“Dầu mỏ”: “Tam Quốc diễn nghĩa” thời hiện đại

“Dầu mỏ”: “Tam Quốc diễn nghĩa” thời hiện đại
1.200 trang sách với hàng trăm nhân vật được miêu tả trong suốt gần 150 năm lịch sử, từ khi những giọt dầu đầu tiên được khai thác ở Pennsylvania nước Mỹ cho tới cuộc chiến Iraq xâm lược Côoét.
“Dầu mỏ”: “Tam Quốc diễn nghĩa” thời hiện đại ảnh 1

Tác phẩm “Dầu mỏ - Tiền bạc và Quyền lực” của tác giả Daniel Yergin do Cty sách Alpha xuất bản có tầm vóc của một “Tam quốc diễn nghĩa” thời hiện đại.

Kỳ I: Kỷ nguyên của những người anh hùng

Toàn bộ thế kỷ 20 được coi là kỷ nguyên Dầu mỏ. Cuộc chiến tìm kiếm và chiếm giữ nguồn “vàng đen” này đã tạo ra những nhân vật anh hùng và chính họ lại làm biến đổi kỷ nguyên ấy theo những con đường khác biệt hoàn toàn so với bất kỳ giai đoạn nào trước đó.

Câu chuyện mở đầu ở “một vùng đồi núi xa xôi phía Tây Bắc bang Pennsylvania” những năm 1850, nơi người ta nhìn thấy “một loại vật chất tối màu và nặng mùi trên mặt các con suối và nhánh sông.” Loại vật chất ban đầu chỉ được người dân ở đây dùng để làm thuốc và thắp sáng.

Một người đàn ông nhạy bén với cơ hội kinh doanh có tên George Bissell đã nảy ra ý tưởng khai thác loại vật chất này với khối lượng lớn để bán như một loại dầu thắp sáng. Ý tưởng bị những người xung quanh nhạo báng này đã đặt nền móng cho một kỷ nguyên hoàn toàn mới trong lịch sử loài người - kỷ nguyên dầu mỏ. 

Ngay cả cha đẻ của kỷ nguyên ấy, George Bissell, cũng không thể ngờ rằng thứ vật chất mà ông chỉ nghĩ rằng dùng để thắp sáng đó, đã vĩnh viễn thay đổi cuộc sống và vận mệnh của biết bao cá nhân, Cty và quốc gia trên khắp địa cầu.

Dầu mỏ khởi đầu nhẹ nhàng như vậy nhưng toàn bộ cuốn sách dày như một quyển từ điển này thì hoàn toàn ngược lại. Xuyên suốt tác phẩm là cuộc chiến không khoan nhượng giữa 3 thế lực trụ cột nhằm kiểm soát dầu mỏ: Các Cty dầu lửa - Các nước xuất khẩu dầu mỏ lớn và Các cường quốc. Tương tự như ba nước Ngụy, Thục, Ngô trong Tam Quốc diễn nghĩa tranh giành đất đai và quyền lực, 3 thế lực trong Dầu mỏ cũng xung đột liên tục suốt hơn một thế kỷ để tranh giành dầu mỏ - thứ vật chất có thể mang lại tiền bạc và quyền lực tối thượng cho những người sở hữu nó.

Nếu như Tam quốc diễn nghĩa là bộ tiểu thuyết sử thi nổi tiếng nhất trong lịch sử Trung Quốc thì Dầu mỏ như lời bình luận của các tờ báo phương Tây là “thiên sử vĩ đại nhất thế kỷ 20”. Điểm khác nhau chỉ là Dầu mỏ không phải là một tác phẩm có ít nhiều hư cấu như Tam Quốc. Cuốn sách ngập tràn những thông tin và dữ liệu chính xác về lịch sử và tác giả của nó đã thể hiện rõ đẳng cấp của một học giả đoạt giải Pulitzer bởi tầm hiểu biết, khả năng tổng hợp và phân tích “siêu đẳng” các biến cố lịch sử phức tạp.

Nhân vật lịch sử: Đã chết mà như đang sống

Không phải là một cuốn biên niên sử với những con số và ngày tháng khô khan, cuốn sách của Daniel sống động với những nhân vật được miêu tả đậm chất sử thi và mang tính “anh hùng” như những nhân vật trong Tam Quốc. Vua dầu mỏ Rockefeller, Thủ tướng Anh Churchill, trùm phát xít Đức Hitler, Tổng thống Bush cha và nhà độc tài Saddam Hussein, tất cả hiện lên trong cuốn sách bằng những nét khắc độc đáo rất “con người”.

Trùm dầu mỏ Rockefeller được nhắc tới nhiều nhất trong cuốn sách. Người đã sáng lập nên đế chế dầu mỏ Standard Oil này được miêu tả là một nhà doanh nghiệp đa nghi, lạnh lùng và khôn ngoan đến nỗi “khi mới ra đời, hẳn ông ta đã 100 tuổi”. Tuy là người giàu nhất nước Mỹ thời bấy giờ nhưng ông vẫn “duy trì tính căn cơ kỳ lạ”, “kiên quyết mặc những bộ complet cũ cho tới khi chúng sờn rách”.

Thế mà, nhà tư bản bị người cùng thời nguyền rủa là tàn nhẫn và vô cảm ấy lại dành “số tiền lẻ” của mình để làm từ thiện lên tới 550 triệu USD, trong đó có việc sáng lập ra đại học Chicago danh tiếng nhưng “từ chối việc đặt tên mình cho bất kỳ ngôi nhà nào trong trường.”

Tổng thống Bush cha lập nghiệp từ ngành dầu mỏ. Ông chủ dầu mỏ sau này thành người đứng đầu nước Mỹ, đã từng “làm những công việc nhỏ nhất của một nhân viên tập sự, từ sơn các thiết bị bơm dầu cho đến phụ trách bán hàng, lăn lộn khắp nơi để hỏi khách hàng cần mũi khoan cỡ nào, loại đá nào…”

Xuất thân từ dòng dõi quý tộc và tốt nghiệp Đại học Yale nhưng Bush cha đã “từ chối một công việc đúng chuyên môn” để “thành lập một Cty dầu cùng với những người trẻ tuổi tham vọng và khao khát kiếm tiền.” Thấu hiểu “chân tơ kẽ tóc” của ngành dầu mỏ đã khiến Bush cha có những quyết định nhanh chóng và cứng rắn ngay khi Iraq xâm lược Côoét vào năm 1990.

Saddam Hussein được nhắc tới như một nhà độc tài với những quyết định sai lầm đã hủy hoại dân tộc Iraq và gây ảnh hưởng tới nền công nghiệp dầu lửa thế giới. Chào đời năm 1937, tính cách Saddam được “hình thành trong môi trường chủ nghĩa dân tộc cực đoan” và bởi “nền văn hóa quê nhà Tikrit, một vùng đất xa xôi hẻo lánh, nằm trên sa mạc khắc nghiệt. Người Tikrit đề cao giá trị của những quy luật sinh tồn trên sa mạc. Đó là sự đa nghi, yếu tố bất ngờ, và sử dụng vũ lực để đạt mục đích”. Môi trường đó là nguyên nhân biến Saddam trở thành một nhà lãnh đạo chuyên chế bậc nhất với âm mưu bá chủ thế giới dầu mỏ ở Trung Đông.

Nhiều nhân vật có vai trò quan trọng khác trong sân khấu dầu mỏ được mô tả rất đắt và hài hước. Thủ tướng Iran Mohammed Mossadegn, người đã quốc hữu hóa các Cty dầu lửa nước ngoài tại Iran những năm 50, là người lập dị đến nỗi luôn “mặc pijama và nằm dài trên giường” mỗi khi tiếp những nhân vật ngoại quốc quan trọng. Ông này còn là một “diễn viên chính trị” vĩ đại, cứ “đến đỉnh điểm của mỗi bài diễn văn là ông lại ngất”.

Người sáng lập ra tập đoàn danh tiếng Shell, Marcus Samuel, đặt tên Cty như vậy bởi cha ông là người “buôn vỏ sò”, thương gia nhiều ý tưởng này lại đặc biệt đến nỗi “không tin vào khái niệm chi phí quản lý doanh nghiệp” bởi “điều hành Cty từ một văn phòng nhỏ” và “gần như chẳng có nhân viên nào”.

Calouste Gulbenkian, người đã có công tạo lập chỗ đứng cho Cty dầu mỏ Thổ Nhĩ Kỳ ở Trung Đông sau Chiến tranh Thế giới thứ nhất, là người đa nghi quá mức, khi về già đã thuê “hai nhóm bác sỹ khác nhau để có thể kiếm tra chéo”. Chính ông này cũng “luôn có ít nhất một người tình dưới 18 tuổi ngay cả khi đã 80 tuổi”.

Thế giới nhân vật trong Dầu mỏ đa dạng từ những nguyên thủ quốc gia, các chủ tịch tập đoàn cho tới những kẻ giang hồ, nhưng tất cả đều mang trong đầu một tham vọng chung, đó là kiếm tìm thứ vật chất có thể tạo ra tiền bạc và quyền lực vô hạn: dầu mỏ.

Còn nữa
Nga Thanh

MỚI - NÓNG
Chu Thanh Huyền đeo vàng trĩu cổ
Chu Thanh Huyền đeo vàng trĩu cổ
TPO - Trong ngày trọng đại, Chu Thanh Huyền và Quang Hải được gia đình nhà gái và nhà trai trao tặng nhiều quà cưới. Theo ghi nhận, cặp đôi nhận được những món quà giá trị từ gia đình 2 bên gồm nhiều kiềng vàng và nhẫn.