Dự án giai đoạn 2 Thép Thái Nguyên đã bị lãnh đạo Công ty Gang thép Thái Nguyên (TISCO) thời bấy giờ và Tổng Công ty thép Việt Nam (VNS) che giấu khi trình lên các cấp lãnh đạo. Dù đã đầu tư hàng nghìn tỷ đồng vào Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 Công ty Gang Thép Thái Nguyên (TISCO2) nhưng đến nay nhà máy không thể hoạt động được.
Kết luận của Thanh tra Chính phủ chỉ rõ, trong vụ đại án TISCO 2, hàng loạt vi phạm nghiêm trọng đã được các lãnh đạo TISCO che giấu để dự án được thông qua. Đáng chú ý nhất là việc TISCO lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi không đầy đủ, cốt để dự án được thông qua khi trình VNS, Bộ Công Thương và Thủ tướng Chính phủ. Thậm chí, các lãnh đạo TISCO còn lập Ban Quản lý dự án không đủ năng lực, dẫn đến tự ý điều chỉnh thiết kế cơ sở không đúng quy định.
Những việc này dẫn đến Bộ Công Thương sau đó có ý kiến với Chính phủ phê duyệt điều chỉnh cơ cấu tổng mức đầu tư mà không thẩm định những nội dung thay đổi. Kết luận của Thanh tra Chính phủ cho thấy, có nhiều khoản chi thêm vượt quy định của hợp đồng EPC lên tới hàng chục triệu USD.
“Lãnh đạo TISCO đã lập và trình xin phê duyệt điều chỉnh gói thầu EPC số 01# từ hơn 143,2 triệu USD lên hơn 160,9 triệu USD không đúng quy định tại khoản 26, điều 4; khoản 4 điều 6 của Luật Đấu thầu”, Kết luận Thanh tra chỉ rõ.
Thực tế khi dự án mở rộng Gang Thép Thái Nguyên (TISCO) giai đoạn hai, bắt đầu xuất hiện trục trặc và có những phương án “cấp cứu” được đưa ra, trong đó có việc đề xuất bơm thêm vốn để nâng tổng mức đầu tư lên 8.100 tỷ đồng, lãnh đạo 3 Bộ: Tài chính, Xây dựng, Kế hoạch và Đầu tư và Ngân hàng Nhà nước đã có văn bản cảnh báo việc tăng thêm 4.200 tỷ đồng cho dự án là thiếu cơ sở, ảnh hưởng đến hiệu quả dự án.
Theo hồ sơ dự án của TISCO và các văn bản báo cáo lên Bộ Công Thương tại thời điểm năm 2012, trên cơ sở đề nghị của TISCO, Tổng Công ty Thép Việt Nam (VnSteel) và sau đó là Bộ Công Thương có văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ xin điều chỉnh nâng tổng mức đầu tư dự án từ hơn 3.800 tỷ đồng lên hơn 8.100 tỷ đồng. Theo Bộ Tài chính, bản giải trình của TISCO về điều chỉnh tăng chi phí một số nội dung của dự án chưa hợp lý ở phần chi phí xây lắp “Phần C tăng lên gấp 4 lần (lên tới hơn 2.900 tỷ đồng) là không hợp lý.
Với TISCO 2, hàng loạt lãnh đạo ngành Thép đã bị bắt, ngày 10/1/2020, nguyên Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải (Bí thư Thành Ủy Hà Nội hiện tại) cũng đã bị Bộ Chính trị quyết định thi hành kỷ luật bằng hình thức cảnh cáo. Theo các chuyên gia kinh tế, hậu quả của dự án để lại sẽ còn rất lâu nữa mới có thể khắc phục.
