Theo Cục Giám sát quản lý về hải quan (Tổng cục Hải quan), đầu tháng 6/2021, Bộ Tài chính có công văn gửi Bộ Tư pháp thẩm định hồ sơ xây dựng Nghị định của Chính phủ về “Cơ chế quản lý, phương thức, trình tự, thủ tục kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm đối với hàng hóa nhập khẩu (Dự thảo Nghị định)”, trong đó đưa ra những qui định cụ thể cải cách toàn diện công tác này.
Trong khi chờ ý kiến thẩm định của Bộ Tư pháp, Tổng cục Hải quan tiếp tục phối hợp với các Bộ, ngành lĩnh vực, các Hiệp hội, doanh nghiệp, ngành hàng để rà soát, hoàn thiện dự thảo Nghị định trước khi trình Chính phủ ban hành.
Trong quá trình xây dựng dự thảo Nghị định, mặc dù thời gian rất ngắn và diễn ra trong hoàn cảnh bùng phát của đại dịch COVID-19, nhưng do phạm vi dự thảo Nghị định rộng, có tác động lớn đến hoạt động nhập khẩu và tác động đến nhiều đối tượng, do vậy, ngoài lấy ý kiến bằng văn bản, Tổng cục Hải quan đã tổ chức nhiều cuộc họp trực tiếp và trực tuyến, hội thảo lấy ý kiến góp ý về dự thảo Nghị định với sự tham gia của Ban soạn thảo và Tổ biên tập Nghị định, đại diện Bộ quản lý ngành, lĩnh vực, Văn phòng Chính phủ, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), các Hiệp hội, cộng đồng doanh nghiệp tại phía Bắc và phía Nam và cục hải quan tỉnh, thành phố, các tổ chức đánh giá sự phù hợp.
Các ý kiến tham gia đã được Tổng cục Hải quan nghiêm túc tổng hợp, phân tích, tiếp thu và cũng có giải trình cụ thể để chỉnh lý Nghị định qua nhiều vòng dự thảo. Dự kiến ngay trong quý 2/2021, dự thảo sẽ được Bộ Tài chính trình Chính phủ để ban hành.
Điểm đáng chú ý, dự thảo quy định nhiều nội dung mới sẽ giúp DN được cởi trói, thoát khỏi cảnh “1 cổ nhiều tròng” thời gian qua.
Theo đó, dự thảo quy định hải quan sẽ là cơ quan chịu trách nhiệm làm đầu mối kiểm tra. Còn về lợi ích của DN, dự thảo đã cắt giảm nhiều chứng từ trong hồ sơ kiểm tra chất lượng và kiểm tra an toàn thực phẩm như: cắt giảm được 6/10 chứng từ tổ chức, cá nhân phải nộp/xuất trình khi thực hiện việc kiểm tra nhà nước về chất lượng; bỏ quy định nộp Bản sao Danh mục hàng hóa (Packing list) đối với hàng hóa áp dụng phương thức kiểm tra chặt của an toàn thực phẩm… Việc cắt giảm các chứng từ này giúp đơn giản và minh bạch hồ sơ, tránh tùy tiện trong quá trình thực hiện.
Ngoài ra, theo dự thảo Nghị định thì thủ tục đăng ký bản công bố hợp quy, tự công bố sản phẩm, đăng ký bản công bố sản phẩm chỉ phải thực hiện đối với hàng hóa lần đầu nhập khẩu và được thực hiện tự động hoàn toàn trên Cổng thông tin một cửa quốc gia. Tùy từng trường hợp cụ thể, hàng hóa đã có mã số đăng ký bản công bố hợp, quy tự công bố sản phẩm, đăng ký bản công bố sản phẩm sẽ được áp dụng miễn, giảm kiểm tra.
Bà Lê Nguyễn Việt Hà, Phó trưởng phòng Giám quản 1 (Cục Giám sát quản lý về hải quan – Tổng cục Hải quan), thành viên Tổ biên tập nghị định cho biết, dự thảo nghị định được xây dựng trên nguyên tắc bám sát 7 nội dung cải cách đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 38/QĐ-TTg.
Những nội dung quy định tại dự thảo Nghị định không làm thay đổi mà còn nâng cao chức năng quản lý nhà nước của các bộ quản lý ngành, lĩnh vực đã được quy định của luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa, luật An toàn thực phẩm, luật Tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật và các Luật chuyên ngành thông qua tăng cường kết nối, chia sẻ thông tin giữa các cơ quan quản lý nhà nước; ứng dụng tối đa các hệ thống công nghệ thông tin để đơn giản hóa, hiện đại hóa thủ tục kiểm tra, đảm bảo minh bạch thông tin đảm bảo áp dụng đầy đủ, hiệu quả các phương pháp kiểm tra tiên tiến.
Song song với việc xây dựng chính sách, để có thời gian hoàn thiện hệ thống công nghệ thông tin theo tiến độ dự kiến tại dự thảo Tờ trình Chính phủ, thời gian tới Tổng cục Hải quan cũng gấp rút hoàn thiện hệ thống công nghệ thông tin để đáp ứng yêu cầu triển khai các quy định tại Nghị định khi được Chính phủ ban hành.
Thứ trưởng Bộ Tài chính Vũ Thị Mai cho biết, mục tiêu của nghị định này nhằm giảm thời gian và chi phí, tạo thuận lợi cho DN, thúc đẩy sản xuất kinh doanh, tăng khả năng cạnh tranh, nâng cao năng lực quản lý của cơ quan quản lý Nhà nước, thay đổi cách thức quản lý hiệu quả hơn bằng việc ứng dụng công nghệ thông tin, kết nối chia sẻ thông tin.
7 nội dung cải cách đã được cụ thể hóa tại dự thảo Nghị định bao gồm:
1. Giao cơ quan hải quan là đầu mối trong kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm đối với hàng hóa nhập khẩu;
2. Áp dụng đồng bộ 3 phương thức kiểm tra chặt, thông thường, giảm cho cả lĩnh vực kiểm tra chất lượng và kiểm tra an toàn thực phẩm nhằm cắt giảm số lô hàng nhập khẩu phải kiểm tra;
3. Đơn giản hóa thủ tục kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm đối với hàng hóa nhập khẩu; đơn giản hóa hồ sơ kiểm tra thông quan tích hợp hồ sơ đăng ký kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm với hồ sơ kiểm tra hải quan;
4. Thực hiện kiểm tra theo mặt hàng để cắt giảm số lượng các lô hàng phải kiểm tra;
5. Áp dụng đầy đủ, thực chất nguyên tắc quản lý rủi ro trong kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm đối với hàng hóa nhập khẩu để bảo đảm vai trò quản lý nhà nước và nâng cao tính tuân thủ của doanh nghiệp;
6. Bổ sung đối tượng được miễn kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm;
7. Ứng dụng tối đa hệ thống công nghệ thông tin để triển khai mô hình mới, kết nối, chia sẻ thông tin giữa các cơ quan kiểm tra, tổ chức nhằm nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm đối với hàng hóa nhập khẩu.
