10 n Thứ Năm n Ngày 23/10/2025 ĐỜI SỐNG XOAY XỞ MÙA TỰU TRƯỜNG TPHCM, Đà Nẵng công bố môn thi tuyển lớp 10 Ngày 17/10, Sở GD&ĐT TPHCM công bố ba môn thi tuyển sinh vào lớp 10 năm tới gồm: Toán, Ngữ văn, Ngoại ngữ. Theo Sở này, kỳ thi ổn định về môn thi, cấu trúc đề thi, mức độ đánh giá nhằm giúp nhà trường, giáo viên, phụ huynh, học sinh an tâm giảng dạy và định hướng học tập, ôn tập trong năm học đầu tiên sau khi sáp nhập. Sáng 22/10, Sở GD&ĐT TPHCM tiếp tục công bố đề tham khảo các môn thi để giáo viên, học sinh nắm cấu trúc, độ khó, có định hướng kiến thức, kỹ năng cần thiết khi bước vào cấp THPT, thuận lợi trong ôn tập tiến tới kỳ thi. Ngoài hai môn Ngữ văn và Toán, Sở GD&ĐT Thành phố Đà Nẵng cũng đã công bố môn thi thứ ba, kỳ thi tuyển sinh lớp 10 năm học tới là môn Ngoại ngữ. Thí sinh có thể lựa chọn dự thi tiếng Anh, tiếng Pháp hoặc tiếng Nhật. Đây là năm thứ hai, Đà Nẵng chọn Ngoại ngữ là môn thi thứ ba trong kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 THPT công lập. Tại Hà Nội, thời điểm này, Sở GD&ĐT Hà Nội chưa có thông tin về việc sẽ công bố phương án thi tuyển lớp 10 năm học tới. HÀ LINH PHỤ HUYNH LO LẮNG, SINH VIÊN GỒNG MÌNH Theo đề án tuyển sinh năm học 2025 - 2026, nhiều trường đại học vẫn tiếp tục tăng học phí. Trường Đại học Mở TPHCM dự kiến tăng 1,5 - 2 triệu đồng/năm so với năm trước, tùy ngành. Trường Đại học Bách khoa (Đại học Quốc gia TPHCM) công bố mức học phí năm 2025 từ 30 - 80 triệu đồng/ năm. Trường Đại học Kinh tế TPHCM (UEH) cho biết, từ năm 2025, học phí các chương trình sẽ tăng thêm hơn 200.000 đồng mỗi tín chỉ. Với một sinh viên đăng ký khoảng 15 tín chỉ/kỳ, số tiền phát sinh thêm có thể lên đến vài triệu đồng trong một năm học. Tương tự, Trường Đại học Kinh tế - Luật (Đại học Quốc gia TPHCM) cũng điều chỉnh học phí từ 27,5 triệu đồng (năm 2024) lên 31,5 triệu đồng/năm (2025). Trường Đại học Ngân hàng TPHCM tăng từ 21 triệu đồng/ năm lên 24,2 triệu đồng/năm. Nhiều phụ huynh lo ngại trước thông tin tăng học phí của các trường đại học. “Vợ chồng tôi làm nông, gom góp cả năm mới đủ cho con đóng học kỳ đầu. Nếu sang năm tăng nữa chắc phải vay ngân hàng” - ông Nguyễn Văn Thành (quê Nghệ An) chia sẻ. Trước áp lực học phí ngày càng tăng, để giảm áp lực tài chính cho bố mẹ, nhiều sinh viên buộc phải thay đổi thói quen sinh hoạt, thắt chặt chi tiêu hoặc tìm việc làm thêm để tự lo cho mình. Không ít bạn trẻ chia sẻ rằng, chỉ sau vài tháng nhập học đã cảm nhận rõ gánh nặng kinh tế đang đè nặng lên vai. Thảo Ngân (sinh viên Trường ĐH Kinh tế TPHCM) chọn cách tự nấu ăn tại phòng trọ để tiết kiệm vì ở thành phố cái gì cũng đắt đỏ. Ngân bộc bạch: “Năm nay học phí tăng nên em càng phải cố gắng cân đối, dành dụm từng chút để vừa đủ cho sinh hoạt, vừa không phải gọi điện xin thêm tiền để ba mẹ đỡ vất vả”. Minh Hằng (sinh viên năm 2, Trường ĐH Khoa học Xã hội & Nhân văn Đại học Quốc gia TPHCM) cho biết: “Em và các bạn cùng phòng thống nhất nấu ăn chung để tiết kiệm. Mỗi người góp một ít, cuối tuần đi chợ mua đồ về chia ra, vừa rẻ vừa đỡ mất thời gian. Trước đây, tụi em thỉnh thoảng còn ghé quán cà phê để học nhóm, bây giờ thì hạn chế hẳn. Học phí năm nay tăng nên tụi em phải tính toán kỹ hơn, cắt bớt những khoản chi tiêu không cần thiết để dồn cho việc học”. LÀM THÊM, VAY VỐN… Không chỉ thắt chặt chi tiêu, học phí tăng khiến nhiều sinh viên buộc phải xoay xở như tìm việc làm thêm ngoài giờ học hoặc thậm chí tìm đến các khoản vay để giảm gánh nặng cho gia đình. Nguyễn Thị Hồng (sinh viên năm 2, trường Đại học Kinh tế TPHCM) xin làm nhân viên phục vụ quán cà phê gần trường. Mỗi tuần, Hồng làm việc khoảng 25 giờ, thu nhập cũng được vài triệu đồng/tháng. Số tiền kiếm được, nữ sinh này chỉ đủ trang trải tiền thuê nhà trọ và chi phí sinh hoạt hàng tháng, còn tiền đóng học phí vẫn phải xin bố mẹ. Trong khi đó Ngọc Anh (sinh viên năm 3, trường Đại học Ngân hàng TPHCM) do lịch học không quá dày nên tranh thủ nhận làm gia sư cho một học sinh cấp 2. “Mỗi tuần, em dạy 3 buổi (2 tiếng/buổi). Số tiền kiếm được tuy không nhiều nhưng cũng giúp em có thể mua giáo trình, trang trải chi phí sinh hoạt. Khi nào có đủ kinh nghiệm em sẽ nhận thêm "sô" dạy để đỡ gánh nặng cho bố mẹ. Học phí mấy năm nay liên tục tăng nên em coi việc đi làm thêm là chuyện phải làm, chứ không còn là thích hay không nữa” - Ngọc Anh nói. Một số sinh viên chọn cách vay Ngân hàng Chính sách xã hội. Tuy nhiên có một thực tế, nếu chỉ trông chờ vào thu nhập từ làm thêm hay các khoản vay từ ngân hàng, sinh viên khó có thể trang trải đủ các chi phí. Sự hỗ trợ từ nhà trường góp phần giúp sinh viên bớt chông chênh. ThS. Trần Nam, Trưởng phòng Công tác sinh viên, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Đại học Quốc gia TPHCM nói: “Chúng tôi hiểu học phí là mối lo lớn đối với nhiều gia đình. Vì vậy, nhà trường có nhiều chính sách đồng hành cùng sinh viên, trước hết là các suất học bổng khuyến khích học tập. Bên cạnh đó, các đối tượng chính sách hoặc sinh viên có hoàn cảnh khó khăn sẽ được xét miễn, giảm học phí”. THU HÀ - QUỲNH CHI Cùng với nỗi lo về chỗ ở, nhiều trường đại học đồng loạt công bố mức thu học phí mới tăng cao so với các năm trước khiến không ít phụ huynh và sinh viên phải và chật vật xoay xở để nuôi giấc mơ giảng đường. Sinh viên làm thêm ở một quán cà phê tô tượng để trang trải cho cuộc sống Kỳ 2: “Toát mồ hôi” với học phí Trường Đại học Kinh tế - Tài chính TPHCM (UEF) vừa trao tặng các gói học bổng dành cho thí sinh vừa trúng tuyển vào trường ở 37 ngành đào tạo, 4 chương trình tài năng khóa 2025. Các mức học bổng gồm 25%, 50%, 100%. Tổng giá trị học bổng được trao là 30 tỷ đồng. Trong năm học 2025 - 2026, trường Đại học Công Thương kết hợp với các doanh nghiệp tài trợ 3,4 tỷ đồng và trao học bổng cho tân sinh viên hơn 125 triệu đồng, kèm 5 suất hỗ trợ học phí cho chương trình quốc tế, miễn 70% học phí học kỳ 1. Trong buổi khai giảng năm học 2025, trường Đại học Quốc tế (ĐHQG TPHCM) đã trao gần 10 tỷ đồng học bổng trong lễ khai giảng năm học mới, trong đó khoảng 7 tỷ đồng dành riêng cho tân sinh viên có thành tích xuất sắc. CHUYỆN HÔM NAY Quy định này đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong tư duy quản lý giáo dục - từ mô hình “một chương trình, nhiều bộ sách” sang hướng “một chương trình, một bộ sách” nhằm bảo đảm công bằng, chất lượng và sự thống nhất tri thức quốc gia. Đây không chỉ là thay đổi kỹ thuật lập pháp, mà là sự điều chỉnh chiến lược về triết lý quản lý giáo dục quốc gia - từ “đa dạng hóa” trở lại “thống nhất” để kiểm soát chất lượng và bảo đảm công bằng trong tiếp cận tri thức. Chủ trương này xuất phát từ thực tiễn và cả yêu cầu chính trị rõ ràng. Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị đã chỉ ra: mô hình “một chương trình – nhiều bộ sách giáo khoa” dù từng được kỳ vọng tạo cạnh tranh lành mạnh, nhưng thực tế lại phát sinh nhiều hệ lụy. Ba bộ sách khác nhau, giá bán chênh lệch, chất lượng không đồng đều, khiến phụ huynh và giáo viên lúng túng, thậm chí hình thành “vùng bất bình đẳng tri thức” giữa các địa phương. Một bộ sách thống nhất, do đó, là bước đi để khôi phục kỷ cương và bình đẳng trong giáo dục, nơi mọi học sinh, dù miền núi hay đồng bằng, đều tiếp cận cùng chuẩn mực tri thức, cùng một tinh thần dân tộc. Tuy nhiên, sự thống nhất này không thể hiểu đơn giản là “một kiểu cho tất cả”. Nếu giáo dục là mảnh đất nuôi dưỡng tư duy, thì sách giáo khoa là hạt giống – hạt giống chỉ nảy mầm khi được gieo trong tự do học thuật và sự sáng tạo sư phạm. Một bộ sách chung cần tránh trở thành “độc quyền tri thức” – nơi tư duy bị đóng khung, giáo viên chỉ dạy theo khuôn, học sinh chỉ học để chép lại. Điều đáng lo nhất không phải là có một bộ sách, mà là chúng ta cần có cơ chế kiểm soát để bộ sách ấy luôn được phản biện, cập nhật, minh bạch và mở cửa với tri thức nhân loại. Mặt khác, quy định “vừa thống nhất, vừa xã hội hóa” đang đặt ra một nghịch lý hành chính. Nếu Nhà nước cung cấp, ai sẽ chịu trách nhiệm biên soạn, thẩm định, phát hành? Còn nếu xã hội cùng tham gia, thì “xã hội hóa” ở mức nào để không biến sách giáo khoa thành cuộc chơi lợi nhuận? Câu hỏi ấy đòi hỏi một thiết kế thể chế thật rõ ràng, để thống nhất không đồng nghĩa với độc quyền, và xã hội hóa không trở thành bình phong cho lợi ích nhóm. Việc đưa tài liệu giáo dục địa phương ra ngoài danh mục sách giáo khoa cũng là động thái hợp lý. Bởi sách giáo khoa phải là phần lõi của tri thức quốc gia, còn tài liệu địa phương chỉ nên là lớp bồi đắp bản sắc vùng miền. Cái gốc của thống nhất là để củng cố nền tảng chung - không phải để triệt tiêu sự đa dạng văn hóa. Một bộ sách thống nhất không phải là sự khép lại của tư duy cải cách, mà là thời điểm để kiến tạo lại hệ giá trị giáo dục Việt Nam: công bằng, hiện đại, gắn với thực tiễn và bản sắc dân tộc. Nếu được thực thi bằng minh bạch và trí tuệ, đó sẽ là bộ sách không chỉ dạy chữ, mà còn dạy cách làm người - nơi tri thức không đóng khung, mà mở ra con đường chung đi tới tương lai. Thống nhất một bộ sách không phải để đúc khuôn, mà cần tạo một nền tảng để khai mở muôn tâm trí. N.T Khai mở tâm trí TIẾP THEO TRANG 1
RkJQdWJsaXNoZXIy MjM5MTU3OQ==