Điều chỉnh thời gian tuyến số 3 Nhổn - Ga Hà Nội
Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) vừa có báo cáo về việc thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội liên quan đến hoạt động chất vấn và thực hiện các nghị quyết của Quốc hội. Theo Bộ Giao thông vận tải, hiện nay còn dự án trọng điểm đang triển khai chậm tiến độ, gồm 2 dự án đường cao tốc Bến Lức – Long Thành, Trung Lương – Mỹ Thuận và 5 dự án đường sắt đô thị.
Trong nhóm 5 dự án đường sắt đô thị chậm tiến độ, tăng tổng mức đầu tư, có 3 dự án do thành phố Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh làm chủ đầu tư. Cụ thể là dự án đường sắt đô thị tuyến số 1 Bến Thành – Suối Tiên và tuyến số 2 Bến Thành – Tham Lương do Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh làm chủ đầu tư; Dự án đường sắt đô thị tuyến số 3 Nhổn – Ga Hà Nội do Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội làm chủ đầu tư; 2 dự án còn lại do Bộ Giao thông vận tải làm chủ đầu tư là Dự án đường sắt đô thị Hà Nội tuyến Cát Linh – Hà Đông, Dự án đường sắt đô thị Hà Nội tuyến số 1 Yên Viên – Ngọc Hồi.
Dự án đường sắt đô thị Thành phố Hồ Chí Minh, tuyến số 1 Bến Thành - Suối Tiên và tuyến số 2 Bến Thành - Tham Lương (Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh làm chủ đầu tư). Trong đó, dự án đường sắt đô thị Tuyến Bến Thành - Suối Tiên sản lượng đạt 66,79%; Tuyến Bến Thành - Tham Lương đã hoàn thành gói CP1 (xây dựng tòa nhà Văn phòng, khu Depot) đang nghiệm thu, bàn giao đưa vào sử dụng; các gói thầu còn lại đang triển khai công tác lựa chọn nhà thầu. Hiện tại, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang lấy ý kiến Bộ Tài chính thẩm định về nguồn vốn và khả năng cân đối vốn điều chỉnh.
Còn Dự án đường sắt đô thị Hà Nội tuyến số 3 Nhổn - Ga Hà Nội, đến thời điểm hiện tại, tổng tiến độ chung dự án mới đạt trên 55% và dự kiến kéo dài đến cuối năm 2022. Hiện nay, Sở Giao thông vận tải Hà Nội đang hoàn thiện báo cáo thẩm định trình Ủy ban nhân dân Thành phố phê duyệt điều chỉnh thời gian thực hiện dự án.
Với Dự án đường sắt đô thị Hà Nội tuyến Cát Linh - Hà Đông (Bộ GTVT làm chủ đầu tư): Hoàn thành 99% khối lượng xây lắp, riêng vật tư, thiết bị đã chuyển về đến công trường đạt khoảng 99% và lắp đặt đạt 97% khối lượng thiết bị; đã vận hành, chạy thử 13/13 đoàn tàu, tiến độ thi công thời gian qua đã có chuyển biến nhưng còn chậm, chưa đáp ứng được tiến độ đã đề ra, dự kiến đưa vào khai thác thương mại trong năm 2019.
Dự án đường sắt đô thị Hà Nội tuyến số 1 Yên Viên - Ngọc Hồi, hiện đơn vị Tư vấn đang hoàn thiện hồ sơ gói thầu cập nhật thiết kế kỹ thuật, dự toán, hồ sơ mời thầu của gói thầu chuẩn bị mặt bằng và xử lý nền đất yếu khu Tổ hợp Ngọc Hồi (HURC1-101); đang thực hiện thanh quyết toán Hợp đồng Tư vấn giám sát khảo sát (HURC1-006). Bộ Giao thông vận tải đang chờ báo cáo tổng thể dự án với Quốc hội để thực hiện các nội dung công việc tiếp theo.
Quy hoạch sông Hồng chậm, ảnh hưởng đến đường sắt
Nguyên nhân tăng tổng mức đầu tư và chậm tiến độ các dự án đường sắt đô thị, theo Bộ Giao thông vận tải, đây đa phần đều là các dự án lớn và công nghệ phức tạp lần đầu tiên được xây dựng tại Việt Nam, do đó chưa có kinh nghiệm quản lý thực hiện. Năng lực và kinh nghiệm quản lý thực hiện của Chủ đầu tư đối với các dự án lớn về lĩnh vực đường sắt đô thị rất mới và còn hạn chế. Các tư vấn tham gia thực hiện dự án đều là các tư vấn lớn, tuy nhiên thiếu kinh nghiệm về hệ thống quản lý và quy trình thủ tục ở Việt Nam dẫn đến trong quá trình thực hiện gặp nhiều vướng mắc.
Do chưa có kinh nghiệm với loại hình công trình đường sắt đô thị nên cả chủ đầu tư và Tư vấn lập dự án tính toán tổng mức đầu tư chưa xác thực với tình hình thực tế, phải điều chỉnh nhiều nội dung thiếu sót và chưa phù hợp trong thiết kế cơ bản ban đầu.
Cùng với đó là những vướng mắc, chậm kéo dài trong giải phóng mặt bằng, di chuyển hạ tầng kỹ thuật ngầm, nổi, cây xanh, đặc biệt là công tác giải phóng mặt bằng các ga ngầm. Kế hoạch vốn ODA hàng năm không được bố trí đủ làm chậm trễ thanh toán cho các nhà thầu dẫn đến tiến độ thi công bị ảnh hưởng. Công tác đấu thầu lựa chọn nhà thầu gặp nhiều vướng mắc, khó khăn do các ràng buộc phức tạp về quy chế đấu thầu của các nhà tài trợ...
Đáng lưu ý, theo Bộ GTVT, công tác quy hoạch tại một số địa phương chưa thực sự tốt, mất nhiều thời gian tham vấn, xin ý kiến cơ quan chuyên môn cũng ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện dự án. Đơn cử như dự án đường sắt đô thị Yên Viên – Ngọc Hồi, công tác quy hoạch chi tiết 1/500, các ga Quốc gia Hà Nội, Giáp Bát, Gia Lâm, quy hoạch 1/2000 phân khu ga Hà Nội, phương án tuyến cầu vượt sông Hồng chậm phê duyệt cũng là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến chậm tiến độ tại dự án. “Trách nhiệm liên quan đến công tác quy hoạch thuộc địa phương”, báo cáo nêu rõ.
Về vấn đề tăng tổng mức đầu tư dự án, nguyên nhân chính là do chất lượng công tác lập, thẩm định dự án đầu tư. Đặc biệt đối với các dự án đường sắt đô thị, do chưa có kinh nghiệm với loại hình mới này nên Tư vấn lập dự án tính toán tổng mức đầu tư chưa xác thực với tình hình thực tế, phải điều chỉnh nhiều nội dung thiếu sót và chưa phù hợp trong thiết kế cơ bản ban đầu. Trách nhiệm này thuộc về chủ đầu tư, tư vấn thực hiện dự án.
Về cơ chế thực hiện các dự án (đặc biệt là các dự án ODA) còn bất cập, kế hoạch vốn ODA hàng năm không được bố trí đủ làm chậm trễ thanh toán cho các nhà thầu, tình trạng thiếu vốn đối ứng kéo dài dẫn đến tiến độ thi công bị ảnh hưởng. Công tác đấu thầu lựa chọn nhà thầu gặp nhiều vướng mắc, khó khăn do các ràng buộc phức tạp quy chế đấu thầu của các nhà tài trợ… Bộ Giao thông vận tải cho rằng, đây là một khó khăn chung, có liên quan đến trách nhiệm của rất nhiều cấp, bộ, ngành và cần được nghiên cứu, điều chỉnh cho phù hợp.
Giải pháp được Bộ GTVT đưa ra trong thời gian tới là, tăng cường sự phối hợp, đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng nhằm đảm bảo tiến độ thực hiện dự án, tiến độ giải ngân vốn đầu tư. Đồng thời nâng cao kỷ cương, trách nhiệm, hiệu quả hoạt động đối với các chủ thể tham gia dự án, đặc biệt là đối với Ban quản lý dự án và tư vấn giám sát...