'Khóa' suy giảm hệ sinh thái
Khu bảo tồn biển Cô Tô-đảo Trần có quy mô hơn 18.400ha, gồm khu bảo tồn hơn 13.230ha và vùng đệm khoảng 5.184ha. Đây là không gian tiêu biểu cho biển đảo xa bờ miền Bắc, nơi san hô, cỏ biển và nguồn lợi hải sản từng rất sung mãn nhưng đang chịu áp lực từ khai thác, nuôi trồng và dịch vụ du lịch.
UBND tỉnh đã thông qua dự án và phê duyệt quy hoạch chi tiết, giao Sở Nông nghiệp & Phát triển nông thôn (nay là Sở Nông nghiệp & Môi trường) làm chủ đầu tư, triển khai theo hai giai đoạn 2023–2024 và 2025–2027.
Trục giải pháp song hành giữa bảo tồn và sinh kế: vừa đánh giá, quản lý nguồn tài nguyên sinh vật biển, vừa bố trí phương án sinh kế cho các tổ chức, cá nhân đang hoạt động trong phạm vi dự án.
Quá trình chuẩn bị nhận hỗ trợ kỹ thuật từ Trung tâm Bảo tồn sinh vật biển và Phát triển cộng đồng (MCD), phối hợp Oceans5, Quỹ Rockefeller… với chuỗi khảo sát, tham vấn chuyên gia và cộng đồng, tạo nền tảng khoa học và sự đồng thuận để sớm “kích hoạt” khu bảo tồn ngoài khơi.
Ban Quản lý vịnh Bái Tử Long đang xây dựng đề án thành lập khu bảo tồn biển cấp quốc gia, diện tích tự nhiên hơn 15.700ha (trong đó mặt biển khoảng 9.600ha). Mục tiêu là mở rộng vùng bảo vệ, hợp nhất quản trị giữa không gian rừng và biển, đưa “hợp phần biển” vào hệ thống quản lý của Vườn Quốc gia Bái Tử Long để nghiên cứu, giám sát và bảo vệ tài nguyên sinh học theo một chuẩn thống nhất.
Từ nay đến 2027, các cơ quan chuyên môn sẽ điều tra, đánh giá toàn diện hiện trạng đa dạng sinh học, môi trường, hệ sinh thái, kinh tế, xã hội và nghề cá; đồng thời lấy ý kiến liên ngành và cộng đồng để hoàn thiện hồ sơ trình thẩm quyền phê duyệt. Khi hoàn chỉnh, Bái Tử Long sẽ là mắt xích quan trọng, kết nối liền mạch “hành lang sinh thái” từ vùng ven bờ đến ngoài khơi.
Bảo tồn để giữ toàn vẹn Di sản
Mới đây, ngày 12/8, Ban Quản lý Vịnh Hạ Long tổ chức hội thảo tham vấn triển khai khu bảo tồn biển vịnh Hạ Long, quy tụ các cơ quan chuyên môn, nhà khoa học và chuyên gia. Nội dung thảo luận tập trung vào cơ sở pháp lý, mô hình quản lý, cũng như phương án khả thi để dung hòa giữa bảo tồn và khai thác bền vững.
Việc thành lập khu bảo tồn biển tại vịnh Hạ Long có ý nghĩa chiến lược: bảo đảm tính toàn vẹn Di sản Thiên nhiên thế giới, bảo tồn các giá trị nổi bật toàn cầu gắn với sinh kế cộng đồng, đồng thời làm chuẩn mực quản trị cho phát triển kinh tế biển xanh trong không gian di sản.
Quảng Ninh đang kiên định một cấu trúc phát triển “ba chân”: nuôi trồng thủy sản công nghệ cao, khai thác hợp lý, bảo tồn biển bền vững. Khi các khu bảo tồn đi vào vận hành, chúng sẽ hoạt động như “lá chắn sinh thái” bảo vệ biển đảo quê hương, đồng thời là “nguồn vốn tự nhiên” để nuôi dưỡng, phục hồi nguồn lợi thủy sản và nâng đỡ sinh kế của ngư dân ven biển.
Trên bức tranh tổng thể, ba khu bảo tồn biển đặc biệt quan trọng này tạo thế cân bằng giữa tăng trưởng và gìn giữ, giúp Quảng Ninh tiến gần hơn mục tiêu trở thành địa phương tiên phong cả nước về thủy sản và kinh tế biển bền vững, nơi tốc độ phát triển đi cùng chất lượng môi trường và an sinh xã hội.