Ngày 15/4, xác nhận với Tiền Phong, lãnh đạo Tổng cục Hải quan cho biết, qua rà soát trên hệ thống công nghệ thông tin, phát hiện nhiều doanh nghiệp (DN) bỏ thầu cung cấp gạo dự trữ quốc gia, bất ngờ mở được tờ khai xuất khẩu (XK) hàng chục nghìn tấn gạo.
Tuy nhiên, do công văn trước đó của Bộ Công Thương không yêu cầu cấm XK đối với các DN thuộc diện này nên theo lãnh đạo Tổng cục Hải quan, họ vẫn có thể XK gạo bình thường.
“Những tờ khai đã được mở thành công có hiệu lực trong vòng 15 ngày, tức từ nay đến 26/4. Họ phải đi gom đủ gạo và hoàn thiện các thủ tục còn lại để xuất”, vị lãnh đạo cho hay.
 |
Cập nhật của Tổng cục Hải quan tới trưa 15/4, chưa có tấn gạo nào được xuất khẩu
Theo ghi nhận của Tiền Phong, đến trưa nay 15/4, cập nhật của Tổng cục Hải quan trên cổng thông tin, lượng gạo đăng ký mở tờ khai đang ở mức 399.999,73 tấn, còn thiếu 27 tạ gạo. Lượng thực xuất theo trạng thái kiểm tra vẫn là con số 0.
Trước đó, ông Âu Anh Tuấn, Cục trưởng Cục Giám sát quản lý về hải quan (Tổng cục Hải quan) cho biết, trung bình một tờ khai Hải quan XK gạo từ khi đăng ký đến khi nhận lại kết quả chỉ trong vòng vài giây.
Tuy nhiên, qua rà soát, Tổng cục Hải quan nhận thấy có dấu hiệu bất thường. “Thống kê có 4 DN nằm trong danh sách nhà thầu trúng thầu cung cấp gạo dự trữ quốc gia năm 2020. Ví dụ như Tổng Cty lương thực miền Bắc trúng thầu 4.500 tấn, đến thời điểm hiện nay chưa ký hợp đồng, tuy nhiên DN này lại đăng ký XK 8 tờ khai với số lượng 7.200 tấn. Hay Cty TNHH Phát Tài trúng thầu 17.940 tấn, DN cũng đăng ký 5 tờ khai XK, tổng khối lượng hơn 13.000 tấn”, ông Tuấn cho biết.
Ngoài ra, theo Cục trưởng Cục Giám sát quản lý Hải quan, có hai DN khác gồm Cty CP Vĩnh Tường và Cty CP XNK Thuận Ninh cũng nằm trong danh sách trúng thầu nhưng chưa ký hợp đồng với Cục Dự trữ Quốc gia khu vực. Tuy nhiên hai DN này cũng đăng ký tờ khai XK trên 10.000 tấn. Như vậy các DN này chưa thực hiện quy định cung cấp gạo cho dự trữ quốc gia. Việc này, theo ông Tuấn làm phát sinh nguy cơ không đảm bảo an ninh lương thực quốc gia, dự trữ quốc gia.
Ngoài ra, theo ông Tuấn, quy định tại Nghị định 107 liên quan đến XK gạo thì các DN phải có trách nhiệm dự trữ lưu thông tối thiểu 5% tổng lượng XK của DN trong 6 tháng trước đây. Như vậy việc các này DN này không đảm bảo, phát sinh lo ngại ảnh hưởng an ninh lương thực trong dự trữ lưu thông cũng như dự trữ quốc gia.
Một bất cập lớn được ông Tuấn chỉ ra là hiện nay chưa có chế tài buộc DN phải ký hợp đồng đối với lượng gạo đã trúng thầu khi đấu thầu lượng gạo dự trữ quốc gia mới được xuất khẩu. Do đó, Tổng cục Hải quan kiến nghị Bộ Công Thương cần xem xét lại quy định quản lý XK gạo. Thay bằng phân bổ hạn ngạch tổng lượng hàng tháng, có thể đấu giá hạn ngạch như mặt hàng đường đang thực hiện. Đồng thời, đấu giá trên nguyên tắc DN tham gia đấu giá đáp ứng điều kiện XK theo quy định tại Nghị định 107.
Ngoài ra, DN đó phải thực hiện hợp đồng cung ứng gạo cho dự trữ quốc gia và DN phải ký hợp đồng với một siêu thị liên quan đến cam kết đảm bảo dự trữ lưu tối thiểu 5% tổng lượng hàng hóa XK của DN trong 6 tháng trước, để đảm bảo cung ứng ra thị trường khi Chính phủ và các bộ, ngành có yêu cầu. Những đối tượng đó mới được tham gia vào đấu giá hạn ngạch. Như vậy DN sẽ chủ động hơn, khi có hạn ngạch rồi DN sẽ thực hiện ký hợp đồng và thực hiện đăng ký tờ khai XK.
Theo ông Tuấn, như thế mới không dẫn đến tình trạng như thời gian vừa qua, những DN nào đăng ký tờ khai trước sẽ chiếm hết hạn ngạch của DN đăng ký tờ khai sau.
“Thực tế thống kê của Hải quan cho thấy có DN trong thời gian rất ngắn có DN đăng ký hơn 100 tờ khai với số lượng gần 100.000 tấn (như Công ty CP tập đoàn Intimex đăng ký 102 tờ khai với khối lượng 96.234 tấn). Những DN còn lại sẽ không còn hạn ngạch để đăng ký tờ khai. Đây là bất cập, không mang lại hiệu quả quản lý, gây ra sự hỗn loạn trong hoạt động XNK chỉ trong mấy ngày, gây phản ứng của DN XK, dẫn đến tình trạng DN bị ảnh hưởng bởi những hợp đồng đã ký trước đây nhưng không đăng ký được tờ khai XK gạo” vị cục trưởng dẫn chứng.
Theo ông Tuấn, Tổng cục Hải quan cũng kiến nghị Bộ Công Thương cũng như các bộ ngành khi thay đổi chính sách cần thông báo cho cơ quan Hải quan và DN trước một thời gian.
Khẳng định với Tiền phong, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng cho biết, đã chỉ đạo Tổng cục Dự trữ xử lý các DN trúng thầu nhưng hủy kết quả theo quy định của Luật Đấu thầu.
