu tiên mua NƠXH mà không cần xét điều kiện thu nhập Theo Bộ Xây dựng, hiện mạng lưới đường sắt quốc gia gồm 7 tuyến chính và 12 tuyến nhánh, tổng chiều dài 2.703 km. Tuy nhiên, ngành công nghiệp đường sắt - với hạt nhân là Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam (VNR) - mới chỉ dừng ở mức sản xuất, bảo trì phương tiện tốc độ thấp và chế tạo thiết bị cơ khí đơn giản, công nghệ lạc hậu. Mặc dù có tới 35 cơ sở sản xuất, phần lớn máy móc, linh kiện, thiết bị vẫn phải nhập khẩu. Vì thế, dự thảo quyết định ban hành đưa ra Danh mục hàng hóa, dịch vụ công nghiệp đường sắt Bộ Xây dựng trình Thủ tướng gồm 4 nhóm chính: Phương tiện giao thông đường sắt; hệ thống thông tin và tín hiệu; ray, ghi, phụ kiện liên kết; hệ thống cấp điện sức kéo. Các nhóm này được chia thành 15 loại hàng hóa, dịch vụ thiết yếu mà doanh nghiệp Việt có thể được Nhà nước đặt hàng hoặc giao nhiệm vụ. Theo tính toán, trong 5-10 năm tới, tổng giá trị của các nhóm hàng hóa, dịch vụ này có thể đạt 15-20 tỷ USD, căn cứ theo lộ trình phát triển các tuyến đường sắt quốc gia và đô thị. Cơ quan soạn thảo cho biết, Danh mục được xây dựng dựa trên năng lực thực tế của doanh nghiệp trong nước, đặc biệt là các đơn vị thuộc lĩnh vực cơ khí chế tạo, điện - điện tử, công nghệ thông tin, năng lượng và sản xuất - lắp ráp phương tiện. Một số tập đoàn lớn như Viettel, VNPT, Vingroup, THACO, Thành Công, Hòa Phát, FPT hay Công ty Xe lửa Gia Lâm được kỳ vọng sẽ tham gia nghiên cứu, đầu tư và phát triển sản phẩm công nghiệp đường sắt. Theo Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Danh Huy, danh mục này sẽ là căn cứ để các cơ quan, tổ chức có thẩm quyền giao nhiệm vụ hoặc đặt hàng sản phẩm công nghiệp đường sắt cho doanh nghiệp Việt Nam. Đây là tiền đề giúp doanh nghiệp yên tâm, chủ động nghiên cứu, đầu tư, nâng cao năng lực thiết kế, chế tạo, sản xuất; từng bước tăng tỷ lệ nội địa hóa, đặc biệt trong nhóm vật tư, thiết bị, phụ tùng đường sắt. Thứ trưởng Bộ Xây dựng cũng nhấn mạnh việc ban hành danh mục giúp doanh nghiệp Việt tham gia sâu vào chuỗi cung ứng, từng bước làm chủ công nghệ, phát triển công nghiệp đường sắt bền vững, phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng và an ninh. Nếu được phê duyệt, Bộ Xây dựng sẽ phối hợp với Bộ Công Thương và các cơ quan liên quan phổ biến rộng rãi danh mục, giới thiệu nhu cầu thị trường và tiêu chí lựa chọn, thu hút doanh nghiệp quan tâm, tham gia đầu tư và sản xuất. TIÊU CHÍ LỰA CHỌN DOANH NGHIỆP Bộ Xây dựng đang hoàn thiện dự thảo Nghị định quy định việc giao nhiệm vụ, đặt hàng và tiêu chí lựa chọn doanh nghiệp Việt Nam cung cấp hàng hóa, dịch vụ công nghiệp đường sắt. Theo dự thảo Nghị định, doanh nghiệp được lựa chọn phải có tài sản ròng không âm, chứng minh được năng lực huy động vốn. Doanh nghiệp hoạt động trên 3 năm phải có doanh thu bình quân 3 năm gần nhất từ 8.000 tỷ đồng trở lên. Doanh nghiệp dưới 3 năm phải có vốn điều lệ tối thiểu 3.000 tỷ đồng. Trường hợp có vốn đầu tư nước ngoài, tối thiểu 35% vốn điều lệ phải thuộc sở hữu nhà đầu tư trong nước. Các tiêu chí này được xây dựng dựa trên quy mô của VNR - hiện là doanh nghiệp nhà nước duy nhất trong lĩnh vực này. Với các doanh nghiệp nhỏ hơn, dự thảo nghị định cũng cho phép tham gia một hoặc một số cấu phần của hàng hóa, dịch vụ công nghiệp đường sắt, góp phần hình thành chuỗi công nghiệp hỗ trợ trong nước và thúc đẩy phát triển toàn diện ngành công nghiệp đường sắt Việt Nam. LỘC LIÊN Doanh nghiệp Việt sẽ tự chủ công nghiệp đường sắt Bộ Xây dựng vừa trình Thủ tướng dự thảo quyết định ban hành Danh mục hàng hóa, dịch vụ công nghiệp đường sắt, với tổng giá trị ước tính 15-20 tỷ USD trong 10 năm tới, hứa hẹn tạo cú hích lớn cho doanh nghiệp Việt tự chủ sản xuất và phát triển công nghiệp đường sắt. VNR hiện là doanh nghiệp nhà nước duy nhất trong lĩnh vực đường sắt. Theo Bộ Xây dựng, kinh nghiệm quốc tế cho thấy hiệu quả của cơ chế giao nhiệm vụ gắn với chuyển giao công nghệ ẢNH: VNR NHÀ Ở XÃ HỘI:
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==