Nhiễm khuẩn đường tiểu là bệnh rất hay gặp ở trẻ em, đa số là do vi khuẩn E. coli, đi từ đường ruột là hậu môn sang lỗ tiểu ngoài, đi ngược dòng vào đường niệu. Bệnh còn có thể do nhiễm khuẩn huyết gây ra, vi khuẩn từ máu bệnh nhân đi khắp cơ thể, đến đường niệu và gây nhiễm khuẩn đường tiểu. Dạng này rất nặng và nguy cơ cao. Ngoài ra, những trẻ có sức đề kháng kém hoặc có dị dạng đường niệu thì càng dễ mắc hơn. Bệnh không biểu hiện rõ ràng nhưng diễn tiến âm thầm, nếu không điều trị kịp thời sẽ dẫn đến suy thận, vì vậy việc phát hiện sớm là vô cùng quan trọng.
Nhiễm khuẩn đường tiết niệu.
Nguyên nhân khiến trẻ dễ mắc bệnh
Nhiễm khuẩn đường tiểu là do vi khuẩn gây ra khi chúng xâm nhập vào nước tiểu. Hầu hết là do những vi khuẩn bình thường sống trong ruột. Chúng không gây hại gì khi ở trong ruột, nhưng có thể gây nhiễm khuẩn một khi xâm nhập vào những cơ quan khác của cơ thể. Một số vi khuẩn nằm xung quanh hậu môn sau khi đại tiện, đôi khi có thể qua niệu đạo vào bàng quang, vào nước tiểu chúng sinh sản nhanh chóng và gây nhiễm khuẩn đường tiểu. Nếu ở bàng quang gọi là viêm bàng quang, nhưng chúng có thể lên thận gây viêm thận.
Ở bé trai, nhiễm khuẩn hay gặp trong trường hợp có dị dạng đường tiểu, phần da của bộ phận dẫn tiểu bị túm lại, lỗ tiểu nhỏ. Khi đi tiểu, nước không ra được ngay mà ứ lại, đầu ra bị phồng lên thành một cục giống bong bóng. Chỉ đến khi nước tiểu căng quá mới xì ra, lúc theo hướng này, lúc theo hướng kia.
Tuy nhiên, nhiễm khuẩn đường tiểu hay gặp ở bé gái hơn bé trai vì đường tiểu nữ ngắn, vi khuẩn dễ dàng từ ngoài đi ngược vào niệu đạo lên bàng quang gây viêm bàng quang, rồi từ bàng quang theo niệu quản lên thận gây viêm đài bể thận. Nhiễm khuẩn vùng âm hộ ở nữ cũng dễ dẫn đến nhiễm khuẩn đường tiểu vì lỗ tiểu và lỗ âm hộ ở kế bên nhau. Người ta thường thấy hai bệnh này đi cùng nhau ở những bé gái hay ngồi lê la dưới đất mà không mặc quần áo hay vải quần quá mỏng. Ngoài ra, các bà mẹ khi làm vệ sinh cho con gái thường hay có thói quen lau chùi từ dưới lên trên (khi trẻ ở tư thế nằm) tức là từ sau ra trước. Chính động tác này đã vô tình đem vi khuẩn từ hậu môn ra lỗ tiểu và lỗ âm hộ. Do đó, đa số các nhiễm khuẩn đường tiểu đều do vi khuẩn E.coli có rất nhiều trong phân gây ra.
Ngoài ra, những trẻ bị nhiễm giun kim, nếu không được điều trị thì chính giun kim là tác nhân đem vi khuẩn từ hậu môn ra phía trước, hoặc khi trẻ lấy tay gãi ngứa vùng hậu môn và bộ phận sinh dục do bị nhiễm giun kim.
Cần phát hiện sớm
Những trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh có thể có nhiều triệu chứng như: sốt, nôn hay tiêu chảy, ngủ gà, quấy khóc, ăn kém, đau bụng, đi tiểu ra máu... Ở trẻ sơ sinh, triệu chứng thường không rõ ràng. Do vậy, khi thấy trẻ sốt mà không rõ nguyên nhân, sốt kéo dài, bỏ bú, rối loạn tiêu hóa... thì phải đưa tới bệnh viện vì có khả năng trẻ đã bị bệnh nhiễm khuẩn đường tiểu.
Ở trẻ lớn hơn, triệu chứng của bệnh thể hiện rõ hơn: Trẻ muốn đi tiểu mà không đi được hoặc trẻ thường xuyên tiểu són, tiểu lắt nhắt, tiểu dắt. Kiểm tra nước tiểu của trẻ thấy đục, thậm chí có trẻ tiểu ra máu. Một số trẻ có thể kèm theo sốt, đau bụng, đau hông lưng. Ðái dầm ở một đứa trẻ từ trước tới nay tiểu bình thường cũng có thể là một triệu chứng của nhiễm khuẩn đường tiểu.
Nhiễm khuẩn đường tiểu là bệnh gây nguy hiểm do biến chứng thường gặp là sẹo thận. Nếu không được phát hiện và điều trị dứt điểm bệnh sẽ nặng hơn. Sau mỗi đợt nhiễm khuẩn đường tiểu nặng hoặc nhiễm khuẩn đường tiểu tái phát nhiều lần, trẻ sẽ bị sẹo thận dẫn đến suy thận mạn sau này.
Cách phòng bệnh
Để phòng ngừa nhiễm khuẩn đường tiểu ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ gái, sau mỗi lần đi tiêu, đi tiểu, cha mẹ nên vệ sinh và lau chùi đúng cách, không lau từ sau ra trước, phải lau từ trước ra sau để không đưa vi khuẩn từ đường tiêu hóa vào đường niệu. Nên thường xuyên kiểm tra tã lót và nên thay tã ngay sau khi bé đi tiêu, đi tiểu. Cho trẻ nhỏ uống đủ nước. Cha mẹ cần hướng dẫn và nhắc nhở trẻ không nên nhịn tiểu và nhịn uống nước. Bởi nước tiểu gồm các chất cơ thể cần thải ra ngoài, khi bị ứ trong bàng quang, sẽ là môi trường cho vi khuẩn dễ xâm nhập vào cơ thể và gây nhiễm khuẩn đường tiểu. Ngoài ra, uống nhiều nước sẽ giúp thận thải tốt các chất bã... Đối với những trẻ bị nhiễm giun kim cần điều trị ngay.
Nhiễm khuẩn đường tiểu nếu phát hiện sớm có thể được điều trị khỏi bằng kháng sinh theo chỉ định của bác sĩ. Những trẻ có dị dạng đường tiểu, dị dạng bàng quang khiến nước tiểu trào ngược lên thận, có thể phải cần đến can thiệp phẫu thuật để điều chỉnh lại. Do đó các bậc cha mẹ nếu thấy trẻ có các dấu hiệu của bệnh cần cho cho trẻ đến cơ sở y tế để các bác sĩ khám và có chỉ định điều trị thích hợp.
BS. Văn Bàng
