Những năm gần đây, nhiều học sinh tốt nghiệp THCS lựa chọn học song song văn hóa và kỹ năng nghề ở các trường trung cấp, cao đẳng nghề (TC, CĐN - mô hình 9+). TS Đồng Văn Ngọc, Hiệu trưởng Trường CĐ Cơ Điện Hà Nội, cho biết trường đang liên kết với Trung tâm GDTX huyện Ba Vì để dạy học sinh theo mô hình 9+. Các giáo viên dạy văn hóa là người của Trung tâm GDTX. Sau khi hoàn thành chương trình này, học sinh có quyền tham gia kỳ thi tốt nghiệp THPT quốc gia.
Ông Ngọc cho biết, năm 2020, trường tuyển 140 học sinh hệ này. Dự kiến năm 2021, trường nâng chỉ tiêu lên khoảng 400 em. Trước quy định của Luật Giáo dục 2019, ông Ngọc đề xuất Bộ GD&ĐT nên tạo cơ chế, trao quyền cho các trường nghề được dạy văn hóa cho học sinh theo mô hình 9+ nếu đáp ứng đủ điều kiện về cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên và quản trị được chất lượng đầu ra theo quy định. Theo ông, học sinh tốt nghiệp THCS là đối tượng phân luồng. Nếu các em xác định học các môn kỹ thuật thì nhà trường sẽ tăng cường các môn văn hóa gắn liền với nghề nghiệp như Toán, Lý. Các môn khác chỉ cần học vừa đủ để thi tốt nghiệp THPT.
Trường CĐN Công nghiệp Hà Nội hằng năm phối hợp các phòng GD&ĐT quận/huyện/thị xã trong công tác phân luồng học sinh tốt nghiệp THCS vào học nghề và song bằng. Trường cũng tổ chức lịch học nghề - văn hóa cho học sinh một cách linh hoạt. Ở kỳ cuối cùng của năm thứ 3, học sinh tập trung ôn các môn văn hóa để phục vụ thi tốt nghiệp THPT. Lãnh đạo nhà trường nói rằng, không thể phủ nhận vai trò của các trung tâm GDTX trong việc dạy văn hóa và chuẩn bị các bước để thi THPT cho học sinh. Nhưng nếu trường nghề được phép dạy văn hóa sẽ tạo thuận lợi và thống nhất trong quản lý. Trường hợp xảy ra vấn đề nào đó liên quan học sinh, trường sẽ có những chế tài riêng để xử lý, chứ không cần phụ thuộc vào quy chế của trung tâm GDTX. Hơn nữa, khi liên kết giảng dạy mà thiếu sự phối hợp nhịp nhàng, chất lượng giáo dục văn hóa sẽ không thực sự hiệu quả.
Trường nghề không có nhiệm vụ dạy văn hoá
Hiện tại cả nước có hơn 300.000 học sinh THPT đang vừa học văn hóa, vừa học nghề. Trước băn khoăn của các trường nghề về quy định của Luật Giáo dục 2019, chiều 28/3, trao đổi với phóng viên Tiền Phong, ông Hoàng Đức Minh, Vụ trưởng Vụ GDTX - Bộ GD&ĐT, cho biết, Luật Giáo dục nghề nghiệp 2014 và Luật Giáo dục 2019 quy định các cơ sở giáo dục nghề nghiệp được tổ chức giảng dạy khối lượng kiến thức văn hóa THPT cho học sinh tốt nghiệp THCS theo quy định của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT. Người đứng đầu các cơ sở này được cấp giấy chứng nhận đủ yêu cầu khối lượng kiến thức văn hóa THPT, giấy chứng nhận này chỉ được sử dụng để theo học trình độ cao hơn của giáo dục nghề nghiệp. Học sinh học khối lượng kiến thức văn hóa THPT này không đủ điều kiện để dự thi và cấp bằng tốt nghiệp THPT.
Theo ông Minh, sau khi Luật Giáo dục nghề nghiệp có hiệu lực, trong thời gian Bộ GD&ĐT chưa ban hành thông tư quy định việc giảng dạy khối lượng kiến thức văn hóa THPT trong cơ sở giáo dục nghề nghiệp theo quy định của luật thì ngày 23/6/2017, Bộ GD&ĐT đã có công văn về việc phối hợp một số hoạt động giáo dục nghề nghiệp. Theo đó, bộ cho phép các trường cao đẳng, trung cấp (CĐ, TC) tổ chức giảng dạy và cấp giấy chứng nhận hoàn thành khối lượng kiến thức văn hóa THPT mà người học phải tích lũy để học trình độ cao đẳng đáp ứng quy định của Bộ GD&ĐT.
Bộ GD&ĐT đang soạn thảo thông tư quy định việc giảng dạy khối lượng kiến thức văn hóa THPT trong cơ sở giáo dục nghề nghiệp. Dự kiến, thông tư sẽ được ban hành trong năm 2021 để giúp các cơ sở giáo dục nghề nghiệp thực hiện việc dạy khối lượng kiến thức văn hóa THPT cho học sinh tốt nghiệp THCS theo đúng quy định của pháp luật.
Mặc khác, theo các quy định của Luật Giáo dục 2019, Chương trình GDTX thuộc chương trình để cấp văn bằng của hệ thống giáo dục quốc dân và trường hợp người học không dự thi tốt nghiệp THPT hoặc thi không đạt yêu cầu thì người đứng đầu trung tâm GDTX cấp giấy chứng nhận hoàn thành chương trình giáo dục phổ thông.
Như vậy, đến thời điểm hiện nay, chỉ có trung tâm GDTX được giao nhiệm vụ thực hiện Chương trình GDTX cấp THPT. Bộ GD&ĐT nhiều năm nay đã có các văn bản chỉ đạo và hướng dẫn về việc phối hợp thực hiện Chương trình GDTX cấp THPT giữa các trung tâm GDTX và các trường TC,CĐ. Đa số các địa phương đang thực hiện theo các văn bản hướng dẫn này.
Tuy nhiên, trước thực tế một số trường CĐ, TC tổ chức giảng dạy Chương trình GDTX cấp THPT, ngày 31/7/2020, Bộ GD&ĐT có công văn Hướng dẫn tổ chức dạy Chương trình GDTX cấp THPT kết hợp với dạy nghề để các cơ sở giáo dục nghề nghiệp có phương án xử lý phù hợp đảm bảo quyền lợi cho người học theo các quy định hiện hành.