Bỏ cuộc vì thua lỗ
Năm 2011, Thủ tướng ban hành quyết định về cơ chế hỗ trợ phát triển các dự án điện gió tại Việt Nam. Theo đó, tổng công suất nguồn điện gió sẽ đạt 1.000 MW vào năm 2020 (chiếm 0,7% tổng lượng điện cả nước) và 6.200 MW vào năm 2030.
Tại thời điểm năm 2011, khi Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) có trách nhiệm mua toàn bộ sản lượng điện từ các dự án điện gió với giá mua điện tại điểm giao nhận 1.614 đồng/kWh (tương đương 7,8 cent/kWh), đã tạo ra làn sóng ồ ạt xin đầu tư vào điện gió. Sau một năm, có 48 dự án điện gió đăng ký với tổng công suất 4.876 MW.
Tuy nhiên, theo ông Lê Tuấn Phong, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Năng lượng (Bộ Công Thương), trong số 48 dự án điện gió đã đăng ký triển khai, đến nay mới chỉ có 3 dự án đi vào hoạt động (tổng công suất 52 MW). Số còn lại hầu hết đang im hơi lặng tiếng hoặc nhà đầu tư đã bỏ đi.
Còn theo nghiên cứu của Tổ chức Hợp tác phát triển Đức (GIZ), nguyên nhân nhiều nhà đầu tư trong nước ồ ạt đăng ký đầu tư là do suy nghĩ làm điện gió vừa dễ vừa lãi nhanh. Còn với nhà đầu tư nước ngoài, khi quyết định đầu tư vào điện gió thường bị các nhà tư vấn nói vống lên về tiềm năng gió cũng như triển vọng dự án. Khi tiến hành đo gió thực tế tại vùng triển khai dự án, chế độ gió không đạt yêu cầu nên nhiều nhà đầu tư đã bỏ đi.
Theo Tổng cục Năng lượng, nghiên cứu tại 3 dự án điện gió đang hoạt động cho thấy, chi phí xây dựng trung bình là 2 triệu USD cho 1 MW điện gió. Chi phí vận hành hằng năm là 35.000 USD cho 1 MW điện gió.
Như vậy, với giá bán hiện nay là 7,8 cent/kWh, tuy cao hơn so với giá điện tới tay người tiêu dùng, nhưng các nhà đầu tư điện gió vẫn lỗ nặng.
Đại diện Hiệp hội Năng lượng Việt Nam cho biết, trong điều kiện hiện nay, Việt Nam nên chú trọng vào đầu tư phát triển nhiệt điện thay vì điện gió vì chi phí thấp hơn. “Có lẽ vì ngửi thấy mùi lỗ nặng khi rót vốn đầu tư vào điện gió nên nhiều nhà đầu tư mới bỏ cuộc”, vị này nói.
EVN: Nên phát triển từ từ
Theo Bộ Công Thương, để thu hút đầu tư vào điện gió, nhà đầu tư được miễn thuế xuất nhập khẩu cho trang thiết bị trong nước chưa có điều kiện sản xuất. Được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong 4 năm đầu và giảm 50% cho 9 năm tiếp theo. Ngoài ra, thời hạn trích khấu hao nhanh hơn các dự án thông thường 1,5 lần và được miễn thuế sử dụng đất, miễn phí bảo vệ môi trường.
Đặc biệt, chính sách hỗ trợ giá mua điện gió còn quy định EVN có trách nhiệm mua điện gió với hợp đồng kéo dài 20 năm chưa tính thời gian gia hạn với mức giá là 7,8 cent/kWh đối với dự án điện gió trên đất liền và 9,8 cent/kWh với dự án điện gió trên biển.
Trao đổi với PV Tiền Phong, một lãnh đạo Tổng cục trưởng Tổng cục Năng lượng (Bộ Công Thương) cho biết, hiện đang nghiên cứu báo cáo tư vấn của GIZ về phát triển điện gió tại Việt Nam. Về mức giá GIZ đề xuất 10,4 UScent/1kWh, ông này cho biết, sẽ phải tiếp tục tính toán, nghiên cứu. “Sau khi nghiên cứu xong, lúc đó mới có thể trình Chính phủ phương án cụ thể”, ông nói.
Ông Đinh Quang Tri, Phó Tổng giám đốc EVN cho rằng, việc phát triển điện gió tại Việt Nam nên triển khai từ từ. Hiện, EVN mua điện gió với giá 6,8 cent/1kWh (Chính phủ hỗ trợ thêm 1 cent/1kWh). “Nếu tăng lên 10,4 cent/1 kWh như đề xuất của GIZ, chắc chắn EVN sẽ phải tăng giá điện bán lẻ. Mà tăng giá điện bán lẻ, sẽ đổ lên đầu người dân. Giá điện tăng, chắc chắn người dân sẽ không chịu”, ông Tri nói.
Ông Đinh Quang Tri cũng cho biết, các nước giàu như Mỹ, Trung Quốc... họ cũng phát triển điện gió từ từ. Việt Nam là nước nghèo, không nên đi trước họ.
Tổ chức GIZ cho rằng, hiện, việc phát triển điện gió tại Việt Nam chưa đúng khi ưu tiên xây các nhà máy điện gió trên các vùng biển ven bờ.
Việc xây trên biển dù không mất phí sử dụng đất, nhưng chi phí xây dựng cột điện từ dưới nước lên cao gấp nhiều lần so với trên mặt đất. Ngoài ra, thay vì miễn tiền thuê mặt biển theo chính sách hiện hành, Việt Nam nên ưu tiên cấp đất và miễn tiền thuê đất trên bờ ven biển cho các nhà đầu tư điện gió. Nhà nước cũng cần có cơ chế hỗ trợ vay vốn hoặc bảo lãnh cho các doanh nghiệp vay vốn xây dựng điện gió.
Trong số 48 dự án điện gió đã đăng ký triển khai, đến nay mới chỉ có 3 dự án đi vào hoạt động (tổng công suất 52 MW). Số còn lại hầu hết đang im hơi lặng tiếng hoặc nhà đầu tư đã bỏ đi.
